6.2. Linia pozycyjna z nabiez˙nika

50 Nawigacja w pytaniach i odpowiedziach
6.2. Linia pozycyjna z nabieżnika
Kiedy dwa dobrze oznaczone na mapie obiekty sa˛ widziane w jednej linii, mówimy,
że sa˛ w nabieżniku (rys. 6.2).
Linia pozycyjna otrzymana ta˛ metoda˛ należy do jednych z najbardziej dokładnych
i jest rekomendowana wszystkim nawigatorom.
Linia pozycyjna z nabieżnika daje nam doskonała˛ możliwość sprawdzenia całkowitej
poprawki kompasu.
Rys. 6.2. Linia pozycyjna z nabieżnika
Pamie˛taj
Nawiguja˛c wzdłuż wybrzeży nawigatorzy cze˛sto wykorzystuja˛ moment wejścia
w linie˛ nabieżników jako okazje˛ bezpiecznej zmiany kursu.
Linia pozycyjna
51
6.3. Linia pozycyjna z głe˛bokości
Nie ma wa˛tpliwości, że wiedza na temat dna morza jest jedna˛ z najważniejszych
rzeczy dla nawigatorów przy podejściu jachtu do la˛du. Dlatego też umieje˛tność określenia pozycji jachtu poprzez odczyt głe˛bokości na echosondzie jest wysoce ceniona.
Istotne jest, żeby nasza wiedza teoretyczna na temat użycia echosondy była na
dobrym poziomie. Pozwoli nam to na prawidłowa˛ ocene˛ i interpretacje˛ wskazań
echosondy.
Rys. 6.3. Linia pozycyjna z głe˛bokości
Na rysunku 6.3 widać, że chociaż każdy jacht znajduje sie˛ na innej pozycji, obydwa
jachty leża˛ na tej samej linii pozycyjnej. W tym przypadku jest to izobata 100-metrowa
(zakładamy, że jachty maja˛ wykalibrowane echosondy).
Pamie˛taj
Linia pozycyjna niekoniecznie jest linia˛ prosta˛ lub cze˛ścia˛ okre˛gu.
6.4. Linia pozycyjna z granicy sektora świateł
latarni
Niektóre latarnie emituja˛ światło dwukolorowe. Każdy kolor w oddzielnym niezachodza˛cym na siebie sektorze (rys. 6.4).
Granica sektorów poszczególnych kolorów świateł jest oznaczona na mapach. Jeśli
nasz kurs przecina taka˛ granice˛, uzyskujemy wtedy linie˛ pozycyjna˛, która˛ możemy
natychmiast wykreślić na mapie.
52 Nawigacja w pytaniach i odpowiedziach
Rys. 6.4. Linia pozycyjna z granicy sektora świateł latarni
6.5. Linia pozycyjna z ka˛ta pionowego
(mierzonego sekstantem)
Metoda ta wymaga od nawigatora troche˛ wie˛cej wprawy. W wyniku pomiaru ka˛ta
pionowego tak wyznaczona linia pozycyjna ma kształt okre˛gu. Metoda ta jest efektywna
przy przejściu obok skał i płycizn, kiedy to kontrolujemy na sekstansie maksymalny
dopuszczalny ka˛t pionowy (rys. 6.5).
Rys. 6.5. Linia pozycyjna z ka˛ta pionowego mierzonego sekstantem.
Gdzie: h – wysokość obiektu odczytana z mapy [m] , α – ka˛t pionowy z sekstantu [stopnie, minuty],
d – odległość od latarni [Mm].
Ponieważ wartość ka˛ta α jest bardzo mała, możemy trójka˛t ograniczony bokami
d i h uznać jako prosty i obliczyć odległość od latarni z poniższego wzoru, nie popełniaja˛c
zbyt dużego błe˛du:
h/d = tg α
wtedy d = h/tg α
Linia pozycyjna
53
Rys. 6.6. Obraz widziany w sekstansie przy pomiarze ka˛ta pionowego
Tablice nawigacyjne podaja˛ gotowe wartości d dla zmierzonego ka˛ta α.
Mniejszy ka˛t pionowy oznacza, że jesteśmy dalej od mierzonego obiektu.
Odległość mierzona od obiektu na la˛dzie daje w rezultacie linie˛ pozycyjna˛ w kształcie
koła. (Pomiar odległości za pomoca˛ radaru również daje w wyniku koło pozycyjne.)
6.6. Koło pozycyjne
Dokonuja˛c pomiaru sekstantem ka˛ta pionowego obiektu na la˛dzie czy mierza˛c
odległość na ekranie radaru od obiektu, otrzymujemy w obu przypadkach linie˛ pozycyjna˛, która ma kształt okre˛gu.
Rys. 6.7. Koło pozycyjne
54 Nawigacja w pytaniach i odpowiedziach
Oznacza to, że jacht może znajdować sie˛ w jakimkolwiek punkcie tak określonego
koła pozycyjnego. Rysunek 6.7 wyjaśnia zagadnienie koła pozycyjnego.
Łatwo zauważyć, że wszystkie trzy jachty, pomimo że leża˛ na różnych kursach
i znajduja˛ sie˛ na różnych pozycjach w danym czasie, znajduja˛ sie˛ na tej samej linii
pozycyjnej, ponieważ ich odległości od latarni sa˛ dokładnie takie same.
6.7. Linia pozycyjna z ka˛ta poziomego
Mierza˛c ka˛t poziomy pomie˛dzy zidentyfikowanymi obiektami na la˛dzie można wyznaczyć linie˛ pozycyjna˛, która również ma kształt koła.
Rys. 6.8. Linia pozycyjna z ka˛ta poziomego opartego na łuku okre˛gu
Z rysunku 6.8 wyraźnie widać, że każdy jacht znajduje sie˛ na innej pozycji, jednak
ka˛t poziomy odmierzony przez jachty w danym momencie z tych samych obiektów daje
ten sam wynik. Oznacza to, że obydwa jachty znajduja˛ sie˛ na tej samej linii pozycyjnej.
Linia pozycyjna
55
6.8. Teoria ka˛ta poziomego
Pomiaru ka˛ta poziomego pomie˛dzy dwoma obiektami można dokonać dwoma
sposobami:
– za pomoca˛ sekstantu,
– za pomoca˛ namiarów kompasowych.
Rys. 6.9. Teoria ka˛ta poziomego
Teoria tak otrzymanej linii pozycyjnej bazuje na trzech geometrycznych zasadach:
– ka˛t środkowy 2δ wsparty na cie˛ciwie łuku AB jest dwukrotnie wie˛kszy od ka˛ta δ,
– wszystkie ka˛ty δ na okre˛gu wsparte na tym samym łuku AB sa˛ sobie równe,
– każdy ka˛t δ na okre˛gu wsparty na średnicy okre˛gu = 90o (rys. 6.9).
Pamie˛taj
Linia pozycyjna wyznaczona z:
– nabieżnika,
– izobaty (głe˛bokości),
– z ka˛ta pionowego,
– z ka˛ta poziomego,
– z granicy sektora świecenia świateł
nie wymaga uwzgle˛dnienia całkowitej poprawki kompasu. Innymi słowy wartość
dewiacji ani wartość deklinacji magnetycznej nie wpływaja˛ na wynik pomiaru linii
pozycyjnej.
6.9. Zalecana technika przy wyborze rodzaju
linii pozycyjnej
– Wybierz linie˛ pozycyjna˛, która krzyżuje sie˛ z druga˛ linia˛ pozycyjna˛ pod ka˛tem
wie˛kszym niż 30o i mniejszym niż 150o.
– Przed dokonaniem pomiaru zdecyduj, które obiekty be˛dziesz namierzał.
– Postaraj sie˛ dokładnie zidentyfikować obiekty na la˛dzie z posiadana˛ mapa˛.