Nr 1 171 Wspomnienie o dr Janie Zygmuncie Suchowiaku 1924-2005

PRZEGL
Jan Zygmunt Suchowiak (1921-2005)
Nr 1 EPIDEMIOL 2006; 60:171–174
171
Wspomnienie
o dr Janie Zygmuncie Suchowiaku
1924-2005
Jan Zygmunt Suchowiak urodzi³ siê 30 kwietnia 1924 roku.
Przed wojn¹ to znaczy do 1939 roku ukoñczy³ 3 klasy Pañstwowego Gimnazjum im.
Ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie, a w czasie okupacji ukoñczy³ w 1944 roku oficjaln¹ szko³ê Chemische Fach – Schule II° (dawne Liceum Chemiczne w Warszawie) uprawniaj¹c¹ po wojnie do studiów na drugim roku Wydzia³u Chemii Politechniki.
Równoczeœnie pracowa³ w ró¿nych polskich firmach w Warszawie miêdzy innymi:
w Wytwórni Myde³ i Skór-gumy za³o¿onej przez pracowników Centralnego Chemicznego
Instytutu Badawczego (CHIB) na ¯oliborzu, by³ te¿ nawijaczem cewek, robotnikiem placowym w fabryce marmolady, tragarzem itp.
W 1942 roku wst¹pi³ do Armii Krajowej, pocz¹tkowo do pu³ku Baszta, a od kwietnia
1943 roku przeniesiony zosta³ do organizuj¹cej siê na ¯oliborzu 9 Kompanii Dywersji
Bojowej obwodu ¯oliborz – w czasie Powstania Warszawskiego mia³a kryptonim „¯niwiarz”. W jednostce tej od marca 1944 roku dowodzi³ IV dru¿yn¹ w plutonie 230, w stopniu plutonowego podchor¹¿ego.
Przed Powstaniem Warszawskim bra³ udzia³ w licznych akcjach bojowych niejednokrotnie opisywanych w prasie podziemnej – jedn¹ z nich nawet dowodzi³. Bra³ czynny
udzia³ w Powstaniu do czasu kapitulacji ¯oliborza. Pod koniec Powstania zosta³ ciê¿ko
ranny. Zosta³ odznaczony Krzy¿em Walecznych na Polu Walki i mianowany podporucznikiem czasu wojny przez dowódcê ¯oliborza p³k. ¯ywiciela.
Jako ranny dosta³ siê do niewoli niemieckiej. Po wypisaniu ze szpitala jenieckiego
w Altengrabow, znalaz³ siê w Oflagu XI A Altengrabow wraz z innymi oficerami z ¯oliborza.
W styczniu 1945 roku wszyscy zostali przetransportowani do Oflagen Sand Gostel
(XB) w pó³nocnych Niemczech. W grupie 29 oficerów podporuczników 4 kwietnia 1945
roku Jan Suchowiak zosta³ osadzony w obozie koncentracyjnym Neuengamme ko³o Hamburga. Prze¿y³, jak sam okreœli³ dziêki temu, ¿e zbli¿a³ siê koniec wojny i dziêki istniej¹cemu ju¿ ba³aganowi. Po licznych perypetiach osadzono ca³¹ grupê w du¿ym oflagu II C Lubeka.
Do kraju wróci³ pod koniec 1945 roku, odnalaz³ we Wroc³awiu ciê¿ko chorego ojca,
który obj¹³ Zak³ad Chemii Ogólnej na Uniwersytecie i Politechnice Wroc³awskiej.
Jeszcze w 1945 roku rozpocz¹³ studia na Wydziale Lekarskim. W 1949 roku po ukoñczeniu (wraz z egzaminami) trzeciego roku zosta³ usuniêty ze studiów. Jako przyczynê
podano, ¿e „oficerów AK tu nie potrzebujemy”.
Uzyska³ skierowanie do pracy w szpitalu Rydygiera (bra³ udzia³ w nadaniu szpitalowi
tej nazwy) na III oddzia³ chirurgiczny jako m³odszy asystent, gdzie pracowa³ przez piêæ
172
W Magdzik
Nr 1
lat, z tego trzy jako jedyny asystent na 85 ³ó¿ek. Wykonywa³ samodzielnie zabiegi z zakresu chirurgii pourazowej, a tak¿e zabiegi brzuszne z wyj¹tkiem resekcji ¿o³¹dka – tym siê
zajmowa³ ordynator dr med. Karol Kraus.
W 1956 roku (odwil¿ gomu³kowska) zosta³ reaktywowany na IV rok studiów i w 1960
roku uzyska³ dyplom lekarza. Po rocznym sta¿u, g³ównie na oddziale wewnêtrznym, otrzyma³ nakaz pracy do stacji sanitarno-epidemiologicznej.
Zosta³ kierownikiem dzia³u w Miejskiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wroc³awiu. Nastêpnie pe³ni³ funkcjê Pañstwowego Dzielnicowego Inspektora Sanitarnego
Wroc³aw Œródmieœcie. W 1963 roku, podczas epidemii ospy prawdziwej we Wroc³awiu,
wszystkie szpitale objête kwarantann¹ by³y zlokalizowane na terenie tej dzielnicy. Od 1965
roku Dr Jan Zygmunt Suchowiak by³ jednoczeœnie kierownikiem du¿ej przychodni obwodowej dla tej dzielnicy (160 tys. mieszkañców).
W 1964 roku uzyska³ specjalizacjê I° z higieny i epidemiologii, w 1968 roku specjalizacjê II° z organizacji ochrony zdrowia, a w 1970 roku po trzymiesiêcznym sta¿u w Warszawie i zdaniu egzaminu komisyjnego – praktycznego z kliniki chorób zakaŸnych – specjalizacjê II° z epidemiologii.
W 1971 roku zosta³ Pañstwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym dla województwa wroc³awskiego. By³o to jedno z wiêkszych województw licz¹ce 32 stacje powiatowe.
W 1974 roku zosta³ powo³any przez Œwiatow¹ Organizacjê Zdrowia na konsultanta
w programie eradykacji ospy prawdziwej w Indiach. Przez cztery miesi¹ce pracowa³
w czasie szczytu epidemii w dwu dystryktach Gonda i Bahrajn nad granic¹ nepalsk¹
w Stanie Utar-Pradesh. W 1975 roku dosta³ ponownie propozycjê pracy w tym programie.
Po kilkudniowym przeszkoleniu po³¹czonym z egzaminem zosta³ skierowany do stanu Bihar, ale po dwu tygodniach zosta³ wezwany ponownie do New Delhi, gdzie zaproponowano mu stanowisko koordynatora krajowego na po³udniu Indii w stanie Andra-Pradesh licz¹cym 42 miliony mieszkañców. Przyj¹³ to zadanie i przez 4 miesi¹ce pracowa³ z lekarzami rz¹du stanowego w Andra-Pradesh w stolicy Hydarabad. By³o to najwy¿sze stanowisko
wœród Polaków – konsultantów krótkoterminowych w hierarchii fachowo-administracyjnej, jakie uda³o siê osi¹gn¹æ. Œwiatowa Organizacja Zdrowia liczy³a na kilka miesiêcy jego
pracy. Niestety zosta³ wezwany do powrotu do kraju.
W 1982 roku zosta³ powo³any na stanowisko Dyrektora Departamentu Inspekcji Sanitarnej. Pe³ni³ tê funkcjê do 1987 roku.
Po likwidacji tego Departamentu Dr Jan Zygmunt Suchowiak w 1987 roku odszed³ na
emeryturê. W tym te¿ roku zosta³ odznaczony tytu³em honorowym „Zas³u¿ony Lekarz”.
Powy¿sze informacje przygotowa³em na podstawie rêkopisu opracowanego przez
dr Jana Zygmunta Suchowiaka. Rêkopis ten by³ napisany w koñcowym okresie ¿ycia
i zosta³ mi udostêpniony jako Ÿród³o informacji przez ¿onê zmar³ego pani¹ mgr Mariê
Suchowiak. Pocz¹tkowo mia³em zamiar opublikowaæ go nawet in extenso.
Dr Jan Zygmunt Suchowiak by³ cz³owiekiem nieprzeciêtnym. Liczne ¿yciowe sytuacje i zadania, w których uczestniczy³ podczas swojego ponad 81 lat licz¹cego ¿ycia opisane powy¿ej, uczyni³y Go cz³owiekiem, nad którym warto siê pok³oniæ i zadumaæ.
Dr Jana Zygmunta Suchowiaka pozna³em wiosn¹ 1960 roku. Pe³ni³em wówczas
w ramach s³u¿by wojskowej funkcjê Inspektora Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnêtrz-
Nr 1
Jan Zygmunt Suchowiak (1921-2005)
173
nych we Wroc³awiu. Do moich obowi¹zków nale¿a³o miêdzy innymi zabezpieczenie sanitarne uroczystoœci, jakie mia³y miejsce w mieœcie Wroc³awiu i w woj. wroc³awskim
w zwi¹zku z piêtnastoleciem Ziem Odzyskanych.
Przydzieli³em dr Janowi Zygmuntowi Suchowiakowi pod opiekê „sanitarn¹” restauracjê „Ratuszowa” na wroc³awskim Rynku, mimo ostrze¿eñ z Jego strony, ¿e ze wzglêdu na
„akowsk¹” przesz³oœæ bêdê mia³ nieprzyjemnoœci, a zgoda na to nie bêdzie udzielona. Jak
wkrótce siê okaza³o, mia³ ca³kowicie racjê.
Maj¹c to w pamiêci, gdy po 1971 roku by³em wicedyrektorem Departamentu Sanitarno-Epidemiologicznego, a nastêpnie Dyrektorem Departamentu Inspekcji Sanitarnej w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Spo³ecznej zainicjowa³em:
– po przejœciu na emeryturê dr Stanis³awa Przy³êckiego objêcie przez dr Jana Zygmunta Suchowiaka funkcji Pañstwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wroc³awiu;
– wyjazd do Indii w ramach eradykacji ospy prawdziwej oraz
– objêcie funkcji dyrektora Departamentu Inspekcji Sanitarnej w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Spo³ecznej.
Wówczas Jego „akowska” przesz³oœæ nie by³a ju¿ przeszkod¹. Wrêcz odwrotnie, niejednokrotnie pomaga³a Mu w awansach. Bêd¹c dyrektorem Departamentu pracowa³ te¿
w Pañstwowym Zak³adzie Higieny.
Jeszcze w osiemdziesi¹tych latach ubieg³ego stulecia zachorowa³ na nieuleczaln¹ chorobê, która doprowadzi³a Go do zgonu. Z podziwu godnym spokojem i pog³êbion¹ w tym
zakresie wiedz¹ analizowa³ jej przebieg, rozwój, skutecznoœæ stosowanego leczenia i uzyskiwane wyniki. Udziela³ siê w tym czasie w kole¿eñskich spotkaniach, miêdzy innymi
w spotkaniach naukowych. By³ przez lata przewodnicz¹cym Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób ZakaŸnych.
Ostatni raz spotka³em siê z Nim w maju 2005 roku. Powiedzia³ mi, ¿e jest bardzo
ciekaw wyników wyborów parlamentarnych i prezydenckich jesieni¹ br., ukszta³towania
siê w³adz w Polsce po wyborach, lecz przypuszcza³, ¿e nie bêdzie Mu dane do¿yæ tego
okresu.
Dr Jan Zygmunt Suchowiak zosta³ odznaczony nastêpuj¹cymi odznaczeniami:
1. Wojskowymi:
Krzy¿ Walecznych – 1944
Warszawski Krzy¿ Powstañczy
Krzy¿ Armii Krajowej
Krzy¿ Partyzancki
Medal:
„za Zas³ugi dla obronnoœci kraju”
– br¹zowy
– srebrny
Medal Zwyciêstwa i Wolnoœci
Medal za Warszawê
2. Cywilnymi:
Krzy¿ Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Srebrny Krzy¿ Zas³ugi
Krzy¿ (z³oty) PCK
Tytu³ honorowy: „Zas³u¿ony lekarz” za wzorow¹
pracê w s³u¿bie zdrowia
Liczne resortowe i wojewódzkie odznaczenia np.
„Budowniczy Wroc³awia”
174
W Magdzik
Nr 1
Dr Jan Zygmunt Suchowiak zmar³ 29 czerwca 2005 roku w osiemdziesi¹tym drugim
roku ¿ycia.
W pogrzebie uczestniczy³a ¿ona, syn, córka, liczni znajomi, koledzy, towarzysze broni
wraz z „akowskim” pocztem sztandarowym, w asyœcie Kompanii Honorowej Wojska Polskiego.
Dr Jan Zygmunt Suchowiak zas³uguje na g³êboki szacunek ze strony ¿yj¹cych,
a z Jego osi¹gniêciami, przebiegiem pracy i ca³ego ¿ycia powinni byæ zapoznani m³odzi
ludzie, zw³aszcza pracownicy s³u¿by sanitarno-epidemiologicznej.
Wspomnienia opracowa³
Wies³aw Magdzik