5. Dostęp do rynku 5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

5. Dostęp do rynku
5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej na Węgrzech reguluje ustawa IV z 2006 r.,
będąca następczynią ustawy nr VI z 1988 r. i CXLIV z 1997 r. Węgierskie regulacje dot. firm
i spółek są podobne do tych, jakie obowiązują w innych krajach UE. Ustawa określa zasady
podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawa V z 2006 r. reguluje kwestie
dot. ewidencji działalności gospodarczej oraz procedur związanych z zakończeniem
działalności. Uchwalony w dniu 11.02.2013 roku nowy kodeks cywilny, do którego włączono
część również o odmiennie regulowanych spółkach handlowych wejdzie w życie dopiero z
dniem 15 marca 2014 roku.
Firmy zagraniczne mogą rejestrować w Węgierskim Sądzie Rejestrowym swoje oddziały i
przedstawicielstwa.
Podstawowe formy prowadzenia działalności gospodarczej na Węgrzech to:
 spółka jawna Kkt. (Közkereseti Társaság, Unlimited Partnership),
 spółka komandytowa Bt. (Betéti Társaság, Limited Partnership),
 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Kft. (Korlátolt Felelősségű Társaság,
Limited Liability Company),
 spółka akcyjna Rt. (Részvénytársaság, Company Limited by Shares).
Rozróżnia się 2 rodzaje spółek akcyjnych:
 spółki o zamkniętym akcjonariacie Zrt. (Zártkörűen működő részvénytársaság,
Closed Company Limited by Shares)
 spółki o akcjonariacie publicznym Nyrt. (Nyilvánosan működő
részvénytársaság, Public Company Limited by Shares).
Firmy zagraniczne wybierają zazwyczaj formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
(Kft.) lub spółki akcyjnej (Rt.).
Z dniem 1 lipca 2009 roku dotychczasowe spółki użyteczności publicznej (węg. Kht. tworzone przez samorządy i państwo ze środków publicznych) zostały wyprowadzone z
systemu prawnego, przez ich wcześniejszą likwidację lub przekształcenie i wcielenie do
organu budżetowego.
Nie odnotowano żadnych przeszkód/barier dla polskich firm w handlu i prowadzeniu
działalności gospodarczej na terenie Węgier.
5.2 Dostęp do rynku pracy. Świadczenie usług i zatrudnianie obywateli RP
Na Węgrzech obywatele RP mogą swobodnie podejmować zatrudnienie. Obywatele krajów
Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie muszą posiadać zezwolenia na pracę. Od 1
stycznia 2008 roku rejestracja cudzoziemców podejmujących pracę na Węgrzech odbywa się
na podstawie zgłoszenia przez pracodawcę do terenowego urzędu pracy (bez personalizacji –
podaje się wyłącznie liczbę osób).
Z danych węgierskiego Narodowej Urzędu ds. Zatrudnienia (Nemzeti Foglalkoztatási
Szolgálat, www.afsz.hu) wynika, że w całym 2012 roku dokonano zgłoszenia zatrudnienia
238 osób z Polski.
Podstawowe regulacje dot. zatrudnienia zawarte są w nowym węgierskim kodeksie pracy,
obowiązującym od 1 lipca 2012 roku.
Stosunek pracy nawiązuje się poprzez umowę o pracę, którą należy sporządzić na piśmie. Na
nieważność umowy pracy z powodu nie sporządzenia pisemnej umowy może powoływać się
tylko pracownik w ciągu 30 dni od przystąpienia do pracy. Umowa o pracę powinna zawierać
co najmniej wynagrodzenie podstawowe określone tylko i wyłącznie w walucie krajowej oraz
określać stanowisko pracy. Strony mogą zastrzec okres próbny na maksymalny okres 3
miesięcy. Pracodawca zobowiązany jest powiadomić pracownika w ciągu 15 dni od podjęcia
pracy o godzinach pracy, dodatkowych składnikach wynagrodzenia (premie, system kafeterii
itp.), terminie wypłaty wynagrodzenia, o zakresie zadań przypisanych do stanowiska,
wymiarze urlopu i porządku jego udzielania, o regułach dotyczących obliczania okresu
wypowiedzenia umowy przez pracownika i pracodawcę, o osobie wykonującej obowiązki
pracodawcy oraz czy pracownik jest objęty mocą układu zbiorowego pracy.
Minimalna płaca pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze (40 godzin tygodniowo) jest
określona przepisami (rozporządzenie rządu nr 390/2012 z 20.XII. 2012 r.)) i wynosi, od 1
stycznia 2013 roku, 98.000 HUF. W przypadku innej formuły czasowej zatrudnienia
minimalna stawka godzinowa wynosi 564 HUF, minimalna stawka dzienna 4.510 HUF, a
stawka tygodniowa 22.560 HUF. Odrębnie określono stawkę gwarantowanej płacy
minimalnej pracowników wykwalifikowanych, którzy od 1 stycznia 2013 roku otrzymują co
najmniej 114.000 HUF miesięcznego wynagrodzenia (stawka godzinowa 656 HUF, stawka
dzienna 5.250 HUF, a stawka tygodniowa 26.250 HUF).
5.3 Nabywanie i wynajem nieruchomości
Do 1989 r. większość nieruchomości znajdowała się w rękach państwa, a tylko niewielka
część była w rękach prywatnych. Firmy mogły jedynie dzierżawić ziemię od państwa. W
latach 90-tych procent inwestorów zagranicznych i liczba posiadanych przez nich
nieruchomości wzrosły w szybkim tempie, szczególnie w Budapeszcie i niektórych miastach
zachodnich Węgier. W szybkim tempie wzrastały także ceny. Na Węgrzech prowadzony jest
publiczny rejestr nieruchomości.
Nabywanie nieruchomości przez nie-rezydentów: nie-rezydenci, osoby prywatne oraz
podmioty prawne mogą nabywać nieruchomości za wyjątkiem ziemi uprawnej, pod
warunkiem, że posiadają zezwolenie władz miejscowych. Pozwolenie może być wydane, jeśli
nie narusza interesów lokalnych i społecznych. Pozwolenie musi być zaopiniowane przez
radę lokalnego samorządu. Zezwolenie nie jest wymagane w przypadku dziedziczenia, jak
również w odniesieniu do obywateli krajów UE i EOG (poza specyficznymi wyjątkami).
Wynajem: Nie-rezydenci są uprawnieni do dzierżawy ziemi na terenie Węgier na zasadach
przewidzianych dla obywateli Węgier, tj. do 300 ha powierzchni lub wartości 6.000 AK
(aranykorona), maksymalnie do 20 lat.
Ograniczenia w kwestii nabywania określonych gruntów
W chwili obecnej firma zagraniczna czy też zagraniczna osoba prywatna nie mogą nabyć
prawa do ziemi uprawnej na Węgrzech. Te same ograniczenia stosuje się do węgierskich
pośredników (przedstawicieli) zagranicznych inwestorów. Znowelizowana w związku z
akcesją do UE ustawa o ziemi rolnej nr LV z 1994 r. zakłada, że obywatele UE zamierzający
osiedlić się na Węgrzech i prowadzić działalność rolniczą mogą stać się rezydentami i
prowadzić działalność rolniczą po trzech latach. W powyższych przypadkach osoby
zagraniczne mogą nabywać ziemię wg zasad nabywania ziemi obowiązujących podmioty
krajowe, tj. nie przekraczające powierzchni 6.000 m2. Jesienią 2009 r. parlament węgierski
przyjął ustawę CII, która modyfikuje zapisy ustawy LV z 1994 r. wprowadzając dodatkowo
wymóg, wg którego zaświadczenie dla cudzoziemca odpowiedni urząd może wydać jedynie
na podstawie analizy środowiskowej, która bada czy rzeczywiście prowadził on działalność
rolniczą.
21 czerwca 2013 r. parlament uchwalił ustawę o obrocie gruntów rolnych i leśnych,
wchodzącą w życie w czterech fazach począwszy od 15 grudnia br. (ostatecznie w maju
2014). Ustawa ta regulować będzie jedynie zasady obrotu ziemią, w odrębnym akcie zostaną
umieszczone normy o działalności rolniczej, o prowadzeniu gospodarstw i zakładów rolnych,
pozostaną też w mocy odrębne przepisy ustawy regulującej zasady gospodarki leśnej. W
wyniku obowiązywania przedmiotowej ustawy dotychczasowy maksymalny obszar gruntów
użytkowanych przez jeden podmiot (2.500 ha) ograniczony zostanie do 1.200 ha, a w
przypadku hodowli zwierząt i producentów materiału siewnego do 1.800 ha. Umowy
dzierżawy będzie można zawrzeć na maksymalny okres 20 lat. Regulacja maksymalnego
obszaru gruntów rolnych i leśnych posiadanych na własność pozostanie bez zmian, wynosić
będzie nadal 300 ha. Podmiotami uprawnionymi do nabycia ziemi będą krajowe osoby
fizyczne oraz obywatele UE, kościoły, instytucje finansowe podlegające mocy ustawy o
listach zastawnych i bankach hipotecznych, samorządy lokalne oraz państwo (Narodowy
Fundusz Ziemi).
Jeżeli krajowe osoby fizyczne oraz obywatele UE:
 nie będą mogły wykazać się wykształceniem rolniczym lub z zakresu gospodarki
leśnej; lub

nie będą prowadzić od trzech lat (w sposób udokumentowany) działalności rolniczej
lub leśnej na terenie Węgier, we własnym imieniu i na własne ryzyko; lub

nie będą członkami spółdzielni produkcyjnej zarejestrowanej na Węgrzech
(posiadającymi co najmniej 25% jej udziałów i wnoszącymi osobisty wkład
pracy) prowadzącej działalność rolno-leśną,
wówczas będą mogły nabyć maksymalnie 1 ha ziemi na terenie Węgier.
Nie będą uprawnione do nabycia własności ziemi:
 zagraniczne osoby fizyczne spoza UE;


inne państwa lub ich prowincje, obce samorządy i ich jakikolwiek organ;
osoby prawne – z wyjątkiem kościołów, które uzyskałyby ziemie od swojego
poprzednika prawnego w wyniku przekształcenia organizacyjnego (fuzja, podział,
przyłączenie, wyodrębnienie).
Dla ważności aktu sprzedaży ziemi, jak i zawarcia umów o przeniesienie praw dzierżawy
konieczne będzie - oprócz wymogu adwokata przy kupnie-sprzedaży ziemi i rygoru
notarialnego dla dzierżawy - uzyskanie zezwolenia odpowiedniego urzędu (departament rolny
centralnej administracji w terenie, szczebla wojewódzkiego). W postępowaniu
zezwoleniowym urząd ten zobowiązany będzie zwrócić się o wydanie opinii w
poszczególnych sprawach zakupu ziemi do nowo powstałych ‘lokalnych komitetów
ziemskich’ (ciała przedstawicielskie rolników i spółdzielni, powstałe w obrębie granic
administracyjnych danego samorządu lokalnego). Opinia komitetów nie będzie wiążąca dla
postępującego w sprawie urzędu. Umowy o kupnie-sprzedaży będzie można zawierać tylko
na formularzach o numerach porządkowych ściśle księgowanych przez państwo.
Nabywający nieruchomości obowiązani są do uiszczania podatku od nieruchomości w
wysokości 10% od wartości rynkowej. Opłata ta jest zmniejszona do 2% dla firm, których
głównym profilem działalności jest obrót nieruchomościami (w tym przypadku praktycznie
każda nieruchomość musi zostać zbyta w przeciągu 2 lat). Podatek od nieruchomości
mieszkalnych wynosi 2% od wartości rynkowej do 4 mln HUF, powyżej 4 mln HUF zaś 4%.
Zajmujący się obrotem nieruchomościami zobowiązani są do składania zeznań VAT (nie
koniecznie oznacza to płatność VAT), za wyjątkiem sprzedaży nieruchomości prywatnych.
Niemniej jednak od 1 stycznia 2008 r. ustawa o VAT wprowadziła nowy element – prywatne
osoby zobowiązane są do płatności VAT, jeżeli prowadzona przez nich sprzedaż
nieruchomości nie jest jednostkowa, a charakter sprzedaży wskazuje na działalność handlową.
Generalna stawka VAT wynosi 27% od sprzedaży i wynajmu nieruchomości. W związku z
nieruchomościami mogą być pobierane następujące podatki: podatek od budynków, podatek
od gruntów, lokalny podatek od prowadzenia działalności gospodarczej, podatek komunalny.
Warto też dodać, że Komisja Europejska zdecydowała w dniu 20 grudnia 2010 r., na wniosek
rządu węgierskiego, o przedłużeniu obowiązywania moratorium na zakup ziemi przez
cudzoziemców na Węgrzech o trzy lata, do wiosny 2014 roku.
5.4 System zamówień publicznych
System zamówień publicznych reguluje obowiązująca od 1 stycznia 2012 roku ustawa nr
CVIII z 2011 r. z późniejszymi nowelizacjami, której zapisy są zgodne z dyrektywami
unijnymi w tym zakresie.
Tłumaczenie na angielski pierwotnej wersji ustawy przeczytać można na stronie Urzędu ds.
Zamówień Publicznych (Közbeszerzési Hatóság) pod poniższym linkiem:
http://kozbeszerzes.hu/data/documents/2012/11/07/PPA-01-01-2012.pdf
Ze wszystkimi wersjami dalszych nowelizacji aktu prawnego zapoznać się można w wersji
angielskiej pod:
http://www.kozbeszerzes.hu/nyelvi-verziok/hungarian-act-on-public-procurement/
5.5 Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej
Na Węgrzech kwestiami własności intelektualnej, w tym własnością przemysłową oraz
prawami autorskimi zajmuje się, od 1 stycznia 2011 roku, Narodowy Urząd Własności
Intelektualnej (www.sztnh.gov.hu) (wcześniej Węgierski Urząd Patentowy).
Uwarunkowania prawne:
 Ustawa nr XXXIII z 1995 r. o ochronie wynalazków z ostatnimi zmianami,
obowiązującymi od 1 października 2009 r.
 Ustawa nr XXXVIII z 1991 r. o ochronie wzorów użytkowych.
 Ustawa nr XI z 1997 r. o ochronie znaków towarowych i oznaczeń geograficznych. W
celu dostosowania do przepisów unijnych została znowelizowana ustawą nr CII z
2003 r. z datą obowiązywania od 1 maja 2004 r., tj. od daty akcesji Węgier do UE.
 Ustawa nr LXXVI z 1999 r. o ochronie praw autorskich z późniejszymi zmianami.
 Ustawa nr XLVIII z 2001 r. o ochronie wzorów projektowania przemysłowego.
 Rozporządzenie nr 28 z 1978 r. z mocą ustawy o ochronie wzorów przemysłowych.
Na Węgrzech honorowane są patenty uzyskane w procedurze krajowej lub europejskiej lub w
ramach PCT (Układ o Współpracy Patentowej) pod warunkiem, że zgłoszenie i wynalazek
odpowiadają odpowiednim przepisom prawnym. Postępowania zainicjowane w urzędach
narodowych w przypadku krajów-sygnatariuszy Konwencji o udzielaniu patentów
europejskich (EPC) mogą być obecnie inicjowane także w procedurze europejskiej.
Zgłoszenia należy dokonać bezpośrednio bądź w ramach Układu o Współpracy Patentowej
(PCT).
Prawo ochronne na wzór użytkowy upoważnia właściciela do wyłącznego korzystania ze
wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Węgier. Czas
trwania prawa ochronnego na wzór użytkowy jest znacznie krótszy od czasu trwania patentu i
wynosi 10 lat od daty dokonania zgłoszenia w Węgierskim Urzędzie Patentowym. Ochronę
wzoru użytkowego można uzyskać także w postępowaniu w ramach Układu o Współpracy
Patentowej (PCT). Na podstawie ochrony wzoru użytkowego na Węgrzech w ciągu 12
miesięcy można zgłosić wniosek o ochronę europejską.
Ochrona znaków towarowych na Węgrzech odbywa się poprzez wpisanie do rejestru i ważna
jest przez 10 lat. Na prośbę zainteresowanego podmiotu ochrona może być przedłużana o
kolejne 10 lat. Przystąpienie do UE nie oznaczało automatycznego rozszerzenia ochrony
zarejestrowanych wcześniej znaków towarowych na obszar Unii. Dla uzyskania ochrony
należy przeprowadzić postępowanie o ochronę unijną. Zgłoszenia należy dokonać w OHIM,
tj. Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante, w Hiszpanii.
Na stronie www.nevado.hu można dokonać pełnego darmowego przeglądu nazw.
Od 1 stycznia 2002 r. obowiązuje na Węgrzech nowa ustawa (nr XLVIII z 2001 r.) o ochronie
wzorów przemysłowych, która traktuje wzory przemysłowe jako wzory projektowania
przemysłowego. Ochrona na wzór przemysłowy jest w mocy przez 5 lat; można ją przedłużyć
najwyżej czterokrotnie każdorazowo na 5 lat. Po upływie 25 lat ochrony nie można odnowić.
Ochrona na gatunki roślin jest ograniczona geograficznie i czasowo. Geograficznie
obowiązuje na obszarze kraju, w którym została wydana. Czasowo wynosi 25 lat; w
przypadku drzew 30 lat. Zgłoszenia można dokonać w Węgierskim Urzędzie Patentowym lub
poprzez zgłoszenie wspólnotowe składając zgłoszenie w CPVO.
Podmiot zagraniczny w postępowaniu przed Węgierskim Urzędem Patentowym w większości
przypadków zobowiązany jest występować za pośrednictwem urzędowego przedstawiciela,
tak jak w niektórych przypadkach węgierskie podmioty zobowiązane są do występowania
przed urzędami zagranicznymi za pośrednictwem urzędowych przedstawicieli (jeśli zapisy
umowy międzynarodowej nie stanowią inaczej). Na Węgrzech przedstawicielami mogą być
rzecznicy patentowi lub adwokaci.




Węgierska Izba Rzeczników Patentowych (Magyar Szabadalmi Ügyvivői Kamara)
(www.szabadalmikamara.hu)
Węgierska Izba Adwokacka (Magyar Ügyvédi Kamara)
(www.magyarugyvedikamara.hu)
Baza rzeczników uprawnionych do reprezentacji w postępowaniach przed
Europejskim Urzędem Patentowym - organem wykonawczym Europejskiej
Organizacji Patentowej. http://www.epo.org
Rzecznicy patentowi na świecie www.piperpat.com
Od 1990 roku organizowane są coroczne spotkania szefów urzędów patentowych państw
członkowskich Grupy Wyszehradzkiej.