Relacja z wykładu

Ukraińskie ludobójstwo na Kresach 1943-1944
Kresowian zabito dwukrotnie; raz przez ciosy zadane toporami,
drugi raz przez przemilczenie
Z pamiętnika Jana Zaleskiego z Monasterzysk
Choć w wyniku ludobójstwa na Kresach zginęło ponad 100 tys. Polaków, wciąż
brakuje nam świadomości rozmiarów zbrodni na Wołyniu w latach 1943-1944. Film “Wołyń”
w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego i prelekcje organizowane również dla młodzieży
o ukraińskim ludobójstwie mają szansę dotknąć trudnej i bolesnej historii, aby poszerzyć
wiedzę o przemilczanej dotąd prawdzie.
21
listopada
br.
młodzież
Zespołu
Szkół
Ekonomicznych,
VI
Liceum
Ogólnokształcącego oraz Gimnazjum nr 9 w Bielsku-Białej uczestniczyła w wykładzie
„Ukraińskie ludobójstwo na Kresach 1943-1944”. Marek Łukasik, historyk Biura Edukacji
Publicznej IPN w Katowicach, na początku prelekcji nawiązał do kształtowania się już
w średniowieczu Rusi Kijowskiej, która
w okresie panowania Zygmunta Augusta.
została
przyłączona
do państwa
polskiego
Do końca XVI w. termin Ukraina nie miał oficjalnego charakteru i oznaczał „pogranicze”
państwa. Współcześnie, badacze języka starosłowiańskiego przyjmują, że słowo Ukraina
pochodzi od słowa czużbina, w tłumaczeniu - „obca ziemia”. Dopiero wiek XIX przynosi etos
ukraiński, powstaje państwo i zaczyna funkcjonować język ukraiński.
Prelegent przybliżył młodzieży historię trudnych, długotrwałych i napiętych
stosunków polsko-ukraińskich. W 1920 r. powstała Ukraińska Armia Wojskowa, która
sukcesywnie niszczyła państwowość polską.
Po wybuchu II wojny światowej, 17 września 1939 r., ZSRR w sojuszu z Niemcami dokonał
agresji na Polskę anektując jej ziemie wschodnie na podstawie paktu Ribbentrop-Mołotow.
Obszar zwany Zachodnią Ukrainą został wówczas wcielony do Ukraińskiej SRR i ZSRR.
Ukraińcy zamieszkujący Galicję Wschodnią spodziewali się powstania wolnego i niezależnego
państwa ukraińskiego pod protekcją Niemiec, tym bardziej, że OUN współpracowała z III
Rzeszą od 1939 r. Pierwsze represje wobec Polaków, a także Ukraińców, którzy
przeciwstawiali się poglądom nacjonalistycznym rozpoczęły się już na początku września
1939 r.
Antypolska czystka etniczna przeprowadzona przez działaczy Organizacji Ukraińskich
Nacjonalistów miała charakter ludobójstwa. Swoje apogeum osiągnęła na przełomie 1942
i 1943 r. W tzw. „krwawą niedzielę”, 11 lipca 1943 r., oddziały UPA otoczyły i zaatakowały 99
wsi polskich dokonując nieludzkiej rzezi ludności cywilnej, nierzadko w kościołach podczas
mszy św. i nabożeństw. Wsie były palone, a ludność polska ginęła od wideł, siekier, kul
i noży. Oddziały UPA mordowały tak, aby zadać jak największy ból i cierpienie. Przyzwolenie
na bestialskie mordowanie Polaków dawali niektórzy duchowni cerkwi greckokatolickich
święcąc narzędzia zbrodni.
W 1944 r. antypolski terror OUN-UPA z Wołynia przeniósł się do Galicji Wschodniej,
a także na Lubelszczyznę i trwał do połowy roku 1945. Zbrodnia Wołyńska pochłonęła około
100 tysięcy Polaków.
Pod koniec prelekcji młodzież obejrzała wstrząsające relacje świadków historii
ludobójstwa, ludzi, którzy przeżyli piekło na nieludzkiej ziemi. W milczeniu zakończyliśmy
tę trudną lekcję historii.
Dorota Pająk