MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator
Transkrypt
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry 5. Dostęp do rynku 5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Zasady prowadzenia działalności gospodarczej na Węgrzech reguluje ustawa IV z 2006 r., będąca następczynią ustawy nr VI z 1988 r. i CXLIV z 1997 r. Węgierskie regulacje dot. firm i spółek są podobne do tych, jakie obowiązują w innych krajach UE. Ustawa określa zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawa V z 2006 r. reguluje kwestie dot. ewidencji działalności gospodarczej oraz procedur związanych z zakończeniem działalności. Uchwalony w dniu 11.02.2013 roku nowy kodeks cywilny, do którego włączono część również o odmiennie regulowanych spółkach handlowych wejdzie w życie dopiero z dniem 15 marca 2014 roku. Firmy zagraniczne mogą rejestrować w Węgierskim Sądzie Rejestrowym swoje oddziały i przedstawicielstwa. Podstawowe formy prowadzenia działalności gospodarczej na Węgrzech to: spółka jawna Kkt. (Közkereseti Társaság, Unlimited Partnership), spółka komandytowa Bt. (Betéti Társaság, Limited Partnership), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Kft. (Korlátolt Felelősségű Társaság, Limited Liability Company), spółka akcyjna Rt. (Részvénytársaság, Company Limited by Shares). Rozróżnia się 2 rodzaje spółek akcyjnych: spółki o zamkniętym akcjonariacie Zrt. (Zártkörűen működő részvénytársaság, Closed Company Limited by Shares) spółki o akcjonariacie publicznym Nyrt. (Nyilvánosan működő részvénytársaság, Public Company Limited by Shares). Firmy zagraniczne wybierają zazwyczaj formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Kft.) lub spółki akcyjnej (Rt.). Z dniem 1 lipca 2009 roku dotychczasowe spółki użyteczności publicznej (węg. Kht. tworzone przez samorządy i państwo ze środków publicznych) zostały wyprowadzone z systemu prawnego, przez ich wcześniejszą likwidację lub przekształcenie i wcielenie do organu budżetowego. Nie odnotowano żadnych przeszkód/barier dla polskich firm w handlu i prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie Węgier. 5.2 Dostęp do rynku pracy. Świadczenie usług i zatrudnianie obywateli RP Na Węgrzech obywatele RP mogą swobodnie podejmować zatrudnienie. Obywatele krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie muszą posiadać zezwolenia na pracę. Od 1 stycznia 2008 roku rejestracja cudzoziemców podejmujących pracę na Węgrzech odbywa się na podstawie zgłoszenia przez pracodawcę do terenowego urzędu pracy (bez personalizacji – podaje się wyłącznie liczbę osób). 1 MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry Z danych węgierskiego Narodowej Urzędu ds. Zatrudnienia (Nemzeti Foglalkoztatási Szolgálat, www.afsz.hu) wynika, że w całym 2012 roku dokonano zgłoszenia zatrudnienia 238 osób z Polski. Podstawowe regulacje dot. zatrudnienia zawarte są w nowym węgierskim kodeksie pracy, obowiązującym od 1 lipca 2012 roku. Stosunek pracy nawiązuje się poprzez umowę o pracę, którą należy sporządzić na piśmie. Na nieważność umowy pracy z powodu nie sporządzenia pisemnej umowy może powoływać się tylko pracownik w ciągu 30 dni od przystąpienia do pracy. Umowa o pracę powinna zawierać co najmniej wynagrodzenie podstawowe oraz określać stanowisko pracy. Strony mogą zastrzec okres próbny na maksymalny okres 3 miesięcy. Pracodawca zobowiązany jest powiadomić pracownika w ciągu 15 dni od podjęcia pracy o godzinach pracy, dodatkowych składnikach wynagrodzenia (premie, system kafeterii itp.), terminie wypłaty wynagrodzenia, o zakresie zadań przypisanych do stanowiska, wymiarze urlopu i porządku jego udzielania, o regułach dotyczących obliczania okresu wypowiedzenia umowy przez pracownika i pracodawcę, o osobie wykonującej obowiązki pracodawcy oraz czy pracownik jest objęty mocą układu zbiorowego pracy. Minimalna płaca pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze (40 godzin tygodniowo) jest określona przepisami (rozporządzenie rządu nr 390/2012 z 20.XII. 2012 r.)) i wynosi, od 1 stycznia 2013 roku, 98.000 HUF. W przypadku innej formuły czasowej zatrudnienia minimalna stawka godzinowa wynosi 564 HUF, minimalna stawka dzienna 4.510 HUF, a stawka tygodniowa 22.560 HUF. Odrębnie określono stawkę gwarantowanej płacy minimalnej pracowników wykwalifikowanych, którzy od 1 stycznia 2013 roku otrzymują co najmniej 114.000 HUF miesięcznego wynagrodzenia (stawka godzinowa 656 HUF, stawka dzienna 5.250 HUF, a stawka tygodniowa 26.250 HUF). 5.3 Nabywanie i wynajem nieruchomości Do 1989 r. większość nieruchomości znajdowała się w rękach państwa, a tylko niewielka część była w rękach prywatnych. Firmy mogły jedynie dzierżawić ziemię od państwa. W latach 90-tych procent inwestorów zagranicznych i liczba posiadanych przez nich nieruchomości wzrosły w szybkim tempie, szczególnie w Budapeszcie i niektórych miastach zachodnich Węgier. W szybkim tempie wzrastały także ceny. Na Węgrzech prowadzony jest publiczny rejestr nieruchomości. Nabywanie nieruchomości przez nie-rezydentów: nie-rezydenci, osoby prywatne oraz podmioty prawne mogą nabywać nieruchomości za wyjątkiem ziemi uprawnej, pod warunkiem, że posiadają zezwolenie władz miejscowych. Pozwolenie może być wydane, jeśli nie narusza interesów lokalnych i społecznych. Pozwolenie musi być zaopiniowane przez radę lokalnego samorządu. Zezwolenie nie jest wymagane w przypadku dziedziczenia, jak również w odniesieniu do obywateli krajów UE i EOG (poza specyficznymi wyjątkami). Wynajem: Nie-rezydenci są uprawnieni do dzierżawy ziemi na terenie Węgier na zasadach przewidzianych dla obywateli Węgier, tj. do 300 ha powierzchni lub wartości 6.000 AK (aranykorona), maksymalnie do 20 lat. 2 MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry Ograniczenia w kwestii nabywania określonych gruntów W chwili obecnej firma zagraniczna czy też zagraniczna osoba prywatna nie mogą nabyć prawa do ziemi uprawnej na Węgrzech. Te same ograniczenia stosuje się do węgierskich pośredników (przedstawicieli) zagranicznych inwestorów. Znowelizowana w związku z akcesją do UE ustawa o ziemi rolnej nr LV z 1994 r. zakłada, że obywatele UE zamierzający osiedlić się na Węgrzech i prowadzić działalność rolniczą mogą stać się rezydentami i prowadzić działalność rolniczą po trzech latach. W powyższych przypadkach osoby zagraniczne mogą nabywać ziemię wg zasad nabywania ziemi obowiązujących podmioty krajowe, tj. nie przekraczające powierzchni 6.000 m2. Jesienią 2009 r. parlament węgierski przyjął ustawę CII, która modyfikuje zapisy ustawy LV z 1994 r. wprowadzając dodatkowo wymóg, wg którego zaświadczenie dla cudzoziemca odpowiedni urząd może wydać jedynie na podstawie analizy środowiskowej, która bada czy rzeczywiście prowadził on działalność rolniczą. Nabywający nieruchomości obowiązani są do uiszczania podatku od nieruchomości w wysokości 10% od wartości rynkowej. Opłata ta jest zmniejszona do 2% dla firm, których głównym profilem działalności jest obrót nieruchomościami (w tym przypadku praktycznie każda nieruchomość musi zostać zbyta w przeciągu 2 lat). Podatek od nieruchomości mieszkalnych wynosi 2% od wartości rynkowej do 4 mln HUF, powyżej 4 mln HUF zaś 4%. Zajmujący się obrotem nieruchomościami zobowiązani są do składania zeznań VAT (nie koniecznie oznacza to płatność VAT), za wyjątkiem sprzedaży nieruchomości prywatnych. Niemniej jednak od 1 stycznia 2008 r. ustawa o VAT wprowadziła nowy element – prywatne osoby zobowiązane są do płatności VAT, jeżeli prowadzona przez nich sprzedaż nieruchomości nie jest jednostkowa, a charakter sprzedaży wskazuje na działalność handlową. Generalna stawka VAT wynosi 27% od sprzedaży i wynajmu nieruchomości. W związku z nieruchomościami mogą być pobierane następujące podatki: podatek od budynków, podatek od gruntów, lokalny podatek od prowadzenia działalności gospodarczej, podatek komunalny. Warto też dodać, że Komisja Europejska zdecydowała w dniu 20 grudnia 2010 r., na wniosek rządu węgierskiego, o przedłużeniu obowiązywania moratorium na zakup ziemi przez cudzoziemców na Węgrzech o trzy lata, do wiosny 2014 roku. 5.4 System zamówień publicznych System zamówień publicznych reguluje ustawa nr CXXIX z 2003 r. z późniejszymi nowelizacjami, której zapisy są zgodne z dyrektywami unijnymi w tym zakresie. Ustawa określa krąg zobowiązanych do przeprowadzenia postępowania o zamówienia publiczne oraz wymagany tryb procedury w danych przypadkach. Ustawa określa także zakres zadań i tryb ich wykonywania przewidzianych dla Rady ds. Zamówień Publicznych oraz regulacje dot. realizacji kontraktów zawartych w oparciu o przetarg publiczny. Z mocy ustawy Rada ds. Zamówień Publicznych prowadzi: oficjalną listę doradców zamówień publicznych, rejestr sprawdzonych oferentów, listę mediatorów, rejestr zamawiających. Dla rozstrzygania sporów wynikłych ze stosowania ustawy o zamówieniach publicznych powołano Komisję Zamówień Publicznych, która jest niezależna od Rady Zamówień 3 MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry Publicznych, posiada krajowy zakres działania. Członkowie Komisji podporządkowani są zapisom ustawy; swoje zadania wykonują jako etatowi członkowie służby cywilnej. W kwietniu 2010 roku węgierski rząd wydał rozporządzenie w sprawie inspektorów nadzorujących przebieg postępowań dla udzielania zamówień publicznych. Od 1 lipca 2010 roku obowiązkowym jest udział inspektora nadzoru w każdej inwestycji państwowej (oprócz projektów zw. z infrastrukturą kolejową), finansowanej z Programu Operacyjnego Infrastruktura, której wartość osiągnęła lub przekroczyła 1 mld HUF. Dodatkowo, od 1 stycznia 2011 roku uczestnictwo inspektora nadzoru jest obowiązkowe w każdej inwestycji państwowej, której wartość osiąga lub przekracza 200 mln HUF. Rozporządzenie określa obowiązki inspektora nadzoru, warunki jakie musi spełnić osoba, która chce zostać inspektorem nadzoru (wykształcenie wyższe prawnicze lub ekonomiczne lub inżynierskie, co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe, zdany egzamin na inspektora nadzoru), kwestie związane z egzaminem na inspektora nadzoru oraz wpisem na listę. Zgodnie z rozporządzeniem rządu węgierskiego (MK 23.03.2011) od dnia 1 kwietnia 2011 roku żadne postępowanie o zamówieniach publicznych nie może być rozpoczęte bez jego zatwierdzenia przez ministra rozwoju narodowego Węgier. Aktualne przepisy (w jęz. angielskim) dostępne są na stronie: http://www.kozbeszerzes.hu/nyelvi-verziok/english/. Na mocy Ustawy o Zamówieniach Publicznych Rada ds. Zamówień Publicznych zobowiązana jest do wydawania Biuletynu Zamówień Publicznych. Biuletyn Zamówień Publicznych (Közbeszerzési Értesítő) ukazuje się 3 razy tygodniowo. Od 1 lipca 2008 r. oficjalnym dokumentem jest Biuletyn w formie elektronicznej, w formacie .pdf; dostępny na stronie internetowej Rady ds. Zamówień Publicznych - Közbeszerzési Értesítő online. Od 2004 r. zamawiający mogą przesyłać ogłoszenia o zamówieniach do redakcji Rady ds. Zamówień Publicznych w formie elektronicznej. 5.5 Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej Na Węgrzech kwestiami własności intelektualnej, w tym własnością przemysłową oraz prawami autorskimi zajmuje się, od 1 stycznia 2011 roku, Narodowy Urząd Własności Intelektualnej (www.sztnh.gov.hu) (wcześniej Węgierski Urząd Patentowy). Uwarunkowania prawne: Ustawa nr XXXIII z 1995 r. o ochronie wynalazków z ostatnimi zmianami, obowiązującymi od 1 października 2009 r. Ustawa nr XXXVIII z 1991 r. o ochronie wzorów użytkowych. Ustawa nr XI z 1997 r. o ochronie znaków towarowych i oznaczeń geograficznych. W celu dostosowania do przepisów unijnych została znowelizowana ustawą nr CII z 2003 r. z datą obowiązywania od 1 maja 2004 r., tj. od daty akcesji Węgier do UE. Ustawa nr LXXVI z 1999 r. o ochronie praw autorskich z późniejszymi zmianami. Ustawa nr XLVIII z 2001 r. o ochronie wzorów projektowania przemysłowego. Rozporządzenie nr 28 z 1978 r. z mocą ustawy o ochronie wzorów przemysłowych. 4 MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry Na Węgrzech honorowane są patenty uzyskane w procedurze krajowej lub europejskiej lub w ramach PCT (Układ o Współpracy Patentowej) pod warunkiem, że zgłoszenie i wynalazek odpowiadają odpowiednim przepisom prawnym. Postępowania zainicjowane w urzędach narodowych w przypadku krajów-sygnatariuszy Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (EPC) mogą być obecnie inicjowane także w procedurze europejskiej. Zgłoszenia należy dokonać bezpośrednio bądź w ramach Układu o Współpracy Patentowej (PCT). Prawo ochronne na wzór użytkowy upoważnia właściciela do wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Węgier. Czas trwania prawa ochronnego na wzór użytkowy jest znacznie krótszy od czasu trwania patentu i wynosi 10 lat od daty dokonania zgłoszenia w Węgierskim Urzędzie Patentowym. Ochronę wzoru użytkowego można uzyskać także w postępowaniu w ramach Układu o Współpracy Patentowej (PCT). Na podstawie ochrony wzoru użytkowego na Węgrzech w ciągu 12 miesięcy można zgłosić wniosek o ochronę europejską. Ochrona znaków towarowych na Węgrzech odbywa się poprzez wpisanie do rejestru i ważna jest przez 10 lat. Na prośbę zainteresowanego podmiotu ochrona może być przedłużana o kolejne 10 lat. Przystąpienie do UE nie oznaczało automatycznego rozszerzenia ochrony zarejestrowanych wcześniej znaków towarowych na obszar Unii. Dla uzyskania ochrony należy przeprowadzić postępowanie o ochronę unijną. Zgłoszenia należy dokonać w OHIM, tj. Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante, w Hiszpanii. Na stronie www.nevado.hu można dokonać pełnego darmowego przeglądu nazw. Od 1 stycznia 2002 r. obowiązuje na Węgrzech nowa ustawa (nr XLVIII z 2001 r.) o ochronie wzorów przemysłowych, która traktuje wzory przemysłowe jako wzory projektowania przemysłowego. Ochrona na wzór przemysłowy jest w mocy przez 5 lat; można ją przedłużyć najwyżej czterokrotnie każdorazowo na 5 lat. Po upływie 25 lat ochrony nie można odnowić. Ochrona na gatunki roślin jest ograniczona geograficznie i czasowo. Geograficznie obowiązuje na obszarze kraju, w którym została wydana. Czasowo wynosi 25 lat; w przypadku drzew 30 lat. Zgłoszenia można dokonać w Węgierskim Urzędzie Patentowym lub poprzez zgłoszenie wspólnotowe składając zgłoszenie w CPVO. Podmiot zagraniczny w postępowaniu przed Węgierskim Urzędem Patentowym w większości przypadków zobowiązany jest występować za pośrednictwem urzędowego przedstawiciela, tak jak w niektórych przypadkach węgierskie podmioty zobowiązane są do występowania przed urzędami zagranicznymi za pośrednictwem urzędowych przedstawicieli (jeśli zapisy umowy międzynarodowej nie stanowią inaczej). Na Węgrzech przedstawicielami mogą być rzecznicy patentowi lub adwokaci. Węgierska Izba Rzeczników Patentowych (Magyar Szabadalmi Ügyvivői Kamara) (www.szabadalmikamara.hu) Węgierska Izba Adwokacka (Magyar Ügyvédi Kamara) (www.magyarugyvedikamara.hu) Baza rzeczników uprawnionych do reprezentacji w postępowaniach przed Europejskim Urzędem Patentowym - organem wykonawczym Europejskiej Organizacji Patentowej. http://www.epo.org 5 MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Węgry Rzecznicy patentowi na świecie www.piperpat.com Od 1990 roku organizowane są coroczne spotkania szefów urzędów patentowych państw członkowskich Grupy Wyszehradzkiej. 6