docIV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach
download 
Reklamacja Transkrypt
IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach
IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach 1. Budownictwo W celu eliminowania zagroŜeń wypadkowych inspektorzy pracy przeprowadzili działania kontrolne na 151 placach budów. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły: - niespełnienia zawartych w planie bioz wymagań przepisów i zasad bhp w zakresie prowadzonych robót; - nieposiadania przez operatorów maszyn i urządzeń stosowanych przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych świadectwa ukończenia szkolenia i uzyskania pozytywnego wyniku sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez IMBiGS; - niedostarczania przez pracodawcę oraz niestosowanie przez pracowników środków ochrony indywidualnej; - braku zabezpieczenia stanowisk pracy na wysokości (krawędzie otwartych powierzchni) przez zastosowanie środków ochrony zbiorowej; - niezapewnienia ochrony przed dotykiem bezpośrednim przy instalacjach i urządzeniach elektrycznych; - braku zabezpieczenia ścian wykopów; - montaŜu i demontaŜu rusztowań metalowych przez osoby, które nie ukończyły szkolenia i nie uzyskały pozytywnego wyniku sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez Instytut Mechanizacji i Górnictwa Skalnego w Warszawie oraz brak udokumentowanego odbioru rusztowania przez nadzór techniczny przed oddaniem go do uŜytkowania; - braku oceny i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach występujących na budowie; - braku pomieszczeń higieniczno-sanitarnych lub ich niedostateczne wyposaŜenie. Poza słabą znajomością przepisów bhp, do przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości naleŜy dodać trudną sytuację ekonomiczną oraz krótkie terminy realizacji inwestycji. Szczególnie w zakładach zatrudniających kilku pracowników wskazywany jest problem udzielania przez inwestorów pierwszeństwa wykonawcom proponującym najniŜszą cenę, OIP Białystok Strona 36 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach tym samym niejednokrotnie nie posiadającym środków finansowych na właściwe zabezpieczenie stanowisk pracy pod względem bezpieczeństwa. W ocenie inspektorów pracy nie wszystko jednak moŜna uzasadniać brakiem czasu, czy względami ekonomicznymi, szczególnie w przypadku nieodpowiedzialności i zwykłego niedbalstwa, niejednokrotnie ze strony samych pracodawców ale i równieŜ nadzoru technicznego na budowach, czy pracowników. Inspektorzy pracy sygnalizują równieŜ szereg nieprawidłowości w zakresie prawa pracy. W czasie kontroli ustalono, Ŝe zdarzają się przypadki nieprawidłowego wypłacania przez pracodawców dodatku w związku z pracą w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przypadku nie udzielenia dnia wolnego – 50% zamiast 100%. Ponadto niekiedy pracodawcy nie wypłacają pracownikom wykonującym pracę na terenie budów poza stałym miejscem wykonywania pracy naleŜnych diet w związku z wyjazdami słuŜbowymi. W związku ze specyfiką wykonywania np. robót drogowych zdarzają się przypadki nie przestrzegania w zakładach przepisów w zakresie czasu pracy tj. przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, wymaganego nieprzerwanego 11 godzinnego odpoczynku dobowego, przepisu art. 129 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy w zakresie czasu pracy w dobie pracowniczej obejmującej kolejne 24 godziny od momentu rozpoczęcia pracy przez pracownika, pracownicy wykonują pracę ponad ustalony limit godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym (nawet w ilości 700 - 900 godzin). Uzyskane efekty to m.in.: - wyeliminowano 48 bezpośrednich zagroŜeń Ŝycia i zdrowia dla 225 pracowników, - w 493 przypadkach wyeliminowano zagroŜenia wypadkowe, urazy spowodowane spadającymi przedmiotami, poraŜeniem prądem elektrycznym, przygnieceniem przesuwającymi lub zsuwającymi się elementami konstrukcyjnymi, - 6 placów budów zabezpieczono przed dostępem osób niezatrudnionych, - na 17 placach budów zapewniono i wyposaŜono pomieszczenia higieniczno-sanitarne 177 pracownikom. Ocena i wnioski: Budownictwo jest gałęzią przemysłu zwiększonego ryzyka. Wyniki przeprowadzonych kontroli dowodzą, Ŝe następuje stopniowe zmniejszanie się liczby uchybień. OIP Białystok Strona 37 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Z przeprowadzonych kontroli wynika, Ŝe naleŜy podjąć następujące działania: - kontynuować działalność kontrolno-nadzorczą, ze szczególnym uwzględnieniem prac prowadzonych na wysokości, w głębokich wykopach oraz stosowaniu środków ochrony indywidualnej, - zainicjować nowelizację zasad przeprowadzania przetargów na realizację zadań inwestycyjnych, - zainicjować uzupełnienie stanu prawnego, w celu sprecyzowania kto i w jakim zakresie w rzeczywistości ma obowiązek kontroli planów bioz, - podjąć odpowiednie kroki w celu uregulowania prawnego statusu koordynatora ds bhp, z uwzględnieniem moŜliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności w związku ze złym wykonywaniem obowiązków, - zapewnić pomoc ekonomiczną pracodawcom stosującym działania zapewniające bezpieczne warunki pracy pracownikom (np. pomoc finansowa państwa w celu wymiany rusztowań, zakupu środków ochrony indywidualnej czy kierowania pracowników na szkolenia specjalistyczne, nawet w formie niskooprocentowanych kredytów pienięŜnych), - w programach szkoleń pracodawców połoŜyć nacisk na związek faktycznych kosztów ponoszonych przez pracodawców w związku z wypadkami przy pracy, z metodami bezpiecznej pracy (co moŜe stanowić „przekonanie ekonomiczne”), - propagować działania na rzecz podnoszenia kultury pracy poprzez rozpowszechnianie wydawnictw z zakresu przestrzegania prawa pracy i zasad bhp w budownictwie, - realizować spotkania z pracodawcami w ramach „Forum Bezpieczeństwa w Budownictwie”, - uczestniczyć w „Targach Forum Budownictwa” organizowanych na terenie Politechniki Białostockiej – szczególnie w formie prowadzenia poradnictwa dla pracodawców i pracowników. 2. Pozyskiwanie drewna i gospodarka leśna Problematykę przestrzegania prawa pracy, w tym bhp w zakładach branŜy drzewnej, zatrudniających do 9 pracowników – w 2004r. (w okresie od dnia 01 lutego do dnia 31 października) inspektorzy pracy OIP Białystok zbadali podczas 49 kontroli przeprowadzonych w 49 podmiotach gospodarczych, zatrudniających łącznie 265 pracowników, w tym 29 kobiet i 11 pracowników młodocianych. OIP Białystok Strona 38 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Dane dotyczące najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości zawiera tabela Ujawnione naruszenia przepisów dot. stosunku pracy (nieprawidłowe zawieranie umów o pracę, nieudzielenie pracownikom informacji z art. 29 § 3 Kodeksu Pracy, nieprzestrzeganie przepisów dotyczących rozwiązywania umów o pracę za wypowiedzeniem, nieprawidłowości w treści świadectw pracy) brak aktualnych szkoleń pracowników z dziedziny bhp Odsetek zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości (%) 71 45 brak aktualnych badań lekarskich pracowników 29 brak ewidencji czasu pracy 18 niewypłacenie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe oraz świadczeń urlopowych nieudzielenie w odpowiednim terminie urlopów wypoczynkowych 29 18 brak oceny ryzyka zawodowego 35 brak aktualnych pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia środowiska pracy niedostarczenie pracownikom odzieŜy i obuwia roboczego 14 niewłaściwy stan techniczny obiektów i pomieszczeń pracy 55 brak oznakowania lub właściwego zabezpieczenia miejsc niebezpiecznych brak ładu i porządku na stanowiskach pracy 14 brak odpowiednich pomieszczeń higieniczno-sanitarnych 22 brak wymiany powietrza w pomieszczeniach zakładu 33 brak pomiarów parametrów oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy niewłaściwy stan techniczny maszyn i urządzeń technicznych do obróbki drewna brak opracowanych i udostępnionych do stałego korzystania instrukcji bhp dotyczących obsługi maszyn i urządzeń technicznych brak osłony tarczy piły, urządzeń do hamowania i klina rozszczepiającego w pilarkach tarczowych wzdłuŜnych z ręcznym posuwem materiału, niewłaściwe ustawienie klina rozszczepiającego oraz niewłaściwy stan techniczny piły brak osłon nieroboczej części wału noŜowego oraz urządzeń do hamowania w strugarko-wyrówniarkach brak osłon części nieroboczej freza we frezarkach dolnowrzecionowych 24 brak osłon części nieroboczej taśmy ściernej oraz osłon kół napinających i napędowych w szlifierkach taśmowych brak pomiarów skuteczności działania ochrony przeciwporaŜeniowej przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim urządzeń i instalacji energetycznych 10 OIP Białystok 27 20 47 29 16 12 14 45 Strona 39 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach niewłaściwa eksploatacja urządzeń i instalacji energetycznych 16 niewłaściwy stan techniczny środków transportu zakładowego 12 brak instrukcji transportu wewnątrzzakładowego 18 Wyniki kontroli wskazują, Ŝe nieprawidłowości stwierdzano najczęściej w zakładach kontrolowanych po raz pierwszy, nieposiadających utworzonej słuŜby bhp. W latach 2001-2004 w kontrolowanych zakładach branŜy drzewnej zaistniało ogółem 7 wypadków przy pracy, w roku 2001 – 1 wypadek, w 2002 – 1 wypadek i w 2003 – 5 wypadków, w roku 2004 wypadków przy pracy nie odnotowano. We wszystkich zbadanych wypadkach źródłem czynników niebezpiecznych, które spowodowały wypadki były maszyny i urządzenia techniczne do obróbki drewna i ich wyposaŜenie (frezarki, strugarki i pilarki tarczowe). Przyczyny stwierdzonych nieprawidłowości są następujące: - nieznajomość obowiązujących przepisów w dziedzinie bhp oraz Polskich Norm, dotyczących m.in. wymagań dla maszyn i urządzeń technicznych do obróbki drewna; - zaniechanie remontów bieŜących i modernizacji obiektów i pomieszczeń pracy oraz zaplecza higieniczno sanitarnego, głównie z powodu braku środków finansowych; - dąŜenie do maksymalnego ograniczenia kosztów prowadzonej działalności poprzez: wyposaŜanie stanowisk pracy w maszyny i urządzenia do obróbki drewna wykonane we własnym zakresie lub w zakładach rzemieślniczych, często nie spełniających wymogów bezpieczeństwa, dopuszczanie pracowników do pracy bez wymaganych szkoleń bhp oraz badań lekarskich, - niezlecanie wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych, tolerowanie przez właścicieli zakładów (pracodawców) uŜytkowania wyeksploatowanych obrabiarek do drewna, tj. pozbawionych odpowiednich urządzeń ochronnych oraz odpowiednich układów sterowniczych, w które były wyposaŜone fabrycznie. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano: 457 decyzji, przy czym nie wydawano decyzji skierowujących do innych prac, 129 poleceń i wniosków ujętych w 43 wystąpieniach. Na pracodawców nałoŜono 17 mandatów za 52 wykroczenia przeciwko prawom pracownika na łączną kwotę 8.950,00zł. W czterech przypadkach wobec pracodawców zastosowano środki wychowawcze /łącznie za 6 wykroczeń/. Wniosków do sądu nie kierowano. OIP Białystok Strona 40 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Z udzielonych przez pracodawców odpowiedzi wynika, Ŝe zrealizowano 81% decyzji i 77% wniosków zawartych w wystąpieniach. NaleŜy przyjąć, Ŝe w najbliŜszym okresie zrealizowana będzie pozostała część decyzji oraz poleceń i wniosków z wystąpień. Efekty przeprowadzonych kontroli: - w 21 zakładach poprawiono stan techniczny obiektów i pomieszczeń pracy (poprawiono warunki pracy dla 131 pracowników). - w 11 zakładach wyeliminowano nieprawidłowości dotyczące braku lub niewłaściwego wyposaŜenia pomieszczeń higieniczno sanitarnych (poprawiono warunki higienicznosanitarne dla 69 pracowników). - w 41 zakładach maszyny i urządzenia techniczne do obróbki drewna zostały wyposaŜone w odpowiednie urządzenia ochronne oraz sterownicze (poprawa bezpieczeństwa pracy dla 157 pracowników). - w 23 zakładach wyeliminowano nieprawidłowości dotyczące urządzeń i instalacji energetycznych (poprawa bezpieczeństwa pracy dla 144 pracowników), - w 5 zakładach poprawiono stan techniczny środków transportu (poprawa bezpieczeństwa pracy dla 18 pracowników). - w 16 zakładach przeszkolono 59 pracowników w dziedzinie bhp, - w 7 zakładach pracodawcy odbyli wymagane szkolenia bhp, - w 11 zakładach badaniom lekarskim poddano 21 pracowników, - w 12 zakładach wydano wymaganą odzieŜ i obuwie robocze 53 pracownikom, - w 12 zakładach dokonano oceny ryzyka zawodowego, - w 13 zakładach opracowano i udostępniono zatrudnionym pracownikom stanowiskowe instrukcje obsługi maszyn i urządzeń. Wnioski i problemy wynikające z przeprowadzonych kontroli Wyniki kontroli wskazują na niski poziom bezpieczeństwa i higieny pracy, głównie w zakładach kontrolowanych po raz pierwszy. Stwierdzane nieprawidłowości dotyczące m.in. stanu technicznego oraz niewłaściwych urządzeń ochronnych i sterowniczych w maszynach do obróbki drewna wynikają głównie z uŜytkowania w zakładach starych i wyeksploatowanych maszyn. Właściciele małych zakładów w większości nie inwestują w nowoczesne maszyny, wyprodukowane seryjnie z uwzględnieniem najnowszych rozwiązań techniki. Powszechnie uŜytkowane są maszyny bardzo stare, często wykonane rzemieślniczo lub we własnym zakresie, co podyktowane jest ich znacznie niŜszą ceną. Takie maszyny nie posiadają dokumentacji techniczno-ruchowych m.in. zawierających OIP Białystok Strona 41 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach warunki bezpiecznej eksploatacji. W takich maszynach najczęściej ujawniano nieprawidłowości dotyczące wymogów bhp. Wskazane jest zatem prowadzenie dalszych kontroli w tym zakresie, w celu m.in. wyegzekwowania od pracodawców dostosowania obrabiarek do drewna do obowiązujących przepisów bhp, gdyŜ likwidacja zaniedbań w tym zakresie następuje często dopiero w wyniku realizacji decyzji inspektorów pracy. Wskazane jest teŜ prowadzenie działalności prewencyjnej i informacyjnej w celu uzyskania poprawy poziomu wiedzy pracodawców w zakresie wymagań przepisów bhp i Polskich Norm. 3. Zakłady stolarskie Inspektorzy pracy kontrolą objęli 28 zakładów pracy zatrudniających łącznie 715 pracowników, w tym 69 kobiet i 22 pracowników młodocianych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości i ich przyczyny Podczas przeprowadzonych kontroli stwierdzono naruszenia dotyczące przestrzegania przepisów prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Do szczególnie raŜących nieprawidłowości prawnych naleŜały: niewypłacanie wynagrodzenia za pracę, niewypłacanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, niewypłacanie ekwiwalentu za uŜywanie własnej odzieŜy roboczej, brak aktualnych orzeczeń lekarskich stwierdzających zdolność do pracy na określonym stanowisku. Poza wymienionymi uchybieniami stwierdzono zatrudnianie pracowników bez wymaganych uprawnień do pracy, brak urządzeń ochronnych w eksploatowanych obrabiarkach. Stwierdzone w czasie kontroli nieprawidłowości wynikają przede wszystkim z : - nieznajomości i lekcewaŜenia przez pracodawców obowiązujących przepisów z zakresu prawa pracy i bhp; - dąŜenie przez pracodawców do ograniczenia kosztów prowadzonej działalności. Zastosowane środki prawne W wyniku przeprowadzonych 28 kontroli: - wydano ogółem 327 zarządzeń nakazowych dotyczących 3152 pracowników, w tym: • 262 decyzje pisemne , w tym 2 decyzje wstrzymujące wykonywane prace i 1 decyzję skierowania pracownika do innych prac, OIP Białystok Strona 42 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach - • 65 decyzji ustnych, w tym 3 decyzje wstrzymujące wykonywane prace, • 28 wystąpień zawierających 164 wnioski, dotyczące 2616 pracowników, ukarano 11 mandatami na kwotę 6.050zł za popełnienie 34 wykroczeń. Uzyskane efekty: - do końca 2004 roku jeden z zakładów pracy wypłacił zaległe wynagrodzenia za pracę 33 pracownikom na ogólną kwotę 30.576,16 zł netto, - zapewniono bezpieczne warunki pracy 103 pracownikom obsługującym maszyny i urządzenia, - 14 pracowników poddano szkoleniom wstępnym ogólnym i stanowiskowym z zakresu bhp w 4 zakładach pracy, - 9 pracowników poddano badaniom lekarskim wstępnym w 5 zakładach, - 15 pracowników poddano badaniom lekarskim okresowym w 4 zakładach pracy, - w 6 zakładach pracy zapewniono właściwe wyposaŜenie zaplecza higienicznosanitarnego, co poprawiło warunki higieniczne i sanitarne 99 pracownikom. Wnioski Liczba stwierdzonych nieprawidłowości oraz ich waga wskazuje na konieczność kontynuacji kontroli w zakładach stolarskich. W przyszłości, w celu zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy naleŜy kontynuować działania informujące i promujące systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy, organizowane w formie seminariów oraz szkoleń. 4. Placówki handlu detalicznego, ze szczególnym uwzględnieniem placówek wielkopowierzchniowych Prawna ochrona pracy Kontrolą objęto 23 placówki handlowe (3 supermarkety oraz 20 innych placówek). Prowadzone działania wykazały, Ŝe w jednostkach tych, podobnie jak w latach ubiegłych nadal występują naruszenia przepisów prawa pracy. Podstawową nieprawidłowością, występującą w podobnej skali w porównaniu do 2003r., jest nie ewidencjonowanie lub nierzetelne ewidencjonowanie czasu pracy pracowników (nieprawidłowości wystąpiły w 19 kontrolowanych placówkach - w 9 podmiotach w kartach ewidencji czasu pracy OIP Białystok Strona 43 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach nie wykazywano dobowego wymiaru czasu pracy czy pracy w dni wolne od pracy, a w 7 nie prowadzono kart ewidencji czasu pracy). Nierzetelnemu prowadzeniu ewidencji czasu pracy towarzyszą w dalszym ciągu naruszenia przepisów o czasie pracy. W ocenie inspektora pracy naruszenia tych przepisów często nie wynikają z niedbalstwa, nieznajomości prawa lub niewłaściwej jego interpretacji, a są raczej celowym działaniem mającym na celu obejście obowiązujących norm. Najczęściej z przedstawianej przez słuŜby pracownicze dokumentacji wynika, Ŝe przepisy o czasie pracy są przestrzegane. Po wykorzystaniu innych źródeł, np. dzienników szkoleń w zakresie bhp, zaświadczeń o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp, dobowych i zmianowych raportów kasowych, bankowych dowodów wpłaty, protokołów ze spisu z natury stwierdzany jest zupełnie inny stan faktyczny: praca w godzinach nadliczbowych, w dniu wolnym od pracy, nie zapewnianie pracownikowi naleŜnego odpoczynku dobowego. Z nierzetelnością prowadzenia kart ewidencji czasu pracy związane są, występujące w 9 kontrolowanych placówkach nieprawidłowości przy sporządzaniu pracownikom harmonogramów czasu pracy. Pracodawcy nie sporządzają harmonogramów, sporządzają je na część okresu rozliczeniowego lub niewłaściwie ustalają harmonogramy (w harmonogramach czasu pracy nie wskazuje się dni wolnych, które mają być pracownikom udzielone w zamian za pracę w niedzielę czy święta ). Kolejną nieprawidłowością, która częściowo związana jest z naruszaniem przepisów o czasie pracy jest niewypłacanie lub zaniŜanie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Zjawisko to odnotowano w 3 supermarketach oraz 4 innych placówkach. Pracodawcy w celu zmniejszania kosztów działalności nie wypłacają lub zaniŜają wysokość wypłacanego świadczenia za pracę w godzinach nadliczbowych. W czasie kontroli prowadzonych w 2004r. w placówkach handlu detalicznego stwierdzono występowanie nieprawidłowości polegającej na nieudzielaniu pracownikom urlopów wypoczynkowych w danym roku kalendarzowym, nie później jednak niŜ do końca I kwartału roku następnego (w 2 supermarketach oraz 9 innych jednostkach). W porównaniu do kontroli prowadzonych w 2003 r. wzrosła liczba przypadków naruszania obowiązujących przepisów dotyczących wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W 2004r. w dwunastu placówkach stwierdzono nie wypłacenie lub zaniŜenie pracownikom przysługującego im ekwiwalentu pienięŜnego. Inne naruszenia przepisów dotyczących wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą występowały sporadycznie i miały swoje źródło w niewłaściwej interpretacji i nieznajomości przepisów prawa pracy lub powstały wskutek nieświadomego działania słuŜb pracowniczych. OIP Białystok Strona 44 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Kontrole prowadzone w placówkach handlowych w 2004r. wykazały znaczną ilość nieprawidłowości w zakresie stosunku pracy. Jest to o tyle niepokojące, Ŝe w roku 2003, takie nieprawidłowości nie występowały w supermarketach (w roku 2004 we wszystkich kontrolowanych jednostkach). W części zakładów stwierdzono niewłaściwe opracowanie regulaminu pracy, niewłaściwą treść umów o pracę, przypadki nie potwierdzenia na piśmie rodzaju umowy i jej warunków, nieprawidłową treść wystawianych pracownikom świadectw pracy, niewłaściwy sposób prowadzenia akt osobowych. Nieprawidłowości te są wynikiem nieznajomości obowiązujących przepisów oraz niedbalstwa ze strony słuŜb kadrowych. W trzech kontrolowanych jednostkach stwierdzono nieprawidłowości w prowadzeniu przez pracodawców działalności socjalnej. Odrębną kwestią badaną przez inspektorów było zatrudnienie kasjerów w supermarketach. Kontrolę przeprowadzono w 12 wytypowanych przez inspekcję sanitarną placówkach działających na terenie OIP, zatrudniających łącznie 2984 pracowników, w tym 364 na stanowisku „kasjer” lub na stanowisku łączonym „kasjer-sprzedawca”. Działania kontrolne wykazały, Ŝe najczęstszą nieprawidłowością, podobnie jak we wszystkich placówkach handlu detalicznego jest nierzetelność w prowadzeniu ewidencji czasu pracy pracowników. Nieprawidłowość ta polegała na nie wykazywaniu dobowego wymiaru czasu pracy lub pracy w szóstym czy siódmym dniu tygodnia, np. coraz częściej występowało prowadzenie podwójnej ewidencji czasu pracy pracowników – poprawnej znajdującej się w posiadaniu słuŜb pracowniczych i faktycznej prowadzonej przez kierownika sklepu. RównieŜ, podobnie jak w pozostałych kontrolowanych jednostkach, inspektorzy pracy spotkali się z nieprawidłowościami przy sporządzaniu pracownikom harmonogramów czasu pracy i związanym z tym: nieprawidłowo ustalonym wymiarem czasu pracy, nieudzielaniem pracownikowi naleŜnego odpoczynku. Niestety, naleŜy uznać, Ŝe coraz częściej są to działania celowe. Techniczne bezpieczeństwo pracy W supermarketach najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w zakresie: szkoleń, zapewnienia pracownikom moŜliwości odpoczynku w pobliŜu miejsca pracy w pozycji siedzącej i w zakresie magazynowania. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie: wypadków przy pracy, obiektów i pomieszczeń pracy, zaplecza higieniczno-sanitarnego, wentylacji, ogrzewania, oświetlenia. W pozostałych jednostkach zaobserwowano nieprawidłowości w zakresie oceny ryzyka zawodowego, maszyn i urządzeń technicznych, oraz urządzeń i instalacji OIP Białystok Strona 45 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach energetycznych. Stwierdzono równieŜ, Ŝe zaplecza magazynowe o nieodpowiedniej powierzchni oraz za mała liczba pracowników w poszczególnych jednostkach handlowych powodują nieprawidłowości w zakresie magazynowania i transportu towarów. Uwagi powyŜsze dotyczą równieŜ stanowisk pracy kasjerów. Jak wynika z danych statystycznych, najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w zakresie szeroko pojętego czasu pracy. W związku z tym wystosowano do pracodawców 117 wystąpień dotyczących czasu pracy, z czego 100 zostało zrealizowanych. W wyniku wystąpień inspektorów pracy dotyczących wynagrodzenia i innych świadczeń pracowniczych (40, wykonanych 32) wypłacono pracownikom wspomniane świadczenia w łącznej kwocie 11667,84 zł , z czego 4412,73 za pracę w godzinach nadliczbowych, 1842,13 - to ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Pracodawcy wykonali równieŜ 13 z 15 wniosków zawartych w wystąpieniach dotyczących urlopów pracowniczych. Liczba stwierdzonych nieprawidłowości oraz efekty wykonanych wniosków zawartych w wystąpieniach pozwalają wnioskować, Ŝe kontrole w placówkach handlowych, w związku z wciąŜ rosnącą liczbą nieprawidłowości, są niezbędne. Natomiast nasuwa się uwaga dotycząca prowadzenia kontroli wyłącznie pod kątem pracy kasjerów. PoniewaŜ stanowiska te są obejmowane kontrolami inspektorów pracy przy kaŜdej kontroli jednostek handlowych, a kontrole w szeregu placówek nie wykazały nieprawidłowości innych niŜ w przypadku pozostałych pracowników, prowadzenie kontroli wyłącznie pod kątem stanowisk pracy kasjerów wydaje się niecelowe. 5. Stacje paliw, w tym szczególnie autogazu Kontrole przeprowadzone zostały w 36 stacjach paliw, w tym 15 stacjach zajmujących się wyłącznie dystrybucją gazu płynnego, 7 stacjach prowadzących sprzedaŜ wyłącznie paliw płynnych i 14 stacjach wyposaŜonych zarówno w urządzenia do tankowania płynnych paliw silnikowych jak i gazu płynnego LPG. Stacje zajmujące się zarówno sprzedaŜą paliw ciekłych jak i gazowych zwykle połoŜone są przy uczęszczanych szlakach komunikacyjnych. Są to, w przeciwieństwie do stacji sprzedających paliwa płynne, obiekty nowe i nowoczesne, spełniające wymagania techniczne w zakresie ochrony środowiska. OIP Białystok Strona 46 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Do najczęściej ujawnianych nieprawidłowości zaliczyć naleŜy: - nieprzedstawienie pracownikom pisemnej informacji o dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłaty wynagrodzenia, urlopie wypoczynkowym, okresie wypowiedzenia umowy o pracę lub wymagane w tym zakresie informacje przedstawiono w sposób nieprawidłowy, - brak ewidencji czasu pracy lub prowadzenie jej w sposób nieprawidłowy, - uchybienia w zakresie szkoleń wstępnych oraz szkoleń okresowych bhp, - brak szkolenia podstawowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, - nieprawidłowości w zakresie prowadzenia profilaktycznych badań lekarskich, - nieprawidłowości związane z niezachowaniem wymaganych odległości bezpieczeństwa w stosunku do granicy działki i poszczególnych obiektów technologicznych znajdujących się na jej terenie, - nieprawidłowości w zakresie oceny ryzyka zawodowego; polegały one na braku oceny ryzyka, niewłaściwej ocenie oraz nieinformowaniu pracowników o ryzyku zawodowym wiąŜącym się z wykonywaną pracą, - nieprawidłowości w zakresie opracowania lub udostępnienia pracownikom do stałego korzystania instrukcji bhp dotyczących prowadzonych procesów technologicznych, kontrolowani pracodawcy nie dysponowali Ŝadnymi instrukcjami w zakresie prowadzonej technologii dystrybucji paliw lub posiadali jedynie instrukcje opracowane dla celów przeciwpoŜarowych, - nieprawidłowości w związku z obowiązkiem stosowania oznakowania: stref zagroŜenia wybuchem, zbiorników magazynowych gazu, połoŜenia elementów sterowniczych w dystrybutorach, miejsc lokalizacji przeciwpoŜarowych wyłączników prądu, dystrybutorów w zakresie stosowania zakazu napełniania butli gazem, - nie oznakowanie stacji paliw w wystarczający sposób - odpowiednimi znakami drogowymi określającymi kierunek ruchu pojazdów. Kontrole wykazały, iŜ we wszystkich skontrolowanych zakładach na przestrzeni 3 ostatnich lat nie występowały wypadki przy pracy. Przyczyn naruszeń obowiązujących przepisów naleŜy upatrywać wg. pracodawców w trudnościach finansowych, niewiedzy, ograniczeniach organizacyjnych, a w ocenie inspektorów pracy takŜe w lekcewaŜeniu przepisów prawa pracy, lekcewaŜeniu zagroŜenia oraz tolerowaniu kompromisów między bezpieczeństwem, a zyskiem. OIP Białystok Strona 47 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Zastosowane środki prawne W związku z ustaleniami poczynionymi w trakcie przeprowadzonych kontroli wydano: 423 decyzje, w tym 1 decyzję wstrzymania prac i 3 decyzje skierowania do innych prac 4 pracowników. Skierowano do pracodawców 141 wnioski w wystąpieniach. Trzynastu pracodawców ukarano mandatami na łączną kwotę 7.700 zł oraz skierowano 2 wnioski o ukaranie do sądu. W wyniku prowadzonych działań kontrolnych uzyskano poprawę warunków pracy, m.in.: - opracowano i dostarczono pracownikom do stałego korzystania instrukcje dotyczące procesu technologicznego dystrybucji paliw płynnych oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, - uzupełniono brakujące oznakowania bezpieczeństwa na części kontrolowanych stacji: w zakresie np. stref zagroŜenia wybuchem, zbiorników magazynowych gazu, - pracodawcy poddali się szkoleniu bhp w niezbędnym zakresie, - dystrybutory zostały zabezpieczone przed uszkodzeniem mechanicznym od strony podjeŜdŜających pojazdów poprzez usytuowanie ich na wysepkach wysokości 0,15 m, - zagroŜenie wyciekiem paliwa podczas napełniania zbiorników magazynowych zostało zmniejszone poprzez zainstalowanie na przewodach wlewowych szybkozłączy typu "kamlok", - zagroŜenie zainicjowania reakcji wybuchu zostało wyeliminowane poprzez usunięcie z strefy zagroŜenia urządzeń elektrycznych, które nie zostały wykonane w wersji Ex, - zmniejszenie ryzyka rozszczelnienia instalacji gazu płynnego z powodu wzrostu ciśnienia gazu uzyskano: poprzez zainstalowanie zaworów hydrosatycznych na odcinkach rurociągów ograniczonych z obu stron zaworami, poprzez zapewnienie pokrycia instalacji farbami gwarantującymi odpowiedni stopień odbijania promieni słonecznych, - ograniczenie ryzyka wypadku ze strony poruszających się po terenie stacji pojazdów uzyskano poprzez oznakowanie terenu stacji w sposób precyzyjnie określający organizację ruchu, - ograniczono ryzyko poŜaru poprzez zapewnienie właściwych warunków magazynowania substancji palnych, w tym butli z gazem, - potwierdzono szczelność zbiorników magazynowych paliw płynnych poprzez przeprowadzenie prób ciśnieniowych, - zapewnienie wymaganych odległości pomiędzy zbiornikami magazynowymi gazu, a granicą działki zostało zrealizowane poprzez wybudowanie ściany oddzielenia przeciwpoŜarowego. OIP Białystok Strona 48 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Z uwagi na fakt, Ŝe najistotniejsze, stwierdzane w czasie kontroli nieprawidłowości dotyczyły zachowania wymaganych odległości pomiędzy poszczególnymi obiektami na terenie stacji, a elementami istniejącej juŜ infrastruktury, uzasadnione jest połoŜenie większego nacisku na sposób prowadzenia procesu inwestycyjnego budowy stacji paliw. Dotyczyć to powinno zarówno opiniowania projektu, uzyskiwania pozwolenia na budowę jak i pozwolenia na uŜytkowanie. 6. Przetwórstwo tworzyw sztucznych W celu rozpoznania i eliminowania nieprawidłowości oraz zagroŜeń podczas przetwarzania i obróbki tworzyw sztucznych przeprowadzono 4 kontrole w zakładach tej branŜy. Do kontroli wybrano zakłady o zróŜnicowanej wielkości i formie własności, gdzie prowadzone jest przetwórstwo tworzyw sztucznych przy uŜyciu wtryskarek ślimakowych oraz produkowane są torebki foliowe metodą rozdmuchiwania. Łącznie, w kontrolowanych placówkach zatrudnionych jest 959 pracowników, w tym 484 kobiety. Stwierdzone nieprawidłowości i ich przyczyny Nieprawidłowości wykazane podczas kontroli dotyczą przede wszystkim niewłaściwego uŜytkowania maszyn, np. eksploatacji wtryskarek ślimakowych które posiadają nieprawidłowo wykonane osłony strefy narzędziowej, wtryskarek nie posiadających osłon termicznych cylindrów plastyfikujących. NaleŜy stwierdzić, Ŝe przyczyną stwierdzonych nieprawidłowości są: - nieznajomość przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przez osoby odpowiedzialne za organizację pracy, wynika to z częstej rotacji pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych, - trudności finansowe małych pracodawców, które uniemoŜliwiają modernizację lub wymianę wyeksploatowanego parku maszynowego, pracodawcy ci eksploatują maszyny wykonane sposobem rzemieślniczym lub maszyny ,,starego typu’’, które nie spełniają wymagań wynikających z aktualnie obowiązujących przepisów bhp. OIP Białystok Strona 49 IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branŜach Zastosowane środki prawne W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami inspektor pracy wydał 51 decyzji w tym 18 decyzji w trybie art. 108 kpa. Ponadto inspektor pracy skierował do pracodawców 4 wystąpienia zawierające 22 wnioski. Za naruszanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 1 pracodawcę ukarano mandatem karnym w wysokości 400 złotych. Z informacji nadesłanych przez pracodawców wynika, Ŝe wykonali oni wszystkie decyzje dla których upłynął termin realizacji (74% wydanych decyzji). W wyniku decyzji skierowanych do pracodawców uzyskano poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy we wszystkich kontrolowanych zakładach na stanowiskach pracy na których zatrudnionych jest 140 pracowników. Kontrole przeprowadzone na terenie działania Okręgowego Inspektoratu Pracy w Białymstoku wykazały, Ŝe wtryskarki uŜytkowane u małych pracodawców (wykonane sposobem rzemieślniczym oraz uŜywane wtryskarki starszego typu, sprowadzone z zagranicy bądź odkupione od duŜych zakładów pracy, które modernizowały swój park maszynowy) nie spełniają wymagań przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie wyposaŜenia ich w osłony stref niebezpiecznych. Eksploatacja takich wtryskarek stanowi zagroŜenie zgniecenia lub obcięcia rąk dla pracowników zatrudnionych przy ich obsłudze. Wobec powyŜszego wskazane jest kontynuowanie kontroli w małych zakładach przetwarzających tworzywa sztuczne, które uŜytkują ww. wtryskarki. OIP Białystok Strona 50
