Notatka z II spotkania dyskusyjnego Zespołu Lokalnej Współpracy

EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
Notatka z II spotkania dyskusyjnego Zespołu Lokalnej Współpracy (ZLW) w sprawie
sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru mającego znaczenie
dla Wspólnoty Załęczański Łuk Warty PLH100007.
Załęcze Wielkie, 22 sierpnia 2013 r.
W dniu 22 sierpnia 2013 roku w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym ZHP
"Nadwarciański Gród" w Załęczu Wielkim odbyło się drugie z trzech zaplanowanych spotkań
dyskusyjnych Zespołu Lokalnej Współpracy (ZLW) organizowanych przez Regionalną Dyrekcję
Ochrony Środowiska w Łodzi oraz firmę EKOLESNER - Emilia Lesner w ramach prac nad
projektem planu zadań ochronnych dla obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty Załęczański
Łuk Warty PLH100007, realizowanego w ramach projektu nr: POIS.05.03.00-00-186/09
„Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski”
z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013, Priorytet V „Ochrona
przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych”, działanie 5.3 „Opracowanie planów ochrony”
współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego.
W warsztatach wzięło udział 47 osób, wśród których znaleźli się przedstawiciele
zaproszonych instytucji oraz osoby prywatne (lista obecności w załączniku).
Spotkanie rozpoczął Pan Arkadiusz Malec – Planista Regionalny z Regionalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska w Łodzi, który powitał wszystkich przybyłych na spotkanie,
omówił cel i harmonogram spotkania oraz przedstawił plan pracy.
Pan dr inż. Piotr Rojek z Departamentu Obszarów Natura 2000, Generalnej Dyrekcji
Ochrony Środowiska przedstawił prezentację: „Siedlisko 9190 Pomorski kwaśny las brzozowodębowy Betulo-Quercetum (kwaśne dąbrowy).”
Następnie Pan dr Jarosław Sieradzki przedstawił ocenę stanu ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków roślin będących przedmiotami ochrony w obszarze mającym
znaczenie dla Wspólnoty Załęczański Łuk Warty PLH100007, a także analizę zagrożeń po
weryfikacji terenowej.
W trakcie prezentacji Pan dr Jarosław Sieradzki zapytał Pana dr inż. Piotra Rojka
1
EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
o interpretację zapisów dotyczących młodych monokultur dębowych, gdyż w Rozporządzeniu
mowa jest o starych kwaśnych lasach dębowych.
Pan dr inż. Piotr Rojek przyznał, iż sformułowanie to jest niefortunne i wskazuje jakoby
do obszarów Natura 2000 można było zaliczać zbiorowiska z ograniczeniami wiekowymi,
co byłoby niesłuszne i błędne.
Po prezentacji Pan prof. dr hab. Romuald Olaczek - Uniwersytet Łódzki – zapytał czy
na mapie, którą oglądają uczestnicy spotkania (organizatorzy spotkania przygotowali mapę, na
której zostały zaznaczone miejsca występowania przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000),
znajdują się wszystkie istniejące siedliska, czy tylko te, które zostały podczas badań
zweryfikowane?
Pan dr Jarosław Sieradzki odpowiedział, że są to tylko te siedliska, które zostały
zinwentaryzowane w czasie prac terenowych. Nie są to wyniki pełnej inwentaryzacji, niewielkie
płaty siedlisk mogły nie zostać zinwentaryzowane.
Pan prof. dr hab. Romuald Olaczek zapytał także, jak powinno się chronić siedliska
pochodzenia antropogenicznego, znając już istniejące zagrożenia.
Pan dr Jarosław Sieradzki odpowiedział, iż ma nadzieję, że w wyniku tych badań uda się
zdefiniować sposoby ochrony danych siedlisk. Dodał też, że siedliska o pochodzeniu
antropogenicznym są trudne do ochrony, ponieważ wymagają stałego użytkowania. W celu
ochrony siedlisk zależnych od działalności człowieka, wraca się do starych metod użytkowania.
Pan Bartosz Lesner – Koordynator planu zadań ochronnych zwrócił także uwagę na
trudności związane z faktem, że siedliska często znajdują się na gruntach prywatnych. Wyraził
jednak nadzieję, że część zaleceń ochronnych będzie spójna z interesem społeczności lokalnych.
Odsłonięcie muraw na Górze Św. Genowefy wpłynie dodatkowo pozytywnie na walory
krajobrazowe, utworzy miejsca atrakcyjne dla odwiedzjących obszar. Zapisy o celach ochronnych
będą mogły ułatwić społecznościom lokalnym uzyskanie dofinasowania do ich wykonania.
Zaznaczył, że w procesach planistycznych poza celami ochrony siedlisk, gatunków jest
uwzględniany szerszy kontekst, interes społeczności lokalnych a cele ochrony powinny być tak
sformułowane by były realne do przeprowadzenia.
Następnie Pan dr Grzegorz Zięba – ekspert ichtiolog przedstawił ocenę stanu ochrony
oraz analizę zagrożeń po weryfikacji terenowej przedmiotów ochrony - ryb i minogów obszaru
Natura 2000 Załęczański Łuk Warty PLH100007.
Po prezentacji swoją opinię wyraził Pan Grzegorz Sudomirski – przedstawiciel Polskiego
Związku Wędkarskiego – nie zgadzając się z tym, że budowa elektrowni wodnych czy jazów
stanowi zagrożenie dla ryb. Jego zdaniem jest to jedyny sposób, aby odnowić różnorodność ryb
w Warcie, a korzyściami z ich budowy płynącymi są dofinansowania. Natomiast główną
2
EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
przyczynę w złym stanie ryb w rzece upatruje w działalności zakładów przemysłowych
w Radomsku, huty w Częstochowie oraz aktywności wydry. Nie zgodził się również z tym, aby
nie odnawiać starorzeczy. Jego zdaniem jeśli w ich przypadku się nic nie zrobi to one zarosną
i nikt nie będzie ich cenił jako walory przyrodnicze, gdyż już teraz się do rzeki nie da dojść. Jego
zdaniem wędkarze rybom będącym przedmiotem ochrony na obszarze nie przeszkadzają, a nawet
je dokarmiają łowiąc gatunki ich interesujące.
Pan dr Grzegorz Zięba zauważył, iż stosując ten tok myślenia - wydrę traktować jako
zagrożenie ponieważ żywi się rybami, należy do zagrożeń dodać także bociana czarnego czy
czaplę. Zauważył, że pomimo częstszego stwierdzania wydry stan ichtiofauny się poprawia.
Dodał, iż działania ochronne, o których mówił, koncentrują się na gatunkach nie odławianych
przez wędkarzy, więc nie powinny one im przeszkadzać. Jednocześnie chroniąc gatunki ryb
„naturowe” dąży się do poprawienia stanu zachowania wszystkich ryb. Zauważył, iż prowadzone
przez Polski Związek Wędkarski zarybienia na pewno są pomocne w zachowaniu dobrego stanu
ryb. Jednak zaznaczył też, iż małe elektrownie wodne jego zdaniem są jednoznacznie
niekorzystne, a korzyści finansowe, o których Pan Grzegorz Sudomirski mówił są indywidualne.
Nie przekłada się to na polepszenie sytuacji ryb w rzece, chyba że na inwestorze zostaną
wymuszone zarybienia kompensacyjne. Jednak i tak są to korzyści dla wędkarzy, gdyż zarybienia
możliwe są tylko tymi gatunkami, które są ich przedmiotem zainteresowań. Nikt nie wymusi na
inwestorze zarybiania rzeki gatunkami takimi jak: piskorz, minóg, piekielnica czy różanka, gdyż
brak jest w Polsce ośrodków zarybieniowych „produkujących” narybek tych gatunków. Celem
działań ochronnych jest stworzenie jak najlepszych warunków dla tych gatunków, które są
przedmiotami ochrony omawianego terenu jednocześnie nie szkodząc innym.
Pan Grzegorz Sudomirski dodał, że kolejnymi korzyściami płynącymi z powstawania
elektrowni wodnych jego zdaniem są nowe miejsca zatrudnienia oraz to, że przepływ wody jest
kontrolowany. Natomiast teraz w jego opinii sytuacja jest bardzo zła, gdyż rzeki nikt nie sprząta
i w jej korycie leży mnóstwo zwalonych przez bobry drzew, a stan wody w takich miejscach
wynosi 20 cm.
Pan dr Grzegorz Zięba zauważył, że jest to bardzo dobre dla stanu zachowania ryb, gdyż
takie zwalone drzewa są dobrymi siedliskami, miejscami rozrodu dla wielu gatunków ryb.
A poziom wody w jednym miejscu wynosi 20 cm, a w innym 220 cm, im bardziej różnorodna
rzeka tym więcej mikrosiedlisk i bogatszy skład gatunkowy ichtiofauny.
Następnie głos zabrał Pan Paweł Pawlaczyk, przedstawiciel Klubu Przyrodników, który
zwrócił uwagę na istniejące zagrożenie, polegające na tym, iż w Standardowym Formularzu
Danych (SDF) wpisany jest minóg strumieniowy, który nie występuje w Warcie, a w czasie
inwentaryzacji został stwierdzony - zaproponowany jako cel ochrony obszaru minóg ukraiński.
3
EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
Wyraził obawę, iż może zdarzyć się tak, że zostaną ustanowione zarządzenia bez zapisów
o minogu strumieniowym (brak działań ochronnych w planie zadań ochronnych ponieważ gatunek
jest nieobecny w obszarze) i jednocześnie jeszcze bez zapisów dla minoga ukraińskiego
(ponieważ aktualnie gatunek nie jest przedmiotem ochrony obszaru). Podczas, gdy zapisy dla
minoga strumieniowego chroniłyby minoga ukraińskiego, gdyby je pozostawić, ponieważ oba te
gatunki mają podobne wymagania ekologiczne. Wystosował prośbę, aby w procedurach najpierw
dokonać wpisów do SDF o potwierdzonych występujących gatunkach, a dopiero po tym wykreślić
minoga strumieniowego.
Pan Arkadiusz Malec wyjaśnił, że Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi
w uzgodnieniu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Opolu (w związku z tym, że obszar
Natura 2000 położony jest administracyjnie na terenie 2 województw) wystąpi niezwłocznie
z wnioskiem do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o dodanie nowych przedmiotów
ochrony po przekazaniu przez Wykonawcę projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura
2000 Załęczański Łuk Warty PLH100007.
Pan dr inż. Piotr Rojek dodał, iż nie ma zagrożenia, że nie będzie działań ochronnych dla
minoga ukraińskiego. Po otrzymaniu wniosku popartego badaniami naukowymi o to, by jakiś
gatunek dodać do SDF, na pewno zostanie on dodany. Natomiast wykreślenie zapisów o minogu
strumieniowym możliwe będzie później, dopiero po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej.
Pan Arkadiusz Malec dodał, że jeśli w wyniku weryfikacji ekspertów przyrodniczych
i badań będzie wynikało jednoznacznie, że do Standardowego Formularza Danych należy dodać
nowy przedmiot ochrony, to zmiana powinna zostać zaakceptowana przez Generalną Dyrekcję
Ochrony Środowiska. W przypadku braku dokładnego poznania stanu populacji należy ustanowić
zapis o konieczności dalszych badań przyrodniczych.
Pan Paweł Pawlaczyk na zakończenie wyraził poparcie dla zawartych w prezentacji Pana
dr Grzegorza Zięby zagadnień, takich jak brak potrzeby określania celów ochrony w postaci
osiągnięcia zagęszczenia uznanego za właściwe. Jego zdaniem celem ochrony powinna być
naturalna rzeka, będąca dobrym siedliskiem dla różnych gatunków ryb. Poparł także opinię
na temat przegród na rzece związanych z budową elektrowni wodnych. Jego zdaniem brak
ciągłości rzeki Warty może niekorzystnie wpłynąć na stan występujących w niej minogów, gdyż
nie wiadomo dokładnie jak wędrują minogi, ale wiadomo że przemieszczają się lokalnie. Stąd też
w jego opinii należy zachować ciągłość Warty na jak największym odcinku.
Pan dr Grzegorz Zięba wyjaśnił, że minóg jest w stanie zamknąć swój cykl na dość
krótkim odcinku rzeki o ile znajdzie wystarczająco dobre warunki siedliskowe, nie musi
on wędrować do morza oraz że minogi rzeczywiście przemieszczają się lokalnie do kilkaset
metrów w ciągu doby. Dodał, iż istnieją konkretne kryteria dotyczące odległości zachowania
4
EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
ciągłości rzeki zawarte w przewodnikach metodycznych dla poszczególnych gatunków
w zależności od stanu do jakiego dążymy. Zaznaczył także, że należy pamiętać, że minóg
ukraiński obecnie ma stan zachowania populacji prawidłowy, należy zapobiegać pogorszeniu
warunków siedliskowych, np. poprzez stawianie elektrowni wodnych.
Pani Wanda Pogorzelska - Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego
Oddział Terenowy Sieradzkich Parków Krajobrazowych - zapytała czy likwidacja zapór już
istniejących progów pomogłaby w tym, aby przywrócić stan populacji ryb z okresu przed
powstaniem przegród w rzece?
Pan dr Grzegorz Zięba potwierdził, iż likwidacja przegród powinna w dłuższym okresie
czasu przywracać stan populacji ryb sprzed ich powstania, ale na stan ichtiofauny mają wpływ
także inne czynniki.
Kolejną prezentację przedstawił Pan dr Wojciech Pawenta – ekspert zoolog. Dotyczyła
ona oceny stanu ssaków i płazów stanowiących przedmioty ochrony obszaru o znaczeniu dla
Wspólnoty Załęczański Łuk Warty PLH100007 oraz analizy zagrożeń po przeprowadzonej
weryfikacji terenowej.
Po zakończonej prezentacji nie padły pytania ze strony zgromadzonych.
Następnie odbyła się wizja terenowa rezerwatu przyrody „Węże”.
W czasie spotkania Pan Maksymilian Mazur - Zastępca Nadleśniczego, Nadleśnictwo
Wieluń przedstawił problemy związane z utrzymaniem rezerwatu, a w szczególności z wycinką
drzew i krzewów zarastających murawy. Przestawił też wyniki ostatniej wycinki przeprowadzonej
w 2005 roku.
Następnie Pan dr Wojciech Pawenta na przykładzie jaskini Stalagmitowej omówił role
jaskini jako zimowiska oraz rozwiązania, które mogłyby przyczynić się do polepszenia warunków
zimowania dla nietoperzy. Pan Maksymilian Mazur przedstawił działania Lasów Państwowych
mające na celu zabezpieczenie wejść do jaskiń, koszty z tym związane i problem stałych
dewastacji.
Pan Bartosz Lesner zaznaczył, że być może należałoby rozważyć całkowity demontaż
infrastruktury nad jaskinią Stalagmitową i doprowadzenie jej do stanu sprzed wybudowania
infrastruktury turystycznej.
Pani Maria Kluge - Naczelnik Wydziału Spraw Terenowych Regionalnej Dyrekcji
Ochrony Środowiska w Łodzi przedstawiła Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska Łodzi z roku 2011 w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
„Węże”. Wyjaśniła, że w bieżącym roku odbędzie się pierwsze, po ustanowieniu planu, spotkanie
lustracyjne Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Łodzi wraz z przedstawicielami Lasów
Państwowych, (spotkania mają odbywać się przynajmniej raz na dwa lata), na którym zostanie
5
EKOLESNER – Emilia Lesner, ul. Piotrkowska 2, 98-100 Łask
dokonana ocena stanu zachowania przedmiotów ochrony oraz będzie określony zakres prac na
następne lata.
Pani Halina Szpetmańska - główny specjalista do spraw ochrony przyrody
w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi wyjaśniła, że ze względu
na wcześniejszą potrzebę zabezpieczenia środków, pierwsze prace ustalone do wykonania będą
mogły być wykonywane dopiero w roku 2015.
Pan dr Jarosław Sieradzki przybliżył gatunki roślin występujące na fragmentach
zachowanych siedlisk muraw kserotermicznych.
Pan prof. dr hab. Romuald Olaczek omówił historię powstania Załęczańskiego Parku
Krajobrazowego oraz rolę jaką w tym procesie odegrał Pan Eugeniusz Milczarski - Zastępca
Dyrektora Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego, Oddział Terenowy
Sieradzkich Parków Krajobrazowych. Następnie w krótkim wykładzie omówił zmiany
siedliskowe zachodzące w rezerwacie przyrody na przestrzeni lat, oraz różne zagadnienia
związane z ochroną siedlisk antropogenicznych.
Na zakończenie spotkania Pan Arkadiusz Malec – Planista Regionalny podziękował
wszystkim uczestnikom spotkania za przybycie. Przypomniał zebranym o terminie III-go
spotkania dyskusyjnego Zespołu Lokalnej Współpracy, które odbędzie się 17 września b.r.
Przypomniał o możliwości skorzystania z Platformy Informacyjno-Komunikacyjnej (PIK),
gdzie umieszczane są bieżące informacje o pracach nad projektem Planu.
Reasumując spotkanie przebiegło zgodnie z założeniami, a cele wynikające z realizacji
etapu procesu planistycznego projektu zostały osiągnięte.
Spotkanie zakończyło się około godz. 15.00.
Notatkę sporządziły:
Anna Morawska
Emilia Lesner
6