prognoza oddziaływania na środowisko - BIP

Transkrypt

ZAKŁAD PROJEKTOWO-BUDOWLANY
PRACOWNIA PROJEKTOWO-STUDIALNA
EKO-PLAN
ul. Braci Wieniawskich 1/244
20-844 Lublin
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
USTALEŃ ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY SITNO
Kierownik Pracowni:
mgr inż. Marek Kozłowski
Autor opracowania:
mgr Joanna Cuch
Lublin 2013
Spis treści
1. WPROWADZENIE.............................................................................................................................3
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I
POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI.......................................................................................5
3. METODY STOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY....................................................5
4. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ
DOKUMENTU.......................................................................................................................................6
5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO.......................................................7
6. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH JEGO ZMIAN
PRZY BRAKU REALIZAJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU....................................................7
7. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO
ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ DOKUMENTU.................................................................................27
8. OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ SKUTKÓW
REALIZACJI DOKUMENTU DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH.....................27
9. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MIĘDZYNARODOWEGO
UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE.........................................................36
10. OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY
ŚRODOWISKA....................................................................................................................................37
11. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE LUB OGRANICZENIE
NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODWISKO MOGĄCYCH WYNIKAĆ Z REALIZACJI
USTALEŃ DOKUMENTU..................................................................................................................72
12. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM
DOKUMENCIE....................................................................................................................................78
13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM..........................................................79
14. WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW........................................................................89
2
1. WPROWADZENIE
Przedmiotem oceny zawartej w niniejszym dokumencie są ustalenia zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego fragmentu gminy Sitno (leżącej w
południowej części województwa lubelskiego, na zachód od Zamościa) polegające głównie na
wprowadzeniu terenów energetyki wiatrowej stref ochronnych i niezbędnej infrastruktury w
centralnej i południowo-wschodniej części gminy (oraz pojedynczych terenów zabudowy
mieszaniowo-usługowej i rekreacyjnej, a także terenów biogazowni i instalacji solarnych w różnych
częściach gminy) oraz elementów proekologicznch. Dokładniej zmiany te sprowadzają się do:
–wyznaczenia pasa zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej wzdłuż drogi powiatowej
3245L w m.Horyszów-Nowa Kolonia oraz m.Stanisławka, Czołki, Stambrów przy drodze powiatowej
Nr.3246L;
–lokalizacji elektrowni wiatrowych wraz ze strefami ochronnycm w m.Janówka, Horodyszów Polaki,
Horodyszów-Stara Kolonia, Cześniki, Czesniki-Kolonia, Czołki, Kolonia Sitno, Kornelówka, Rozdołu i
Sitno oraz biogazowni i instalacji solarnych w m.Horodyszów Polski na 7 działkach;
–zalesiania działki o nr.ewidencyjnym 1051/1;
–wprowadzenia terenów sportu i rekreacji na 3 działkach w Sitnie;
–wyznaczenia terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na działce w m.Kornelówka;
–wyznaczenia zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej, agroturysyki i stawu
rybnego na 3 działkach w m.Sitno.
W projekcie Studium energetyka wiatrowa jest lokalizowana w czterech obszarach. Pierwsza
lokalizacja dotyczy wyznaczenia 3 turbin wiatrowych w otulinie Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego, druga pomiędzy dwoma pasmami zabudowy zwartej i kolonijnej obejmującej zabudowę
wsi Sitno, Kolonia Sitno, Kornelówka, Borowina Sitaniecka-5 turbin. Trzeci obszar został wyznaczony na
gruntach ornych pomiędzy zwartą zabudową m. Horyszów Polski, Stara Kol. Horyszów Polski i Janówka,
w bezpośrednim sąsiedztwie doliny rzeki Czarny Potok (w okolicach wsi Janówka i Horyszów Polski)
oraz bliskim jej sąsiedztwie (ok. 0,6 km od doliny)- 11 turbin. Czwarta lokalizacja, obejmuje 4 turbiny w
południowo-wschodniej części gminy. Łączna planowana ilość turbin wiatrowych na terenie gminy Sitno
wynosi 23 sztuki.
Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi:
● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008 Nr 199
poz. 1227 z późniejszymi zmianami);
● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2012 r.,
● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi
zmianami).
Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych oddziaływań na środowisko
przyrodnicze, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub dopuszczonych przez Studium
kierunków zagospodarowania terenu. Opracowanie wskazuje nie tylko potencjalne zagrożenia, których
nie udało się wyeliminować w procesie planowania, będącego wynikiem optymalnego pogodzenia celów
społeczno-ekonomicznych z ekologicznymi, lecz również możliwości generowania przez Plan
pozytywnych przekształceń środowiska. Prognozę wraz ze Studium poddaje się otwartej dyskusji w toku
formalno-prawnym poprzez procedurę opiniowania, uzgadniania oraz wyłożenia tych dokumentów do
wglądu publicznego.
Dokumentami, w powiązaniu, z którymi została sporządzona Prognoza były głównie:
● Projektem zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno Lublin, 2012;
● Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartych w Prognozie z Regionalnym
Dyrektorem Ochrony Środowiska w Lublinie – Wydział Spraw Terenowych III (pismo RDOŚ-06WSTIII-411.10.2012.KŁ);
● Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Zamościu (pismo NZ.700/17/12);
● Wyniki ornitologicznego monitoringu przedrealizacyjnego prowadzonego w obszarze projektowanej
farmy wiatrowej Miączyn, w gminach Sitno i Miączyn (po. zamojski, woj. lubelskie) w okresie
październik 2011 – luty 2012 – materiały wstępne z realizacji pierwszej fazy badań, P.Stachyra;
3
farmy wiatrowej Miączyn, w gminach Sitno i Miączyn (pow. zamojski, woj. lubelskie) w okresie marzec
2012 - maj 2012 – materiały wstępne z realizacji drugiej fazy badań, P.Stachyra;
● Sprawozdanie wstępne z monitoringu chiropterologicznego na terenie projektowanej farmy wiatrowej
w miejscowości Sitno-Horyszów Polski (gmina Sitno, powiat zamojski, województwo lubelskie) w V i VI
okresie monitoringowym w 2011 roku oraz w I i II okresie monitoringowym w 2012 roku;
● Ocena wstępna lokalizacji inwestycji (screening) dla projektu lokalizacji farmy wiatrowej Sitno,
P.Stachyra, M.Pieńkosz;
● Wstępna ocena projektu inwestycyjnego, z punktu widzenia możliwości wystąpienia znaczących
negatywnych oddziaływań farmy wiatrowej na ornitofaunę – raport ze screeningu. Weryfikacja wstępna
lokalizacji projektowanej farmy wiatrowej w okolicach miejscowości Cześniki (Zamość I) w
woj.lubelskim – aspekt ornitologiczny. Consulting Group- Wrocław, dnia 20. kwietnia 2012 r.
lokalizacji projektowanej farmy wiatrowej w okolicach miejscowości Sitno (Zamość II) w woj.lubelskim
– aspekt ornitologiczny. Consulting Group- Wrocław, dnia 20. kwietnia 2012 r.
negatywnych oddziaływań farmy wiatrowej na chiropterofaunę – raport ze screeningu. Weryfikacja
wstępna lokalizacji projektowanej farmy wiatrowej w okolicach miejscowości Cześniki (Zamość I) w
woj.lubelskim – aspekt chiropterologiczny,Consulting Group- Wrocław, dnia 20. kwietnia 2012 r.;
screeningu (II), Consulting Group- Wrocław, dnia 20. kwietnia 2012 r.
wstępna lokalizacji projektowanej farmy wiatrowej w okolicach miejscowości Sitno (Zamość II) w
● Pre-screening wykonany dla przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy wiatrowej w rejonie wsi
Sitno, W. Domek , J. Samsel -Warszawa, wrzesień 2011;
● Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno – Zamość 2009;
● Ekofizjografia /opracowanie podstawowe/ zmiany miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego gminy Sitno - Zamość 2006, Aktualizacja – Lublin 2012);
● Program Ochrony Środowiska Powiatu Zamojskiego – Zamość 2003;
● Program gospodarki odpadami Powiatu Zamojskiego – Zamość 2003;
● Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku
2015;
● Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002;
● Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie Lubelskim-Lublin
2009;
● Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej Województwie Lubelskim – Lublin 2011;
● Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014.
Wymienione dokumenty zostały przeanalizowane pod kątem stopnia aktualności danych w nich
zawartych oraz możliwości wykorzystania ich przy sporządzaniu przedmiotowego opracowania i
stwierdzono, że dane w nich zawarte są aktualne na dzień przystąpienia do opracowania.
Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o ‘Studium’, rozumie się przez to projekt zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno i analogicznie przez
określenie ‘Prognoza’ rozumie się Prognozę oddziaływania na środowisko ustaleń zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno.
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO
POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI
DOKUMENTU
–
JEGO
CELE
I
Celem regulacji zawartych w Studium jest ustalenie kierunków zagospodarowania terenów,
ochrona lokalnych interesów publicznych poprzez unormowanie i podporządkowanie działań
inwestycyjnych wymogom zachowania ładu przestrzennego w sposób zapewniający ochronę środowiska i
4
zdrowia ludzi oraz wartości kulturowych gminy.
Studium sporządzono w powiązaniu głównie z:
● Ekofizjografią /opracowanie podstawowe/ zmiany miejscowego planu zagospodarowania
● Strategią Rozwoju gminy Sitno na lata 2007 – 2015 – Sitno 2007;
● Strategią Rozwoju Powiatu Zamojskiego na lata 2007-2020 – Zamość 2007;
● Programem Ochrony Środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku
2015 - Lublin 2008;
● Strategią rozwoju województwa lubelskiego na lata 2006-2020 - lipiec 2005;
● Planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego - Lublin 2002.
Ustalenia przedmiotowego Studium polegają na wprowadzeniu:
● RM - tereny zabudowy zagrodowej (w liczbie 4);
● MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (w liczbie 1);
● RM, MN - tereny zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej (w liczbie 1);
● RM,U - tereny zabudowy zagrodowej i usług (w liczbie 1);
● US - tereny usług sportu i rekreacji (w liczbie 1);
● ZL – tereny zalesień (w liczbie 2);
● WS – tereny wód śródlądowych (w liczbie 1);
● EG - tereny biogazowni i instalacji solarnych (w liczbie 1);
● EW - tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych (w sumie 23 turbiny w 2 separowanych lokalizacjach);
● strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu
– dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 45dB w
porze nocnej;
– dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 40dB;w
porze nocnej;
● tereny ostoi siedliskowej Obszaru Natury 2000;
● tereny kształtowania 'zielonego pierścienia' wokół miasta Zamościa;
● tereny zrównoważonego rozwoju turystyki.
3. METODY STOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY
Prognozę sporządzono wykorzystując metody opisowe, analizy jakościowe oraz dostępne
wskaźniki stanu środowiska oraz identyfikacji i wartościowania skutków przewidywanych zmian w
środowisku, na podstawie których wyciągnięto określone wnioski. Prace prognostyczne polegały na
przeprowadzeniu studiów dokumentów charakteryzujących strukturę przyrodniczą terenu (stan istniejący
i dotychczasowe przekształcenia środowiska) oraz analizy istniejących i projektowanych inwestycji w
obszarze Studium i jego sąsiedztwie, mających na celu identyfikacje ewentualnych problemów i
konfliktów oraz ocenę proponowanych rozwiązań i tendencje dalszych procesów w kontekście obecnego
zagospodarowania obszaru. Zakres prac nad Prognozą został dostosowany do charakteru Studium oraz
skali i stopnia szczegółowości jego zapisów. Celem ułatwienia oceny jak i prezentacji wyników
oddziaływań poszczególnych funkcji terenu na środowisko było wykorzystanie uproszczonej i
dostosowanej do potrzeb tegoż dokumentu analizy macierzowej.
4. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ DOKUMENTU
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie reguluje metod analizy zapisów
opracowań planistycznych. Instrumentem badania jakości środowiska jest monitoring, zapisany w innych
aktach prawnych, którego zakres i częstotliwość wynika z charakteru inwestycji dopuszczonych w
Studium.
W celu uniknięcia powielania monitorowania w myśl zasady Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie
oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz zgodnie z art. 25 ustawy Prawo
ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz wpływ ustaleń tego projektu na środowisko
przyrodnicze w zakresie: jakości poszczególnych elementów przyrodniczych i komponentów środowiska,
5
dotrzymywaniu standardów jego jakości, występowania obszarów przekroczeń, występujących zmian
jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian kontrolowany będzie w ramach systemu
Państwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane będą
corocznie w Raportach o stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodostępnej publikacji, ale
źródłami danych w tym zakresie mogą też być: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez Marszałka
Województwa), źródła administracyjne wynikające z obowiązków sprawozdawczych lub zapisów
ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy badania statystyczne Głównego Urzędu
Statystycznego.
Najważniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska byłoby monitorowanie obejmujące:
- monitoring ptaków, który generalnie powinien przebiegać zgodnie z wytycznymi PSEW i OTOP 2008.
Proponuje się w okresie pierwszych 5 lat po uruchomieniu zespołu elektrowni wiatrowych
przeprowadzenie zalecanego, 3-letniego monitoringu porealizacyjnego. Monitoring ten powinien polegać
m.in. na powtórzeniu prowadzonej podczas monitoringu przedrealizacyjnego procedury, co pozwoli na
rzetelną ocenę oddziaływania planowanego kierunku zagospodarowania na ptaki. Ponadto monitoring
porealizacyjny powinien zostać uzupełniony przez analizę rzeczywistej śmiertelności ptaków, poprzez
poszukiwanie martwych ptaków pod każdą turbiną. Zbieranie martwych ptaków, bądź ich szczątków
może prowadzić ta sama osoba co monitoring śmiertelności nietoperzy. Wytyczne na temat monitoringu
porealizacyjnego obecnie zawarte są w publikacji PSEW, a metodyka (w tym: okres trwania i
częstotliwość) zostanie ściśle określona na późniejszych etapach prac.
–monitoring nietoperzy w obrębie urządzeń energetyki wiatrowej, zgodny z obowiązującymi w
przyszłości standardami, które mogą się zmienić do czasu realizacji planowanych kierunków
zagospodarowania terenu. Na dzień dzisiejszy określa się, że monitoring poinwestycyjny powinien trwać
min. 3 lata i powinien obejmować: monitoring śmiertelności nietoperzy, przy każdej turbinie wiatrowej,
polegających na poszukiwaniu martwych osobników oraz obserwacje aktywności nietoperzy przy
turbinach prowadzone zgodnie z zaleceniami EUROBATS oraz Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi
oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze.
–pomiary hałasu w obrębie i sąsiedztwie przyszłych urządzeń energetyki wiatrowej. Zaleca się
wykonanie analizy porealizacyjnej tj. wykonanie pomiarów poziomu hałasu po uruchomieniu elektrowni
wiatrowych w rejonie najbliższej zabudowy mieszkaniowej. W przypadku stwierdzenia przekroczeń
konieczne będzie dalsze ograniczenie poziomu mocy akustycznej poszczególnych turbin. Pomiar należy
przeprowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie
wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody. Ze
względu na specyfikę pracy elektrowni pomiary należy prowadzić przy większych prędkościach wiatru
niż podane dopuszczalne w powyższym rozporządzeniu, co uwarunkowane jest również faktem wzrostu
poziomu mocy akustycznej turbin wraz ze wzrostem prędkości wiatru. Do oceny zagrożenia pomiary
należy wykonywać przy prędkości wiatru 7 m/s mierzonej na wysokości 10 m nad poziomem terenu, co
odpowiada poziomom mocy akustycznej źródeł przyjmowanych do obliczeń teoretycznych, zbliżonych
do maksymalnych. Równocześnie zaleca się wykonanie takich pomiarów w okresie jesiennym (w tym
okresie najczęściej występują silniejsze wiatry, oraz brak jest liści na drzewach, które zakłócają pomiary
przy pomiarach przy większych prędkościach wiatru). Pomiary należy prowadzić minimum w dwóch
seriach pomiarowych, obejmujących pomiary całodobowe wraz z rejestracją warunków pogodowych.
– monitoring wietrzności (siły i kierunku wiatru);
–monitoring stanu wód powierzchniowych i podziemnych, a także stanu powietrza w obrębie
skupisk zabudowy mieszkaniowej oraz funkcjonującej biogazowni.
Powyższe zalecenia dotyczące prowadzenia monitoringu są jedynie propozycją autora
Prognozy. Dokładne i ostateczne sposoby prowadzenia monitoringów (okres trwania, odstępy
czasowe itp.) zostaną jednak określone na późniejszych etapach proceduralnych (zgodnie z
wymaganiami i standardami obowiązującymi w czasie faktycznego funkcjonowania elektrowni czy
wytycznymi ‘decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach’).
5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
Realizacja zapisów omawianego Studium nie spowoduje transgranicznego oddziaływania
na środowisko z uwagi na:
6
- położenie terenów gminy w znacznej odległości od granic państwa (odległość wschodniej granicy
gminy od najbliższej granicy kraju wynosi 39 km);
- niewielką łączną powierzchnię terenów objętych Studium;
- brak lokalizacji inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.
6. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH JEGO ZMIAN PRZY
BRAKU REALIZAJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Położenie i aktualne użytkowanie terenu
Gmina Sitno leży w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego, w powiecie
zamojskim. w południowej części województwa lubelskiego, w powiecie zamojskim i graniczy z
gminami: Zamość od zachodu, Skierbieszów, i Grabowiec od północy, Miączyn od wschodu oraz Łabunie
i Komarów od południa.
Według podziału fizycznogeograficznego Lubelszczyzny wg J. Kondrackiego jej obszar leży w:
–prowincji Wyżyn Polskich;
–podprowincji Wyżyna Lubelsko-Lwowska;
–makroregionie Wyżyna Lubelska;
–mezoregionach: Działy Grabowieckie i Padół Zamojski.
Obszary objęte opracowaniem z racji na rozdrobnienie zlokalizowane są w różnych częściach
gminy i zajmują tereny zarówno rozległych pól użytkowanych rolniczo, jak i terenów otwartych w
obrębie jednostek już zagospodarowanych. Kluczowe zmiany tj. wprowadzenie terenów energetyki
wiatrowej lokalizuje się w 2 pasach: w części środkowej i przygranicznej, południowo-wschodniej gminy.
Geomorfologia
Teren gminy wg podziału tektonicznego A.M.Żelichowskiego znajduje się w strefie tektonicznej
rów mazowiecko-lubelski, który powstał w mezozoiku na wskutek pęknięcia masywu prekambryjskiego i
usunięcia się jego części uskokami ku południowemu zachodowi.
Osady górnej kredy to skały węglanowe tworzące naprzemianległe warstwy. Opoki i opoki
margliste przeławicone marglami wychodzą na powierzchnie topograficzną na południe od Cześnik,
margle i kreda pisząca po obu stronach drogi krajowej Nr 74 przy wschodniej granicy gminy, natomiast
opoki przy zachodniej granicy gminy na południe od Kornelówki i Kolonii Sitno oraz mniejszym płatem
na północ od Kornelówki. Przypowierzchniowa budowa geologiczna obszaru gminy charakteryzuje się
zdecydowaną przewagą utworów kenezoicznych, głównie lessowych. W części południowej i w
okolicach wsi Kornelówki występują lessy piaszczyste o miąższości o miąższości do 3m. W części
północnej pokrywy lessowe osiągają miąższość do 9m, lokalnie blisko 20m. Doliny rzek (Czarny Potok i
Siniocha) wypełnione są torfami i namułami, zalegającymi na piaskach i mułkach rzecznych. Są to
utwory wysokiego terasu nadzalewowego. Na zboczach dolin występują utwory deluwialne,
wykształcone na ogół jako piaski drobnoziarniste i pylaste, szare i beżowoszare. Podobnego typu osady
wypełniają obniżenia terenu w północnej części gminy w okolicy Kol. Sitno i Rozdołów.
Morfologia gminy wykazuje wyraźną strefowość związaną z przynależnością
fizycznogeograficzną i litologią. Deniwelacja terenu gminy wynosi 74 m.
Część środkową zajmuje rozległa dolina Czarnego Potoku, prawobrzeżnego dopływu Łabuńki.
Obniżenie to zostało wypreparowane w mało odpornych marglach górnokredowych i ma kierunek
równoleżnikowy. Najniższy punkt 206,8 m n.p.m. znajduje się w korycie Czarnego Potoku przy
zachodniej granicy gminy.
W kierunku północnym powierzchnia terenu podnosi się do wysokości 230-250 m n.p.m. w
obrębie garbu kredowego k. Kornelówki (Padoł Zamojski) i 260-280 m n.p.m. w strefie krawędziowej
Działów Grabowieckich ma charakter rozległej wysoczyzny ze wzgórzami ostańcowymi i rozcięciami
erozyjnymi w pokrywie lessowej, o miąższości 9-18m.
W części południowej ma charakter równiny, która podnosi się do wysokości max 230-250 m
n.p.m. w urozmaicających ją garbach kredowych w obrębie Padołu Zamojskiego. Spod cienkiej, ok. 3m
pokrywy lessowej wyłaniają się wychodnie skał kredowych.
Analogicznie do budowy geologicznej i rzeźby zróżnicowany jest krajobraz, w którym wyróżnić możemy
krajobrazy:
- wyżynne węglanowe –występują w obszarze wychodni na powierzchnię topograficzną utworów
7
kredowych tworzących zrównania wierzchowinowe,
-wyżynne lessowe- zrównań kredowych pokrytych lessami,
- nizinne den dolin rzecznych.
Gleby i surowce mineralne
Gmina Sitno odznacza się korzystnymi warunkami glebowymi do produkcji rolnej. Użytki rolne
zajmują 83,5% powierzchni gminy, w tym grunty orne –70,9%, a użytki zielone –12,6%. Przeważają
gleby dobre i bardzo dobre. Ponad 84,9% gruntów ornych oraz 52,1% użytków zielonych zajmują gleby I
i III klasy bonitacyjnej. Najbardziej urodzajne są rędziny wykształcone na skałach wapiennych i gleby
brunatne wytworzone z lessów. W ich obszarze wykształciły się kompleksy pszenne -dobry i bardzo
dobry. W obszarze gleb bielicowych wykształciły się kompleksy żytnie dobre (pszenno - żytnie),
natomiast gleby organiczne w dolinie tworzą użytki zielone średnie.
W obszarach wierzchowinowych w miejscach wychodni kredowych na powierzchnię
topograficzną zdecydowanie występują rędziny powstałe ze skał wapiennych. Na lessach
przykrywających zrównania wierzchowinowe w obszarze południowym i północnym wykształciły się
gleby brunatne, natomiast w obszarze pokryw piaszczystych terasów nadzalewowych - gleby bielicowe.
Rędziny i gleby brunatne tworzą kompleksy pszenne dobre i bardzo dobre, natomiast gleby bielicowe
głównie kompleksy żytnie bardzo dobre /pszenno-żytnie/. W dolinach rzek dominują gleby torfowe,
murszowo-torfowe oraz mułowo-torfowe, czarne ziemie i czarnoziemy tworzące kompleksy siedliskowe
użytków zielonych średnich.
Według waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wykonanej przez IUNiG w Puławach w
1990r., opartej na waloryzacji gleby, agroklimatu, rzeźby i stosunków wodnych gm. Sitno osiągnęła 95,5
punktów (średnia krajowa 66,6 pkt), co oznacza ,że gmina ma dobre warunki do produkcji rolnej. Wśród
gmin Zamojszczyzny została sklasyfikowana na 11 pozycji. Gleby w gminie Sitno nie są objęte w
ostatnich latach monitoringiem jakościowym WIOŚ.
Generalnie gmina jest obszarem stosunkowo ubogim w surowce mineralne – brak jest tu
udokumentowanych surowców mineralnych i energetycznych.
Hydrosfera
Gmina Sitno wg T.Wilgata leży w regionie hydrograficznym "Roztocze i Wyżyna Lubelska" w
subregionie Centralnym. Ponadto zlokalizaowana jest w obrębie zasobnego w wodę Głównego Zbiornika
Wód Podziemnych nr 407 Niecka Lubelska Chełm-Zamość (GZWP Nr 407), obejmującego tereny na
wschód od doliny Wieprza, o pow. 9015km2, w tym 819 km2- projektowane Obszary Najwyższej
Ochrony i 8196 km2 – projektowane Obszary Wysokiej Ochrony - obszary wychodni utworów
kredowych na powierzchnię topograficzną na południe od Cześnik, w rejonie Karpia oraz w rejonie
Kornelówki należą do obszarów bardzo silnego zagrożenia, natomiast pozostałe obszary
wierzchowinowe z pokrywami lessowymi od 3 do 9m należą do obszarów silnego zagrożenia wód
kredowych.
W obszarze Gminy Sitno zwierciadło wód kredowych w dolinie Czarnego Potoku i przy
wschodniej granicy Gminy występuje na rzędnej 218m n.p.m. i obniża się do 208 m n.p.m. przy granicy
zachodniej. Największe amplitudy zwierciadła wód podziemnych występują w obszarach
wododziałowych i wysoczyznach, natomiast najniższe w dolinach rzek. Wskaźnik zasobów
eksploatacyjnych mieści się w przedziale 100-200m3/d/km2 .
Zawodnione utwory czwartorzędowe występują w dolinach rzecznych lub lokalnie, niewielkimi
płatami na wysoczyznach. Znaczące zasoby wód czwartorzędowych występują w kopalnej dolinie
Czarnego Potoku. Wody tego poziomu występują na niewielkich głębokościach od kilku do kilkunastu m
p. p.t.
Zasadnicze znaczenie dla zaopatrzenia ludności w wodę ma kredowy poziom wodonośny
ujmowany w większości studni na terenie gminy. Zwierciadło kredowe nawiercane jest na głębokości od
6,4m p.p.t. (Sitno) do 54,0 m p.p.t. (Stanisławka) i stabilizuje się na głębokości 5,0m p.p.t. (Sitno) do
54,0 m p.p.t. (Stanisławka) tj. na rzędnej 208,5 -216,88 m n.p.m w Sitnie i Kol. Sitno, 213,70 m n.p..m.
w Cześnikach, 215,19 m n.p.m. w Stanisławce i 221,0 m m n.p.m. w Rozdołach. Zwierciadło jest
swobodne, rzadko lekko napięte (Sitno, Kol. Sitno). Poziom kredowy ujmują również niektóre studnie
kopane. Mają one głębokość od 6-8 m i do zwierciadła odpowiednio 5-7m. Są to na ogół wody słabo
zasadowe (odczyn pH w granicach 6,7 do 7,6), twarde lub średniotwarde, sporadycznie wykazują
podwyższoną mętność, bezbarwne bez zapachu lub o słabym zapachu roślinnym. Zatwierdzone zasoby
8
eksploatacyjne udokumentowanych ujęć wód kredowych w obszarze gminy Sitno wahają się od 10 m3/h
do 65,0m m3/h.
Część południowo-zachodnia obszaru gminy Sitno znajduje się w strefie oddziaływania ujęcia
komunalnego wód kredowych "Łabuńka" (9 studni) znajdującego się w obszarze miasta Zamość o
zatwierdzonych zasobach 1200m3/h przy depresji regionalnej około 2m oraz w otworach 5-12m.
Podobnie ujęcie "Czarny Potok" (10 studni) o zasobach 1057 - 1740m3//h, w przypadku eksploatacji
spowoduje depresję regionalną około 2m oraz w otworach 11-18.
Cały obszar objęty Studium znajduje się w obrębie Jednolitej Części Wód Powierzchniowych rzeki
Łabuńki do Czarnego Potoku (kod PLRW20002324249) oraz rzeki Siniochy (kod
PLRW2000232662549), które w „Planie gospodarowania wodami w obszarze dorzecza Wisły" (MP.2011,
Nr 49, poz. 549) zakwalifikowane zostały jako silnie zmienione części wód o złym stanie, dla których
celem środowiskowym jest osiągnięcie dobrego stanu. W przypaddku JCWP rzeki Łabuńki do Czarnego
Potoku w ocenie ryzyka osiągnięcie celów środowiiskowych jest zagrożone, natomiast w przypadku
JCWP rzeki Siniochy osiągnięcie celów środowiskowych nie jest zagrożone. Obszar objęty zmianą
znajduje się również w obrębie Jeddnolitej Części Wód Podziemnych PLGW2300109. Stan ilościowy i
chemiczny JCWPd ocenia się jako dobry. Celem środowiskowym jest utrzymanie dobrego stanu, który w
ocenie ryzyka nie jest zagrożony.
Jakość wód podziemnych w badanych w najbliżej zlokalizowanych źródłach (Raporty WIOŚ za
2009 i 2010 r.) na tle jednolitych części wód podziemnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych
wahała się na granicy I i II klasy.
W zlewni Czarnego Potoku zarejestrowano 5 wypływów. Wszystkie znajdują się w obszarze gminy
Sitno, a mianowicie 3 wypływy w Horyszowie Polskim oraz po 1 w Sitnie i w Czołkach. Reżim źródeł
został w znaczący sposób przekształcony w wyniku przeprowadzonych melioracji szczegółowych w
dolinie. Drugie, znacznie mniejsze skupisko źródeł występuje w Cześnikach w obszarze źródliskowym
Siniochy. Ponadto 8 wypływów podzboczowym znajduje się w Rozdołach.
Przez teren Gminy przebiega dział wodny II rzędu Bugu i Wieprza oraz III rzędu dzielący dorzecze
Czarnego Potoku i Wolicy. Przeważająca większość obszaru leży w obrębie zlewni Wieprza i jest
odwadniana w kierunku wschodnim przez Czarny Potok (rzeka IV rzędu), dopływ Łabuńki oraz w
kierunku północnym przez górną Mariankę (rzeka IV rzędu) dopływ Wolicy. Południowo-wschodnie
krańce znajdują się w obrębie zlewni Bugu i odwadniane są w kierunku wschodnim przez odcinek górnej
Siniochy (rzeka IV rzędu), dopływ Huczwy. Dorzecze Wolicy (Marianka i ciek spod Dębowca) oraz
zlewnia Łabuńki powyżej Zamościa zostały zakwalifikowane jako obszary ochronne zlewni wód
powierzchniowych. W obszarze Gminy Sitno brak zagrożenia powodziowego.
Rzeki gminy nie w ostatnich latach nie były przedmiotem badań WIOŚ, a najbliżej badana rzeka
Wieprz w 2009 i 2010 r. odznaczała się dobrym (2ppk.) i umiarkowanym potencjałem ekologicznych.
Klimat i stan powietrza
Tereny Studium wg regionalizacji ogólnopolskiej obejmującej 28 regionów w regionie położona
jest w regionie XXVIII – Zamojsko – Przemyskim, natomiast wg regionalizacji klimatycznej
Lubelszczyzny wg W.i A.Zinkiewiczów w Lubelsko-Chełmskiej dziedzinie klimatycznej. Klimat
zaliczany jest do przejściowych i jest kształtowany poprzez zmienny w swym zasięgu napływ mas
powietrza oceanicznego z zachodu i kontynentalnego ze wschodu. Nad analizowany obszar najczęściej
spływają masy powietrza polarno-morskiego, ze średnią częstością w roku 66%. Fronty ciepłe
najczęściej występują w grudniu, a najrzadziej w czerwcu. Średnie roczne wartości temperatury w
rejonie Sitna wynoszą 7,5C. Trwanie zimy w obszarze Gminy Sitno określa się na 85 dni. Największe
nasłonecznienie wykazują miesiące w kolejności: sierpień, lipiec, czerwiec, wrzesień natomiast z
miesięcy zimowych luty. Pokrywa śnieżna w obszarze gminy zalega średnio 80 dni, w tym z pokrywą o
grubości >10cm ponad 50 dni w roku. Średnia roczna wartość opadów atmosferycznych wynosi 580mm.
W przebiegu rocznym przeważają opady letnie nad zimowymi. Przez teren Gminy Sitno przebiega szlak
gradowy tzw. lubelski.
Dla osadnictwa najkorzystniejszy jest topoklimat otwartych terenów wierzchowinowych,
zwłaszcza w sąsiedztwie lasów na kierunku przeważających wiatrów oraz południowych, południowozachodnich i południowo-wschodnich stoków o nachyleniu nie przekraczającym 10 %. Dla turystyki i
rekreacji najkorzystniejszy jest topoklimat lasu i strefy przyleśnej oraz stoków o ekspozycji południowej.
Północny obszar Gminy Sitno położony jest w strefie bioklimatu leśnego łagodnie bodźcowego,
9
korzystnego dla mieszkańców gminy oraz turystów. Niekorzystne dla osadnictwa topoklimaty występują
w dolinach rzek i innych obniżeniach terenu (inwersje termiczne, mgły, mrozowiska, gromadzenie się
zanieczyszczeń, zalewanie den dolin w trakcie intensywnych roztopów lub ulew) oraz na północnych i
północno-wschodnich zboczach dolin i wąwozów (mniejsze nasłonecznienie, niższe temperatury).
Według wcześniejszych raportów WIOŚ głównym celem działań w kwestii jakości powietrza jest
jej utrzymanie na tym samym lub lepszym poziomie (niepokojące są bowiem wartości pyłu zawieszonego
w powietrzu). Również badania powietrza (pyłu zawieszonego PM10, SO2, NO2, benzenu,
benzo/a/pirenu, As, Cd, Ni, Pb, ozonu, CO) w roku 2009 i 2010 zakwalifikowały strefę biłgorajskozamojską do klasy A (dla ochrony zdrowia i roślin jako głównego celu).
Flora i fauna
Według regionalizacji geobotanicznej J. Matuszkiewicza gmina Sitno położona jest w obrębie
dwóch działów geobotanicznych: Wyżyn Południowopolskich, w krainie geobotanicznej Roztoczańskiej
w okręgu Zamojskim, podokręgu Starozamojskim i Wołyńskiego, w krainie Wyżyna Zachodniowołyńska,
w okręgu Hrubieszowskim, podokręgu Werbkowickim. Według podziału geobotanicznego Lubelszczyzny
D.Fijałkowskiego gmina Sitno leży na pograniczu dwóch podokręgów botanicznych: Działy
Grabowieckie i Padół Zamojski. Według regionalizacji przyrodniczo - leśnej w Krainie Małopolskiej,
dzielnicy – Wyżyny Zachodniowwołyńskie, natomiast według regionalizacji zoogeograficznej w okręgu
subpontyjskim.
Podokręgi botaniczne, w którym położona jest Gmina Sitno nieznacznie tylko różnią się pod
względem ogólnej liczebności gatunków zaliczanych do elementów geograficznych. Liczebność
gatunków roślin zaliczanych do poszczególnych elementów geograficznych w obszarze Lubelszczyzny
waha się od 467 w podokręgu Wyniosłość Giełczewska do 260 w podokręgu Płaskowyż Tarnogrodzki.
Wyróżnikiem podokręgów; Działy Grabowieckie i Padół Zamojski jest wysoki procentowy udział wśród
pszczołowatych gatunków subpontyjskich. Wyższym udziałem ww. gatunków charakteryzuje się Pobuże
Jarczowskie (6,7).
Gmina Sitno, pomimo znacznego zróżnicowania przestrzennego walorów ekologicznych jest
obszarem o znacznej bioróżnorodności na poziomie siedliskowym, ekosystemowym i gatunkowym, z
lokalnymi ostojami flory i fauny leśnej, kserotermicznej i łąkowo-zaroślowej. Dla obszaru gminy Sitno
nie sporządzono dotychczas szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej. Podobnie zróżnicowane są
elementy zoogeograficzne. W układzie przestrzennym w obszarze gminy Sitno występuje struktura
pasmowa siedlisk i ekosystemów o kierunku E-W. Na kierunku N-S można wyróżnić:
- strefę leśno-polną z cennymi ekosystemami leśnymi chronionymi w granicach Skierbieszowskiego
Parku Krajobrazowego (Działy Grabowieckie);
- strefę polną z drobnoprzestrzennymi ekosystemami kserotermicznymi w obszarze miedz i nieużytków
śródpolnych (krawędź Działów Grabowieckich, otulina Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego,
projektowany Grqabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu);
- strefę wodno-łąkową dolin Czarnego Potoku i Siniochy z ekosystemami wodnymi rzecznymi i
łąkowymi (Padół Zamojski);
- strefę polno-leśną z mało powierzchniowymi kompleksami lasów we wschodniej części i
drobnoprzestrzennymi ekosystemami kserotermicznymi w obszarze miedz i nieużytków śródpolnych
(Padół Zamojski).
Ekosystemy leśne jedynie w południowo-wschodniej części gminy w rejonie Cześnik występują
w mozaice z polami uprawnymi. W obszarze północno-zachodnim mają charakter zwartego kompleksu
wielkoprzestrzennego. Są to przeważnie lasy grabowo - bukowe z mniejszym udziałem dębu i lasy
sosnowo-dębowe.
Obszar kluczowej planowanej inwestycji (dot.energetyki wiatrowej) to teren typowo rolniczy,
gdzie dominują agrocenozy użytkowane intensywnie, na których uprawia się przede wszystkim zboża,
rzepak oraz buraki cukrowe. W agrocenozach udział terenów nieużytkowanych rolniczo – gdzie
występuje roślinność segetalna oraz ciepłolubna – jest bardzo niewielki i skupia się w obrębie miedz,
przydroży oraz niewielkich kęp zadrzewień śródpolnych. W bliskim sąsiedztwie planowanej inwestycji –
na zachód i południe – występują zmeliorowane torfowiska niskie w dolinie Czarnego Potoku (w jego
strefie źródliskowej), zajęte głównie przez trwałe użytki zielone. Na wschód od planowanej inwestycji, k.
Miączyna – zachowały się użytki zielone oraz płaty roślinności ciepłolubnej na glebach nalessowych i
rędzinach, gdzie utworzono obszar chroniony zasiedlony przez susła perełkowanego.
10
W sąsiedztwie planowanej inwestycji znajduje się kilka kompleksów leśnych:
Nazwa kompleksu leśnego
Typ siedliskowy lasu
lub najbliższej miejscowości*
Przybliżony
Powierzchnia
średni
wiek
(ha)**
drzewostanów
Grąd subkontynentalny, bór
Las Popówka i Ur. Cięcie – mieszany oraz zbiorowiska
60-80
jeden kompleks
zastępcze z sosną na
siedlisku grądowym
650
Las Sitaniecki i Chlebowy Dół Grąd subkontynentalny
– jeden kompleks
oraz żyzne buczyny
60-70
777
Las Horyszowski – cztery Grąd subkontynentalny
kompleksy
40-60
180
Lasy między Rozdołami a Grąd subkontynentalny oraz
30-50
Janówką – dwa kompleksy
żyzne buczyny
83
*nazwy lasów i dane o dominujących drzewach pochodzą z map topograficznych GUGiK
**przybliżona powierzchnia kompleksu leśnego oszacowana na podstawie map topograficznych w skali 1:20 000 i 1:50 000
GUGiK (www.geoportal.gov.pl)
Na słonecznych zboczach dolin, wąwozów, skarp lessowych zarówno w obszarze agrocenoz jak i
w obszarze lasów występuje bogata flora stepowa, reprezentowana przez rzadkie zarośla i murawy
kserotermiczne.
W dolinach Czarnego Potoku i Siniochy występują typowe siedliska łąkowe oraz siedliska
podmokłe i bagienne. Znaczne powierzchnie zajmują zmiennowilgotne łąki trzęślicowe z cennymi
biocenozami. Na szczególną uwagę zasługują trzy obszary:
- odcinek doliny Czarnego Potoku pomiędzy Sitnem i Horyszowem Polskim – z licznie występującym
starodubem łąkowym (Ostericum palustre );
- dolina cieku spod Jarosławca, po obu stronach drogi Jarosławiec-Sitno - z licznie występującym
starodubem łąkowym (Ostericum palustre /Besser) oraz stanowiskiem motyla modraszka teleiusa
(Maculinea teleius);
- dolina Czarnego Potoku przy zachodniej granicy gminy, na południe od Czołek, po obu stronach linii
energetycznej z fragmentami łąk trzęślicowych i z licznie występującymi gatunkami chronionymi:
ciemiężycą zieloną, zerwą kulistą, zawilcem wielkokwiatowym, wilczomleczem błotnym, storczykiem
krwistym i storczykiem szerokolistnym, pierwiosnką lekarską oraz krwiściągiem lekarskim.
- bagno w dolinie Siniochy przy wschodniej granicy gminy – brak danych (część zakwalifikowana w
ewidencji gruntów jako nieużytek).
Na szczególną uwagę zasługują parki podworskie: Sitno i Jarosławiec.
Najaktualniejsze (choć dopiero wstępne) badania fauny dotyczą terenów planowanej farmy
wiatrowej (rejon na północ od Sitna i miejscowości Horodyszów – poniżej zobrazowano punkty i
transekty badawcze oraz powierzchnie MPPL w obszarze planowanej inwestycji.). Przeprowadzono je na
potrzeby zmiany w zakresie wyznaczenia terenów pod energetykę odnawialną oraz na potrzeby Prognozy
oddziaływania na środowisko kluczowej funkcji terenu. Wykonano badania ornitologiczne w okresie od
października 2011 r. do maja 2012 r. na terenie pomiędzy m. Horyszów Polski, Stara Kol. Horyszów
Polski i Janówka (planowanych 11 turbin wiatrowych). Dla pozostałych trzech terenów badań nie
wykonano. Ponadto, tylko dla ww. obszaru w okresie jesiennym dokonano badań chiropterologicznych.
11
Rolniczy charakter terenu planowanej farmy wiatrowej wskazuje na możliwości występowania
zwierząt związanych z otwartymi terenami pól. Bezpośrednie sąsiedztwo z obszarami leśnymi wskazuje
na możliwość występowania na analizowanym obszarze również gatunków związanych z lasami. Zgodnie
z informacjami o faunie gminy Sitno, możliwe jest występowanie na tym terenie m.in.: sarny, dzika,
jelenia, borsuka, kunę leśną, drapieżnych z rodziny łasicowatych, lisa, zająca. Z ptaków na terenie gminy
występują m.in.: pustułka, orlik krzykliwy, kania, myszołów, dzięcioły. Awifaunę łąkowo-zaroślowa i
wodna reprezentują: błotniak stawowy i kilka gatunków kaczek. Tereny pól zajmują: bażanty, czajki i
kuropatwy. Charakterystycznymi zwierzętami występujących na terenie gminy siedlisk kserotermicznych
są: ryjkowce, trzmiel stepowy, owady pszczołowate oraz pokrzewka ciernista. W trakcie wstępnej
waloryzacji terenu inwestycji stwierdzono występowanie zbiorowisk roślinnych związanych z uprawami
rolnymi Największy udział w ogólnej powierzchni analizowanego obszaru mają zespoły roślinne należące
do klasy Stellarietea mediae. Są to występujące pospolicie zbiorowiska chwastów na polach uprawnych.
Oprócz głównego gatunku uprawianego, towarzyszące im gatunki roślin (chwasty) są pospolite,
występują w różnym natężeniu, w zależności od intensywności stosowania środków ochrony roślin
(herbicydów). Na podstawie wstępnej analizy przeprowadzonej w terenie można stwierdzić, że zarówno
gatunki roślin, jak i tworzące przez nie zbiorowiska roślinne występujące na przeważającej części terenu
farmy wiatrowej nie stanowią cennych i chronionych gatunków i siedlisk przyrodniczych. Nie należy
jednak całkowicie wykluczyć ich występowania. Dokładniejsza analiza terenu pod względem
florystycznym powinna zostać dokonana po wyznaczeniu dokładnych lokalizacji poszczególnych
elementów farmy wiatrowej (posadowienia turbin, lokalizacji dróg i placów manewrowych, stacji
abonenckiej GPZ).
Część północna planowanej farmy bezpośrednio graniczy z obszarem leśnym. Jest to drzewostan
bukowy z dużym udziałem innych gatunków liściastych, w szczególności grabu.
Otoczenie terenu planowanej farmy wskazuje na możliwość występowania dużej liczby gatunków
i osobników ptaków. Szczególne znaczenie może mieć usytuowanie terenu farmy w wyznaczonym
obszarze węzłowym sieci korytarzy ekologicznych ECONET-PL. Większą wartością pod względem
miejsc występowania fauny charakteryzuje się część północna planowanej farmy, granicząca
bezpośrednio z dużym kompleksem leśnym położonym na terenie Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego. Należy zaznaczyć, że teren ten może stanowić miejsce występowania zarówno zwierząt
typowo polnych, zajmujących siedliska pól i lasów, a także migrujących gatunków typowo leśnych.
Zarówno część południowa jak i północna może być miejscem występowania (żerowania)
nietoperzy. W przypadku południowej części, mogą występować gatunki, które na schronienia wybierają
strychy i poddasza budynków gospodarczych i mieszkalnych otaczających miejsce inwestycji. Część
północną mogą zajmować gatunki wybierające schronienia na obszarach leśnych. Brak cieków wodnych i
12
obszarów podmokłych wskazuje na niewielkie znaczenie analizowanego obszaru jako cennego pod
względem występowania herpetofauny.
W obrębie planowanej inwestycji stwierdzono występowanie trzech gatunków podlegających
ochronie strefowej: bociana czarnego, kani czarnej oraz orlika krzykliwego. Ze względu na status
omawianych gatunków, dokładne lokalizacje gniazd i zdefiniowanych terytoriów są utajnione.
Stanowiska lęgowe tych gatunków znajdują się w odległości od ok. 2-5 km. Kluczowym kompleksem
leśnym jest Las Popówka, bezpośrednio sąsiadujący z planowaną inwestycją (gdzie gniazdują bocian
czarny i orlik krzykliwy) oraz las pomiędzy miejscowościami Rogów i Grabowiec (około 5 km od
planowanej inwestycji), gdzie gniazdują kania czarna i orlik krzykliwy. Podsumowując, w sąsiedztwie
planowanej farmy wiatrowej (do 5 km od jej granic) gnieżdżą się: 1 para bociana czarnego, 1 para kani
czarnej oraz 3-5 par orlika krzykliwego. Stanowi to o ponadprzeciętnych walorach ornitologicznych
omawianego obszaru.
W obszarze planowanej inwestycji nie gniazdują gatunki kolonijne. W sąsiedztwie planowanej
inwestycji – w rejonie Miączyna – stwierdzono kolonię lęgową gawrona, niewielką kolonię lęgową
brzegówki – w rezerwacie Popówka oraz kolonie lęgowe: jerzyka i oknówki – w Miączynie. Stanowiska
lęgowe gatunków mokradłowych gniazdujących kolonijnie, znajdują się poza zasięgiem planowanej
inwestycji (w Werbkowicach i Topornicy).
Do ptaków najbardziej narażonych na kolizję z turbinami wiatrowymi należą: brodzące (bociany i
czaple), ptaki szponiaste, sowy, ptaki mokradłowe (łabędzie, gęsi, kaczki, mewy, rybitwy, siewkowe) oraz
niektóre gatunki ptaków wróblowych. W obrębie omawianego obszaru – w obszarze i sąsiedztwie –
stwierdzono gniazdowanie większości przedstawicieli wyżej wymienionych grup ptaków, w tym 3
gatunków z Załącznika I podlegających jednocześnie ochronie strefowej (bocian czarny, kania czarna i
orlik krzykliwy). Ponadto, spośród brodzących, ptaków szponiastych, sów i siewkowych, gniazdują na
omawianym terenie: bocian biały, trzmielojad, jastrząb, krogulec, myszołów, błotniak stawowy, pustułka
kobuz, puszczyk, uszatka, czajka i rycyk – gatunek globalnie zagrożony, gniazdujący w dolinie Czarnego
Potoku. Nie można również wykluczyć obecności błotniaka łąkowego – gatunku z Załącznika I
Dyrektywy Ptasiej. Lokalizacja inwestycji w sąsiedztwie stanowisk lęgowych gatunków kolizyjnych
niesie ze sobą bardzo duże ryzyko zaistnienia kolizji z omawianymi gatunkami. Ponadto, wstępne
obserwacje wskazują, iż obszar planowanej inwestycji jest miejscem żerowania i odpoczynku migrantów
– głównie szponiastych i siewkowych, których koncentracje mogą sięgać kilkuset do ponad tysiąca
osobników.
Ze względu na posiadane zasoby danych należy przypuszczać, że teren ten posiada ważną rolę dla
ptaków przelotnych – zwłaszcza szponiastych i siewkowych. Jednakże w celu precyzyjnego określenia
wpływu inwestycji na ptaki przelotne, należy w trakcie rocznych badań ustalić czy istnieją w obrębie
rozpatrywanego obszaru trasy lokalnego przelotu, a w przypadku ich potwierdzenia ocenić natężenie tych
przelotów. Podczas badań w cyklu rocznym należy ustalić czy tereny rolnicze w obrębie planowanej
inwestycji są istotnym miejscem żerowania dla ptaków blaszkodziobych, żurawi i siewkowych. Ważne
jest również ustalenie, czy opisywany obszar jest ważnym miejscem żerowania dla innych grup ptaków
takich jak szponiaste i wróblowe – a wstępne dane zdają się to potwierdzać.
Łącznie w okresie od października 2011 r. do końca lutego 2012 r. na punktach obserwacyjnych
stwierdzono 1690 osobników należących do 19 gatunków, na transektach zaś - 1212 osobników z 22
gatunków. Wyniki badań na transektach (w poniższych tabelach, literami drukowanymi wymienione są
gatunki z Załącznika I do Dyrektywy Ptasiej):
PAŹDZIERNIK
Odległ.
Data
Nr
transektu
3.10.2011.
1
3.10.2011.
1
3.10.2011.
1
Gatunek
Sturnus vulgaris szpak
Motacilla flava, pliszka
żółta
Hirundo rustica, jaskółka
dymówka,
jaskółka
dymówka
<25m
25-100m
66
>100m
43
3
52
42
159
Suma osob. Obserwator
109
P. Stachyra
3
P. Stachyra
253
P. Stachyra
13
3.10.2011.
1
2
3.10.2011.
2
3.10.2011.
2
3.10.2011.
2
9.10.2011.
1
9.10.2011.
1
9.10.2011.
9.10.2011.
1
1
9.10.2011.
1
9.10.2011.
1
9.10.2011.
9.10.2011.
1
2
9.10.2011.
2
9.10.2011.
9.10.2011.
2
2
2
9.10.2011.
2
9.10.2011.
2
3.10.2011.
9.10.2011.
18.10.2011
1
18.10.2011
1
18.10.2011
1
18.10.2011
1
18.10.2011
1
18.10.2011
2
18.10.2011
2
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Lanius excubitor, srokosz
Anthus
pratensis,
świergotek łąkowy
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Motacilla alba, pliszka
siwa
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Carduelis
carduelis,
szczygieł
Carduelis
cannabina,
makolągwa
Sturnus vulgaris, szpak
Anthus
pratensis,
Eremophila
alpestris,
górniczek
Turdus
viscivorus,
paszkot
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Carduelis
cannabina,
makolągwa zwyczajna
Buteo buteo, myszołów
Anthus
pratensis,
Anthus
cervinus,
świergotek rdzawogardły
Carduelis
cannabina,
makolągwa zwyczajna,
makolągwa
Hirundo rustica, jaskółka
dymówka
siwa
żółta
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Anthus
pratensis,
19
31
1
16
66
1
P. Stachyra
P. Stachyra
2
2
1
5
P. Stachyra
6
12
18
P. Stachyra
1
456
P. Stachyra
55
P. Stachyra
21
P. Stachyra
43
168
P. Stachyra
P. Stachyra
24
24
P. Stachyra
1
1
P. Stachyra
1
40
15
21
43
18
150
1
1
1
1
2
P. Stachyra
P. Stachyra
29
14
43
P. Stachyra
18
1
22
P. Stachyra
P. Stachyra
P. Stachyra
5
5
P. Stachyra
1
1
405
P. Stachyra
8
8
P. Stachyra
4
4
P. Stachyra
22
P. Stachyra
1
P. Stachyra
6
P. Stachyra
23
P. Stachyra
8
72
P. Stachyra
18
1
22
10
12
1
6
7
4
3
5
12
Listopad
14
Odl.
Data
Nr
transektu
5.11.2011.
2
2
5.11.2011.
2
5.11.2011.
2
5.11.2011.
2
Gatunek
Carduelis
cannabina,
makolągwa
Emberiza schoeniclus,
potrzos
potrzos
Carduelis
carduelis,
szczygieł
Lanius
excubitor,
srokosz
Cardualis flavirostris
Lanius
excubitor,
srokosz
Carduelis
cannabina,
makolągwa
Emberiza
citrinella,Trznadel
potrzos
19.11.2011.
1
2
Eremophila
alpestris,
górniczek
5.11.2011.
1
5.11.2011.
1
5.11.2011.
1
5.11.2011.
1
5.11.2011.
1
1
5.11.2011.
5.11.2011.
19.11.2011.
<25m
25-100m
5
3
>100m
8
P. Stachyra
1
1
P. Stachyra
1
1
P. Stachyra
2
2
P. Stachyra
1
6
P. Stachyra
P. Stachyra
1
2
P. Stachyra
P. Stachyra
4
4
P. Stachyra
1
1
P. Stachyra
2
2
29
P. Stachyra
41
1
42
P. Stachyra
P. Stachyra
1
3
3
1
2
41
1
Grudzień
Odl.
Data
Nr
transektu
10.12.2011
1
1
1
10.12.2011
2
10.12.2011
2
31.12.2011
1
31.12.2011
1
31.12.2011
2
10.12.2011
10.12.2011
Gatunek
Lanius
excubitor,
srokosz
Plectrophenax nivalis
Corvus corax, kruk
Lanius
excubitor,
srokosz
Emberiza
citrinella,Trznadel
Plectrophenax nivalis,
śnieguła zwyczajna
Lanius
excubitor,
srokosz
Lanius
excubitor,
srokosz
<25m
25-100m
>100m
1
80
2
1
3
1
1
1
1
80
2
P. Stachyra
P. Stachyra
P. Stachyra
1
P. Stachyra
3
87
P. Stachyra
1
P. Stachyra
1
P. Stachyra
1
3
P. Stachyra
15
Styczeń
Data
22.01.2012
22.01.2012
22.01.2012
22.01.2012
22.01.2012
Nr transektu Gatunek
<25m
Eremophila alpestris,
1
górniczek
1
Lanius
excubitor,
1
srokosz
Lanius
excubitor,
2
srokosz
1
2
1
27.01.2012
1
27.01.2012
2
27.01.2012
2
Odl.
25-100m
>100m
Suma osob.
71
71
P. Stachyra
40
40
P. Stachyra
1
P. Stachyra
1
P. Stachyra
1
114
P. Stachyra
1
Brak ptaków
Lanius
excubitor,
srokosz
Buteo
lagopus,
myszołów włochaty
Obserwator
P. Stachyra
1
1
P. Stachyra
1
1
2
P. Stachyra
Luty
Odl.
Nr
transektu
1
11.02.2012
2
Gatunek
<25m
Brak ptaków
Lanius
excubitor,
srokosz
19.02.2012
1
2
Brak ptaków
Data
11.02.2012
19.02.2012
25-100m
>100m
P. Stachyra
1
1
1
1
P. Stachyra
1
P. Stachyra
P. Stachyra
1
Łącznie w okresie od marca do końca maja 2012 r. na punktach obserwacyjnych stwierdzono
1481 osobników należących do 36 gatunków, na transektach - 1116 osobników z 27 gatunków, na
powierzchni MPPL w obszarze - 69 osobników z 8 gatunków. Szczegółowe zestawienie wyników
obserwacji zamieszczono poniżej. Wyniki liczeń na transektach:
MARZEC
Data
10.03.2012
10.03.2012
10.03.2012
10.03.2012
10.03.2012
10.03.2012
10.03.2012
1
1
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
1
Carduelis
cannabina,
makolągwa
1
Vanellus vanellus, czajka
2
Corvus
frugilegus,
gawron
2
2
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
<25m
2
19
Odl.
25-100m
16
>100m
9
32
Suma osob.
11
67
1
1
1
1
6
2
20
6
2
16
20
56
16
10.03.2012
10.03.2012
2
2
17.03.2012
1
17.03.2012
1
17.03.2012
17.03.2012
1
1
1
2
17.03.2012
2
17.03.2012
2
2
17.03.2012
17.03.2012
17.03.2012
25.03.2012
1
1
1
25.03.2012
1
25.03.2012
2
25.03.2012
2
2
25.03.2012
25.03.2012
25.03.2012
Carduelis
cannabina,
makolągwa
Vanellus vanellus, czajka
5 gatunków
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Carduelis
carduelis,
szczygieł
Carduelis
cannabina,
makolągwa
Turdus pilaris, kwiczoł
Corvus corax, kruk
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Carduelis
cannabina,
makolągwa
6 gatunków
Carduelis
carduelis,
szczygieł
Motacilla flava
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Carduelis
cannabina,
makolągwa
6 gatunków
3
11
59
32
67
3
11
158
12
18
11
41
1
2
1
4
2
160
8
160
30
3
10
12
38
32
12
197
1
12
294
30
3
16
1
65
1
13
2
1
13
2
10
12
8
30
8
9
11
28
1
20
2
1
77
2
34
23
<25m
Odl.
25-100m
3
KWIECIEŃ
Data
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
9.04.2012.
1
Carduelis
carduelis,
1
szczygieł
Alauda
arvensis,
1
skowronek zwyczajny
Emberiza
calandra,
1
potrzeszcz
Anthus
pratensis,
1
1
siwa
2
Oenanthe oenanthe
Alauda
arvensis,
2
skowronek zwyczajny
Carduelis
cannabina,
2
makolągwa
2
Carduelis
carduelis,
2
szczygieł
8 gatunków
>100m
3
14
17
Suma osob.
3
3
10
41
2
2
1
1
1
1
1
7
8
1
2
1
5
20
1
21
1
21
5
53
5
100
32
16
17
15.04.2012
1
2
28.04.2012.
1
28.04.2012.
1
28.04.2012.
1
28.04.2012.
1
28.04.2012.
1
28.04.2012.
28.04.2012.
1
1
28.04.2012.
2
28.04.2012.
28.04.2012.
2
2
28.04.2012.
2
28.04.2012.
28.04.2012.
2
2
28.04.2012.
2
28.04.2012.
2
15.04.2012
nie wykonano
nie wykonano
żółta
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Circus aeruginosus
GADOŻER
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
żółta
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Circus aeruginosus
BŁOTNIAK
STAWOWY
Circus pygargus
B ŁOTNIAK Ł ĄKOWY
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
9 gatunków
3
5
13
20
8
13
46
1
1
1
1
2
2
4
3
1
3
1
2
2
10
1
23
4
18
51
1
1
1
1
1
1
1
1
32
1
55
1
38
1
125
MAJ
Data
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
7.05.2012.
Emberiza
calandra,
1
potrzeszcz
1
żółta
Saxicola
rubetra,
1
pokląskwa
Alauda
arvensis,
1
skowronek zwyczajny
Lanius
collurio
1
GĄSIOREK
Hirundo
rustica,
1
jaskółka dymówka
1
Alauda
arvensis,
2
skowronek zwyczajny
2
żółta
Saxicola
rubetra,
2
pokląskwa
<25m
Odl.
25-100m
>100m
Suma osob.
1
1
1
3
3
1
4
2
10
2
12
12
34
3
3
1
1
1
1
13
10
11
34
2
2
1
5
1
1
2
18
7.05.2012.
2
2
7.05.2012.
2
7.05.2012.
2
7.05.2012.
2
7.05.2012.
19.05.2012
1
19.05.2012
1
19.05.2012
1
19.05.2012
1
19.05.2012
1
19.05.2012
1
1
19.05.2012
19.05.2012
1
1
19.05.2012
1
19.05.2012
2
19.05.2012
2
19.05.2012
19.05.2012
2
2
2
19.05.2012
2
19.05.2012
2
19.05.2012
19.05.2012
2
2
19.05.2012
2
19.05.2012
2
19.05.2012
19.05.2012
27.05.2012
1
27.05.2012
1
27.05.2012
1
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Lanius
collurio
GĄSIOREK
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
8 gatunków
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
żółta
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Lanius
collurio
GĄSIOREK
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Ciconia ciconia
BOCIAN BIAŁY
Columba palumbus
GRZYWACZ
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
żółta
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Lanius
collurio
GĄSIOREK
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
Acrocephalus palustris
Sylvia
communis,
pokrzewka cierniówka
Lanius
excubitor,
srokosz
13 gatunków
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
żółta
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
2
1
1
2
1
4
2
3
1
1
1
39
32
1
99
1
1
2
2
3
5
28
1
1
13
15
1
1
2
2
3
4
8
36
2
2
5
7
11
1
1
1
1
1
1
9
15
8
32
3
1
2
6
1
1
2
1
1
3
2
1
2
2
1
1
2
1
1
2
1
3
2
1
38
49
2
1
1
1
1
35
1
122
2
1
2
1
19
27.05.2012
1
27.05.2012
1
27.05.2012
1
1
27.05.2012
27.05.2012
27.05.2012
1
1
27.05.2012
1
1
1
27.05.2012
2
27.05.2012
2
27.05.2012
27.05.2012
2
2
2
27.05.2012
2
27.05.2012
2
27.05.2012
2
2
27.05.2012
27.05.2012
27.05.2012
27.05.2012
27.05.2012
2
2
27.05.2012
2
27.05.2012
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Lanius
collurio
GĄSIOREK
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Delichon urbicum
Circus aeruginosus
BŁOTNIAK
STAWOWY
Vanellus
vanellus,
czajka
Columba palumbus
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
żółta
Saxicola
rubetra,
pokląskwa
Hirundo
rustica,
jaskółka dymówka
Lanius
collurio
GĄSIOREK
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
Sylvia
communis,
pokrzewka cierniówka
Anthus
pratensis,
14 gatunków
18
21
9
48
1
1
1
2
1
2
1
1
1
2
1
3
3
1
2
1
2
10
13
16
39
2
2
1
5
1
2
1
18
1
1
1
5
12
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
46
50
2
45
3
141
Wyniki badań na powierzchni MPPL w obszarze:
Data
28.04.2012
28.04.2012
28.04.2012
28.04.2012
28.04.2012
28.04.2012
28.04.2012
Gatunek
Motacilla
flava,
pliszka żółta
Alauda
arvensis,
skowronek zwyczajny
Circus aeruginosus
BŁOTNIAK
STAWOWY
Circus pygargus
BŁOTNIAK
ŁĄKOWY
Emberiza
calandra,
potrzeszcz
<25m
Odl.
25-100m
2
2
13
1
26
>100m
4
20
59
1
1
1
1
1
1
1
1
Suma osob.
1
20
28.04.2012
Saxicola
pokląskwa
8 gatunków
rubetra,
17
1
30
1
69
22
Inwentaryzacja gatunków z Zał. I Dyrektywy Ptasiej w kompleksach leśnych na S od planowanej
inwestycji (liczebność kompleksowa):
Las Horyszowski
(3 kompleksy)
[liczebność w parach/terytoriach]
Gatunek
Pernis apivorus Trzmielojad
zwyczajny
1
Dryocopus martius Dzięcioł
czarny
2
Dendrocopos medius Dzięcioł
średni
9
Ficedula albicollis Muchołówka
białoszyja
10-20
Inwentaryzacja gatunków z Zał. I Dyrektywy Ptasiej w kompleksach leśnych na N od planowanej
inwestycji (liczebność dzięciołów i muchołówek podano na powierzchniach inwentaryzacyjnych, zaś
pozostałych gatunków – kompleksowo):
Gatunek
Pernis apivorus ,rzmielojad
zwyczajny
Las Popówka
Las Sicieński /Las Sitaniecki
Liczebność (par/terytoriów)
min. 2
min. 1
Aquila pomarina
Orlik krzykliwy
2-3
1
Strix uralensis
Puszczyk uralski
-
1
Picus canus
Dzięcioł zielonosiwy
-
2
Dryocopus martius Dzięcioł czarny
2
1-2
Dendrocopos medius Dzięcioł średni
7
2
Ficedula albicollis
Muchołówka białoszyja
6
9
Ponieważ na obszarze tym nie prowadzono innej (poza ptakami i nietoperzami) inwentaryzacji
przyrodniczej terenu, dlatego niemożliwy do określenie jest wzorzec wykorzystania terenu przez
populacje zwierzyny. Dotychczasowe obserwacje wykazały, że ptaki wykorzystują ten teren głównie jako
korytarz powietrzny do migracji i przelotów. Należy więc przypuszczać, że teren ten posiada ważną rolę
dla ptaków przelotnych – zwłaszcza szponiastych i siewkowych, jednakże natężenie tych przelotów
określić należy na podstawie całorocznych monitoringów. Wstępne badania pokazują, że przedmiotowe
tereny są też miejscem żerowania ptaków. Z gatunków wymienionych w Załączniku I do Dyrektywy
Ptasiej na terenie tym (otwartym, poza lasami) występują pojedyncze osobniki: gadożera, błotniaka
stawowego, błotniaka łąkowego, grzywacza, bociana białego i gąsiorka (tabele powyżej). Ich role (czy
tereny rolnicze w obrębie planowanej inwestycji są istotnym miejscem żerowania dla ptaków
blaszkodziobych, żurawi i siewkowych), należy jednak ocenić podczas badań w cyklu rocznym należy
ustalić. Ważne jest również ustalenie, czy opisywany obszar jest ważnym miejscem żerowania dla innych
grup ptaków takich jak szponiaste i wróblowe, co na chwile obecną nie jest jeszcze możliwe.
Tereny pobliskich lasów wykorzystywane są głównie przez 2 gatunki ptaków: muchołówkę
21
białoszyją oraz dzięcioł średni w 3 kompleksach lasów Horyszowskich i muchołówka w Lesie
Sicieńskim. Pozostałe gatunki wykorzystują te lasy w sposób mało intensywny, a czasem nawet jedynie
sporadyczny.
Poniżej przedstawiono rejestrowane trasy migracji ptactwa w omawianym rejonie:
Brak jest dokładnych badań dotyczących zimowania ptaków bezpośrednio na obszarze
inwestycji. Zagadnienie to wymaga przeprowadzenia szczegółowych, dodatkowych badań.
W okresie jesiennym 2011 przeprowadzono łącznie 8 kontroli, w czasie których łącznie
zarejestrowano ok. 95 stwierdzeń nietoperzy podczas nasłuchów nocnych, a ponadto 15 osobników
odbywających przeloty kierunkowe zaobserwowano przed zapadnięciem zmroku. W okresie jesiennym
2011 przeprowadzono łącznie 8 kontroli, w czasie których łącznie zarejestrowano ok. 95 stwierdzeń
nietoperzy podczas nasłuchów nocnych, a ponadto 15 osobników odbywających przeloty kierunkowe
zaobserwowano przed zapadnięciem zmroku.
Podczas wszystkich kontroli zarejestrowano dotychczas łącznie ok. 195 stwierdzeń nietoperzy. Spośród
gatunków występujących na Lubelszczyźnie na opisywanej powierzchni stwierdzono następujące:
1. borowiec wielki Nyctalus noctula
2. mroczek późny Eptesicus serotinus
3. nieoznaczone do gatunku karliki Pipistrellus sp.
4. nieoznaczone do gatunku nocki Myotis sp.
5. nieoznaczone do gatunku mroczki Eptesicus / Vespertilio sp.
W większości rejestrowanymi nietoperzami były: borowce wielkie Nyctalus noctula oraz mroczki
późne Eptesicus serotinus. Pozostałe nietoperze były stwierdzane pojedynczo.
Na tym etapie prowadzonej inwentaryzacji różnorodność gatunkowa i liczebność nietoperzy
badanego terenu może być oceniona jako średnia, jednakże zgromadzone dane są jedynie wycinkiem z
monitoringu, który zakłada prowadzenie obserwacji przez cały rok. Dopiero kolejne etapy monitoringu na
badanej powierzchni powinny wykazać czy planowana inwestycja może powodować wystąpienie
istotnych negatywnych oddziaływań na populacje nietoperzy lub określić ewentualne konieczne do
zachowania warunki realizacji inwestycji.
Kolonie letnie nocka dużego mogą zasiedlać strychy kościołów w miejscowościach sąsiadujących
22
z terenem planowanej inwestycji. Nietoperze tego gatunku żerują głównie w lasach, a ich podstawowym
pokarmem są chrząszcze z rodziny biegaczowatych (Sachanowicz i Ciechanowski 2005). Mopka
zachodniego można się spodziewać w lasach i na terenach zabudowanych, gdzie zasiedla kryjówki
antropogeniczne (budynki mieszkalne, stodoły, piwnice), (Sachanowicz i Ciechanowski 2005). Możliwe
jest również występowanie borowiaczka, którego uznano w Polsce za gatunek narażony na wyginięcie
(kategoria VU) i mroczka posrebrzanego (kategoria LC – gatunek zagrożony, najmniejszej troski),
(Głowaciński 2002). Oba te gatunki stwierdzono w otoczeniu planowanej farmy, w odległości 7 i 13 km.
Elementy systemu przyrodniczego gminy
Na System Przyrodniczy Gminy (SPG), składają się:
- fragment regionalnego leśnego węzła ekologicznego o charakterze wyspowym obejmującego
ekosystemy leśne w północnej części gminy w strefie krajowego leśno-polnego korytarza ekologicznego
o kierunku SE-NW, w granicach Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego (projektowany rezerwat
leśny ”Łaziska”);
- dolina rzeczna Czarnego Potoku pełniąca funkcję lokalnego korytarza ekologicznego powiązanego
funkcjonalnie z krajowym korytarzem ekologicznym – Dolina Wieprza (poprzez dolinę Łabuńki –
regionalny korytarz ekologiczny, z ostojami roślin chronionych i rzadkich oraz obszarami
źródliskowymi);
- dolina rzeczna Siniochy pełniąca funkcję lokalnego korytarza ekologicznego powiązanego
funkcjonalnie z międzynarodowym korytarzem ekologicznym – Dolina Bugu poprzez dolinę Huczwy –
regionalny korytarz ekologiczny, z obszarami źródliskowymi i bagiennymi,
- pozostałe śródpolne kompleksy leśne pełniące funkcje lokalnych leśnych węzłów ekologicznych
zasilających przyrodniczo tereny otaczające;
–enklawy siedlisk naturalnych lub półnaturalnych w obszarach użytkowanych rolniczo i w obszarach
zabudowanych (małe zbiorniki wodne- staw źródliskowy w Sitnie i staw w parku pałacowym w Sitnie,
miedze, skarpy lessowe, kępy zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych oraz większe skupiska zadrzewień
przydrożnych, przykościelnych, cmentarnych, parków podworskich i inne), pełniące funkcje
mikrowęzłów ekologicznych.
Strefa kulturowa
Teren Studium generalnie leży poza obszarem zainteresowań konserwatorskich (stanowiska
archeologiczne znajdują się jedynie w planowanych strefach ochrony akustycznej), a najważniejszymi
obiektów zabytkowych w gminie należą: Kościól parafialny i przykościelny z ogrodzeniem i
drzewostanem oraz cmentarz grzebalny (nieczynny) w miejscowości Horyszów Polski, Pozostałości
zespołu dworskiego ; rządcówka murowana, park
w Jarosławcu, Kopiec ziemny w Kol. Sitno,
Cmentarzysko kurhanowe w Kol.Sitno-Rozdoły i Cmentarz wojenny z I wojny swiatowej y Stanisławie.
W Sitnie jest też: Zespół pałacowo-parkowy: Pałac murowany, Spichlerz murowany,budynek
gospodarczy (obora), budynek gospodarczy (magazyn) i 2 cmentarze wojenne z I wojny światowej, park
4,5 ha ze stawem.
Potencjalne zmiany stanu środowiska przy braku realizacji projektowanego dokumentu
W sytuacji braku realizacji zapisów Studium przypuszczać należy, że na terenie gminy
następować będzie dalsza, powolna antropopresja objawiająca się:
• wkraczaniem gatunków synantropijnych;
• przekształcaniem gleb rodzimych w kulturoziemy i urbanoziemy;
• zanieczyszczeniem hydrosfery spowodowane niekontrolowanym spływem powierzchniowym z
zurbanizowanych (działalność rolnicza, tereny zabudowane) fragmentów terenu;
• wprowadzenie zabudowy rozproszonej na tereny rolnicze (zjawisko suburbanizacji) w drodze ‘decyzji o
warunkach zabudowy’;
• optymalne zachowanie walorów krajobrazowych, poprzez nie wprowadzanie skupisk akcentów i
dominant architektoniczno-technicznych w krajobrazie.
23
7. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO ODDZIAŁYWANIA
USTALEŃ DOKUMENTU
Na tym etapie planistycznym i przy obecnym rozpoznaniu środowiska oraz niewiedzy na temat
zastosowanej technologii, nie można jednoznacznie i pewnie określić wystąpienia znaczących
oddziaływań (przekroczenia określonych prawem standardów jakości środowiska) wynikających z
realizacji zapisów Studium, co zostało szerzej omówione w rozdziale 10 niniejszej Prognozy i określone
zostanie na etapie OOŚ. Również mało prawdopodobne jest zawsze znaczące negatywne oddziaływania
na najbliższe obszary Natura 2000 (w tym tereny ważne dla Wspólnoty) i ich spójność i integralność.
8. OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ SKUTKÓW
REALIZACJI DOKUMENTU DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH
Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska w gminie należą działania antropogeniczne
tworzące bariery utrudniające lub uniemożliwiające funkcjonowanie przyrody, zwłaszcza w obrębie
korytarzy ekologicznych jak np. drogi przecinające poprzecznie doliny rzeczne. Ponadto w obszarze
Gminy Sitno funkcjonują przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na śr(dowisko jak:
- kolej normalnotorowa i kolej szerokotorowa – LHS (emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do
atmosfery, kolizje i katastrofy kolejowe);
- obwodnica Zamościa- droga krajowa nr 17 (zanieczyszczenia komunikacyjne i hałas drogowy,
ingerencja w dolinę Czarnego Potoku – ostoja roślinności chronionej i rzadkiej „Czołki”);
- oczyszczalnia ścieków (możliwość awarii);
- stacje telefonii komórkowych (promieniowanie elektromagnetyczne);
- cmentarze grzebalne (przenikanie zanieczyszczeń do wód podziemnych);
- ujęcia wód podziemnych (depresja zwierciadła wód podziemnych, leje depresyjne);
- drogi publiczne (emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza, zanieczyszczanie gleb, wód
powierzchniowych i podziemnych, emisja hałasu komunikacyjnego , katastrofy drogowe);
- zakłady stolarskie (emisja hałasu i zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery, wytwarzanie
odpadów i ścieków);
- betoniarnia (emisja hałasu i zanieczyszczeń do atmosfery, znaczny pobór wody);
- stacja paliw (możliwość zanieczyszczeń powierzchni ziemi i wód);
–masarnia, ubojnia (emisja zanieczyszczeń gazowych, pyłowych i hałasu do powietrza, wytwarzanie
ścieków , odpadów).
Ponadto planowane są tu też np. linie energetyczne wysokich napięć – 110 kV (promieniowanie
elektromagnetyczne) i gazociąg wysokoprężny (możliwość wybuchu, rozszczelnienia).
Problemami ochrony środowiska wynikającymi z proponowanych kierunków
zagospodarowania terenu może być osłabienie populacji ptaków czy nietoperzy przez ich kolizje z
pracującymi turbinami oraz ubytkiem powierzchni żerowisk. Z racji na niewielki zasięg wprowadzanej
zabudowy i ustalenia Studium dotyczące ochrony środowiskanie niecprzewiduje się wystąpienia nowych,
istotnych problemów ochrony środowiska z tymi terenami związanych.
Na obszarze gminy istnieje:
–Skierbieszowski Park Krajobrazowy obejmujący północną, leśną część gminy- Dz. Urz. Woj. Lub.
2005 r,. 182 poz. 3154- zlokalizowany ok.400m od najbardziej na północ wysuniętych turbin. W obszarze
Gminy Sitno pow. Parku wynosi 1600 ha, natomiast otuliny 1610 ha. Park został utworzony w celu
ochrony wartości przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych. Lasy
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego nie tworzą zwartego obszaru, lecz występują w postaci wysp
rozrzuconych wśród pól uprawnych. Buk budujący lasy Parku charakteryzuje się dorodnością i dużą
ekspansywnością. Dominującym zespołem jest las grądowy Tilio-carpinetum, stanowiący 90%
powierzchni leśnej Parku. Występuje na glebach brunatnych wytworzonych z lessów, na podłożu
kredowym. U podnóży wzgórz, w dnach dolin, na madach występują łęgi wiązowo - jesionowe
Fraxinoulmetum. Bory z klasy Vaccino- Piceetea występują na małych powierzchniach w południowowschodniej części Parku, na glebach pseudobielicowych wytworzonych z piasków gliniastych. W
głębszych warstwach profilu glebowego występują zwykle margle kredowe. Bory przybierają charakter
mieszany i zaliczono je do Serrotulo-pinetum subborealnego boru mieszanego. Najcenniejsze fragmenty
24
drzewostanów projektowane są do objęcia ochroną rezerwatową. Na obszarze Parku rozpowszechnione są
zarośla kserotermiczne (zespoły: Ligustro-Prunetum i Pruno-Grataegetum) na słonecznych zboczach
kredowych, niekiedy lessowych i gliniastych o odczynie alkalicznym. Torfowiska przejściowe i bagna
występują małymi płatami w rozszerzeniach dolin rzecznych. Stwierdzono tu występowanie trzech
zespołów roślinnych Carici -Agrostidetum, Caricetum davallianae i Equisetum variegatum. Na terenie
Parku występuje szereg roślin chronionych. Obszar Parku jest zasobnym pod względem faunistycznym.
Licznie występują tu gatunki zwierząt łownych oraz gatunki chronione. Na terenie Parku w części tzw.
zamojskiej znajduje się jeden rezerwat przyrody. Jest to rezerwat stepowy częściowy utworzony
zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 8 grudnia 1989 r. Obejmuje
on obszar 6,17 ha na gruntach wsi Broczówka w gminie Skierbieszów oznaczony jako działka
ewidencyjna nr 52/2, stanowiący własność Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Krasnystaw, w znacznej
części zalesiony. Celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk kserotermicznych z rzadkimi i chronionymi
gatunkami roślin stepowych oraz fragmentami grądów i świetlistej dąbrowy.
- pomniki przyrody (6 jesionów wyniosłych w parku pałacowym w Sitnie, l aleja przydrożna w pasie
drogi krajowej Nr 74 w Karpiu składająca się z 62 brzóz brodawkowatych).
Jednym z ustaleń Studium jest wprowadzenie projektowanych obszarów Natura 2000:
- Kornelówka PLH060091 leżący przy zachodniej granicy gminy (w jej środkowej części), o
powierzchni 28,6 ha i siedliskie Kod 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (GalioCarpinetum, Tilio-Carpinetum). 93 % pokrycia to lasy liściaste. Obszar stanowi niewielki, śródpolny las
liściasty o powierzchni około 27 ha, zlokalizowany na wzniesieniach lessowo-kredowych Działów
Grabowieckich na północ od Zamościa k. miejscowości Kornelówka. W całości należy do prywatnych
właścicieli. Dominują w nim dęby, graby i buki - stanowiąc siedlisko zagrożone w skali Europy - grąd
subkontynentalny. Średnia wieku drzewostanów przekracza 50 lat, przy czym w składzie drzewostanu jest
dość dużo drzew wiekowych – głównie dębów i buków. Otoczenie lasu stanowią intensywnie użytkowane
pola uprawne. Osobliwością ostoi jest jedno z największych znanych na Lubelszczyźnie stanowisk
jelonka rogacza, którego populację z grubsza oszacowano na około 50 osobników. W uzupełnieniu
wartości obszaru, całość ostoi stanowią grądy subkontynentalne, które są w obszarze dobrze
wykształcone - zasługujące na ochronę.
Podstawowym zagrożeniem dla tego obszaru, a więc dla jelonka rogacza, jest wycinanie starych
drzew, które są podstawą istnienia populacji w tym kompleksie leśnym. Konieczne jest, w przypadku
sporządzania planu ochrony obszaru, wypracowanie sposobu zachowania siedlisk tego owada, poprzez
np. rekompensaty dla posiadaczy lasu za nie pozyskiwanie drzew. Do puli zagrożeń zaliczyć też można
pozyskiwanie okazów (czasami zabijanie) oraz penetrację kompleksu leśnego przez człowieka, w tym
uprawianie sportów motorowych.
Zagrożenia podzielić możemy na:
a. gospodarka leśna
- prace rębne w obrębie siedlisk z Zał. I DS - grądów, w tym pozyskiwanie najokazalszych egzemplarzy
drzew (zjawisko nasiliło się
po aneksie obszaru do sieci Natura 2000) - powodujące degradacje tych siedlisk,
- usuwanie drzew martwych - siedlisk gatunku kluczowego dla ostoi - jelonka rogacza,
b. wzrost penetracji i presji ze strony człowieka
- zbieractwo runa leśnego,
- nielegalne wyprawy o charakterze off-road.
- Bródek PLH060085 zlokalizowany w południowo-wschodnim skraju gminy (przy jej południowej
granicy). Zajmuje powierzchnie 208,7ha, typ siedliska 9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum). Rośliną wymienioną w Załączniku II Dyrektywy Rady
92/43/EWG-1902 jest Cypripedium calceolus (populacja 1400). Ponadto występuje tu: Anagallis
foemina (kilkaset), Anemone sylvestris (kilkadziesiąt), Aquilegia vulgaris (>20), Aster amellus,
Cephalanthera damasonium (liczny), Clematis recta (kilka), Laserpitium latifolium (killkadziesią), Lilium
martagon (liczny), Listera opata (20-50), Melittis melissophyllum (liczny), Neottia nidus-avis (liczny),
Platanthera chlorantha (kilkadziesiąt), Symphytum tuberosum (liczna).
Lasy liściaste zajmują 71 % powierzchni, lasy mieszane 27 %, a siedliska rolnicze jedynie 2 %.
Generalnie ostoja (jako całość) położona jest w strefie wododziałowej Huczwy (dopływu Bugu) i
Łabuńki (dopływu Wieprza) pomiędzy Kotliną Hrubieszowską a Kotliną Zamojską.
Ostoja obejmuje 4 kompleksy głównie grądów subkontynentalnych odmiany wołyńskiej Tilio
25
carpinetum z licznym występowaniem gatunków ciepłolubnych. Obszar obejmuje płaty grądów z licznym
występowaniem Cypripedium calceolus (ponad 1400 os.) i licznymi gatunkami rzadkimi i chronionymi.
Populacja obuwika stanowi 3,5 - 4,7 % populacji wojewódzkiej i ponad 2% populacji krajowej.
Populacji obuwika zagraża naturalny proces sukcesji w grądzie prowadząca do nadmiernego zwarcia
warstwy krzewów i drzew.
–Dolina Górnej Siniochy PLH060086 leżący w południowo-wschodniej, przygranicznej części gminy i
zajmujący powierzchnię 597,0ha. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG
to: 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) i 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o
charakterze młak, turzycowisk i mechowisk. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
79/409/EWG to: A031 Ciconia ciconia (o populacji >5 i ocenie D), A081 Circus aeruginosus (1-5, D),
A089 Aquila pomarina (1, D), A122 Crex crex (>10, D), A154 Gallinago media (2-3, D), A307 Sylvia
nisoria (10, D), A338 Lanius collurio (11-50, D), A429 Dendrocopos syriacus (1-5, D). Regularnie
występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG to: A142
Vanellus vanellus (D, P) i A153 Gallinago Gallinaro (D, P). Ssaki wymienione w Załączniku II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG to: 1337 Castor fiber (D, 1-2 fam) i 1355 Lutra Lutra (D, R). Natomiast
płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG to: 1166 Triturus cristatus (D,
>10), 1188 Bombina bombina (D, 11-20). Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady
92/43/EWG zawierają się w grupie: 1059 Maculinea teleius (B), 1060 Lycaena dispar (C), 1061
Maculinea nausithous (B), 4038 Lycaena helle (C). Zaś rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy
Rady 92/43/EWG to 1617 Angelica palustris o ocenie ogólnej populacji – A.
Lasy liściaste zajmują 1 % ostoi, siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 88 %, a siedliska
rolnicze (ogólnie) 11 %.
Ostoja położona jest w Kotlinie Hrubieszowskiej w południowej bruździe. Ostoja obejmuje
rozległy górny odcinek doliny rzeki. Siniochy, dopływu Huczwy. Dolina rzeki Siniochy od Cześnik (na
zachodzie) do wsi Kotlice (na wschodzie)i Miaczyn (na północy). Występują tu liczne źródła zasilające
zmeliorowane łąki. W dolinie występują niewielkie wzniesienia (grądziki). W obrębie kompleksu łąk
zachowały się niewielkie płaty łąk trzęślicowych Molinietum medioeuropeum oraz niewielki płat młaki
niekoturzycowej z marzycą rudą Schoenetum ferruginei. Obszar rozległych torfowisk w większości
użytkowany ekstensywnie (łąki kośne, eksploatacja torfu), po części nieużytkowany. W obrębie łąk
bardzo licznie występuje starodub łąkowy Ostericum palustre. Jego populacja szacowana jest na 10 000 15 000 osobników. Powierzchnia siedlisk jest wprawdzie niewielka, ale młaki niskoturzycowe z marzycą
rudą Schoeneus ferrugines są rzadkie. Stanowisko zapełnia lukę geograficzną w rozmieszczeniu tej
odmiany siedliska. Występują tu również liczne rzadkie i chronione gatunki roślin. Z bezkręgowców
stwierdzono występowanie 4 gatunków motyli zagrożonych wg. IUCN lub zamieszczonych w Konwencji
Berneńskiej: Maculinea telejus, Maculinea nausitous, Lycaena dispar i Lycaena helle.
Zagrożeniami dla tego obszaru są: nawożenie (nawozy sztuczne), wypalanie, odwadnianie i
regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych.
Z form projektowanych podaje się też:
- Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący otulinę Skierbieszowskiego
Parku Krajobrazowego;
- projektowane użytki ekologiczne obejmujące obszary występowania chronionych i rzadkich roślin w
dolinie Czarnego Potoku (Czołki, Jarosławiec, Sitno-Horyszów Polski);
–projektowane stanowiska dokumentacyjne lub pomniki przyrody obejmujące obszary źródliskowe
w Rozdołach, Czołkach, Cześnikach, Horyszowie Polskim i Sitnie.
W obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy Sitno i planie
zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego wskazano do ochrony prawnej i
planistycznej następujące obszary:
- rezerwat leśny częściowy „Łaziska” o pow.66,75 ha, obejmujący zbiorowiska grądu bukowego na
północno-wschodniej krawędzi gromadnego występowania buka zwyczajnego, z bardzo dobrze
zachowanymi drzewostanami bukowymi lub ze znacznym udziałem buka;
- Obszar Najwyższej oraz Wysokiej Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407 Niecka
Lubelska / Chełm-Zamość/;
- Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący otulinę Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego,
26
–Zlewnia Czarnego Potoku stanowiąca zlewnię cząstkową górnej Łabuńki,
–Dorzecze Wolicy / dorzecze cząstkowe Marianki i cieku spod Dębowca.
Z najbliżej leżących, cennych form ochrony przyrody poza granicami gminy wyróżnić można:
–Rezerwat przyrody Popówka,
–Popówka PLH060016 zajmujący powierzchnię 53,71 ha i chroniący stanowisko susła perełkowanego –
jedno z najważniejszych stanowisk i największych populacji w Polsce.
–Dolina Górnej Łabuńki PLB 060013, w obrębie której stwierdzono występowanie co najmniej 24
lęgowych gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności derkacza,
dubelta i dzięcioła białoszyjego mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych
przez BirdLife International. Ponadto 13 spośród stwierdzonych tu gatunków zostało zamieszczonych na
liście zagrożonych ptaków w Polskiej CKZ.
–Ostoja Tyszowiecka PLB 060011, gdzie występuje minimum 24 gatunki ptaków z Załącznika I
Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK) - w sumie 148 gatunków (w tym 119
lęgowych).Ponadto występuje tu co najmniej 8 gatunków roślin z listy Czerwonej Księgi i dodatkowe 4
gatunki z listy roślin chronionych.
Gmina Sitno położona jest w obszarze funkcjonalnymi Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET
PL zdefiniowanym jako obszar węzłowy rangi krajowej (22K –Zamojski). Obszar ten obejmuje
wschodnie krańce gminy Szczebrzeszyn, gminy: Zamość, Łabunie, Sitno, Miączyn, Uchanie, Grabowiec,
Skierbieszów i Izbicę. Charakteryzuje się wyspowym występowaniem cennych siedlisk kserotermicznych
i leśnych, chronionych jako rezerwaty i pomniki przyrody lub projektowanych do ochrony rezerwatowej.
Na mocy Ustawy z dnia 03 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ochronie
podlegają też gleby do II klasy bonitacyjnej włącznie.
Ocena oddziaływania ustaleń Studium na formy ochrony przyrody (w tym szczególnie
obszary Natura 2000 wymienione w zakresie Prognozy)
W poniższej tabeli przedstawiono skale oceny oddziaływań na najbliżej leżące, najistotniejsze
obszary Natura 2000 (siedliska chronione oraz gatunki i ich siedliska) gdzie:
‘-‘ to oddziaływanie negatywne słabe;
‘- -‘ to oddziaływanie negatywne umiarkowane;
‘- - -‘ to oddziaływanie negatywne znaczące;
'R' to faza realizacji;
'E' to faza eksploatacji.
Oddziaływanie
Rodzaj
BEZPOŚ
REDNIE
Skierbieszowski
Park Krajobrazowy
-RE
POŚRED
NIE
- /---
WTÓR
NE
Czas
SKUMULO
WANE
KRÓTKO
TERMIN
OWE
-
--
E
RE
ŚREDNIO
TERMINO
WE
DŁUGOT
ERMINO
WE
Przestrzeń
STAŁE
CHWILO
WE
LOKAL
NE
--
--
--
E
R
RE
PONAD
LOKAL
NE
RE
Kornelówka
PLH060091
Bródek PLH060085
Dolina
Górnej
Siniochy PLH060086
-
-
-
-
-
-
-
RE
RE
E
RE
E
R
RE
-
-
-
-
-
-
-
RE
RE
E
RE
E
R
RE
Popówka
PLH060016
Dolina
Górnej
Łabuńki
PLB 060013
27
Ostoja Tyszowiecka
PLB 060011
-
-
-
-
-
-
-
RE
RE
RE
RE
E
R
RE
W obszarze planowanej inwestycji wiatrowej nie istnieją żadne formy ochrony przyrody
przewidziane krajowym prawem, a w sąsiedztwie niej istnieją:
–Rezerwat przyrody Popówka (ok. 3km na wschód od najbliższej turbiny) i Popówka PLH 060016
położony około 2,8 km na wschód od planowanej inwestycji wiatrowej. Z racji na separacje przestrzenną
projektowanych funkcji brak potencjalnego negatywnego wpływu planowanych funkcji na obszar (w tym
płoszenia, czy bezpośredniego zajmowania jego terytorium i niszczenia norek). Z racji na odległość
najbliższych turbin nie powinno dojść do negatywnego oddziaływania na susły perełkowane w PLH
060016 i bezpośredniego częściowego zniszczenia siedlisk koloni. Emisja hałasu turbin nie powinna
uniemożliwić mu komunikowania się głosem i doprowadzić do wycofania się gatunku z tego terenu.
–Skierbieszowski Park Krajobrazowy położony ok.400m na północ od planowanego terenu energetyki
wiatrowej (skupiska 3 najbliższych turbin), Potencjalny negatywny wpływ planowanej inwestycji na
obszar to zniekształcenie walorów krajobrazowych przedpola parku, poprzez wprowadzenie elementów
dysharmonizujących krajobraz naturalny i kulturowy (rolniczy) w bliskim sąsiedztwie parku. Brak
lokalizacji ich w jego granicach pozwala zachować jednak przepisy rozporządzenia nr.29 Wojewody
Lubelskiego w sprawie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego.
–Bródek PLH 060085 leżący ok.0,5km i 2km z uwagi na oddalenie przestrzenne i ochronę siedlisk nie
prognozuje się ich niszczenia czy zmiany stosunków gruntowo-wodnych, które mogłyby negatywnie
oddziaływać na stan tych siedlisk. Zachowane zostaną przepisy rozdz.2 o ochronie przyrody.
–Dolina Górnej Siniochy PLH 060086 zlokalizowana w odległości ok.1,8 km na północ od najbliższej
turbiny. Planowane w Studium funkcje nie będą bezpośrednio negatywnie oddziaływać na stan i
funkcjonowanie siedlisk chronionych – nie prognozuje się zajęcia terenu siedlisk, ani emisji czy zmian
środowiska, które miałyby znacząco negatywny wpływ na gatunki chronione w obrębie ostoi. W obrębie
planowanej farmy podczas dotychczasowych obserwacji spotkano jedynie 1 bociana białego. Planowane
wiatraki nie zakłóca też w sposób bezpośredni komunikacji i powiązań lokalnego korytarza
ekologicznego rzeki Siniochy (powiązanego funkcjonalnie poprzez regionalny korytarz ekologiczny
doliny Huczwy z międzynarodowym korytarzem ekologicznym - Dolina Bugu). Oddziaływac mogą
jedynie w kontekście skumulowanym (ewentualnej kontynuacji farmy w gminie sąsiedniej).
–Kornelówka PLH 060091 zlokalizowana 1 km od turbiny zachodniej. Nie przewiduje się negatywnego
wpływu planowanych kierunków zagospodarowania na obszar z tych samych, co w poprzednim punkcie
względów.
–Dolina Górnej Łabuńki PLB 060013 leżąca w odległości ok. 4 km od najbliższego, wysuniętego na
południe wiatraka. Planowane kierunki, z racjo na bezpieczną odległość usytuowania nie stworzą
bezpośrednich przeszkód dla gatunków migrujących tym korytarzem ekologicznym. 4 kilometrowa
odległość jest bezpieczna w kontekście potencjalnego wypłaszania ptaków. Dotychczasowe obserwacje
ptaków z terenu planowanej farmy nie potwierdzają bytowania istotnych ilości ptaków chronionych w
przedmiotowej ostoi. Ewentualne bytowanie (przeloty) zdarzały się sporadycznie.
–Ostoja Tyszowiecka PLB 060011 zlokalizowana ok.3,2 km od południowego wiatraka. Ze względu na
separacje przestrzenną ostoi od planowanych funkcji nie wystąpi tu utrata miejsc bytowania i żerowania
ptactwa ostoi. Przestrzeń Ostoi Tyszowieckiej pozostanie drożna. W obrębie planowanej farmy nie
odnotowano dotychczas istotnych ilości gatunków ptaków bytujących i snanowiących przedmiot ochrony
w obrębie ostoi. Oddziaływanie to można rozpatrywać jedynie w kontekście skumulowanym z
ewentualnie planowanymi w gminach sąsiednich (zlokalizowanych bliżej ostoi) inwestycjach
wiatrowych.
Podsumowując, generatnie stwierdzić można, że obszar objęty zmianą Studium - dotyczący
lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii (elektrownie wiatrowe,
biogazownie, instalacji solarnych) obejmuje tereny położone w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów
chronionych na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Z 2004 r. Nr 92, poz.
880 z późn. zm.). Tereny położone w strefie A znajdują się w otulinie Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego (3 turbiny wiatrowe). Jednak jak wynika z rysunku Studium, strefy ochronne związane z
ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu- dotyczące lokalizacji funkcji
wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 45 i 40 dB w porze nocnej, obejmują swoim
28
zasięgiem część Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego. Pozostałe 4 turbiny usytuowane są w strefie
C (południowo-wschodnie krańce gminy). Od strony południowo-wschodniej graniczą z kompleksem
leśnym, obejmującym obszar Natura 2000 Bródek PLH060085. Północna część terenu przeznaczonego
pod elektrownie wiatrowe graniczy z zabudową zagrodową wsi Kol. Cześniki (w odległości ok. 360-370
m). Strefy ochronne czterech turbin obejmują część obszaru Natura 2000 Bródek PLH060085. W
odległości ok. 2,8 km w kierunku północnym od planowanych elektrowni wiatrowych w strefie C
znajduje się obszar Natura 2000 Dolina Górnej Siniochy PLH060086 z doliną rzeki Siniocha - lokalnego
korytarza ekologicznego powiązanego funkcjonalnie poprzez regionalny korytarz ekologiczny doliny
Huczwy z międzynarodowym korytarzem ekologicznym - Dolina Bugu. Ponadto, w odległości ok. 1 km w
kierunku północno-zachodnim znajduje się obszar Natura 2000 Kornelówka PLH060091 oraz w kierunku
południowym w odległości ok. 3,2 km Ostoi Tyszowiecka PLB060011. Podsumowując podkreślić
można, ze wprowadzone w projekcie Studium zmiany generalnie są zgodne z przepisami odrębnymi tj.
zasadami dotyczącymi obszarów Natura 2000. Jednak zakaz podejmowania działań mogących pogorszyć
stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także wpłynąć znacząco
negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, wydają się być
zapisem, nie uwzględnionym wystarczająco w dalszych rozstrzygnięciach merytorycznych – nie można
boeim powiedzieć, że obszary najbliższych ostoi pozostaną bez zupełnego wpływu farmy. W bliskich
odległościach od obszarów Natura 2000 wyznacza się bowiem tereny pod funkcje mogące
skumulowanym przedmiotem mieć negatywne oddziaływanie na ptaki, będące w efekcie ochrony w
obszarach Natura 2000 ograniczające siedliska lub żerowiska tych ptaków. Oddziaływania negatywne
instalacji wiatrowych, solarnych i biogazowi na faunę , w tym ptaki oraz na funkcje ekologiczne będą się
kumulować. Oddziaływania będą mieć duży zasięg przestrzenny, mogą obejmować południową część
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego i wpływać negatywnie na zasoby przyrodnicze funkcje
Parku.
Elektrownie wiatrowe lokalizowane w otulinie Parku (ok. 700 m od granic Parku) mogą
generować oddziaływania negatywne na poziomie wysokim na funkcje ekologiczne Parku, faunę, w tym
ptaki oraz krajobraz Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego. Otulina oznacza ochronną strefę
graniczącą z formą ochrony przyrody i wyznaczoną indywidualnie dla formy ochrony przyrody, w celu
zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka. Zasięg
przestrzenny oddziaływania na krajobraz wynosi około lOkm. Intensywność oddziaływania maleje wraz
ze wzrostem odległości od budowli. W strefie w odległości do 2 km farma wiatrowa jest elementem
dominującym w krajobrazie, w odległości od 2 do 4,5 km z łatwością można je dostrzec. W odległości od
4,5 do 7 km turbiny nie są elementem dominującym w krajobrazie, a przy dobrej widoczności można
dostrzec obracający się wirnik. Oddziaływanie pośrednie na krajobraz obejmie strefę około 6- 7 km,
natomiast oddziaływanie w strefie około 2km od budowli można uznać za negatywne na wysokim
poziomie. Wymaga to jednak dalszych analiz na następnych etapach przygotowania inwestycji.
Poza powyższymi sugestiami (dotyczącymi negatywnego wpływu ustaleń Studium) i w świetle
obecnych (wstępnych) badań przyrodniczych terenu nie prognozuje się jednak jednoznacznie, by
ustalenia Studium miały znacząco negatywny (tj. powodujący zasadniczą zmianę określonych
parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla liczebności i bioróżnorodności gatunków, istotnych
bariery dla migracji, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych, w tym głównie dla celu i
przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralności tego obszaru), bezpośredni,
negatywny wpływ na istniejące i projektowane prawne formy ochrony przyrody. Będzie to jednak
przedsięwzięci o podwyższonym ryzyku.
Również analizując Pre-screening wykonany dla przedsięwzięcia polegającego na budowie
farmy wiatrowej w rejonie wsi Sitno wykazać tu można szerszy (niż gmina i jej najbliższe sąsiedztwo)
zasięg oddziaływania planowanej inwestycji farmowej na obszary chronione. Powtórzyć tu trzeba, że
obszar planowanej farmy wiatrowej leży w bezpośrednim sąsiedztwie Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego. Część północna planowanej farmy leży w obrębie otuliny Parku. Obszar otuliny
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego przewidziany jest do podwyższenia rangi ochrony do
Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Zgodnie z Ustawą z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz Rozporządzeniem Nr 29
Wojewody Lubelskiego z dnia 10 sierpnia 2005 r. w sprawie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego,
w Parku tym zakazana jest realizacja przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko wymagających sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko. Takie same zakazy
29
dotyczą obszarów chronionego krajobrazu. Mimo warunkowego dopuszczenia realizacji farm wiatrowych
na terenach chronionych parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, inwestycje te są
trudne do realizacji ze względu na niewielką możliwość pogodzenia z funkcjami pełnionymi przez te
formy ochrony.
W zasięgu oddziaływania planowanej inwestycji znajduje się kilka projektowanych obszarów
chronionego krajobrazu. Oprócz wspomnianego wyżej obszaru planowanego w otulinie
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, w odległości 6 km na wschód znajduje się granica
planowanego poszerzenia Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W odległości
ok. 7,7 km na południe znajduje się granica planowanego obszaru chronionego krajobrazu położonego w
dolinie Łabuńki. Około 12,7 km na południowy-wschód znajduje się granica projektowanego obszaru
obejmującego swoim zasięgiem Ostoję Tyszowiecką (obszar ochrony ptaków Natura 2000).
W celu ochrony przyrody i krajobrazu na terenie projektowanych parków krajobrazowych i
obszarów chronionego krajobrazu, w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa
Lubelskiego ustalono zasady gospodarowania przestrzenią polegające na:
•szczególnej dbałości o estetykę krajobrazu, w tym:
- ochronę punktów i panoram widokowych,
- ochronę naturalnego krajobrazu dolin rzecznych i zbiorników wodnych,
- ochronę krajobrazu naturalnych ekosystemów,
•szczególnej dbałości o harmonię użytkowania gospodarczego z wartościami przyrodniczo –
krajobrazowymi,
•zachowaniu przestrzennej zwartości oraz przestrzennych powiązań pomiędzy obszarami o wysokiej
aktywności biologicznej,
•zakazie lokalizowania inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko i wymagających
opracowania oceny oddziaływania na środowisko.
Ponadto zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego dla gminy Sitno na
obszarze parku krajobrazowego i jego otuliny ustanowiono obowiązek uzyskania opinii Dyrektora
Parków Krajobrazowych dla lokalizacji obiektów zmniejszających walory środowiska i krajobrazu oraz
dla lokalizacji urządzeń infrastruktury.
Podsumowując z uwagi na duże deniwelacje i ukształtowanie terenu na północ od miejsca
planowanej farmy wiatrowej, inwestycja nie powinna wpływać negatywnie na walory krajobrazowe i
przyrodnicze Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oddalonego o około 13 km
od terenu planowanej farmy. Natomiast usytuowanie inwestycji na południowym skraju wzniesienia
Działów Grabowieckich powoduje, że wieże planowanej farmy wiatrowej będą szczególnie dobrze
widoczne w kierunku południowym - w dużej części regionu Padołu Zamojskiego, w tym także z
planowanych w tym rejonie obszarów chronionego krajobrazu. W związku z tym przedsięwzięcie może
powodować obniżenie walorów krajobrazowych planowanych obszarów chronionych, a tym samym
należy zaklasyfikować je do inwestycji dużego ryzyka.
Prescreening mówi też, że realizacja farmy wiatrowej w sąsiedztwie miejscowości Sitno może
stanowić potencjalne zagrożenie dla obszarów, których przedmiotem ochrony są ptaki i nietoperze.
Najbliższymi ostojami ptaków są wyznaczone obszary specjalnej ochrony Natura 2000:
- OSO Dolina Górnej Łabuńki położona w odległości ok. 4km,
- OSO Roztocze położona w odległości ok. 7,2 km,
- OSO Ostoja Tyszowiecka położona w odległości ok. 3,2 km,
- OSO Ostoja Nieliska położona w odległości ok. 14,7 km.
Pierwsza z wymienionych ostoi Dolina Górnej Łabuńki znajduje się w strefie wystąpienia
podwyższonego ryzyka środowiskowego planowanej inwestycji. Pozostałe: Roztocze, Ostoja
Tyszowiecka i Ostoja Nieliska są w strefie umiarkowanego ryzyka. Takie położenie inwestycji może
stanowić zagrożenie dla przedmiotu ochrony (ptaków) tych obszarów, a także dla spójności obszarów
Natura 2000. Ze względu na powyższe, inwestycję można zaklasyfikować do przedsięwzięć o
podwyższonym ryzyku. Należy jednak dodać, że dokładne określenie wpływu planowanej farmy
wiatrowej na obszary ochrony ptaków możliwe będzie po wykonaniu całorocznego monitoringu awifauny
terenu inwestycji. Wykaże on w jaki sposób inwestycja wpłynie na ptaki zarówno na obszarze planowanej
farmy jak i oceni potencjalny jej wpływ na awifaunę obszarów ochrony ptaków znajdujących się w
zasięgu jej oddziaływania.
Zidentyfikowanymi ostojami nietoperzy w zasięgu oddziaływania inwestycji jest specjalny obszar
30
ochrony Natura 2000 OZW Roztocze Środkowe. Ze względu na znaczną odległość od miejsca
inwestycji (blisko 20 km), obszar znajduje się na granicy stref umiarkowanego i niskiego ryzyka.
Realizacja inwestycji nie powinna wpłynąć w sposób istotny na pozostałe obszary siedliskowe
sieci Natura 2000, znajdujące się w otoczeniu planowanej inwestycji. Zostały one utworzone w celu
ochrony siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt, na które planowana farma nie powinna negatywnie
oddziaływać. Nie mniej jednak, na terenie jednego z obszarów siedliskowych zinwentaryzowano gatunki
ptaków, na które planowana inwestycja może mieć negatywny wpływ.
OZW Dolina Górnej Siniochy oddalony jest o blisko 2 km od inwestycji; występują tu gatunki
ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: bocian biały, błotnik stawowy,
orlik krzykliwy, derkacz, dubelt, jarzębatka, dzierzba gąsiorek, dzięcioł biało szyi.
Pozostałe obszary siedliskowe sieci Natura 2000 położone są w strefie umiarkowanego ryzyka (w
odległości od 10 do 20 km).
Spójność obszarów Natura 2000 warunkowana jest przez możliwości połączenia poszczególnych
jego ostoi w spójną sieć. Warunkują to między innymi korytarze ekologiczne, wykorzystywane przez
zwierzęta w celach migracji czy też kontaktów międzyosobniczych. Teren planowanej farmy wiatrowej
znajduje się na granicy wyznaczonego obszaru węzłowego o znaczeniu krajowym sieci ECONET-PL.
Szczególnie część północna farmy, położona całkowicie w obrębie tego obszaru może stanowić pewne
ograniczenie dla pełnionych przez sieć funkcji ekologicznych. Podobnie jak w przypadku określenia
wpływu inwestycji na ostoje ptasie i siedliskowe niezbędne są wyniki pełnego monitoringu awifauny i
chiropterofauny określające stopień wykorzystywania tego terenu jako korytarza migracyjnego dla fauny
latającej.
Wpływ na pozostałe obszary chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody określono na podstawie
przewidywanego wpływu na przedmiot ich ochrony związanego z odległością od terenu inwestycji.
W strefie podwyższonego ryzyka środowiskowego znajdują się 3 rezerwaty przyrody:
- Popówka – położony w odległości ok 3 km od terenu inwestycji,
- Rogów – położony w odległości ok 8 km od terenu inwestycji,
- Broczówka – położony w odległości ok 8,5 km od terenu inwestycji.
Przedmiotem ochrony rezerwatu Popówka jest suseł perełkowany. Ze względu na znaczną odległość
inwestycja nie będzie wpływać negatywnie na ten gatunek ssaka oraz jego siedlisko. W przypadku
rezerwatów Rogów oraz Broczówka chroniona jest roślinność kserotermiczna. Specyfika tej inwestycji
ogranicza wpływ na roślinność jedynie do bezpośredniego terenu zajętego pod elementy farmy wiatrowej
i nie wykracza poza niego, tym samym nie przewiduje się oddziaływania na przedmiot ochrony tych
rezerwatów.
Rezerwaty: Gliniska, Wygon Grabowiecki, Głęboka Dolina, Łabunie Księżostany, Wieprzec i
Hubale położone są w strefie umiarkowanego ryzyka (od 10 do 20 km), nie przewiduje się negatywnego
oddziaływania na nie planowanej farmy wiatrowej.
Na północ znajduje się teren planowanego rezerwatu przyrody Łaziska. Będzie to rezerwat
leśny, częściowy. Planowana farma wiatrowa nie wpłynie negatywnie na przedmiot ochrony tego terenu.
Ze względu na znaczną odległość nie przewiduje się negatywnego oddziaływania inwestycji na
Roztoczański Park Narodowy.
Ze względu na szczególny cel powołania Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, tzn.
zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych
środowiska oraz charakter otoczenia planowanej inwestycji, przedsięwzięcie szczególnie w części
północnej należy zaklasyfikować do przedsięwzięć o dużym ryzyku.
Podsumowując należy stwierdzić, że realizacji planowanej farmy ze względu potencjalny wpływ
na obszary chronione należy do inwestycji dużego ryzyka.
Najważniejszymi zagrożeniami dla obszarów chronionych są:
- negatywny wpływ na walory krajobrazowe Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego;
- potencjalnie negatywny wpływ na awifaunę specjalnych obszarów ochrony ptaków Natura
2000, położonych blisko planowanej inwestycji.
31
9. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO
UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE
I
MIĘDZYNARODOWEGO
Ponieważ Studium, jako dokument ma lokalny charakter, trudno się w nim bezpośrednio odnieść
do krajowych i międzynarodowych celów ochrony środowiska. Pośrednio przy jego sporządzaniu
uwzględniono cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu krajowym i międzynarodowym
dotyczące głównie:
● ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości przyrodniczych
określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001
r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004
(Dz. U. z 2004 Nr 92 poz.880 z późn.zm.) i Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(Dz. U. 2005, nr 228, poz.1947 z późn. zm.);
● ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz prowadzenia odpowiedniej gospodarki wodnościekowej określonej w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu
Zamojskiego na lata 2009-2012, ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r., nr 239,
poz. 2019 z późn. zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr.72 poz 747 z późn.zm.) i Krajowy Program Oczyszczania Ścieków
Komunalnych 2003;
● ochrony powietrza określonych w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony Środowiska
województwa lubelskiego i Program ochrony środowiska dla Powiatu Zamojskiego;
● utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w przepisach
szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25,
poz. 150 z późn. zm.) oraz odpowiednie rozporządzenia do niej;
● prawidłowej gospodarki odpadami określonej w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawa 27 kwietnia
2001 o odpadach (Dz. U. 2007, nr 39, poz.251 z późn.zm), Program Ochrony Środowiska województwa
lubelskiego, Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011;
● ochrony korytarzy ekologicznych - zachowania i kształtowania ich drożności ekologiczno-przestrzennej
zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego i Ustawą o ochronie
przyrody z 16 kwietnia 2004r;
● utrzymania procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, różnorodności biologicznej, ciągłości
istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami oraz utrzymania i przywracania do
właściwego stanu siedlisk przyrodniczych zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody (Dz. U. nr 92. poz. 880 z późn. zm.), ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001
r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013, Polityką ekologiczną państwa na lata 2007-2010,
Krajową strategią ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem
działań – 2003 – która jest przełożeniem Konwencji o różnorodności biologicznej z 1992r.
● ochrony dzikiej fauny i flory oraz siedlisk naturalnych, zgodnie z Konwencją Berneńską z 1979 r.,
Dyrektywą Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt i roślin i
Dyrektywą Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków i Konwencją o ochronie wędrownych
gatunków dzikich zwierząt -Bonn 1979 r.
Analizując wieloaspektowy „Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii
w Województwie Lubelskim” i „Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej
Województwie Lubelskim”, należy stwierdzić, że zarówno lokalizacja terenów pod lokalizacje urządzeń
wiatrowych jest w dużej mierze zgodna z art.33 ust.1 Ustawy o ochronie przyrody oraz wymogami
ustawy Prawo ochrony środowiska (art.71-73). Na mapach wynikowych powyższego opracowania
obszary te są w większości oznaczone jako 'proponowane do rozwoju energetyki wiatrowej' lub
'możliwe do rozwoju z ograniczeniami w zakresie skali inwestycji' (jedynie 4, południowowschodnie z 23, proponowanych tu turbin lokalizuje się w obszarze z istotnymi ograniczeniami
mogącymi uniemożliwić realizację inwestycji' z uwagi na lęgowiska gatunków strefowych o dużych
areałach żerowiskowych i obszarów specjalnej ochrony ptaków). Tereny te zlokalizowane są też poza
obszarami o największych zasobach energetycznych wiatru, ale w obszarach o potencjalnej energii
użytecznej powyżej 950 kWh/m kw. Teren gminy Sitno jest też preferowany do rozwoju energetyki
z biomasy ze względu na nadwyżki słomy.
32
10. OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA
Przeznaczenie terenów pod planowane funkcje zagospodarowania będzie oddziaływać na
poszczególne elementy środowiska, ale pomimo bezpośredniego i stałego charakteru niektórych
oddziaływań przy zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych, przekroczenie standardów
jakości środowiska określonych prawem jest mało prawdopodobne. Zaznaczyć tu jednak trzeba, że
zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach mogących
znacząco oddziaływać na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397 zmiany funkcji terenu(głównie kluczowe)
mogą należeć do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Wszystkie zasady jakie Studium wprowadza w celu ochrony ochrony środowiska
przyrodniczo-kulturowego i bezpieczeństwa ludzi przytoczone zostały w rozdziale 11 Prognozy i nie
będą tu raz jeszcze cytowane cytowane.
Poniższe oceny oddziaływania są ściśle związane z tabelą podsumowująca zamieszczona w
Streszczeniu Prognozy (rozdział 13).
Oddziaływanie na zdrowie i życie ludzi
W celu ochrony zdrowia i życia ludzi Studium wprowadza następujące ustalenia strefy ochronne
od poszczególnych turbin i nakazuje zgodne z prawem gospodarowanie komponentami środowiska
natralnego.
Zaproponowanie nowych form ochrony przyrody, zalesień czy akceptacja stref zrównoważonego
rozwoju wpłyną pośrednio pozytywnie na jakość istniejących przestrzeni życia lokalnej społeczności.
Pozytywnym aspektem usankcjonowania zmian Studium będzie minimalny lokalny wzrost aktywizacji
gospodarczej (wprowadzenie różnego rodzaju usług, obszarów działalności inwestycyjnej – obiekty
energetyki wiatrowej,słonecznej i z biomasy, tereny spotru i rekreacji itp.), a tym samym np. nowych
miejsc pracy. Proponowane funkcje zagospodarowania terenów nie wprowadzą dodatkowych zagrożeń
dla zdrowia ludzi – Studium nie wprowadza istotnych nowych urządzeń emitujących promieniowanie
elektromagnetyczne wymagające stosowania stref ochronnych, czy funkcji mogących stanowić źródło
poważnych awarii (odn. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu
go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii
przemysłowej - Dz. U. Nr 58, poz. 535, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października
2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz. U. 2003, nr 192, poz. 18830).
Rezerw terenowych pod urządzenia energetyki wiatrowej (emitujące hałas i dające efekty
optyczne) nie lokalizuje się w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy i stałego przebywania ludzi (choć z
analizy rysunku Studium wynika, że farmy wiatrowe wraz ze strefą ich oddziaływania powyżej
dopuszczalnych norm hałasu, planowane w zachodniej i środkowej oraz w południowo-wschodniej części
gminy zlokalizowane są w zbyt bliskim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej w odległości ok.: 310 i 360
m w m. Kornelówka i Czołki, 380-400 m w m. Sitno oraz 370-380 m w m. Cześniki Kolonia (pojedyncza
zabudowa mieszkaniowa). W wyniku emisji hałasu przekraczającego dopuszczalne normy, elektrownie
wiatrwe mogą negatywnie znacząco wpływać na ludzi. Dodatkowo, w strefie ponadnormatywnego
oddziaływania akustycznego nie można będzie lokalizować zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej i innej
związanej ze stałym i wielogodzinnym pobytem ludzi.) Jest to teren położony w bezpośrednim
sąsiedztwie kompleksu leśnego Las Sitaniecki. Ponadto, projekt zmiany Studium lokalizuje osiem turbin
wiatrowych pomiędzy dwoma pasami zabudowy zwartej i kolonijnej, obejmującymi zabudowę wsi Sitno,
Kolonia Sitno, Kornelów-ka, Borowina Sitaniecka. Ponadto, turbiny te zlokalizowane są pomiędzy
zabudową zwartą i kolonijna wsi: Horyszów Polski, Stara Kolonia Horyszów Polski, Janówka i Kolonia
Rozdoły.
Efekt stroboskopowy i ‘przesuwania cienia’ wpływać może drażniąco dla przypadkowego
obserwatora obiektów. Pozostałe uciążliwości hałasowe (np. komunikacyjne, na drogach dojazdowych do
domostw i turbin) powinny mieścić się w określonych prawem normach. Również uciążliwości hałasowe
i wibracyjne, związane z fazą realizacji (zabudowa i zagospodarowaniem nowych terenów czy
stworzeniem niezbędnej do ich funkcjonowania infrastruktury będą miały charakter bezpośredni, ale
jedynie chwilowy lub krótkoterminowy i lokalny.
Elektrownie wiatrowe, z racji charakteru wykonywanej pracy związanej z przemianą energii
wiatru na energie elektryczną są bowiem źródłem hałasu infradźwiękowego, który odbierany jest w
33
organizmie głównie przez narząd słuchu oraz przez receptory czucia wibracji. Posiłkując się kryteriami
dotyczącymi stanowisk pracy stwierdzono, że praca elektrowni wiatrowych nie stanowi źródła
infradźwięków o poziomach mogących zagrozić zdrowiu ludzi szczególnie, że elektrownie wiatrowe
lokalizowane są w odległościach nie mniejszych niż 500 m od zabudowy mieszkaniowej (za wyjątkiem 3
siedlisk w obrębie Kryszyna). Zmierzone poziomy infradźwięków farm wiatrowych w Szwecji w
odległości 500 m od wieży turbiny zbliżone były praktycznie do poziomów tła. Infradźwięki stanowią
problem głównie w środowisku pracy, gdyż ich głównym źródłem są liczne urządzenia wykorzystywane
generalnie w przemyśle. Energia towarzysząca infradźwiękom może wywoływać zjawisko rezonansu
narządów wewnętrznych człowieka, odczuwalne już od 100 dB. Poziom ciśnienia akustycznego 162 dB,
przy częstotliwości 2 Hz, wywołuje ból ucha środkowego. Jak wskazują jednak wyniki pomiarów
infradźwięków generowanych przez turbiny wiatrowe, ich poziom nie przekracza wartości, które
mogłyby wywoływać tego typu objawy. Pozostałe uciążliwości hałasowe (np.komunikacyjne) też
powinny mieścić się w określonych prawem normach.
W ocenie wpływu hałasu na zdrowie i działalność człowieka przyjmuje się następujące wartości
kryterialne:
LAeqD 55 dB oraz LAeqN 45 dB – warunki zapewniające komfort akustyczny;
LAeqD 60 dB oraz LAeqN 50 dB – warunki zapewniające właściwy klimat akustyczny, hałas
subiektywnie jest odczuwalny jednak jako średnio uciążliwy;
LAeqD > 70 dB oraz LAeqN > 60 dB – warunki stwarzające zagrożenie zdrowia.
W przypadku projektowanej farmy wiatrowej w poziom emitowanego hałasu w rejonie zabudowy
mieszkaniowej nie będzie przekraczał 45 dB. Można zatem stwierdzić, że na terenach zabudowy
mieszkaniowej sąsiadujących bezpośrednio z analizowaną farmą, nie wystąpią warunki akustyczne
stwarzające zagrożenie dla zdrowia.
Obracające się łopaty wirnika turbiny wiatrowej rzucają również na otaczające je tereny cień,
powodując tzw. efekt migotania, z którym to mamy do czynienia głównie w krótkich okresach dnia, w
godzinach porannych i popołudniowych, gdy nisko położone na niebie słońce świeci zza turbiny, a cienie
rzucane przez łopaty wirnika są mocno wydłużone (jest on szczególnie zauważalny w okresie zimowym,
kiedy to kąt padania promieni słonecznych jest stosunkowo mały). Obracające się łopaty turbiny
wiatrowej mogą wytwarzać efekt stroboskopowy. Zjawisko polega na pojawieniu się cienia wywołanego
na skutek obracających się śmigieł elektrowni wiatrowej, co w konsekwencji powoduje zrzut pulsującego
cienia na otaczający krajobraz i zabudowę mieszkaniową. Efekt migotania cieni wywołany przez
elektrownie wiatrowe mógłby osiągnąć częstotliwość efektu stroboskopowego (oddziałującego
bezpośrednio na ludzki mózg) przy rotacji wynoszącej 50 obrotów na minutę. Migotanie o częstotliwości
powyżej 2,5 Hz, zwane efektem stroboskopowym, może być dla człowieka uciążliwe. ntensywność
zjawiska migotania cieni, a tym samym jego odbiór przez człowieka, uzależnione są od kilku czynników
(nie do końca znanych na tym etapie):
- wysokości wieży i średnicy wirnika;
- odległości obserwatora od farmy wiatrowej (im zabudowania mieszkalne są bardziej oddalone od
inwestycji, tym efekt migotania cieni jest mniejszy. Zakłada się, że nie jest on w ogóle dostrzegalny przy
odległości równej 10-krotnej długości łopaty wirnika, a więc średnio przy 400 – 800 metrach);
- pory roku;
- zachmurzenia – im większe zachmurzenie tym mniejsza intensywność migotania cieni;
- obecności drzew pomiędzy turbiną wiatrową a obserwatorem – znajdujące się pomiędzy turbiną
wiatrową a obserwatorem drzewa lub budowle znacznie redukują efekt migotania cieni;
- orientacji okien w budynkach, które znajdują się w strefie migotania cieni;
- oświetlenia w pomieszczeniu – jeśli dane pomieszczenie doświetlenie jest przez oświetlenie sztuczne
bądź przez okno, które nie znajduje się w strefie oddziaływania cieni, intensywność zjawiska migotania
cieni w danym pomieszczeniu będzie znacznie ograniczona.
Maksymalne częstotliwości migotania wywołanego przez współczesne turbiny wiatrowe nie
przekraczają jednak 1 Hz, czyli znajdują się dużo poniżej progowej wartość 2,5 Hz i nie powinny być
odbieranie jako szkodliwe. Aby efekt migotania ceni wywoływany przez elektrownie wiatrowe mógł
osiągnąć częstotliwość efektu stroboskopowego, rotor wiatraka musiałby wykonywać 50 obrotów wirnika
na minutę, tymczasem nowoczesne wolnoobrotowe turbiny obracają się z prędkością maksymalną 20
obrotów na minutę.
Wobec powyższego u lokalnej ludności nie powienien też wystąpić Syndrom Turbin
34
Wiatrowych (WTS).
W czasie zimy zdarzają się niekiedy sytuacje, gdy na łopatach wirnika nagromadzi się śnieg lub
lód, który po długim okresie pozostawania w nienaruszonym przez obroty w momencie poruszenia
turbiny może opaść w dół, lub zostać odrzuconym nieznacznie na bok. Zagrożenie tym zjawiskiem jest
niewielkie, gdyż takie sytuacje zdarzają się rzadko. Bezpieczna odległość turbiny od takich miejsc wynosi
tyle co promień wirnika i dodatkowe 5 metrów, a zatem w przypadku planowanej inwestycji ok. 50
metrów. Stwarzają one jednak zagrożenie dla osób przebywających w pobliżu.
Okresowe wzmożenie transportu kołowego na drogach dojazdowych, przede wszystkim na etapie
realizacji planowanych inwestycji, nie powinno wpłynąć w sposób istotny na warunki komunikacyjne
rejonu. Uciążliwości związane z eksploatacją terenów energetyki wiatrowej nie będą się wiązać z
ograniczeniem korzystania np. z drogi publicznej, z wody, elektryczności, czy środków łączności.
Zwraca się też uwagę na możliwość zaistnienia konfliktów społecznych także ze strony
organizacji ekologicznych, próbujących nie dopuścić do realizacji inwestycji energetyki odnawialnej,
mogącej jednoznacznie kojarzyć się z nierozpoznanymi zagrożeniami, mimo tego, że biogazownie są
jednym z najmniej kolizyjnych (po elektrowniach słonecznych), alternatywnych źródeł energii
(uciążliwości zapachowe mogą towarzyszyć jedynie w fazie transportu materiału, czy nieprzewidzianego,
okresowego składowania). Surowce dostarczane są bezpośrednio do komór fermentacyjnych lub do
silosów magazynowych. Przefermentowana biomasa transportowana jest do silosów lub lagun (a
następnie wywożona na pola jako nawóz) wykładanych specjalną folią odporną na działanie czynników
biologicznych, chemicznych i promieni UV. W procesie beztlenowej fermentacji biomasy powstaje
głównie metan i dwutlenek węgla, które nie wykazują działania toksycznego (mogą jednak wypierać tlen
i powodować trudności z oddychaniem) oraz niewielkie ilości siarkowodoru i amoniaku, czy tlenku
węgla, wykazujące działanie kancerogenne. Gaz składowiskowy może mieć nieprzyjemną woń,
wynikającą zarówno z zapachu zdeponowanych odpadów, jak i gazowych produktów ich rozkładu.
Wśród odorowych składników biogazu do najbardziej uciążliwych należą: tiole (merkaptany),
siarkowodór (H2S), amoniak (NH3), siarczek dimetylowy (CH3 – S – CH3), siarczek dietylowy (CH2 – S
– CH2) imetyloamina i trimetyloamina (CH3 – NH2), (CH3 – 3N). Uciążliwość zapachowa odpadów jest
najbardziej dokuczliwa we wczesnych fazach ich rozkładu. Ocena intensywności odoru oparta jest na
subiektywnym wrażeniu organoleptycznym. Trudność oceny dodatkowo potęgują różnice w
publikowanych wartościach stężeń wykrywalności węchowej odorantów, wynikające ze stosowania
różnych metod pomiarowych lub różnych definicji stężenia progowego. Wielkość progowa może być
przyjmowana jako kryterium oceny uciążliwości zapachowej dla pojedynczych substancji
odorotwórczych oraz dla mieszanin charakteryzujących się wyraźną dominacją jakiej, konkretnej woni.
Uciążliwość odorową składowiska minimalizuje się stosując pochłaniające warstwy materiałów
izolujących. Ostatnio stosowane są również różnej skuteczności bariery antyodorowe w postaci
preparatów rozpylanych w powietrzu. W określonych warunkach biogaz z powietrzem mogą tworzyć
mieszaninę wybuchową Do samozapłonu i wybuchu biogazu może dojść zwłaszcza na źle
uszczelnionych i niedokładnie ubijanych składowiskach. Również nierozważne obchodzenie się z
otwartym ogniem, iskrzenia przełączanych urządzeń elektrycznych lub uderzenie pioruna może
spowodować pożar.
Pozostałe oddziaływania (jak np.elektrownie słoneczne) będą miały głównie charakter neutralny
dla zdrowia i życia ludzi. Generalnie zmiany Studium nie powinny powodować powstawania nowych
obszarów o stałej, ponadnormatywnej uciążliwości dla środowiska życia ludzi. Zaproponowanie nowych
form ochrony przyrody, zalesień czy akceptacja stref zrównoważonego rozwoju wpłyną pośrednio,
pozytywnie na jakość istniejących przestrzeni życia lokalnej społeczności i zaspokoją jej potrzeby.
Potencjalnym źródłem zagrożenia na tym terenie może być transport drogowy (stan techniczny
pojazdów przewożących m.in. towary niebezpieczne, drogami o różnej nawierzchni) i zły stan
techniczny, czy awarie podczas pracy maszyn budowlanych. Na etapie budowy i realizacji zapisów
Studium incydentalnie może dojść do typowych dla placu budowy wypadków, co określić można, jako
oddziaływanie pośrednie i chwilowe.
Na terenach objętych Studium nie występują również ruchy osuwiskowe, tereny zagrożenia
powodziowego czy strefy ochrony rzek, ujęć wodnych itp. Uciążliwości związane z eksploatacją tych
terenów nie będą się wiązać z ograniczeniem korzystania np. z drogi publicznej, z wody, elektryczności,
czy środków łączności.
Pozostałe proponowane funkcje zagospodarowania terenów nie wprowadzą dodatkowych
35
zagrożeń dla zdrowia ludzi. Dodać jedynie można, że tereny dolinne rzeki Czarny Potok i jej dopływu to
tereny o niekorzystnych warunkach gruntowo - wodnych oraz niekorzystnym dla ludzi mikroklimacie.
Studium nie wprowadza istotnych nowych funkcji mogących stanowić źródło poważnych awarii. Na
etapie budowy i realizacji zapisów Studium incydentalnie może dojść do typowych dla placu budowy
wypadków, co określić można, jako oddziaływanie pośrednie i chwilowe.
Oddziaływania o charakterze chwilowym i negatywnym związane będą z sytuacjami awaryjnymi
i wypadkami, a także fazą budowy nowych obiektów zabudowy zagrodowej i powstaniem turbin.
Oddziaływanie na ekosystemy, różnorodność biologiczną
Struktura przestrzenna wprowadzonej punktowo zabudowy kubaturowej (pojedynczy obszar
zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej z usługami, rekreacyjno-sportowej oraz energii odnawialnej i
dróg obsługujących te tereny) nieznacznie zmieni stopień rozdrobnienia powierzchni biologicznie
czynnej. Pojedyncze przypadki zabudowy nie powinny zaburzyć lub zmienić dotychczasowego
funkcjonowania gatunków zwierząt i roślin, ani też przekształcić ich siedlisk i zmusić do migracji.
Zmiana funkcji terenów położonych w obrębie miejscowości Czołki, Kornelówka, Horyszów Polski,
Stabrów, Stanisławka pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i zagrodową oraz pod tereny sportu i
rekreacji w m. Sitno będą oddziaływaniami negatywnymi, a oddziaływania te wynikać będą z faktu
wykorzystania pod cele budowlane gruntów ornych, które pełniły funkcje ekologiczne (miejsce
bytowania fauny polnej), odprowadzania ścieków, emisji zanieczyszczeń z systemów grzewczych i
emisji hałasu. Nie będą one jednak naruszać określonych standardów jakościowych i można je zaliczyć
do oddziaływań słabych (akceptowalnych).
W m. Horyszów Polski przeznacza się teren przylegający od północnej strony do obszaru Natura
2000 Dolina Górnej Siniochy PLH060086, a od południowej do niewielkiego kompleksu leśnego. Teren
przeznaczony pod zalesienie obejmuje w części północnej i południowej grunty orne, natomiast część
środkową tego terenu stanowi obszar siedlisk łąkowych z zagłębieniem wypełnionym wodą (oczko we
ne). Teren ten stanowi element systemu przyrodniczego gminy. W wyniku zalesienia zostanie
przekształcone siedlisko przyrodnicze z łąkowego na leśne. Ze względu na brak informacji o zasobach
przyrodniczych tego terenu (brak charakterystyki w opracowaniu ekofizjograficznym) istnieje duże
prawdopodobieństwo znaczącego negatywnego oddziaływania na zasiedlającą ten teren florę i faunę, że
względu na możliwość wykorzystywania tego terenu przez faunę wodno-błotną. Wskazane wyłączenie z
zalesień oczka wodnego i łąki ( ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, wytyczne MRiRW oraz MŚ
z lipca 20003 r w sprawie kształtowania granicy polno-leśnej).vvPowyższe siedliska powinny być
zachowane w stanie istniejącym. Zalesienie będzie rozwiązaniem pozytywnym , o ile rozważane będzie
przeznaczenie gruntów rolnych pod zalesienie pod warunkiem zachowania (istnienia) łączności z
istniejącym kompleksem leśnym.
Ponadto lokalizacje 16 sztuk turbin w strefie A oraz biogazowni i instalacji solarnych (skala
przemysłowa) znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie doliny rzeki Czarny Potok (w okolicach wsi
Janówka i Horyszów Polski) oraz w bliskim jej sąsiedztwie (ok. 0,6 km od doliny i ok. 1,1 km od koryta
rzeki w okolicach wsi Sitno).
Również rezerwy terenów pod urządzenia energetyki wiatrowej nie wiąże się ze znaczącym
ubytkiem powierzchni biologicznie czynnej – na etapie eksploatacji zajmuje jedynie niewielkie
powierzchnie terenów rolniczych (otwartych) pod fundamenty i posadowienia konstrukcji
poszczególnych turbin oraz drogi dojazdowe do pojedynczych urządzeń. Oddziaływanie tego typu
inwestycji przejawia się też w częściowym lub całkowitym zniszczeniu siedlisk przyrodniczych na skutek
umiejscowienia fundamentów (zwykle o wymiarach ok.20x20m) pod maszty z turbinami wiatrowymi, co
nie będzie znaczącym powierzchniowo ubytkiem źródeł pokarmu. Efekt ten zależy przede wszystkim od
wielkości projektu, ale generalnie można powiedzieć, że negatywny wpływ jest niewielki i jego zasięg
ograniczony jest do podstawy (fundamentów) turbin (w okresie eksploatacji) oraz placów montażowych i
dróg dojazdowych (w okresie inwestycyjnym). Ocenia się, że utrata siedlisk następuje na około 5%
powierzchni obszaru inwestycyjnego. Realizacja przedsięwzięcia polegająca na budowie farmy
elektrowni wiatrowych wiązać się będzie z zajęciem terenu pod poszczególne jej elementy: turbiny
wiatrowe, drogi dojazdowe i place manewrowe, stację GPZ. Wielkość zajętej przestrzeni będzie bardzo
ograniczona, a jedynie w takich miejscach będzie bezpośredni wpływ inwestycji na szatę roślinną.
Pokrywę roślinną terenu inwestycji tworzą przede wszystkim uprawy rolne: zbóż i roślin okopowych.
Towarzyszące takim uprawom chwasty należą do grupy roślin pospolitych i nie są objęte ochroną
gatunkową. Zbiorowiska roślinne wytworzone przez zidentyfikowaną roślinność nie stanowią cennych
36
lub chronionych siedlisk przyrodniczych. Ze zgromadzonych doświadczeń wynika, że projektowana
inwestycja w fazie eksploatacji nie będzie wywierać praktycznie żadnego wpływu na chronione gatunki
flory znajdujące się w obrębie oddalonych od niej obszarów chronionych (praktycznie już poza granicami
działek, na których realizowane będzie przedsięwzięcie).
Jak wykazał Pre-screening wykonany dla przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy
wiatrowej w rejonie wsi Sitno brak cennych gatunków flory oraz zbiorowisk roślinnych można odnieść w
stosunku do przeważającej części terenu planowanej inwestycji, na podstawie obserwacji dokonanej w
czasie wstępnej wizyty w terenie. Ze względu na możliwe mikrozróżnicowanie siedlisk i roślinności,
dokładne określenie wpływu przedsięwzięcia na stan flory i siedlisk możliwe będzie po wykonaniu
szczegółowej inwentaryzacji tych elementów przyrodniczych w dokładnie wyznaczonych lokalizacjach:
turbin, dróg i pozostałych elementów farmy. Konieczność przeprowadzenia takich badań potwierdzają
inwentaryzacje przeprowadzone na terenie gminy Sitno, w których wskazano możliwość lokalnego
występowania cennych siedlisk przyrodniczych, w tym muraw kserotermicznych z charakterystyczną
roślinnością stepową.
Na obecnym etapie znajomości terenu i szczegółów technicznych planowanej farmy wiatrowej
można jedynie stwierdzić, że jej realizacja będzie niosła ze sobą minimalne ryzyko negatywnego wpływu
na florę i siedliska ( w tym gatunki i siedliska chronione) w zasięgu jej oddziaływania.
Ze względu na brak szczegółowych inwentaryzacji terenu pod względem występującej fauny,
analiza ryzyka negatywnego oddziaływania na zwierzęta może być oparta jedynie na lokalizacji
planowanego terenu inwestycji względem obszarów chronionych (w tym szczególnie ostoi zwierząt) o
znanych walorach przyrodniczych. Dodatkowo uwzględniono charakterystykę siedlisk obszaru inwestycji
oraz terenów bezpośrednio sąsiadujących.
Największe zagrożenie jakie niosą pracujące turbiny dotyczy fauny latającej: ptaków oraz
nietoperzy. Negatywne oddziaływanie na pozostałe grupy zwierząt należy uznać za minimalne lub
nieistotne. Zwierzęta poruszające się na i pod powierzchnią ziemi przebywające poza terenem farmy są
zasadniczo bezpieczne zarówno w fazie eksploatacji, jak i budowy/modernizacji/napraw i likwidacji
obiektu. Zdecydowanie większe zagrożenie występuje w przypadku chronionych gatunków awifauny i
nietoperzy, dla których terytorium bytowania/żerowania jest z reguły znacząco większe niż sam teren
gniazdowania i jego strefa buforowa, podlegające bezpośredniej ochronie. Istotne, potencjalne
oddziaływania inwestycji należy rozważać w odniesieniu do awifauny. Z uwagi na sposób i wysokość
przemieszczania, jest ona szczególnie narażona na niebezpieczeństwo ze strony obracających się łopat
wiatraków. W przypadku awifauny i chiropterofauny niezbędne jest pełne rozpoznanie terenu w trakcie
przeprowadzonego całorocznego monitoringu.
Teren planowanej farmy położony jest w odległości kilku kilometrów od wyznaczonej ostoi
ptaków Obszaru Natura 2000 OSO Dolina Górnej Łabuńki. Dolina Łabuńki jest jedną z 10
najważniejszych ostoi dubelta w Polsce. Poza tym występuje tu 24 lęgowych gatunków wymienionych w
Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Obszar OSO położony jest w strefie podwyższonego ryzyka wystąpienia
negatywnych oddziaływań inwestycji.
Poza ww. obszarem Doliny Górnej Łabuńki, w zasięgu do 20 km od granic terenu inwestycji
znajdują się jeszcze trzy ostoje ptasie Natura 2000: OSO Roztocze, OSO Ostoja Tyszowiecka oraz OSO
Ostoja Nieliska. Są to obszary położone strefie umiarkowanego ryzyka, w odległości od 10 km do 20 km
od planowanej inwestycji.
W celu określenia ryzyka dla awifauny należy uwzględnić uwarunkowania lokalne terenu inwestycji.
Największym ryzykiem możliwości występowania większej liczby gatunków i osobników ptaków
cechuje się część północna terenu inwestycji, w związku z bezpośrednim sąsiedztwem dużego kompleksu
leśnego. Potencjalnie mniejsze ryzyko związane z awifauną dotyczy części południowej, otoczonej przez
obszary zabudowane wsi Sitno.
Dodatkowo należy uwzględnić fakt położenia części północnej oraz fragmentu części
południowej terenu inwestycji w obrębie zidentyfikowanego krajowego obszaru węzłowego sieci
ekologicznej ECONET-PL.
Uwzględniając powyższe uwarunkowania należy stwierdzić, że realizacja inwestycji może
stanowić podwyższone ryzyko wystąpienia negatywnych oddziaływań dla awifauny. Szczególne
zagrożenie niesie ze sobą realizacja inwestycji w części północnej, sąsiadującej z obszarem leśnym.
Należy jednak dodać, że dokładne określenie wpływu planowanej farmy wiatrowej na obszary ochrony
ptaków możliwe będzie po wykonaniu całorocznego monitoringu awifauny terenu inwestycji. Wykaże on
w jaki sposób inwestycja wpłynie na ptaki zarówno na obszarze planowanej farmy jak i oceni potencjalny
37
jej wpływ na awifaunę obszarów ochrony ptaków znajdujących się w zasięgu jej oddziaływania.
Zidentyfikowaną ostoją nietoperzy w okolicy planowanej farmy wiatrowej jest obszar Natura
2000 OZW Roztocze Środkowej, gdzie stwierdzono występowanie 4 gatunków chronionych na podstawie
Dyrektywy Siedliskowej oraz wielu innych. Obszar znajduje się w odległości ok. 20 km od terenu
inwestycji, w strefie umiarkowanego ryzyka.
W obrębie terenu planowanego do realizacji farmy wiatrowej nie ma kompleksów leśnych a także
większych powierzchni zadrzewionych, alei czy szpalerów drzew, gdzie mogą gnieździć się i żerować
nietoperze. Kolonie tych zwierząt mogą znajdować się w budynkach (gospodarczych i mieszkalnych)
miejscowości położonych w bliskiej odległości od tego terenu. Należy także podkreślić, że północna
część terenu inwestycji znajduje się w sąsiedztwie dużego kompleksu leśnego stanowiącego potencjalne
miejsce lęgowisk i żerowisk tych ssaków. Zgodnie z Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny
oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze wskazuje się wykluczenie lokalizacji elektrowni
wiatrowych w strefie 200 m od granic lasów, większych zadrzewień oraz bezpośrednie sąsiedztwo alei i
szpalerów drzew.
Ze względu na usytuowanie północnej części terenu inwestycji w sąsiedztwie lasu, planowana w
obecnej formie farma wiatrowa może stanowić umiarkowane ryzyko negatywnego oddziaływania na
chiropterofaunę.
Ocena zagrożenia, jakie dla ptaków niesie możliwość zderzenia z elektrowniami wiatrowymi jest
trudna i wpływ na nią mają nie tylko charakter występowania ptaków na danym terenie (lęgowiska,
żerowiska, miejsca wypoczynku, trasy migracyjne sezonowe lub stałe) i wielkości parku wiatrowego
(liczba elektrowni wiatrowych, odległości pomiędzy poszczególnymi turbinami, sposobu rozmieszczenia
turbin w przestrzeni), ale też;
- rodzaj zastosowanych elektrowni wiatrowych – wysokość wieży (Na potrzeby niniejszego opracowania
założono, że wieże turbin wiatrowych będą miały wysokość 115 m. natomiast długość pojedynczego
śmigła to 56 a średnica rotora to 112 m. Zatem maksymalna wysokość pojedynczego wiatraka to 171 m
nad poziomem gruntu. Zasięg pracy śmigieł będzie się wahał na wysokości od 59 do 171 m nad
poziomem gruntu.), rodzaj wieży (tabularny, kratowany), średnica rotora, szybkość i częstość obrotów;
- pogoda, pora dnia, widoczność;
- gatunek ptaków;
- sposób oświetlenia farmy oraz jej otoczenia.
Dotychczasowe badania w obrębie funkcjonujących już elektrowni wiatrowych pozwoliły
zauważyć, że odpychający efekt elektrowni wiatrowych zauważa się już w odległości od 250 m od
turbiny, zagęszczenie lęgowe ptaków wróblowatych spada w odległości 200 m od turbiny, a w strefie
40 m gnieździ się przeszło 4-krotnie mniej ptaków niż na terenach oddalonych od siłowni o więcej niż
200 m. Odstraszające oddziaływanie siłowni na ptaki żerujące i odpoczywające na terenach otwartych,
głównie ptaki siewkowe, kaczki i gęsi, zauważalne jest nieco wyraźniej w porównaniu do awifauny
lęgowej, dystans ten wynosi zazwyczaj od 200 m do 500 m. Ptaki przelatujące przez tereny, na których
zlokalizowane są farmy wiatrowe, omijają turbiny, zmieniając kierunek lotu w płaszczyźnie poziomej lub
pionowej. Zachowanie to stanowi czynnik zmniejszający ryzyko kolizji i obniża wskaźnik śmiertelności
ptaków wykorzystujących przestrzeń na obszarze farmy wiatrowej. Zaobserwowano również, że to nie
efekt posadowienia turbin, ani także ich ilość oraz gabaryty, wpływają na wielkość populacji ptaków
występujących w ich pobliżu, ale znajdujące się w sąsiedztwie roślinność i uprawy, które stanowią ich
środowisko życia. Monitoring wykazał, że farma wiatrowa jest rozpoznawana przez ptaki, które
nadkładają ok. 500 metrów w stosunku do swoich pierwotnych tras, by ją ominąć (a biorąc pod uwagę
fakt, iż trasa migracyjna pokonywana np. przez gęsi wynosi ponad 1400 km, 500 metrów stanowi
dodatkowy, lecz niezauważalny wysiłek energetyczny dla ptaków, który nie ma znaczenia dla ich
kondycji). Dopiero konieczność omijania blisko 100 podobnych obiektów mogłaby wpłynąć na
zauważalny ubytek masy ptaków. Zdaniem innych zwiększone wydatki energetyczne na zdobywanie
pokarmu na dalszych żerowiskach osłabiają sukces lęgowy i w efekcie powodują zmniejszanie się
liczebności ptaków lub wycofywanie się na inne terytoria, o ile tożsame siedliska istnieją w otoczeniu i
nie są przegęszczone, co będzie możliwe do udowodnienia dopiero po realizacji inwestycji.
Niepokojenie zwierząt może być spowodowane pracą lub/i hałasem wirnika turbin wiatrowych.
Przemieszczanie się ptaków zachodzi również w wyniku utraty środowisk w obrębie farm wiatrowych.
Efekt ten jest silnie zróżnicowany w zależności od gatunku ptaka i prawdopodobnie od wielkości i
wysokości turbin, oświetlenia, obecności personelu, hałasu spowodowanego przez ruch łopat wirnika.
38
Oddziaływanie to zachodzi zarówno na etapie budowy jak i eksploatacji farmy wiatrowej. Skala i stopień
niepokojenia jest silnie zróżnicowany w zależności od miejsca jak i gatunków ptaków i powinien być
rozpatrywany indywidualnie. Różne badania na ptakach wróblowych ukazały wzrastające zagęszczenie
wraz z oddalaniem się od farmy wiatrowej. Oddziaływanie to może całkiem inaczej wpływać na różne
gatunki ptaków, czasami blisko spokrewnione. Szczegółowe badania w Niemczech i Danii wykazały, iż
gęsi białoczelne Anser albifrons unikały turbiny w promieniu 600 m, a dla bliźniaczego gatunku – gęsi
krótkodziobej Anser brachyrhynchus – ten dystans był mniejszy i wynosił od 100 do 200 m. Przesiedlenie
się ptaków z obszaru lub sąsiedztwa farmy wiatrowej może mieć też poważne konsekwencje i
powodować zmniejszanie się liczebności lokalnych populacji.
Efekt bariery może wynikać ze zmiany tras przelotu ptaków i nietoperzy na skutek zauważenia
bariery jaką może być farma wiatrowa. Powoduje to zmiany zarówno lokalnych tras przemieszczeń, np.
pomiędzy terenami żerowiskowymi a terenami noclegowymi, jak również zmianami regularnych tras
migracji wiosennej i jesiennej. Efekt bariery może powodować omijanie farmy wiatrowej i w
konsekwencji dłuższy lot ptaków, co powoduje utratę zapasów energii (głównie zapasów tłuszczowych),
co szczególnie jest istotne u ptaków migrujących, które są bardzo wrażliwe na nawet niewielkie straty
energii. Ponadto powoduje to zredukowanie czasu, który mógłby być poświęcony na inne czynności np.
żerowanie. Efekt ten zależy od: gatunku ptaka, rodzaju lotu (lokalny, regularna migracja), wysokości lotu,
dystansu do turbiny, szybkości wirnika, pory dnia i siły i kierunku wiatru Wynik tego oddziaływania
może być skrajnie różny od niewielkiej korekty przelotu do omijania z daleka farmy wiatrowej. Badania
wskazują, że niektóre ptaki wodne w czasie migracji mogą omijać turbiny w dystansie od 100 do 3000 m.
Oddziaływanie to może powodować przerwanie ciągłości korytarzy migracyjnych pomiędzy terenami
lęgowymi, żerowiskowymi, noclegowymi, pierzowiskowymi. Istnieją doniesienia wskazujące, iż ptaki
wodne migrujące w nocy są zdolne do detekcji farm wiatrowych i omijania turbin przynajmniej w okresie
korzystnych warunków pogodowo-środowiskowych, a dystans omijania zwiększa się w czasie bardzo
ciemnych nocy.
Śmiertelność może być wynikiem zderzenia ptaków i nietoperzy z masztem, łopatami wirnika,
gondolą oraz z infrastrukturą towarzyszącą (liny odciągowe, maszty meteorologiczne, przewody
energetyczne i pojazdy obsługujące obszar farmy wiatrowej) w wyniku czego następuje natychmiastową
śmierć lub poważne rany u osobnika. Śmierć może nastąpić w momencie zderzenia lub później.
Bezpośrednią przyczyną są najczęściej obrażenia wewnętrzne, rzadziej porażenia prądem. Istnieją
również doniesienia, że w wyjątkowych sytuacjach na skutek zawirowań powietrza spowodowanego
ruchem śmigieł ptaki przelatujące obok turbin zmuszone są do lądowania na ziemi. Śmiertelność jest
czynnikiem szczególnie istotnym w wypadku, gdy ptaki w dużych ilościach przelatują przez obszar farmy
wiatrowej. Efekt jest nasilony zwłaszcza w okresie ograniczonej widoczności lub kiedy ptaki wpadają w
panikę na skutek niepokojenia. Większość badań kolizji ptaków z turbinami wskazuje na niewielki
poziom śmiertelności, jednak może to wynikać z faktu, że badane farmy były w znacznym oddaleniu od
miejsc koncentracji ptaków. Ponadto większość z tych badań oparta była tylko na stwierdzeniach padłych
ptaków bez oszacowania wpływu działania padlinożerców. Duże ptaki ze słabą manewrowością (takie
jak: kanie, łabędzie i gęsi) oraz nocne migranty narażone są w większym stopniu na zderzenie, niż inne
gatunki. Ryzyko to zwiększa się w okresie niekorzystnej pogody np. w czasie deszczu lub mgły. Ptaki w
czasie migracji nie mogą sobie pozwolić na długie postoje i wędrują nawet w czasie niekorzystnych
warunków pogodowych. Stwierdzono, iż wiatr przeciwny do kierunku lotu jest czynnikiem
zwiększającym śmiertelność, gdyż migrujące ptaki obniżają wtedy pułap lotu. Druga grupa czynników
związana jest z charakterem i parametrami technicznymi inwestycji. Generalnie czynnikami
zwiększającymi ryzyko kolizji ptaków z turbinami są: ustawienie i wysokość masztów, prędkość wirnika
oraz umieszczanie ostrzegawczych świateł na turbinach. Szczegółowe badania wskazują, iż oświetlenie
turbin może spowodować przywabianie ptaków lub powodować dezorientację migrujących osobników.
Obecnie zaleca się używanie jak najmniejszej ilości oświetlenia na farmach wiatrowych. Badania
wskazują, że poziom śmiertelności waha się od 0,01 do 23 martwych ptaków/1 turbinę/1 rok, a łączną
śmiertelność ptaków i nietoperzy oszacowano na poziomie od 3,6 do 64,3 martwych osobników/1
turbinę/1 rok. W Kalifornii w Altamont w wyniku zderzeń z turbinami wiatrowymi corocznie ginie około
75 orłów przednich Aquila chrysaetos, a w Hiszpanii w Navarre 400 sępów płowych Gyps fulvus.
Badania w Holandii wskazują na śmiertelnośćrzędu 0,01-1,2 martwych ptaków/1 turbinę/1 rok. Dla
dużych gatunków, które ze względu na długi wiek życia późno osiągają dojrzałość płciową, nawet
39
niewielka śmiertelność może mieć poważne konsekwencje dla zachowania lokalnej populacji (efekt
skumulowany). Naukowcy na obszarze farm wiatrowych znajdowali duże ilości martwych ptaków wokół
turbin, a niedawno stwierdzono, że liczba martwych nietoperzy znacznie przekracza liczbę ptaków, w
niektórych miejscach nawet czterokrotnie. Było to o tyle niespodziewane, że używany przez nietoperze
system nawigacji powinien umożliwić im lokalizowanie ruchomych obiektów lepiej niż nieruchomych.
Ponadto zauważono, iż przeważająca większość martwych nietoperzy nie miała żadnych obrażeń
zewnętrznych. W Kanadzie niedaleko kampusu w Albercie badacze kanadyjscy na obszarze farmy
wiatrowej znaleźli 75 martwych nietoperzy i po wykonaniu sekcji zwłok stwierdzili, iż 69 z nich
wykazuje oznaki krwotoku wewnętrznego. Wcześniejsze badania martwych ptaków wykazały, że
przyczyną ich śmierci były zawsze obrażenia zewnętrzne spowodowane przez uderzenie łopatą wirnika.
Wyniki badań sugerują, że nagły spadek ciśnienia atmosferycznego powoduje pękanie naczyń
krwionośnych w płucach nietoperzy. Zjawisko to znane jako barotrauma płuc przypomina uraz, który
występuje u nurków, gdy zbyt szybko wystąpi wynurzenie. W momencie, gdy łopaty wirnika turbiny
wiatrowej przecinają powietrze, obniżają ciśnienie powietrza, szczególnie wokół końcówki łopaty. Kiedy
nietoperz przelatuje w odległości mniejszej niż jeden metr od wirującej turbiny, znajduję się w
przestrzeni o obniżonym ciśnieniu i ulegają barotraumie. Nie dotyczy to jednak ptaków, ponieważ ich
płuca są bardziej sztywne i nie rozszerzają się w takim stopniu jak u ssaków.
Biorąc pod uwagę minimalizujące zły wpływ, kroki planistyczne nie należy się spodziewać
znacząco negatywnego wpływu na różnorodność biologiczną i skład gatunkowy (głównie
najcenniejszych, występujących w dolinach rzecznych ptaków) rozumianego jako istotnego zagrożenia
dla liczebności i bioróżnorodności gatunków (wymarcie, zaniknięcie gatunku), istotnych barier dla
migracji, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych (w tym 100% kolizyjność związanej m.in. z
występowaniem zawsze optymalnych warunków wietrznych i z brakiem odpychającego działania turbin,
wykluczenie wszystkich możliwych do wykorzystania żerowisk oraz wielokierunkową blokadę przelotów
i zupełnie niemożliwą do ominięcia barierę dla tras migracji lokalnych – sezonowych). Opracowanie
‘Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko’, podaje (na podstawie symulacji
zmian liczebności populacji orlika krzykliwego w Beskidzie Niskim), że dopiero budowa kilku farm
wiatrowych na pograniczu obszarów Natura 2000 przy stabilnej populacji liczącej 100 par i dodatkowej
śmiertelności rzędu zaledwie 4 osobników rocznie (2%), może doprowadzić nawet do jej całkowitego
wymarcia gatunku.
Wstępna analiza lokalizacji zamieszczona w opracowaniach w powiązaniu z którymi została
sporządzona Prognoza wykazała, że planowana inwestycja zlokalizowana jest w obszarze intensywnie
użytkowanych agrocenoz, sąsiadujących z niewielkimi dolinami rzecznymi oraz niewielkimi
kompleksami leśnymi.
Awifauna lęgowa obszaru planowanej inwestycji reprezentowana jest przez chronione acz
pospolite gatunki ptaków. W stosunku do innych terenów rolniczych, np. Roztocza czy Kotliny
Sandomierskiej, gdzie pola mają inną strukturę (są węższe i posiadają wiele miedz) i są bardziej
mozaikowate, awifauna planowanej inwestycji nie wyróżnia się szczególnymi walorami
ornitologicznymi. W agrocenozach sąsiedztwa planowanej inwestycji, liczba gatunków lęgowych sięga
nieco ponad 20 gatunków. Tym niemniej, zwraca uwagę dość liczne występowanie ortolana i gąsiorka
oraz, choć w nieco mniejszej liczebności – jarzębatki, okupujących głównie pobliża lub obrzeża lasów
bądź śródpolne zadrzewienia, których w obszarze inwestycji jest bardzo niewiele. W konkluzji –
oddziaływanie negatywne na awifaunę krajobrazu rolniczego będzie prawdopodobnie niewielkie.
Awifauna lęgowa sąsiedztwa planowanej inwestycji cechuje się występowaniem o wiele bardzie
zróżnicowanych ugrupowań ptaków, w tym kilkudziesięciu gatunków kolizyjnych, przy czym większość z
nich prawdopodobnie nie będzie poddana negatywnemu oddziaływaniu farmy wiatrowej. Na uwagę
zasługują jednak ptaki duże – głównie bociany i szponiaste. Gatunki z obu tych grup gniazdując po
sąsiedzku – wykorzystują obszar planowanej farmy jako miejsca żerowania i odpoczynku – dość często
wykorzystując przestrzeń powietrzną i przez to narażając się na kolizję z turbinami i w tym przypadku
potencjalny negatywny wpływ na gatunki z tych grup należy uznać za wysoki.
Istotne są również – w kontekście potencjalnego negatywnego oddziaływania planowanej
inwestycji – stanowiska lęgowe czajki, rycyka oraz derkacza – w zlokalizowane w dolinie Czarnego
Potoku oraz – w przypadku czajki – w agrocenozach, a głównie w uprawach rzepaku. Wszystkie te
gatunki mają niekorzystny status ochronny a dwa – czajka i rycyk – są w znaczącym regresie populacji.
Funkcjonowanie farmy może wywierać negatywny wpływ na te gatunki w aspekcie utraty przestrzeni
40
dogodnej do gniazdowania i podejmowania lokalnych dyspersji.
Wstępne obserwacje wskazują również, iż obszar planowanej inwestycji jest wykorzystywany
przez migrujące ptaki siewkowe jako miejsce żerowania i odpoczynku – czajkę i siewką złotą – w
zgrupowaniach do kilkuset osobników. Funkcjonowanie planowanej farmy może powodować negatywne
oddziaływania na cykl wędrówkowy tych gatunków.
W świetle posiadanych informacji oraz przedstawionych w opracowaniu danych należy
stwierdzić, że proponowana lokalizacja dla planowanej farmy wiatrowej Sitno niesie ze sobą ryzyko
negatywnego oddziaływania na kluczowe gatunki ptaków w randze oddziaływania średniego do
wysokiego. Przeprowadzony ewentualnie monitoring powinien obejmować okres 1 roku oraz wykonanie
minimum 32 liczeń ze szczególnym uwzględnieniem okresu lęgowego oraz wędrówek ptaków.
Prawdopodobieństwo negatywnego oddziaływania planowanej farmy wiatrowej na ptaki w lokalizacji
Sitno.
Parametr
lokalizacji/prawdopodobieństwo
bardzo
niskie
średnie
wysokie
negatywnego oddziaływania
wysokie
Lęgowe ptaki szponiaste
X
Zimujące ptaki szponiaste
X
Inne duże ptaki lęgowe
X
Występowanie gatunków
X
o niekorzystnym statusie ochronnym
Gatunki gniazdujące kolonijnie
X
Liczebność migrantów
X
Możliwość występowania wąskich
X
gardeł szlaków migracyjnych
Możliwość występowania dużych zgrupowań
X
pozalęgowych i/lub regularnych przelotów lokalnych
Oddziaływanie na OSOP Natura 2000
X
( w tym projektowane)
Oddziaływanie na inne powierzchniowe
X
formy ochrony przyrody
Liczba turbin w projekcie:
X
Ocena kolizyjności projektowanej farmy w odniesieniu do obszarów chronionych (w tym obszarów
ptasich Natura 2000), stanowisk gatunków kluczowych oraz siedlisk mokradłowych:
1. niska - +
2. średnia - ++
3. wysoka - +++
4. bardzo wysoka - ++++
Przeanalizowano wytyczne w zawarte w opracowaniu „Przestrzenne aspekty lokalizacji
energetyki wiatrowej w województwie lubelskim”, w kontekście lokalizacji farm w odniesieniu do: ostoi
ptaków (OSOP) sieci Natura 2000, stanowisk gatunków „strefowych”, zbiorników wodnych (miejsc
gniazdowania ptaków mokradłowych), dolin rzecznych (obszarów gniazdowania i żerowania ptaków
mokradłowych) – w konfrontacji z aktualną wiedzą o awifaunie proponowanych projektów.
Przy ocenie ogólnej + i ++ - wskazuje się na rozpoczęcie procedury (screening i monitoring
przedrealizacyjny), zaś przy ocenie +++ i ++++ - sugeruje się rezygnację z lokalizacji z uwagi na
wysokie ryzyko kolizyjności w kontekście uwarunkowań przyrodniczych.
Synteza negatywnego oddziaływania.
41
Obszary
chronione OSOP
(z
wył. Natura
Natura
2000
2000)
Lokalizacj
a
Ministrów
ka
+++
+
Strefa
Stanowisk
odległości
a lęgowe
od
gatunków
zbiorników
strefowych
wodnych
+++
Strefa
odległości
od
dolin
rzecznych
+
Agrocenozy
stanowiące ważne Ocena
żerowiska ptaków ogólna
migrujących
++
+++
++
Ocena nie odnosi się do walorów krajobrazowych oraz wartości historycznych i kulturowych oraz
społecznych, które należy rozpatrywać w odniesieniu do wykonania raportu oddziaływania na środowisko
i w związku z tym ocena ogólna może ulec zmianie w kierunku negatywnego oddziaływania.
Po okresie badań marzec 2012 - maj 2012 prawdopodobieństwo negatywnego oddziaływania
planowanej farmy wiatrowej na ptaki w lokalizacji w gminie Sitno:
Parametr
lokalizacji/prawdopodobieństwo
niskie
X
X
Występowanie gatunków
o niekorzystnym statusie ochronnym
X
Możliwość występowania wąskich
X
gardeł szlaków migracyjnych
Możliwość występowania dużych zgrupowań
pozalęgowych i/lub regularnych przelotów lokalnych
X
( w tym projektowane)
Liczba turbin w projekcie:
średnie
wysokie
bardzo
wysokie
X
X
X
X
X
X
Jeden z wszystkich zarejestrowanych czterech, prezentowanych na załączniku graficznym w
rozdz.6 Prognozy szlaków migracji pokrywa się z terenem planowanej inwestycji farmowej. Jest to szlak
przelotu szponiastych, biegnący wzdłuż tereny umiejscowienia turbin wiatrowych, co będzie stanowić
zagrożenie dla tych osobników. Ptaki te mogą być płoszone przez nowe obiekty i obracające się łopaty
wirnika i zmuszone do zmiany tras przelotu, co będzie wymagało od nich zmian behawioralnych, ale
jednocześnie pomoże im uniknąć zderzenia.
Jeden z 2 szlaków migracji siewkowatych i jeden z 2 szlaków migracji szponiastych przecinają
jedynie wschodni skraj planowanej farmy, co znacznie zmniejsza ryzyko kolizji. Ryzyko licznych kolizji
Ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej zmniejszy fakt, że nie występują one w tym rejonie zbyt licznie.
Inwentaryzacja pobliskich lasów i ich okolic wykazała występowanie głównie pojedynczych par (tabele
w rozdz.6 Prognozy) z wyjątkiem muchołówki białoszyjej i dzięcioła średniego sięgające 10 par.
W bezpiecznej odległości zlokalizowane są zarówno stanowiska gatunków kolizyjnychstrefowych, jak i pozostałych gatunków kolizyjnych.
Lokalizacja turbin wiatrowych przyniesie oddziaływania skumulowane (głównie na ptaki) z
oddziaływaniami projektowanych farm wiatrowych w gminach położonych w południowo-wschodniej
części województwa, a także sąsiadujących z gminą Sitno (gminą: Miączyn, Trzeszczany, Werbkowice,
Tyszowce, Łaszczów, Tomaszów Lubelski, Jarczów) polegające na zajmowaniu kolejnych miejsc
42
żerowiskowych i stref bytowych (miejsc rozrodów) ptaków pod elektrownie wiatrowe. W przypadku
dużej konkurencji pokarmowej może skutkować opuszczaniem dotychczasowych miejsc bytowych w celu
poszukiwania dogodnych warunków siedliskowych oraz zmniejszeniem sukcesu lęgowego
poszczególnych gatunków ptaków.
Negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na chiropterofaunę może polegać na:
- niszczeniu kwater lub ich zakłócaniu;
- przecinaniu tras przelotów nietoperzy, w tym tras migracyjnych;
- stawianiu konstrukcji budowlanych na terenach łownych i uniemożliwieniu przez to korzystania z
podstawowych obszarów łownych lub stworzeniu zagrożenia kolizjami (przy czym lokalizacje w terenie
zadrzewionym/pokrytym roślinnością krzewiastą prawdopodobnie stanowią większe ryzyko, niż
lokalizacje w terenie otwartym).
Przypuszcza się, że przyczyną kolizji może być fakt, że nietoperze nie są w stanie ocenić swoim
ultradźwiękowym systemem echolokacyjnym ani dużych prędkości (nawet do 200 km/h na końcu
skrzydła), ani rozmiaru wirników. Do nietoperzy mało kolizyjnych ze względu na niski lot i żerowanie w
pobliżu siedliska zalicza się tylko trzy gatunki: Nocka Nettera, nocka Bechsteina i mopka. W odniesieniu
do śmiertelności nietoperzy przy turbinach wiatrowych w ogóle i przy turbinach wiatrowych
postawionych w pobliżu obszarów licznie zadrzewionych udokumentowano podwyższone ryzyko zderzeń
w bezpośredniej bliskości obszarów zadrzewionych (w odległości 0 – 50 m od podstawy masztu). W
przeprowadzanych badaniach udowodniono znaczącą zależność ryzyka kolizji od prędkości wiatru.
Najwyższe wskaźniki śmiertelności przez uderzenie stwierdzono dla prędkości wiatru ok. 2 m/s na
wysokości 10 m. Wraz ze wzrastającą prędkością wiatru aktywność nietoperzy silnie maleje, a w
konsekwencji zmniejsza się ryzyko uderzenia w obszarze wirników. Ponad 95% wszystkich aktywności
nietoperzy ma miejsce przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s. Przy prędkości 6,5 m/s w obszarze gondoli
nie zarejestrowano prawie żadnych odgłosów nietoperzy. Jeśli chodzi o techniczne parametry turbin
wiatrowych zwiększone ryzyko zderzeń stwierdzono przy średnicy łopat wirnika wynoszących 80 m i
więcej oraz przy pozostającej przestrzeni swobodnej pomiędzy wirnikiem a górną krawędzią terenu na
poziomie mniejszym od 30 m. Ponadto w zależności od tego jaki rodzaj turbin zostanie tu zastosowany
potencjalny negatywny wpływ na nietoperze może być różny, gdyż dotychczasowe badania (Barclay i in.
2007) wykazują ,że już przy zastosowaniu wież powyżej 65 m, śmiertelność nietoperzy gwałtownie
zwiększa się, podobnie jak w przypadku elektrowni o mocy powyżej 0,5 MW na turbinę.
Na tym etapie prowadzonej inwentaryzacji różnorodność gatunkowa i liczebność nietoperzy
badanego terenu może być oceniona jako średnia, jednakże zgromadzone dane są jedynie wycinkiem z
monitoringu, który zakłada prowadzenie obserwacji przez cały rok. Dopiero kolejne etapy monitoringu na
badanej powierzchni powinny wykazać czy planowana inwestycja może powodować wystąpienie
istotnych negatywnych oddziaływań na populacje nietoperzy lub określić ewentualne konieczne do
zachowania warunki realizacji inwestycji.
Wycinkowe badania chiropterologiczne wskazują również na potencjalna kolizyjność ustalonej
funkcji z wymogami ochrony nietoperzy. Z przeprowadzonych w okresie jesiennym (jesienne migracje,
rojenie, ostatnie przeloty pomiędzy kryjówkami , początek hibernacji) 8 kontroli chiropterologicznych,
wynika, że zarejestrowano ok. 195 stwierdzeń nietoperzy z gatunków: borowiec wielki, mroczek późny,
nieoznaczone do gatunku karliki, nieoznaczone do gatunku nocki, nieoznaczone do gatunku mroczki, co
wskazuje na potencjalną kolizyjność z wymogami ochrony nietoperzy (utrata miejsc żerowania,
śmiertelność na skutek kolizji z elektrownią lub urazu ciśnieniowego, utratę lub zmianę tras przelotu,
zniszczenie kryjówek).
Weryfikacja wstępna lokalizacji projektowanej Farmy Wiatrowej w okolicach miejscowości Cześniki
(Zamość I)
Obszar planowanej farmy wiatrowej (w południowo-wsochodniej części gminy) obejmuje tereny
rolnicze, na które składają się głównie pola uprawne, jedno większe zadrzewienie śródpolne oraz dwa
małe kompleksy lasowe znajdujące się tuż za północną i zachodnią granicą planowanej inwestycji.
Całość jest otoczona luźnym pierścieniem okolicznych wsi.
W związku z tym większość lęgowych gatunków ptaków tu występujących to gatunki
charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego. Rozległe połacie terenów otwartych stwarzają dogodne
siedliska dla ptaków krajobrazu rolniczego takich jak: pliszka żółta Motacilla flava, skowronek Allauda
43
arvensis, potrzeszcz Miliaria calandra, gąsiorek Lanius collurio pokląskwa Saxicola rubetra czy
kląskawka Saxicola rubicola. Stanowią też dogodne miejsca do żerowania dla ptaków szponiastych i
bociana białego Ciconia ciconia. W okresie przelotów natomiast mogą być miejscem koncentracji czajek
Vanellus vanellus, szpaków Sturnus vulgaris czy grzywaczy Columba palumbus.
Wykorzystanie tego terenu będzie miało miejsce zwłaszcza w okresie wiosennym i jesiennym,
który pokrywa się zarówno z przelotami ptaków jak i większą dostępnością pokarmu na polach
uprawnych przed intensywnym wzrostem roślin oraz po ich zbiorach.
Za gatunki kluczowe uważa się gatunki ptaków spełniające jedno z poniższych kryteriów:
- gatunki wskazane w Art. 4 (1) Dyrektywy Ptasiej i wymienione w Załączniku
I Dyrektywy Ptasiej;
- gatunki wymienione w Polskiej czerwonej księdze zwierząt (Głowaciński 2001),
- gatunki objęte strefową ochroną miejsc występowania;
- gatunki SPEC (Species of European Conservation Concern) w kategorii 1-3 (BirdLife International
2004);
- gatunki o rozpowszechnieniu lęgowym <10% (ocenianym w siatce kwadratów 10x10 Sikora i in. 2007;
- gatunki o liczebności krajowej populacji <1000 par lęgowych (Sikora i in. 2007).
Kluczowe gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE, stwierdzone na terenie
planowanej inwestycji i w jej sąsiedztwie:
1. Bąk Botaurus stellaris - 15-16 samców,
2. Bączek Ixobrychus minutus – 10-12 par,
3. Perkoz rdzawoszyi Podiceps griseigena – 2-4 pary,
4. Bocian biały Ciconia ciconia – 147-167 par,
5. Bocian czarny Ciconia nigra – 7-8 par,
6. Trzmielojad Pernis apivorus – 20-26 par,
7. Kania czarna Milvus migrans – 1 para,
8. Kania ruda Milvus milvus – 1 para,
9. Błotniak stawowy Circus aeroginosus – 35-39 par,
10. Błotniak łakowy Circus pygargus – 5-9 par,
11. Orlik krzykliwy Aquila pomarina – 59-66 par,
12. Derkacz Crex crex – 185-215 samców,
13. Żielonka Porzana parva – 20-25 par,
14. Kropiatka Porzana porzana – 2 samce,
15. Żołna Merops apiaster – 8-15 par,
16. Dubelt Galinago media – 24-30 par,
17. Rycyk Limosa limosa – 10-15 par,
18. Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida – 36 par,
19. Dzięcioł czarny Dryocopus martius – 44-65 par,
20. Dzięcioł średni Dendrocopos medius – 70-90 par,
21. Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus – 46-62 par,
22. Zimorodek Alcedo athis – ok. 4 par,
23. Lerka Lullula arborea – cn. 15 par,
24. Podróżniczek Luscinia svecica – 15-20 par,
25. Jarzębatka Sylvia nisoria – cn. 40 par,
26. Muchołówka białoszyja Ficedula albicollis – 390-550 par,
27. Muchołówka mała Ficedula parva – 80-110 par,
28. Gąsiorek Lanius collurio – 320 par,
29. Ortolan Emberiza hortulana – 202-352 par.
Kluczowe gatunki ptaków, których gniazdowanie pewne lub prawdopodobne stwierdzono na obszarze
planowanej farmy wiatrowej lub w jej sąsiedztwie wymienione w Polskiej czerwonej księdze zwierząt
(Głowaciński 2001):
1. Bączek Ixobrychus minutus,
2. Bąk Botaurus stellaris,
3. Kania czarna Milvus migrans,
4. Kania ruda Milvus milvus,
5. Orlik krzykliwy Aquila pomarina,
6. Dubelt Gallinago media,
44
7. Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida,
8. Żołna Merops apiaster.
Wszystkie trzy gatunki ptaków drapieżnych, lęgowe w najbliższym sąsiedztwie planowanej
farmy wiatrowej z całą pewnością będzie korzystać z pól uprawnych i łąk znajdujących w rejonie
planowanej farmy wiatrowej Zamość I podczas przelotów i polowań. Dotyczy to zwłaszcza orlika
krzykliwego, który z całej tej grypy jest najliczniejszy oraz najmocniej związany z tego typu
środowiskiem i typem polowań.
Rybitwa białowąsa, dubelt, bąk i bączek są gatunkami związanymi ze środowiskiem wodnym,
trzcinowiskami lub podmokłymi łąkami w związku z tym nie należy ich się spodziewać na terenie
planowanej farmy wiatrowej. Żołna do bytowania potrzebuje różnego rodzaju skarp w których drąży
nory, w związku z brakiem tego typu siedlisk na powierzchni nie należy jej się spodziewać jako gatunku
lęgowego, niewykluczona jednak podczas wędrówki.
W sąsiedztwie planowanej farmy gniazdują:
1.
Bocian czarny Ciconia nigra,
2.
Kania czarna Milvus migrans,
3.
Kania ruda Milvus milvus,
4.
Orlik krzykliwy Aquila pomarina.
Wszystkie trzy gatunki ptaków drapieżnych, lęgowe w najbliższym sąsiedztwie planowanej
farmy wiatrowej z całą pewnością będzie korzystać z pól uprawnych i łąk znajdujących w rejonie
planowanej farmy wiatrowej Zamość I podczas przelotów i polowań. Dotyczy to zwłaszcza orlika
krzykliwego, który z całej tej grypy jest najliczniejszy oraz najmocniej związany z tego typu
Bocian czarny żeruje z reguły na śródleśnych ciekach, bagniskach w związku z tym nie należy się go
spodziewać w okresie lęgowym (niewykluczony podczas wędrówek).
Do ptaków najbardziej narażonych na kolizję z turbinami wiatrowymi należą:
1.ptaki szponiaste Falconiformes,
2. sowy Strigiformes,
3. duże ptaki wodne:
·
kormoran Phalacrocorax carbo,
·
łabędzie Cygnus sp.,
·
gęsi Anserinae,
·
kaczki Anatinae,
·
mewy Laridae,
·
rybitwy Sternidae,
·
bociany Ciconia sp.,
·
żuraw Grus grus,
4. niektóre gatunki ptaków wróblowych Passeriformes.
·
Np. potrzeszcz Miliaria calandra.
W związku z bogatą awifauną stwierdzoną w najbliższym sąsiedztwie planowanej farmy
stwierdzono występowanie przedstawicieli praktycznie wszystkich z wyżej wymienionych grup ptaków.
Spośród ptaków szponiastych i sów dotąd nie wymienianych w opracowaniu na tym terenie gniazdują:
1.
jastrząb Accipiter gentilis,
2.
myszołów Buteo buteo,
3.
pustułka Falco tinnunculus,
4.
puszczyk Strix aluco,
5.
uszatka Asio otus,
6.
kobuz Falco subbuteo,
7.
krogulec Accipiter nisus.
Wymienione powyżej gatunki są w zdecydowanej większości gatunkami pospolitymi w Polsce.
W związku z tym planowana inwestycja w żadnym wypadku nie może zagrozić lokalnej czy tym bardziej
krajowej populacji, jednak należy pamiętać o bogactwie pobliskich Ostoi (Tyszowiecka, Mircze i Dolina
Górnej Łabuńki), skąd część ptaków będzie przylatywać na polowania. Nie można natomiast
przewidzieć natężenia przelotów (wędrówek, koczowań i lotów na żerowisko) ptaków w przestrzeni
planowanej inwestycji. Wykaże to dopiero całoroczny monitoring. Jednak w związku z tym, iż obszar ten
jest otoczony bogatymi pod względami jakościowymi i ilościowymi terenami należy się spodziewać
podwyższonej kolizyjności planowanej farmy wiatrowej.
45
Ze względu na to, że z omawianego terenu istnieją jedynie szczątkowe dane z okresu zimowania i
migracji ptaków, konieczne jest przeprowadzenie całorocznych obserwacji na tym terenie. Pozwoli to
wiarygodnie ocenić jaką rolę odgrywa obszar planowanej inwestycji i jego najbliższe sąsiedztwo dla
ptaków w tych okresach. W trakcie całorocznych badań należy ustalić czy istnieją w obrębie
prezentowanego obszaru trasy lokalnego przelotu, a w przypadku ich wystąpienia ocenić natężenie tych
przelotów.
Podczas badań w cyklu rocznym należy ustalić czy tereny rolnicze w obrębie planowanej
inwestycji są istotnym miejscem żerowania i odpoczynku dla ptaków:
1.
blaszkodziobych Anseriformes,
2.
żurawi Grus grus,
3.
siewkowych Charadriiformes.
Ważne jest również ustalenie, czy opisywany obszar jest (a jeśli jest to w jakim stopniu) strategicznym
miejscem żerowania dla innych grup ptaków takich jak:
1.
szponiaste Falconiformes (ze szczególnym uwzględnieniem orlika krzykliwego Aquila pomarina),
2.
wróblowe Passeriformes.
Dobrze poznana awifauna lęgowa sąsiadujących z planowaną inwestycją terenów wykonana w
celu inwentaryzacji i klasyfikacji obszarów, przede wszystkim w ramach projektu Natura 2000 dla Dolina
Górnej Łabuńki, Ostoi Tyszowieckiej jak i Ostoi Mircze, które powołano min. w celu ochrony orlika
krzykliwego Aquila pomarina, jednoznacznie wskazuje na duże ryzyko kolizyjności. Również bocian
biały Ciconia ciconia gniazduje w tym terenie w wysokim zagęszczeniu.
Podsumowując wszystkie powyżej wymienione czynniki, można stwierdzić, że oddziaływanie
planowanej inwestycji na awifaunę w tym zwłaszcza obszarów Natura 2000 będzie wysokie co ilustruje
tabelka poniżej:
Parametr lokalizacji /
prawdopodobieństwo negatywnego
oddziaływania
bardzo
niskie
średnie
wysokie
wysokie
+
+
+
Występowanie gatunków o niekorzystnym
statusie ochronnym
+
+
Możliwość występowania wąskich gardeł
szlaków migracyjnych
+
+
Możliwość występowania dużych
zgrupowań poza lęgowych i/lub regularnych
przelotów lokalnych
+
+
+
Liczba turbin w projekcie
+
Na obszarze planowanej inwestycji i w jej najbliższym otoczeniu, w chwili obecnej, nie są znane
żadne stanowiska letnich kolonii nietoperzy. Nie prowadzono tam jednak szczegółowych badań. Jednym
z celów inwentaryzacji, poprzedzającej inwestycje związane z energetyką wiatrową, jest wykrycie i
zabezpieczenie cennych letnich stanowisk nietoperzy. Większość krajowych gatunków tych ssaków latem
46
wykorzystuje schronienia antropogeniczne. Są to głównie strychy oraz szczeliny w ścianach i dachach
budynków. W południowo – wschodniej Polsce (z wyłączeniem Karpat) do gatunków najczęściej
spotykanych w budynkach należą: nocek duży M. myotis, mroczek późny E. serotinus, karliki i gacki.
Nietoperze związane z lasami np. nocek rudy M. daubentonii i nocek Bechsteina M. bechsteinii zasiedlają
głównie dziuple i szczeliny drzew. Ze względu na odległość planowanych wiatraków od terenów
zabudowanych i ich lokalizacje w terenie otwartym nie przewiduje się negatywnego ich wpływu na
potencjalne schronienia nietoperzy w budynkach. Ze względu na wymogi ochrony gatunkowej
największą wartość przedstawiają kryjówki kolonii rozrodczych nocka dużego M. myotis na strychach
obiektów sakralnych oraz lasy, będące miejscami żerowania osobników z tych kolonii oraz innych
gatunków nietoperzy, w tym zwłaszcza z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (nocka Bechsteina M.
bechsteinii i mopka zachodniego B. barbastellus).
W Wożuczynie, w odległości 12 km od obszaru planowanej farmy, zlokalizowano cenne
zimowisko mopka zachodniego (ok. 100 osobników) oraz pojedynczych osobników nocka rudego, nocka
Natterera, gacka szarego, gacka brunatnego i mroczka późnego (M. Piskorski, dane niepubl.). W
najbliższym sąsiedztwie obszaru planowanej farmy wiatrowej „Zamość I” można się spodziewać innych
zimowych schronień nietoperzy w obiektach antropogenicznych (np. piwnicach budynków). Jednym z
celów inwentaryzacji, poprzedzającej inwestycje związane z energetyką wiatrową, jest wykrycie i
zabezpieczenie cennych miejsc zimowania nietoperzy. Większość krajowych gatunków (nocki, gacki,
niektóre mroczki) zimuje w schronieniach podziemnych (piwnice, schrony, studnie itp.), często na
terenach zabudowanych. W Polsce, w takich kryjówkach najczęściej spotyka się gacka brunatnego P.
auritus i nocka rudego M. daubentonii. Karliki, borowiec wielki N. noctula i mroczek posrebrzany V.
murinus zimują w nadziemnych częściach budynków i w dziuplach drzew. Przewiduje się, że planowana
inwestycja nie będzie miała negatywnego wpływu na potencjalne zimowe schronienia nietoperzy.
Ponadto, w jej bezpośrednim otoczeniu (do 3 km) nie ma rozpoznanych, cennych miejsc zimowania tych
ssaków. Istotne, z ochroniarskiego punktu widzenia, zimowisko mopka zachodniego w Wożuczynie
znajduje się w bezpiecznej odległości od obszaru planowanej farmy.
Na omawianym terenie do najcenniejszych potencjalnych miejsc żerowania można zaliczyć lasy i
ich obrzeża. Zbiorniki wodne i doliny rzeczne, jeśli występują, są jednymi z najważniejszych środowisk
żerowania nietoperzy, zwłaszcza w krajobrazie rolniczym i dodatkowo służą tym ssakom jako wodopoje.
Potencjalnie korzystnymi miejscami żerowania, na omawianym terenie, są także szpalery drzew wzdłuż
szlaków komunikacyjnych i tereny zabudowane (zwłaszcza ogrody, parki i otoczenie latarni ulicznych).
Liniowe elementy krajobrazu (aleje drzew, kanały, skraje lasów, itp.) są zwykle wykorzystywane przez
nietoperze zarówno do polowania, jak i do przemieszczania się miedzy kryjówkami dziennymi, a
żerowiskami oraz do nawigacji w czasie sezonowych migracji. Brak tych elementów krajobrazu
powoduje, że przewidywana aktywność nietoperzy związana z żerowaniem i migracją będzie niska lub
bardzo niska. Krajobraz rolniczy pozbawiony liniowych elementów i zbiorników wodnych jest mało
atrakcyjny dla nietoperzy, przynajmniej w okresie wiosenno – letnim.
Behawior łowiecki borowca wielkiego N. noctula i mroczka posrebrzanego V. murinus
(polowanie na owady w otwartej przestrzeni, wysoko nad ziemią) predestynuje te gatunki do częstych
kolizji z pracującymi turbinami. Jednak większość krajowych gatunków tych ssaków (nocki, gacki,
mopek) jest na nie mało narażona, ponieważ latają i polują nisko nad ziemią, w pobliżu zabudowań i
wśród roślinności. Nietoperze te przemieszczając się zwykle wykorzystują liniowe elementy krajobrazu i
unikają większych otwartych przestrzeni. Należy jednak zakładać, że nietoperze z kryjówek na obszarach
zabudowanych (np. strychy) będą przelatywały do miejsc żerowania w lasach i wodopojów (stawy, rzeki),
co może narażać je na potencjalne kolizje z pracującymi turbinami, jeśli te będą usytuowane na trasie ich
przelotów. Jeśli rozmieszczenie turbin nie będzie kolidowało z trasami przelotów nietoperzy, ich
żerowiskami i wodopojami, których lokalizację wykaże monitoring akustyczny, to planowana inwestycji
nie będzie miała na nie negatywnego wpływu. Z obszaru, na którym zostaną umiejscowione wiatraki już
na wstępie należy wykluczyć strefę minimum 200 metrów od skrajów Lasu Cześnickiego (NW część
planowanego obszaru) i lasu na N od Berestek (NE część planowanego obszaru).
Ze względu na wymogi ochrony gatunkowej największą wartość przedstawiają kryjówki kolonii
rozrodczych nocka dużego M. myotis na strychach obiektów sakralnych oraz lasy, będące miejscami
żerowania osobników z tych kolonii oraz innych gatunków nietoperzy, w tym zwłaszcza z załącznika II
Dyrektywy Siedliskowej (nocka Bechsteina M. bechsteinii i mopka zachodniego B. barbastellus).
Borowiec wielki N. noctula, borowiaczek N. leisleri, mroczek posrebrzany V. murinus oraz
karliki, odbywające regularne, długodystansowe przeloty między obszarami rozrodu i zimowania, mogą
47
być najbardziej narażone na kolizje z infrastrukturą farm wiatrowych w okresie wiosny i jesieni.
Migrujące nietoperze przemieszczają się lotem prostoliniowym, zwykle na znacznej wysokości nad
ziemią (niekiedy w grupach), co sprzyja takim kolizjom. Obecność lub brak, na terenie planowanej
inwestycji, szlaków migracji nietoperzy powinien wykazać monitoring akustyczny, poprzedzający
inwestycję. Ponieważ w jego dalszym otoczeniu znajdują się duże kompleksy leśne (Lasy Janowskie,
Puszcza Solska) oraz obszary zabudowane, można się spodziewać istnienia tam korytarzy sezonowych
migracji nietoperzy, z aktywnością tych ssaków nasiloną wiosną i od lata do zimy. Poziom aktywności
nietoperzy, stwierdzony w wyniku badań, może mieć decydujący wpływ na decyzję o realizacji
inwestycji.
Do grupy gatunków nietoperzy najwyższego i wysokiego ryzyka kolizji z infrastrukturą
elektrowni wiatrowych należą: borowiec wielki N. noctula, borowiaczek N. leisleri, mroczek posrebrzany
V. murinus, mroczek późny E. serotinus, mroczek pozłocisty E. nilssonii oraz karliki (Rodrigues i inni
2008, Kepel i inni 2011). Wśród ofiar takich kolizji dominuje borowiec wielki N. noctula, latający na
dużych wysokościach gatunek wędrowny, pospolity także w całej Polsce (Sachanowicz i inni 2006).
Pozostałe gatunki, w tym wszystkie krajowe z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, są znacznie słabiej
narażone. Można więc zakładać, że nie jest to istotny czynnik zwiększający ich śmiertelność. Z Polski, z
wyjątkiem przypadkowych obserwacji z farmy wiatrowej na Pomorzu (dotyczących karlika większego),
brak danych o śmiertelności nietoperzy w wyniku kolizji z infrastrukturą elektrowni wiatrowych (Kepel i
inni 2011).
Lokalizacja planowanej inwestycji, z wyłączeniem wspomnianych wyżej stref obrzeży lasów, nie
powinna kolidować z wymogami ochrony ważnych lokalnych stanowisk nietoperzy (miejsca żerowania,
schronienia kolonii letnich, ważne zimowiska). Potencjalne ryzyko negatywnego lokalnego
oddziaływania na nietoperze planowanej farmy wiatrowej „Zamość I” wydaje się niskie.
Potencjalne oddziaływanie negatywne planowanej farmy wiatrowej na faunę nietoperzy.
Parametr lokalizacji / prawdopodobieństwo
niskie
Kolonie rozrodcze nietoperzy
+
Zimowiska
+
Inne schronienia (np. przejściowe)
+
Okres migracji
?
średnie
wysokie
?
Możliwość występowania ważnych żerowisk
?
?
Możliwość
występowania
regularnych
przelotów
pomiędzy
schronieniami
a
żerowiskami
?
?
?
bardzo
wysokie
?
Weryfikacja wstępna lokalizacji projektowanej Farmy Wiatrowej w okolicach miejscowości Sitno
(Zamość II)
Obszar planowanej farmy wiatrowej obejmuje tereny rolnicze, na które składają się głównie pola
uprawne, niewielki kompleks leśny znajdujący się przy północnej granicy planowanej inwestycji. Całość
jest otoczona okolicznymi wsiami.
W związku z tym większość lęgowych gatunków ptaków tu występujących to gatunki
charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego. Rozległe połacie terenów otwartych stwarzają dogodne
siedliska dla ptaków krajobrazu rolniczego takich jak: pliszka żółta Motacilla flava, skowronek Allauda
arvensis, potrzeszcz Miliaria calandra, gąsiorek Lanius collurio pokląskwa Saxicola rubetra czy
kląskawka Saxicola rubicola. Pola te stanowią też dogodne miejsca do żerowania dla ptaków
szponiastych i bociana białego Ciconia ciconia. W okresie przelotów natomiast mogą być miejscem
koncentracji czajek Vanellus vanellus, szpaków Sturnus vulgaris czy grzywaczy Columba palumbus.
Wykorzystanie tego terenu będzie miało miejsce zwłaszcza w okresie wiosennym i jesiennym,
48
który pokrywa się zarówno z przelotami ptaków jak i większą dostępnością pokarmu na polach
uprawnych przed intensywnym wzrostem roślin oraz po ich zbiorach.
Za gatunki kluczowe uważa się gatunki ptaków spełniające jedno z poniższych kryteriów:
- gatunki wskazane w Art. 4 (1) Dyrektywy Ptasiej i wymienione w Załączniku
I Dyrektywy Ptasiej;
- gatunki wymienione w Polskiej czerwonej księdze zwierząt (Głowaciński 2001),
- gatunki objęte strefową ochroną miejsc występowania;
- gatunki SPEC (Species of European Conservation Concern) w kategorii 1 – 3 (BirdLife International
2004);
- gatunki o rozpowszechnieniu lęgowym <10% (ocenianym w siatce kwadratów 10x10 Sikora i in. 2007;
- gatunki o liczebności krajowej populacji <1000 par lęgowych (Sikora i in. 2007).
Kluczowe gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE, stwierdzone na
terenie planowanej inwestycji i w jej sąsiedztwie:
1 Bąk Botaurus stellaris – 15-16 samców,
2. Bączek Ixobrychus minutus – 10-12 par,
3. Perkoz rdzawoszyi Podiceps griseigena – 2-4 pary,
4. Bocian biały Ciconia ciconia – 147-167 par,
5. Bocian czarny Ciconia nigra – 7-8 par,
6. Trzmielojad Pernis apivorus – 20-26 par,
7. Kania czarna Milvus migrans – 1 para,
8. Kania ruda Milvus milvus – 1 para,
9. Błotniak stawowy Circus aeroginosus – 35-39 par,
10. Błotniak łakowy Circus pygargus – 5-9 par,
11. Orlik krzykliwy Aquila pomarina – 59-66 par,
12. Derkacz Crex crex – 185-215 samców,
13. Zielonka Porzana parva – 20-25 par,
14. Kropiatka Porzana porzana – 2 samce,
15. Żołna Merops apiaster – 8-15 par,
16. Dubelt Galinago media – 24-30 par,
17. Rycyk Limosa limosa – 10-15 par,
18. Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida – 36 par,
19. Dzięcioł czarny Dryocopus martius – 44-65 par,
20. Dzięcioł średni Dendrocopos medius – 70-90 par,
21. Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus – 46-62 par,
22. Zimorodek Alcedo athis – ok. 4 par,
23. Lerka Lullula arborea – cn. 15 par,
24. Podróżniczek Luscinia svecica – 15-20 par,
25. Jarzębatka Sylvia nisoria – cn. 40 par,
26. Muchołówka białoszyja Ficedula albicollis – 390-550 par,
27. Muchołówka mała Ficedula parva – 80-110 par,
28. Gąsiorek Lanius collurio – 320 par,
29. Ortolan Emberiza hortulana – 202-352 par.
Kluczowe gatunki ptaków, których gniazdowanie pewne lub prawdopodobne stwierdzono na obszarze
planowanej farmy wiatrowej lub w jej sąsiedztwie wymienione w Polskiej czerwonej księdze zwierząt
(Głowaciński 2001):
1.
Bączek Ixobrychus minutus,
2.
Bąk Botaurus stellaris,
3.
4.
5.
Orlik krzykliwy Aquila pomarina,
6.
Dubelt Gallinago media,
7.
Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida,
8.
Żołna Merops apiaster.
Wszystkie trzy gatunki ptaków drapieżnych, lęgowe w najbliższym sąsiedztwie planowanej farmy
wiatrowej z całą pewnością będzie korzystać z pól uprawnych i łąk znajdujących w rejonie planowanej
farmy wiatrowej Zamość II podczas przelotów i polowań. Dotyczy to zwłaszcza orlika krzykliwego,
49
który z całej tej grypy jest najliczniejszy oraz najmocniej związany z tego typu środowiskiem i typem
polowań.
Rybitwa białowąsa, dubelt, bąk i bączek są gatunkami związanymi ze środowiskiem wodnym,
trzcinowiskami lub podmokłymi łąkami w związku z tym nie należy ich się spodziewać na terenie
planowanej farmy wiatrowej. Żołna do bytowania potrzebuje różnego rodzaju skarp
w których drąży nory, w związku z brakiem tego typu siedlisk na powierzchni nie należy jej się
spodziewać jako gatunku lęgowego, niewykluczona jednak podczas wędrówki.
W sąsiedztwie planowanej farmy gniazdują:
1.
Bocian czarny Ciconia nigra,
2.
3.
4.
Orlik krzykliwy Aquila pomarina.
Wszystkie trzy gatunki ptaków drapieżnych, lęgowe w najbliższym sąsiedztwie planowanej farmy
wiatrowej z całą pewnością będzie korzystać z pól uprawnych i łąk znajdujących
w rejonie planowanej farmy wiatrowej Zamość II podczas przelotów i polowań. Dotyczy to zwłaszcza
orlika krzykliwego, który z całej tej grypy jest najliczniejszy oraz najmocniej związany z tego typu
Bocian czarny żeruje z reguły na śródleśnych ciekach, bagniskach w związku z tym nie należy się go
spodziewać w okresie lęgowym (niewykluczony podczas wędrówek).
Do ptaków najbardziej narażonych na kolizję z turbinami wiatrowymi należą:
1.
ptaki szponiaste Falconiformes,
2.
sowy Strigiformes,
3.
duże ptaki wodne:
·
kormoran Phalacrocorax carbo,
·
łabędzie Cygnus sp.,
·
gęsi Anserinae,
·
kaczki Anatinae,
·
mewy Laridae,
·
rybitwy Sternidae,
·
bociany Ciconia sp.,
·
żuraw Grus grus,
4.
niektóre gatunki ptaków wróblowych Passeriformes.
·
Np. potrzeszcz Miliaria calandra.
W związku z bogatą awifauną stwierdzoną w najbliższym sąsiedztwie planowanej farmy
stwierdzono występowanie przedstawicieli praktycznie wszystkich z wyżej wymienionych grup ptaków.
Spośród ptaków szponiastych i sów dotąd nie wymienianych w opracowaniu na tym terenie gniazdują:
1.
jastrząb Accipiter gentilis,
2.
myszołów Buteo buteo,
3.
pustułka Falco tinnunculus,
4.
puszczyk Strix aluco,
5.
uszatka Asio otus,
6.
kobuz Falco subbuteo,
7.
krogulec Accipiter nisus.
Wymienione powyżej gatunki są w zdecydowanej większości gatunkami pospolitymi w Polsce. W
związku z tym planowana inwestycja w żadnym wypadku nie może zagrozić lokalnej czy tym bardziej
krajowej populacji, jednak należy pamiętać o bogactwie pobliskich Ostoi (Tyszowiecka, Mircze i Dolina
Górnej Łabuńki), skąd część ptaków będzie przylatywać na polowania. Nie można natomiast przewidzieć
natężenia przelotów (wędrówek, koczowań
i lotów na żerowisko) ptaków w przestrzeni planowanej inwestycji. Wykaże to dopiero całoroczny
monitoring. Jednak w związku z tym, iż teren ten jest otoczony bogatymi pod względem jakościowymi i
ilościowymi terenami należy się spodziewać podwyższonej kolizyjności planowanej farmy wiatrowej.
W bezpośrednim sąsiedztwie (park przy pałacu Malczewskiego w Sitnie) – 1 km od granicy
planowanej farmy wiatrowej znajduje się licząca ok 90 gniazd kolonia gawrona Corvus frugilegus. Ptaki
latają na żerowiska na jak i przez pola planowanej inwestycji co stwarza bardzo wysokie ryzyko
kolizyjności.
Ze względu na to, że z omawianego terenu istnieją jedynie szczątkowe dane z okresu zimowania i
50
migracji ptaków, konieczne jest przeprowadzenie całorocznych obserwacji na tym terenie. Pozwoli to
wiarygodnie ocenić jaką rolę odgrywa obszar planowanej inwestycji i jego najbliższe sąsiedztwo dla
ptaków w tych okresach. W trakcie całorocznych badań należy ustalić czy istnieją w obrębie
prezentowanego obszaru trasy lokalnego przelotu, a w przypadku ich wystąpienia ocenić natężenie tych
przelotów. Podczas badań w cyklu rocznym należy ustalić czy tereny rolnicze w obrębie planowanej
inwestycji są istotnym miejscem żerowania i odpoczynku dla ptaków blaszkodziobych Anseriformes,
żurawi Grus grus i siewkowych Charadriiformes. Ważne jest również ustalenie, czy opisywany obszar
jest ( a jeśli jest to w jakim stopniu) strategicznym miejscem żerowania dla innych grup ptaków takich jak
szponiaste Falconiformes, ze szczególnym uwzględnieniem Aquila pomarina
i wróblowych Passeriformes.
Dobrze poznana awifauna lęgowa sąsiadujących z planowaną inwestycją terenów wykonana w
celu inwentaryzacji i klasyfikacji obszarów przede wszystkim w ramach projektu Natura 2000 dla Dolina
Górnej Łabuńki, Ostoi Tyszowieckiej jak i Ostoi Mircze w które powołano min. do ochrony orlika
krzykliwego jednoznacznie wskazuję na duże ryzyko kolizyjności. Również bocian biały Ciconia ciconia
gniazduje w tym terenie w wysokim zagęszczeniu. Dodatkowo tuż przy samej powierzchni planowanej
siłowni wiatrowej znajduję się średniej wielkości kolonia lęgowa gawrona, z której ptaki latają na jej
teren w poszukiwaniu pokarmu. Podsumowując wszystkie powyżej wymienione czynniki można
stwierdzić, że oddziaływanie planowanej inwestycji na awifaunę w tym zwłaszcza obszarów Natura 2000
będzie wysokie, co ilustruje tabelka poniżej:
Parametr
lokalizacji
/
prawdopodobieństwo
negatywnego niskie
oddziaływania
średnie
wysokie
bardzo
wysokie
+
+
+
Występowanie gatunków o niekorzystnym
statusie ochronnym
+
+
+
Możliwość występowania wąskich gardeł
szlaków migracyjnych
+
Możliwość występowania dużych
zgrupowań poza lęgowych i/lub regularnych
przelotów lokalnych
+
+
+
Liczba turbin w projekcie
+
Przeprowadzone badania ornitologiczne dla obszaru na północ od pasma urbanistycznego wsi
Horyszów Polski i Horyszów Stara Kolonia wsi wykazały m in. bytowanie w strefie do 5 km od granic
wyznaczonego terenu pod energetykę wiatrową po 1 parze kani czarnej i bociana czarnego oraz 3-5 par
orlika krzykliwego, a ponadto (jak podaje RDOŚ) kolizyjny jest również obszar wyznaczony w
południowo-wschodniej części gminy (Kolonia Cześniki). W odległości ok. 2,5 km od terenu
przeznaczonego pod elektrownię wiatrową bytuje jedna para orlika krzykliwego, a w odległości ok. 5,5 i
10, 5 km bytują kolejne 2 pary tego gatunku. Dla pozostałych dwóch obszarów brak danych
umożliwiających ocenę kolizyjności.
Z biologii orlika krzykliwego wynika, że rewiry bytowe orlika obejmują tereny w promieniu
51
około 5 km. Zdarza się jednak, że odlatują one na większe odległości ok. 9-15 km, a nawet 25 km, w
przypadku dużej konkurencji pokarmowej.Przez badany obszar przebiegają dwa szlaki migracyjne
ptaków. Jeden biegnący ze wschodu na zachód wzdłuż doliny rzeki Czarny Potok użytkowany przez
gatunki siewkowych i szponiastych oraz drugi z północnego wschodu na południowy zachód (od
kompleksu leśnego Bródek i źródeł rzeki Siniochy do źródeł rzeki Wolicy) użytkowany przez ptaki
szponiaste. Oba szlaki stanowią ważną rolę dla ptaków, szczególnie siewkowych i szponiastych.
W sąsiedztwie terenu przeznaczonego pod 11 turbin wiatrowych (na północ od Horyszowa i Kol.
Horyszów) bytuje łącznie 11 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (bocian
biały, bocian czarny, trzmielojad (minimum 4 pary), orlik krzykliwy, kania czarna, błotniak stawowy,
błotniak łąkowy, puszczyk uralski, dzięcioł średni, muchołówka białoszyja, dzięcioł zielono siwy, dzięcioł
czarny, gąsiorek). Ponadto, w obszarze badanym obserwowano wiele gatunków ptaków wróblowych i
szponiastych. Według literatury na kolizję z turbinami wiatrowymi najbardziej narażone są ptaki
szponiaste, wróblaki migrujące nocą oraz skowronek i potrzeszcz.
Na obszarze planowanej inwestycji i w jej najbliższym otoczeniu, w chwili obecnej, nie są znane
żadne stanowiska letnich kolonii nietoperzy. Nie prowadzono tam jednak szczegółowych badań. Jednym
z celów inwentaryzacji, poprzedzającej inwestycje związane z energetyką wiatrową, jest wykrycie i
zabezpieczenie cennych letnich stanowisk nietoperzy. Większość krajowych gatunków tych ssaków latem
wykorzystuje schronienia antropogeniczne. Są to głównie strychy oraz szczeliny w ścianach i dachach
budynków. W południowo `– wschodniej Polsce (z wyłączeniem Karpat) do gatunków najczęściej
spotykanych w budynkach należą: nocek duży M. myotis, mroczek późny E. serotinus, karliki i gacki.
Nietoperze związane z lasami np. nocek rudy M. daubentonii i nocek Bechsteina M. bechsteinii zasiedlają
głównie dziuple i szczeliny drzew. Ze względu na odległość planowanych wiatraków od terenów
zabudowanych i ich lokalizacje w terenie otwartym nie przewiduje się negatywnego ich wpływu na
potencjalne schronienia nietoperzy w budynkach.
Ze względu na wymogi ochrony gatunkowej największą wartość przedstawiają kryjówki kolonii
rozrodczych nocka dużego M. myotis na strychach obiektów sakralnych oraz lasy, będące miejscami
żerowania osobników z tych kolonii oraz innych gatunków nietoperzy, w tym zwłaszcza z załącznika II
Dyrektywy Siedliskowej (nocka Bechsteina M. bechsteinii i mopka zachodniego B. barbastellus).
W Wożuczynie, w odległości 26 km od obszaru planowanej farmy, zlokalizowano cenne zimowisko
mopka zachodniego (ok. 100 osobników) oraz pojedynczych osobników nocka rudego, nocka Natterera,
gacka szarego, gacka brunatnego i mroczka późnego (M. Piskorski, dane niepubl.). W najbliższym
sąsiedztwie obszaru planowanej farmy wiatrowej „Zamość II” można się spodziewać innych zimowych
schronień nietoperzy w obiektach antropogenicznych (np. piwnicach budynków). Jednym z celów
inwentaryzacji, poprzedzającej inwestycje związane z energetyką wiatrową, jest wykrycie i
zabezpieczenie cennych miejsc zimowania nietoperzy. Większość krajowych gatunków (nocki, gacki,
niektóre mroczki) zimuje w schronieniach podziemnych (piwnice, schrony, studnie itp.), często na
terenach zabudowanych. W Polsce, w takich kryjówkach najczęściej spotyka się gacka brunatnego P.
auritus i nocka rudego M. daubentonii. Karliki, borowiec wielki N. noctula i mroczek posrebrzany V.
murinus zimują w nadziemnych częściach budynków i w dziuplach drzew. Przewiduje się, że planowana
inwestycja nie będzie miała negatywnego wpływu na potencjalne zimowe schronienia nietoperzy.
Ponadto, w jej bezpośrednim otoczeniu (do 3 km) nie ma rozpoznanych, cennych miejsc zimowania tych
ssaków. Istotne, z ochroniarskiego punktu widzenia, zimowisko mopka zachodniego w Wożuczynie
znajduje się w bezpiecznej odległości od obszaru planowanej farmy.
Na omawianym terenie do najcenniejszych potencjalnych miejsc żerowania można zaliczyć lasy i
ich obrzeża. Zbiorniki wodne i doliny rzeczne, jeśli występują, są jednymi z najważniejszych środowisk
żerowania nietoperzy, zwłaszcza w krajobrazie rolniczym i dodatkowo służą tym ssakom jako wodopoje.
Potencjalnie korzystnymi miejscami żerowania, na omawianym terenie, są także szpalery drzew wzdłuż
szlaków komunikacyjnych i tereny zabudowane (zwłaszcza ogrody, parki i otoczenie latarni ulicznych).
Liniowe elementy krajobrazu (aleje drzew, kanały, skraje lasów, itp.) są zwykle wykorzystywane przez
nietoperze zarówno do polowania, jak i do przemieszczania się miedzy kryjówkami dziennymi, a
żerowiskami oraz do nawigacji w czasie sezonowych migracji. Brak tych elementów krajobrazu
powoduje, że przewidywana aktywność nietoperzy związana z żerowaniem i migracją będzie niska lub
bardzo niska. Krajobraz rolniczy pozbawiony liniowych elementów i zbiorników wodnych jest mało
atrakcyjny dla nietoperzy, przynajmniej w okresie wiosenno-letnim.
Behawior łowiecki borowca wielkiego N. noctula i mroczka posrebrzanego V. murinus
(polowanie na owady w otwartej przestrzeni, wysoko nad ziemią) predestynuje te gatunki do częstych
52
kolizji z pracującymi turbinami. Jednak większość krajowych gatunków tych ssaków (nocki, gacki,
mopek) jest na nie mało narażona, ponieważ latają i polują nisko nad ziemią, w pobliżu zabudowań i
wśród roślinności. Nietoperze te przemieszczając się zwykle wykorzystują liniowe elementy krajobrazu i
unikają większych otwartych przestrzeni. Należy jednak zakładać, że nietoperze z kryjówek na obszarach
zabudowanych (np. strychy) będą przelatywały do miejsc żerowania w lasach i wodopojów (stawy, rzeki),
co może narażać je na potencjalne kolizje z pracującymi turbinami, jeśli te będą usytuowane na trasie ich
przelotów. Jeśli rozmieszczenie turbin nie będzie kolidowało z trasami przelotów nietoperzy, ich
żerowiskami i wodopojami, których lokalizację wykaże monitoring akustyczny, to planowana inwestycji
nie będzie miała na nie negatywnego wpływu. Z obszaru, na którym zostaną umiejscowione wiatraki już
na wstępie należy wykluczyć strefę minimum 200 metrów od skrajów lasu (Las Sitanecki) znajdującego
się na północ od granicy planowanej farmy wiatrowej.
Borowiec wielki N. noctula, borowiaczek N. leisleri, mroczek posrebrzany V. murinus oraz
karliki, odbywające regularne, długodystansowe przeloty między obszarami rozrodu i zimowania, mogą
być najbardziej narażone na kolizje z infrastrukturą farm wiatrowych w okresie wiosny i jesieni.
Migrujące nietoperze przemieszczają się lotem prostoliniowym, zwykle na znacznej wysokości nad
ziemią (niekiedy w grupach), co sprzyja takim kolizjom. Obecność lub brak, na terenie planowanej
inwestycji, szlaków migracji nietoperzy powinien wykazać monitoring akustyczny, poprzedzający
inwestycję. Ponieważ w jego dalszym otoczeniu znajdują się duże kompleksy leśne (Lasy Janowskie,
Puszcza Solska) oraz obszary zabudowane, można się spodziewać istnienia tam korytarzy sezonowych
migracji nietoperzy, z aktywnością tych ssaków nasiloną wiosną i od lata do zimy. Poziom aktywności
nietoperzy, stwierdzony w wyniku badań, może mieć decydujący wpływ na decyzję o realizacji
inwestycji.
Do grupy gatunków nietoperzy najwyższego i wysokiego ryzyka kolizji z infrastrukturą
elektrowni wiatrowych należą: borowiec wielki N. noctula, borowiaczek N. leisleri, mroczek posrebrzany
V. murinus, mroczek późny E. serotinus, mroczek pozłocisty E. nilssonii oraz karliki (Rodrigues i inni
2008, Kepel i inni 2011). Wśród ofiar takich kolizji dominuje borowiec wielki N. noctula, latający na
dużych wysokościach gatunek wędrowny, pospolity także w całej Polsce (Sachanowicz i inni 2006).
Pozostałe gatunki, w tym wszystkie krajowe z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, są znacznie słabiej
narażone. Można więc zakładać, że nie jest to istotny czynnik zwiększający ich śmiertelność. Z Polski, z
wyjątkiem przypadkowych obserwacji z farmy wiatrowej na Pomorzu (dotyczących karlika większego),
brak danych o śmiertelności nietoperzy w wyniku kolizji z infrastrukturą elektrowni wiatrowych (Kepel i
inni 2011).
Lokalizacja planowanej inwestycji, z wyłączeniem wspomnianych wyżej stref obrzeży lasów, nie
powinna kolidować z wymogami ochrony ważnych lokalnych stanowisk nietoperzy (miejsca żerowania,
schronienia kolonii letnich, ważne zimowiska). Potencjalne ryzyko negatywnego lokalnego
oddziaływania na nietoperze planowanej farmy wiatrowej „Zamość II” wydaje się niskie.
Potencjalne oddziaływanie negatywne planowanej farmy wiatrowej na faunę nietoperzy:
Parametr lokalizacji / prawdopodobieństwo
niskie
Kolonie rozrodcze nietoperzy
+
Zimowiska
+
Inne schronienia (np. przejściowe)
+
Okres migracji
?
średnie
wysokie
?
Możliwość występowania ważnych żerowisk
?
?
Możliwość
występowania
regularnych
przelotów
pomiędzy
schronieniami
a
żerowiskami
?
?
?
bardzo
wysokie
?
53
W celu pełnego i jednoznacznego określenia oddziaływania planowanych funkcji (głównie
energetyki wiatrowej) wymagane jest przeprowadzenie pełnych, rocznych monitoringów ptaków i
nietoperzy – brak całościowych danych na tym etapie stanowi utrudnienie w dokonaniu oceny
wpływu planowanych kierunków zagospodarowania. Na potrzeby opracowania dokumentów
(Studium i Prognozy) nie wykonano pełnego rocznego monitoringu ornitologicznego (dokonano
tylko 18 obserwacji od października do maja) i chiropterologicznego (8 kontroli w okresie
jesiennym). Nie opracowano także ekofizjografii problemowej i nie zaktualizowano ekofizjografii
podstawowej pomimo odpowiednich wniosków Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w
Lublinie. W związku z powyższym nie było możliwe przeprowadzenie, na poziomie opracowywania
prognozy oddziaływania na środowisko, bardziej wnikliwej analizy rodzajów kolizji i potencjalnego
poziomu negatywnego oddziaływania. Brak rozpoznania uwarunkowań ekofizjograficznyeh
uniemożliwia jednoznaczną ocenę poziomu kolizyjnośei, w szczególności w odniesieniu do ptaków i
nietoperzy oraz funkcji ekologicznych (trasy migracyjne).
Kumulowanie oddziaływań projektowanych farm wiatrowych w gminach położonych w
południowo-wschodniej części województwa, a także sąsiadujących z gminą Sitno (Miączyn, Komarów,
Trzeszczany, Werbkowice, Tyszowce, Tomaszów Lubelski, Jarczów) oraz zajmowanie kolejnych miejsc
żerowiskowych i stref bytowych ptaków spowoduje, że ptaki będą zmuszone do opuszczenia
zasiedlanych dotychczas terenów, w poszukiwaniu innej, być może znacznie oddalonej bazy pokarmowej.
Zwiększone wydatki energetyczne na zdobywanie pokarmu na dalszych żerowiskach, a także w wyniku
omijania barier na trasach przelotów, mogą być przyczyną osłabienia sukcesu lęgowego i w efekcie
spowodują zmniejszanie się liczebności ptaków lub wycofywanie się na inne terytoria, o ile tożsame
siedliska istnieją w otoczeniu i nie są przegęszczone. W przypadku dużej konkurencji pokarmowej może
skutkować opuszczaniem dotychczasowych miejsc bytowych, w celu poszukiwania dogodnych
warunków siedliskowych oraz zmniejszenia sukcesów lęgowych poszczególnych gatunków ptaków.
Populacje ww. gatunków ptaków związane z międzyrzeczem Bugu i Huczwy tj. populacja bociana
białego licząca ok. 1200 par (tj. ok. 2,4% populacji krajowej) oraz populacja orlika krzykliwego (licząca
ok. 90 - 100 par-ok. 40% populacji lubelskiej i ok. 4,5% populacji krajowej) znajdują się w zasięgu
oddziaływania projektowanych farm wiatrowych w Tyszowcach, Werbkowicach, Mirczu, Łaszczowie,
Tomaszowie Lubelskim, Jarczowie i Lubyczy Królewskiej. W samej gminie Sitno odnotowano 20 gniazd
bociana białego, z czego 16 gniazd znajduje się w bliskiej odległości terenów przeznaczonych pod
elektrownie wiatrowe (Cześniki-3, Cześniki Kolonia-1, Horyszów Polski-3, Sitno-3,Wólka Horyszowska
- 2, Czołki- 3, Janówka -1- dane dostępne na str. www.bociany.pl). Także w miejscowości sąsiedniej
gminy znajduje się 10 gniazd bocianich (Niewirków Kolonia - 4, Niewirków - 6). Ponadto, w gminach
sąsiadujących z gminą Sitno występuje 226 gniazd bocianich (gm. Miączyn 33, Zamość-90, KomarówOsada-25 Łabunie-19, Grabowiec-48, Skierbieszów-36). W sąsiedztwie gminy Sitno udokumentowano
bytowanie również 2 par orlika krzykliwego. W gminie Miączyn w odległości ok. 2,5 km oraz 3,5 km
bytuje po jednej parze orlika krzykliwego. Ponadto w odległości do 8 km od terenów przeznaczonych pod
elektrownie wiatrowe bytują kolejne 2 pary tego gatunku. Z biologii tego gatunku wynika, że rewiry
bytowe orlika obejmują tereny w promieniu ok. 5 km. Zdarza się jednak, że odlatują one na większe
odległości ok. 9-15 km, a nawet 25 km.
Ze względu na dość liczne występowanie bociana białego oraz orlika krzykliwego istnieje duża
konkurencja pokarmowa z innymi gatunkami ptaków drapieżnych. W tej sytuacji tereny polne stanowią
ważne żerowisko dla ptaków i mają istotny wpływ na kształtowanie się populacji tych gatunków ptaków,
jak również innych gatunków oraz nietoperzy chronionych na podstawie Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych
ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237).
Istnieje także duże prawdopodobieństwo kolizji nietoperzy z elektrowniami, szczególnie w
terenach położonych w bliskim sąsiedztwie lasów. Ze względu na brak szczegółowych danych takiego
prawdopodobieństwa nie można wykluczyć. Jak wynika z 8 kontroli chiropterologicznych,
zarejestrowano ok. 195 stwierdzeń nietoperzy z gatunków: borowiec wielki, mroczek późny,
nieoznaczone do gatunku karliki, nieoznaczone do gatunku nocki, nieoznaczone do gatunku mroczki.
Oddziaływanie ustaleń zmiany Studium na ptaki i nietoperze, funkcje ekologiczne oraz krajobraz
i szczególnie cenną przyrodę Parku Krajobrazowego wynikać będzie z lokalizacji elektrowni wiatrowych
w terenach żerowiskowych, w sąsiedztwie dolin rzek Czarny Potok i Siniochy- dopływu rzeki Huczwy
(regionalnego korytarza ekologicznego), w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Krajobrazowego oraz z
54
emisji hałasu i odpadów w fazie realizacji (realizacja robót ziemnych, fundamentowych, wykonanie
placów, dróg dojazdowych). Oddziaływanie elektrowni wiatrowych będzie polegało na wykluczeniu
żerowisk, powstaniu bariery na trasach przelotów dobowych, ograniczeniu trasy przelotów sezonowych,
kolizjach z budowlami, zmniejszeniu sukcesu lęgowego. Nie można wykluczyć także znaczącego
negatywnego oddziaływania na krajobraz, w tym na cel ochrony Skierbieszowskiego Parku
Krajobrazowego. W ramach ustalonej funkcji mogą być realizowane elektrownie wiatrowe znacznej
wysokości- nawet do 180 m. Będą dominantami krajobrazowymi widocznymi z odległości 8-10 km.
Lokalizacja projektowanych budowli będzie wpływać na walory krajobrazowe przez okres 20-30 lat.
Na podstawie danych posiadanych przez organ opiniujący dot. liczebności ptaków szponiastych,
a przede wszystkim orlika krzykliwego i bociana białego, jak również biologii tych gatunków oraz
wyników analizy potencjalnych oddziaływań funkcji na faunę nie można wykluczyć negatywnego
znaczącego oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze, zwłaszcza w sytuacji
potencjalnego kumulowania się oddziaływań funkcji ustalonych na poziomie studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin lub miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy (po uzyskaniu decyzji środowiskowej) w strefie
bytowania populacji tzw. birczańskiej ( południowo-wschodnie tereny woj. lubelskiego).
Jak wynika z danych częściowego monitoringu ornitologicznego przeprowadzonego w okresie od
3 października 2011 r. do 28 maja 2012 r. (łącznie wykonano 18 obserwacji) zaobserwowano w badanym
okresie 3309 osobników należących do 40 gatunków ptaków. Badana wykazały obecność 11 gatunków
ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (bocian biały, trzmielojad, błotniak stawowy,
błotniak łąkowy, orlik krzykliwy, puszczyk uralski, dzięcioł średni, muchołówka białoszyja, dzięcioł
zielonosiwy, dzięcioł czarny, gąsio-rek). Wg literatury na kolizję z turbinami najbardziej narażone są
ptaki szponiaste oraz łabędzie, gęsi, kaczki, mewy, chruściele, bociany, wróblaki migrujące nocą oraz
skowronek i potrzeszcz. Ponadto, w strefie 500-800 m wokół turbin będzie mieć miejsce obniżenie
zagęszczeń ptaków lęgowych.
Na podstawie rocznego monitoringu ornitologicznego prowadzonego od 1.10.2011. do
30.09.2012. w obszarze planowanej lokalizacji farmy wiatrowej pomiędzy miejscowościami Kol.
Ministrówka a Horyszowem i przeprowadzenia zgrubnej analizy uzyskanych wyników, stwierdza się co
następuje:
1. Planowana lokalizacja farmy wiatrowej nie powinna generować istotnego negatywnego wpływu na
zagrożone gatunki ptaków gniazdujące w obszarze i sąsiedztwie (do 3 km od centroidy lokalizacji).
2. Planowana lokalizacja farmy wiatrowej nie powinna generować istotnego negatywnego wpływu na
zagrożone gatunki ptaków migrujące w rejonie lokalizacji farm (zwłaszcza na ptaki brodzące, szponiaste,
żurawiowe i siewkowe).
3. Z punktu widzenia negatywnego wpływu na zagrożone gatunki ptaków gniazdujące w obszarze i
sąsiedztwie planowanej farmy (zwłaszcza bociany, trzmielojada i orlika krzykliwego) – kolizyjne są
lokalizacje 5 skrajnych turbin: dwóch od zachodu i trzech od wschodu.
4. Procedowanie stworzenia alternatywnych żerowisk jako rekompensata obszarów zajętych przez
planowana farmę, może ograniczyć ryzyko potencjalnych negatywnych zmian w strukturze lokalnych
populacji gatunków zagrożonych – zwłaszcza orlika krzykliwego.
Przez badany obszar przebiegają dwa szlaki migracyjne ptaków. Jeden biegnący ze wschodu na
zachód wzdłuż doliny rzeki Czarny Potok użytkowany przez gatunki siewkowych i szponiastych oraz
drugi z północnego wschodu na południowy zachód (od kompleksu leśnego Bródek i źródeł rzeki
Siniochy do źródeł rzeki Wolicy) użytkowany przez ptaki szponiaste. Oba szlaki stanowią ważną rolę dla
ptaków, szczególnie siewkowych i szponiastych.
Nie można wykluczyć oddziaływania negatywnego znaczącego na populacje ptaków lokalizacji
biogazowni w przypadku oparcia jej produkcji na surowcach rolniczych (np. kukurydzy, miskantu). Z
literatury specjalistycznej wynika, że wyprodukowanie 1 MW energii elektrycznej generuje
zapotrzebowanie na kiszonkę kukurydzy z około 230-250 ha. Pojawienie się monokultur roślin
energetycznych w miejscu tradycyjnych upraw oznacza zmianę parametrów siedlisk ptaków polnych oraz
parametrów żerowisk związanych ze strefami polnymi ptaków szponiastych. W wyniku powstania
biogazowni, mogą nastąpić zmiany w strukturach upraw i tradycyjnych rozłogach pół. Rozległe
monokultury kukurydzy lub miskantu negatywnie wpłyną na zmianę składu gatunkowego fauny, w
szczególności awifauny, przyczyniając się do zmniejszenia bioróżnorodności na znacznych przestrzeniach
55
(w obrębie monokultur kukurydzy i w otoczeniu). Jednocześnie zmniejszą się też powierzchnie terenów
żerowiskowych dla licznych gatunków zwierząt. Ptaki będą zmuszona poszukiwać pokarmu w
odleglejszych terenach i tracić więcej energii i czasu na zdobycie pokarmu, co w konsekwencji
przyczynić się może do zmniejszenia sukcesu lęgowego (przykładowo para wychowująca dotychczas dwa
młode będzie w stanie wychować jedno, a co za tym idzie zmniejszeniu ulec może liczebność
priorytetowych gatunków ptaków, będących przedmiotem ochrony w obszarach Natura 2000 i poza nimi
(orlik krzykliwy, bielik, bocian biały i inne). Lokalizacja biogazowni wpłynąć więc na strukturę
przyrodniczą i krajobrazową znacznych terenów, w tym czasowego ograniczenia parametrów żerowisk
ptaków, co może również negatywnie oddziaływać na populację ptaków wymienionych w Załączniku I
Dyrektywy Ptasiej, w tym będących przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 Ostoja Tyszowiecka
PLB060011 oraz chronionych na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie gatunków
dziko występujących zwierząt objętych ochroną oraz negatywnie oddziaływać na krajobraz).
Podobnie, oddziaływanie instalacji solarnej, będzie polegało na zajęciu gruntów ornych,
stanowiących miejsca żerowisko we lub legowiskowe zwierząt, w tym ptaków gatunków szponiastych i
gatunków środowiska polnego. Poziom oddziaływania negatywnego na faunę będzie pochodną i będzie
proporcjonalne do jej powierzchni. Teren energetyki solarnej wiązać się bowiem będzie z bezpośrednim
zajęciem terenu i pokryciem go urządzeniami ('bateriami słonecznymi) i ubytkiem powierzchni
biologicznie czynnej. Wpływu lokalizacji instalacji solarnych i biogazowni opartej o surowce rolnicze
(np. kukurydzy, miskantu ) na strukturę przyrodniczą i krajobrazową znacznych terenów, będzie polegał
na czasowym ograniczeniu parametrów żerowisk ptaków, co może również negatywnie oddziaływać na
populację ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz chronionych na podstawie ww.
rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
Oddziaływania negatywne instalacji wiatrowych, solarnych i biogazowi na faunę, w tym ptaki
oraz na funkcje ekologiczne będą się kumulować.
Oddziaływanie na system przyrodniczy gminy
Strefy lokalizacji urządzeń energetyki wiatrowej, solarnej i zabudowy mieszkaniowej i
zagrodowej wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną lokowane są poza przyrodniczym systemem
gminy i nie stanowa dla niego bezpośrednich, istotnych przestrzennych barier poprzecznych,
uniemożliwiających dotychczasową komunikację ekologiczną. Staw rybny i nowe lasy będą elementami
wzbogacającymi PSG i ESOCH. Zmiana funkcji terenów położonych w obrębie miejscowości Czołki,
Kornelówka, Horyszów Polski, Stabrów, Stanisławka pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i
zagrodową oraz pod tereny sportu i rekreacji w m. Sitno będą oddziaływaniami pośrednio negatywnymi.
Oddziaływania te wynikać będą z faktu wykorzystania pod cele budowlane gruntów ornych, które pełniły
funkcje ekologiczne (miejsce bytowania fauny polnej). Nie będą one jednak naruszać określonych
standardów jakościowych powietrza, wód, gleb itp. Można je zaliczyć do oddziaływań słabych, czyli na
poziomie akceptowalnym. W m. Stabrów w dolinie rzeki Czarny Potok wprowadza się teren usług,
agroturystyki i stawu rybnego. Dodatkowo w m. Stabrów przeznacza się pod zabudowę zarodową i
mieszkaniową jednorodzinną tereny położone przy drodze krajowej Zamość - Hrubieszów. Północna
część tego terenu obejmuje obszar doliny jednego z dopływów rzeki Czarny Potok. Tereny przeznaczone
pod teren usług i agroturystykę oraz pod zabudowę zagrodową i mieszkaniową w terenie doliny jednego z
dopływów rzeki Czarny Potok stanowią tereny o dominującej funkcji ekologicznej (łąki).
Prawdopodobieństwo generowania znaczących negatywnych oddziaływań ww. ustaleń Studium na
środowisko (zasoby i funkcje ekologiczne) wynikać tu może jedynie, głównie z wykluczenia siedlisk
przyrodniczych będących miejscem bytowania i rozrodu zwierząt, w tym ptaków oraz emisji do
środowiska. Dolina rzeki Czarny Potok pełni funkcje ciągu ekologicznego (trasa migracyjna ptaków oraz
miejsce rozrodu i bytowania ptaków) i wymaga ochrony. Nowe funkcje będą modyfikować lub
całkowicie wykluczać istniejące funkcje ekologiczne (miejsca rozrodu i bytowania, żerowiska, trasy
migracyjne). Ze względu na lokalizowanie turbin wiatrowych w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksów
leśnych (Las Sitaniecki) oraz bliskim sąsiedztwie doliny rzeki Czarny Potok (ok. 0,6 km), a więc terenów
o dominującej funkcji ekologicznej wpływają negatywnie na faunę bytująca w kompleksach leśnych i
dolinach rzecznych, żerujących w siedliskach polnych.
Ustalone funkcje terenu będą oddziaływać na siedliska polne przeznaczone pod elektrownie oraz
na znajdujące się w otoczeniu tereny o dominującej funkcji ekologicznej-doliny rzek, siedliska leśne.
Tereny polne są miejscem żerowiskowym ptaków drapieżnych, miejscem bytowania ptaków polnych
wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (m. in. bocian biały, gąsiorek, błotniak stawowy,
56
błotniak łąkowy) oraz chronionych na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28
września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U.04 220,
poz. 2237). Doliny rzeczne (doliny rzek Czarny Potok, Siniocha) otaczające miejsca lokalizacji
elektrowni wiatrowych są miejscem bytowania i rozrodu gatunków wodno-błotnych oraz trasami
migracyjnymi (dobowe i sezonowe migracje ptaków. Projektowane budowle w sąsiedztwie dolin
rzecznych będą stanowić istotne bariery na szlakach przelotów (trasy migracyjne, tereny żerowiskowe).
Wykluczenie żerowisk dla wielu gatunków ptaków spowoduje, iż ptaki będą zmuszone do opuszczenia
omijania barier na trasach przelotów mogą być przyczyną osłabienia sukcesu lęgowego i w efekcie
siedliska istnieją w otoczeniu i nie są przegęszczone. Ponadto istnieje ryzyko znaczącego negatywnego
oddziaływania na nietoperze, w wyniku kolizji ssaków z elektrowniami wiatrowymi, szczególnie w tych
okresach, w których indeksy aktywności echolokacyjnej są największe. W celu zmniejszenia
negatywnego oddziaływania na te funkcje i pełniejszej ochrony korytarza ekologicznego służącego jako
szlak migracji ptactwa w toku prac projektowych i wyników wstępnego monitoringu ornitologicznego
dokonano dyslokacji kilku turbin wiatrowych, które mogły by najbardziej kolidować z migracją
(przelotami) tamtejszej awifauny. Ponadto instynkt samozachowawczy ptaków też powoli uniknąć
potencjalnych kolizji z pozostałymi turbinami. Poza tym ustalenia pojedynczych zmian wykorzystania
terenu gminy nie wpłyną znacząco na utratę siedlisk dolinnych (głównego korytarza ekologicznego) i
lasów (zasilających węzłów ekologicznych). Drożny (przestrzennie) pozostaje zarówno korytarz
ekologiczny (Studium nie wprowadza barier poprzecznych), jak i elementy łącznikowe PSG. Ustalenia
Studium w obecnym kształcie (w tym planowane funkcje terenu w Stabrowie w obrębie dz.nr. ewid.12/2 i
12/11 oraz 670, które jedynie zawężą i tak szeroki korytarz ekologiczny, ale nie staną się całkowitą
barierą poprzeczna przegradzająca go, czy uniemożliwiająca komunikowane się wędrującej fauny) nie
zakłócą prawidłowego funkcjonowania lokalnych, usytuowanych w obszarze Studium elementów
przyrodniczego systemu gminy.
Prognozowane oddziaływania będą miały zatem bezpośredni, stały, negatywny (kolizyjny)
wpływ, ale ograniczy się on do skali lokalnej. Nie można jednak wykluczyć pośredniego, dużego
negatywnego oddziaływania na system przyrodniczy gminy (funkcje ekologiczne doliny Czarnego
Potoku, w tym jako trasy migracyjnej oraz ekosystemy leśne - miejsca bytowania i rozrodu fauny), ze
względu na lokalizowanie turbin wiatrowych w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksów leśnych (Las
Sitaniecki) oraz bliskim sąsiedztwie doliny rzeki Czarny Potok (ok. 0,6 km).
Oddziaływanie na wody
Realizacja obiektów budowlanych w terenach dolin tj. z płytkimi wodami gruntowymi naruszy
równowagę hydrologiczną terenów i może generować zagrożenia dla jakości wód. Zmiana funkcji
terenów położonych w obrębie miejscowości Czołki, Kornelówka, Horyszów Polski, Stabrów,
Stanisławka pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i zagrodową oraz pod tereny sportu i rekreacji w
m. Sitno będą oddziaływaniami negatywnymi wynikającymi z poboru wód podziemnych i odprowadzania
ścieków. Można je zaliczyć jednak do oddziaływań słabych, czyli na poziomie akceptowalnym, gdyż
Studium nakazuje ochronę wód powierzchniowych i podziemnych (w tym GZWP nr 407 Niecka
Lubelska Chelm-Zamość), co wpisuje się w art.84 ustawy Prawo wodne, Ramową Dyrektywę Wodną,
Plan gospodarowania wodami w obszarze dorzecza Wisły w odniesieniu do JCWP (kod PLGW2300109) i
JCW Powierzchniowych rzeki Łabuńki od Czarnego potoku do ujścia (kodPRLW200032429) i rzeki
Sieniochy (kod PRLW200023266549). Zagrożeniem dla wymienionych wyżej JCWP i JCWPd stanowić
może zabudowa mieszkaniowa w terenie o płytkich wodach gruntowych, dlatego na etapie planu
miejscowego powinien być wprowadzony nakaz analiz hydrogeologicznych, a w konsekwencji
zastosowanie odpowednich rozwiązań technicznych (np.zakaz podpiwniczeń). Zapisy te powinny
zapobiec przekroczeniom określonym w: Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w
sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, Rozporządzenie Ministra zdrowia w sprawie
jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ograniczenie infiltracji wód opadowych na
fragmentach uszczelnionych (fundamenty, ciągi komunikacyjne, siedliska, teren elektrowni słonecznych i
biogazowni) nie będzie istotne dla użytkowania lokalnych zasobów wód podziemnych. W wyniku
prowadzenia tego typu prac budowlanych nie dojdzie też do zmiany stosunków wodnych (wyjątek mogą
57
stanowić wykopy, w częściach najbliższych dolinie (teren MN,U w Stabrowie i US w Sitnie) - istnieje
wówczas ryzyko, że w wyniku prowadzenia prac budowlanych może nastąpić zmiana stosunków
wodnych, ale tylko mikroskali i zależeć to będzie od stosowanych technik inżynierskich).
Przy braku odgazowania składowiska terenu biogazowni może pojawić się niekontrolowana
migracja gazu na terenach je otaczających (bezpośrednio na wody powierzchniowe i pośrednio na
podziemne). Zakłada się jednak zastosowanie nowoczesnych najwyższych technologii i wyposażenie
obiektu w bierne lub aktywne systemy odgazowania, a Studium podkreśla dodatkowo, że istniejące i
projektowane zagospodarowanie terenu nie może powodować przekroczeń standardów jakości
środowiska. Nie ma więc podstaw do stwierdzenia wystąpienia znacząco negatywnych oddziaływań na
środowisko (w tym zanieczyszczenie wód podziemnych). Tereny biogazowi zlokalizowane są poza
terenami powodziowymi, co eliminuje też potencjale zagrożenie zanieczyszczenia wód w momencie
powodzi.
Wśród oddziaływań występują też zależności pomiędzy nimi- negatywne oddziaływanie na gleby
(ich zanieczyszczenie) prawdopodobnie przejawi się również chwilowo w stanie wód podziemnych
(gruntowych), co jest oddziaływaniem skumulowanym. Funkcjonowanie urządzeń energetyki wiatrowej i
słonecznej i potrzebnej infrastruktury, nie przewiduje i nie wymaga prowadzenia sieci wodnokanalizacyjnej i nie wiąże się z problemem gospodarki wodno-ściekowej, czy odpadowej. Realizacja
stawu rybnego i dolesienia będą miały pozytywny wpływ na retencjonowanie wody. Oddziaływania te
charakteryzowane są głównie jako neutralne, a w mniejszym stopniu (szczególnie w fazie realizacji, czy
niewłaściwego użytkowania gruntów ornych) zarówno bezpośrednie jak i pośrednie, o różnym
rozmieszczeniu czasowym, ale zawsze lokalnej skali.
Oddziaływanie na klimat i stan powietrza (w tym emisja hałasu, wibracji i pól
elektromagnetycznych)
W odniesieniu do budownictwa, czynnikami wpływającymi na poziom emisji zanieczyszczeń są:
rodzaj zasilenia w ciepło i rodzaj lokalnych źródeł ciepła, intensywność zabudowy, ilości i rodzaju dróg.
Zaliczane do skumulowanych (z istniejącym zagospodarowaniem) zmiany w klimacie lokalnym będą
minimalne i nieodczuwalne dla człowieka oraz świata biotycznego i ograniczą się do nieznacznych zmian
warunków termiczno - wilgotnościowych i anemologicznych. Prognozuje się, zatem krótkoterminowe,
minimalne (liczone w ułamkach stopnia) podwyższenie temperatury powietrza na skutek emisji ciepła
antropogenicznego, pochodzącego ze spalania paliw stałych i ciekłych oraz przyrostu powierzchni
sztucznych powodujących minimalne (nieodczuwalne) podwyższenie temperatury radiacyjnej podłoża. Z
tych samych powodów, proporcjonalnie zmniejszeniu ulegnie średnia dobowa i miesięczna wilgotność
powietrza. Na skutek wzrostu szorstkości podłoża i wprowadzeniu kubaturowych obiektów mieszkalnych
(w liczbie kilku) nie powinny ulec osłabieniu u warunki przewietrzenia. Lokalizacja farm wiatrowych nie
wpłynie na topoklimat.
Na skutek wprowadzenia nowej, punktowej zabudowy zagrodowej (pojedyncze budynki)
przewidywane jest zwiększenie rozmiarów emisji zanieczyszczeń atmosfery (gazów ciepłowniczych,
spalin, pyłów) wiążące się z funkcjonowaniem nowych obiektów budowlanych oraz natężeniem ruchu
samochodowego. Powstanie pewna ilość (uzależniona od ilości i rodzaju powstających obiektów
budowlanych) nowych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza, a zatem stan jego czystości może w
bardzo niewielkim, praktycznie niezauważalnym stopniu pogorszyć się w stosunku do stanu istniejącego.
Nie przewiduje się jednak aż tak znaczącego wzrostu ruchu samochodowego, a nasadzenia leśne powinny
niwelować ewentualne, wymienione wyżej szkodliwe oddziaływania – nie powinno więc dojść do
znaczących przekroczeń poziomów substancji określonych w: Rozporządzeniu Ministra Środowiska z
dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrza, Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w
powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu.
Proponowana w Studium energia elektryczna pozyskiwana z wiatru czy słońca powszechnie
uznawana jest za energię ekologicznie czystą, gdyż jej wytwarzanie nie pociąga za sobą konieczności
spalania paliw kopalnych, a tym samym emisji szkodliwych substancji do atmosfery. Nowa Dyrektywa
UE 2009/28/WE w sprawie promocji stosowania energii z odnawialnych źródeł, nadaje wręcz
instalacjom wykorzystującym OZE status narzędzi służących ochronie środowiska poprzez redukcję
emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery przez
58
konwencjonalne źródła energii. Uważane to jest za oddziaływanie pośrednie, pozytywne i
długoterminowe. Chwilowe lub krótkoterminowe, lokalne negatywne oddziaływania (np. wzrost
zapylenia) mogą wystąpić w fazie realizacji dopuszczonych w Studium form zagospodarowania terenu.
Generalnie pracująca elektrownia wiatrowa wytwarza hałas i wibracje otoczenia. Hałas pochodzi
głównie od obracających się łopat wirnika (opory aerodynamiczne) w mniejszej części generatora i
przekładni. Problemem jest monotonność dźwięku i jego długotrwałe oddziaływanie na człowieka. Hałas
jest szczególnie dokuczliwy przy małych i średnich prędkościach wiatru. Na terenie opracowania
głównym źródłem hałasu stałego będzie ruch komunikacyjny (szczególnie w fazie realizacji Studium) i
ewentualnie praca urządzeń energetyki wiatrowej. Turbina wiatrowa jest źródłem:
- hałasu mechanicznego, emitowanego przez przekładnię i generator;
- szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracające się łopaty wirnika, którego natężenie jest
uzależnione od prędkości skrajnych części łopat.
Dzięki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, hałas mechaniczny został w stosowanych obecnie
modelach turbin ograniczony do poziomu poniżej szumu aerodynamicznego i może on być słyszalny
tylko w starszych modelach turbin. W związku z tym, że źródłem szumu aerodynamicznego jest
przepływające przez łopaty wirnika powietrze, hałas ten jest nieunikniony i dominuje w bezpośrednim
sąsiedztwie turbiny wiatrowej. Elektrownia wiatrowa oddalona o 350 m emituje hałas 35-45dB. Tereny
największej uciążliwości akustycznej są jednak izolowane przestrzennie od obszarów stałego
zamieszkania oraz przebywania ludzi. Ponadto Studium w wyznaczonych wokół przewidzianej lokalizacji
poszczególnych masztów strefie ograniczonego zainwestowania zakazuje lokalizacji funkcji
podlegających ochronie akustycznej przed hałasem wyższym niż 40 dB i 45 dB w porze nocy (Choć kilka
obecnie istniejących domostw w Sitnie i Cześnikach zlokalizowanych jest w zasięgu drugiej strefy
izofon, to rozwój technologi powinien ograniczyć ta emisje w przyszłości). Hałas z dróg i pracujących
maszyn rolniczych będzie nieistotny (porównywalny z obecnie emitowanym z funkcjonującej
przestrzeni). Wzmożone uciążliwości akustyczne mogą też towarzyszyć fazie realizacji ustaleń planu
(hałas typowy dla placu budowy), co będzie oddziaływaniem bezpośrednim chwilowych lub
krótkoterminowym i ograniczonym do skali lokalnej.
Z analizy pomiarów zrealizowanych już farm wiatrowych w podobnym typie krajobrazu
(ukształtowanie terenu) odległości średnio do 300m za dnia i 700m w ciągu nocy od turbiny wiatrowej,
standardy akustyczne otoczenia (dopuszczone poziomy hałasu) będą dotrzymane. Również wzrost
poziomu hałasu w obrębie dróg obsługujących wyznaczone w Studium tereny nie będzie znaczący i
uciążliwy (wiąże się to głownie z pracami budowlanymi, a w późniejszym etapie z konserwatorskimi i
ewentualnie naprawczymi).
Studium nie wprowadza też funkcji i urządzeń dających podstawy do prognozowania przekroczeń
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania
dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883). Ze względu na lokalizację turbiny wiatrowej na
przypuszczalnej wysokości ok. 100 m nad poziomem gruntu poziom pola elektromagnetycznego
generowanego przez elementy elektrowni, w poziomie terenu (na wysokości 1,8 m) jest w praktyce
pomijalny. Urządzenia generujące fale elektromagnetyczne (zarówno generator jak i transformator)
znajdą się wewnątrz gondoli i są zamknięte w przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o
właściwościach ekranujących, co w konsekwencji powoduje, że efektywny wpływ elektrowni wiatrowej
na kształt klimatu elektromagnetycznego środowiska będzie równy zero. Pole generowane przez
generator będzie polem o częstotliwości 100Hz, natomiast pole generowane przez transformator – polem
o częstotliwości 50Hz. Wypadkowe natężenie pola elektrycznego na wysokości 1,8 m n.p.t. wyniesie ok.
9 V/m, tj. znacznie poniżej wartości występującej naturalnie. Wypadkowe pole magnetyczne wyniesie w
tym miejscu ok. 4,5 A/m, a więc również mniej niż pole naturalne.
Zmiana funkcji terenów gruntów rolnych o niewielkim zasięgu położonych w obrębie
miejscowości Czołki, Kornelówka, Horyszów Polski, Stabrów, Stanisławka pod zabudowę mieszkaniową
jednorodzinną i zagrodową oraz pod tereny sportu i rekreacji w m. Sitno będą oddziaływaniami
negatywnymi. Oddziaływania te wynikać będą z faktu emisji zanieczyszczeń z systemów grzewczych i
emisji hałasu. Nie będą one jednak naruszać określonych standardów jakościowych powietrza itp. Można
je zaliczyć do oddziaływań słabych, czyli na poziomie akceptowalnym.
Pozostałe ustalenia Studium będą oddziaływaniami neutralnymi, a nasadzenia lasu mogą wpłynąć
minimalnie, lokalnie pozytywnie na stan powietrza.
59
Oddziaływania te będą głównie bezpośrednie i pośrednie, słabe negatywne i o różnym natężeniu
czasowym (skala lokalna) i związane będą zarówno z fazą budowy jak i eksploatacji.
Oddziaływanie na powierzchnie ziemi, gleby, kopaliny i zasoby naturalne
Najwyższą formę degradacji środowiska przyrodniczego stanowi zabudowa techniczna, która nie
tylko redukuje powierzchnie glebową, ale również ogranicza wymianę gazową i wodną między atmosferą
a pedosferą. Z analizy ustaleń projektu uchwały wynika, że skala ubytku powierzchni przyrodniczofunkcjonalnej, z racji na minimalne nowe zagospodarowanie zabudową mieszkaniową i drogami nie
będzie znacząca – będzie to oddziaływanie bezpośrednie, długoterminowe lub stałe o lokalnej skali.
Zmianą Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno zostały objęte
tereny gruntów rolnych położone w strefach funkcjonalnych gminy A i C. W obszarze Al wydziela się
tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej z uwzględnieniem lokalizacji urządzeń energetyki wiatrowej
(nie ingerujących istotnie w powierzchnie ziemi i gleby - jak podaje literatura przedmiotu, chłonność
przestrzenna w fazie budowy jednej średniej wielkości i mocy turbiny wynosi 1 ha.) wraz ze strefą
ochronną związaną z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu,
biogazownie i instalacji solarnych. Jak wynika z rysunku projektu Studium, w tej strefie planuje się
posadowić 19 turbin wiatrowych. W strefie C - południowej (podmiejskiej) w obszarze Cl, jak wynika z
rysunku projektu Studium (południowo-wschodnie krańce gminy), wydziela się tereny rolniczej
przestrzeni produkcyjnej z uwzględnieniem lokalizacji urządzeń energetyki wiatrowej wraz ze strefą
ochronną związaną z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu
(chroniącymi przez zajmowaniem przestrzeni przez nowa zabudowę). W strefie C planowane są 4
urządzenia energetyki wiatrowej. Ponadto, wyznacza się tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
zagrodowej tereny sportu i rekreacji, zalesienie oraz teren usług, agroturystyki i stawu rybnego. Zmiana
funkcji terenów gruntów rolnych o niewielkim zasięgu położonych w obrębie miejscowości Czołki,
Kornelówka, Horyszów Polski, Stabrów, Stanisławka pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i
zagrodową oraz pod tereny sportu i rekreacji w m. Sitno będą oddziaływaniami negatywnymi.
Oddziaływania te wynikać będą z faktu wykorzystania pod cele budowlane gruntów ornych, które pełniły
funkcje ekologiczne (miejsce bytowania fauny polnej), poboru wód podziemnych i odprowadzania
ścieków, emisji zanieczyszczeń z systemów grzewczych, emisji hałasu. Nie będą one jednak naruszać
określonych standardów jakościowych gleb i innych zasobów naturalnych. Można je zaliczyć do
oddziaływań słabych (na poziomie akceptowalnym).
Przekształcenia powierzchniowej warstwy ziemi związane będą z wykopami pod fundamenty
domów, budynków gospodarczych, agroturystycznych, czy urządzeń energetyki odnawialnej (fundamenty
wież, silosów i obiektów biogazowni) oraz budową dróg dojazdowych.
Dużą, szczelną
(nieprzepuszczalną dla wody) powierzchnie mogą (ale nie muszą, bo uzależnione to jest od ich typu i
technologii) stworzyć połacie baterii słonecznych. Realizacja ustaleń Studium nie wymaga
wielkoskalowych przemieszczeń gruntu, czy jego wymiany. Najistotniejszym, negatywnym
oddziaływaniem na gleby będzie ich bezpośrednie i stałe zajmowanie pod trwałe zainwestowanie
budynkami mieszkalno-gospodarczymi. Zakładając zastosowanie wszystkich zasad ochrony środowiska
wyznaczonych w Studium (powołującym się też na przepisy odrębne) nie przewiduje się jednak
znaczących przekroczeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w
sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Na obszarze objętym Studium nie
przewiduje się generowania niebezpiecznych substancji i odpadów (poroz. Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są
niebezpieczne, Rozporządzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji
stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska).
Negatywne oddziaływanie biogazowni na środowisko gruntowo-wodne może pojawić się w
sytuacjach awaryjnych końcowego procesu przetwarzania biomasy. Przefermentowana biomasa
transportowana jest do silosów lub lagun wykładanych specjalną folią odporną na działanie czynników
biologicznych, chemicznych i promieni UV. Laguna jest zwykle umieszczona w wykopie ziemnym, a jej
wymiary są uzależnione od poziomu wód gruntowych i możliwości wynikających z ukształtowania
terenu. Ponieważ komory fermentacyjne i silosy oraz laguny stanowią przystosowane do tego celu i
warunków lokalnych (poziomu wód gruntowych), szczelne układy nie należy spodziewać się
zanieczyszczenia wód gruntowych i gruntu. Przy braku odgazowania składowiska może pojawić się
niekontrolowana migracja gazu skutkująca nadmiernym zakwaszeniem gleby. Może to prowadzić do
60
zwiększenia zasięgu zanieczyszczenia powietrza i zagrożenia wybuchem, jak również do szkód w
procesie wegetacji roślin, spowodowanych nadmiernym zakwaszeniem gleby (głównie powodowanym
obecnością dwutlenku węgla i siarkowodoru) oraz wypieraniem z niej tlenu. Migracja gazu w gruncie jest
uzależniona przede wszystkim od jego porowatości oraz wilgotności i spoistości. Wielkość migracji
biogazu zależy również od stopnia zagęszczenia składowiska i jego uszczelnienia. Zakłada się jednak
zastosowanie nowoczesnych najwyższych technologii i wyposażenie obiektu w bierne lub aktywne
systemy odgazowania, a Studium podkreśla dodatkowo, że istniejące i projektowane zagospodarowanie
terenu nie może powodować przekroczeń standardów jakości środowiska.
Projektowane dolesienia i stawy rybne zaliczane są z reguły do oddziaływań pozytywnych na
powierzchnie ziemi.
Jedynym naruszonym zasobem naturalnym jest zajmowana przestrzeń. W obszarze Studium nie
stwierdza się występowania udokumentowanych złóż kopalin.
Oddziaływanie na krajobraz
W strefie A Studium - północnej (krajobrazowej) w obszarze Al obejmującym otulinę
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, projektowana jest lokalizacja urządzeń wytwarzających
energię z odnawialnych źródeł energii. Obiekty terenów elektrowni będą stanowić trwały i znaczący
akcent architektoniczny, niejednokrotnie widoczny ze znacznej odległości, co niewątpliwie jest
bezpośrednią, negatywną ingerencją w krajobraz o charakterze negatywnym. W Studium nie ustalono
dopuszczalnej maksymalnej mocy i wysokości elektrowni, ale z dotychczasowych doświadczeń z terenu
Zamojszczyzny przypuszczać można, że budowle te dochodzić mogą do łącznej wysokości nawet 180 i
mocy 2-3 MW każda. Będą to więc budowle o dość wysokim poziomie oddziaływania na środowisko, w
tym na krajobraz Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego i na strukturę przestrzenna terenów
otaczających. Wyznaczenie terenów pod farmę wiatrową i realizacja przedsięwzięcia skutecznie
ograniczy bowiem możliwości rozwoju przestrzennego miejscowości w otoczeniu, praktycznie do
zabudowy luk w istniejących pasmach urbanistycznych, ze względu na emisję hałasu, który z reguły
osiąga poziom dopuszczalny dla zabudowy mieszkaniowej lub zagrodowej w odległości 400-500 m od
budowli. Ponadto oddziaływanie planowanej farmy na krajobraz i walory wizualne szerszego rejonu
zaliczyć można do oddziaływań skumulowanych
z oddziaływaniami projektowanych farm
wiatrowych w gminach położonych w południowo-wschodniej części województwa, a także
sąsiadujących z gminą Sitno (Miączyn, Trzeszczany, Werbkowice, Tyszowce, Łaszczów, Tomaszów
Lubelski, Jarczów).
Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie Lubelskim w
tym aspekcie podaje, że w krajobrazie falistym oddziaływania widokowe turbin mogą być widoczne z 3
km (odległość ta jest dwukrotnie większa w krajobrazie bardziej monotonnym). Dodatkowo, w obszarach
narażonych na przebywanie ptaków działaniem eliminującym powinno być wykluczenie nowych zalesień
w celu maskowania farm wiatrowych, nie tylko zmieniających nasilenie wiatrów, ale by nie ‘zwabiać’
ptactwa do gniazdowania i związanych z tym migracji dobowych. Ważna jest też kolorystyka samych
masztów. Farma wiatrowa, jako zespół kilkunastu elektrowni wiatrowych wraz z tzw. infrastrukturą
towarzyszącą (stacją transformatorową, drogami dojazdowymi, masztem do pomiaru prędkości wiatru,
itp.), rozmieszczonych na terenie o znaczącej powierzchni, może więc stać się elementem dominującym
w krajobrazie danego regionu. Negatywny wpływ farmy wiatrowej na otaczający ją krajobraz maleje
wraz ze wzrostem odległości od inwestycji. Na tej podstawie w literaturze wyróżniono następujące strefy
tzw. „wizualnego oddziaływania” elektrowni wiatrowych:
· Strefa I (w odległości do 2 km od farmy wiatrowej) – farma wiatrowa jest elementem dominującym w
krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika jest wyraźnie widoczny i dostrzegany przez człowieka.
· Strefa II (w odległości od 1 do 4,5 km od farmy wiatrowej w warunkach dobrej widoczności) –
elektrownie wiatrowe wyróżniają się w krajobrazie i łatwo je dostrzec, ale nie są elementem
dominującym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i przyciąga wzrok człowieka.
· Strefa III (w odległości od 2 do 8 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe są widoczne, ale
nie są „narzucającym się” elementem w krajobrazie. W warunkach dobrej widoczności można dostrzec
obracający się wirnik, ale na tle swojego otoczenia same turbiny wydają się być stosunkowo niewielkich
rozmiarów.
· Strefa IV (w odległości powyżej 7 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe wydają się być
niewielkich rozmiarów i nie wyróżniają się znacząco w otaczającym je krajobrazie. Obrotowy ruch
wirnika z takiej odległości jest właściwie niedostrzegalny.
61
Analizując widoczność budowli w odniesieniu do zasięgu przestrzennego oddziaływania w strefie
potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia z uwzględnieniem typów krajobrazu i rangi walorów
krajobrazowych, jak również kulturowych, historycznych i turystycznych Parku stwierdzić należy, że
najbliższe turbiny oddalone będą o ok.700 m (pierwsze skupisko 3 elektrowni) i ok.1,5 km od
(największy kompleks turbin na wschodzie gminy) od granicy PK i będą się mieścić w I strefie
oddziaływnia. Będą one elemetami dominującymi w krajobrazie widocznym z brzeżnych terenów Parku.
Odległość granicy Parku od skupiska turbin w okolicy miejscowości Cześniki wynosi blisko 10 km i (IV
strefa oddziaływań) i elektrownie te będą wydawać się niewielkie i nie rzucające się w oczy dla
potencjalnego, przeciętnego użytkownika Parku.
W opracowaniu „Przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie
lubelskim” z 2011 r. obszar otaczający teren rozpatrywany pod lokalizację elektrowni wiatrowych od
strony północnej – obszar Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego – zaliczany jest do obszarów o
wysokich walorach krajobrazowych i wypoczynkowych o znaczeniu regionalnym. Otulina Parku oraz
Grabowiecko – Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu wraz z planowanym powiększeniem został
uznany za obszar o dość wysokich walorach krajobrazowych i wypoczynkowych. Tereny te uznano także
za strefę ochrony fizjonomii krajobrazu z rygorami szczególnej dbałości o estetykę krajobrazu. W
otoczeniu takich obszarów powinna być ograniczona nadmierna działalność inwestycyjna, która może
negatywnie wpływać na przyrodę i krajobraz, w tym lokalizacja wiatraków.
Teren proponowany pod lokalizację turbin wiatrowych jest harmonijnym krajobrazem rolniczym
o dobrych warunkach dla rozwoju agroturystyki. Nowe, wysokie obiekty realizowane na takim obszarze
stanowić będą dominanty w krajobrazie, które mogą obniżać standard wypoczynku. Dopuszczalna jest
lokalizacja małych elektrowni wiatrowych na potrzeby indywidualne gospodarstw rolnych. Realizacja
inwestycji, oprócz wprowadzenia dysharmonii w krajobrazie w miejscach o tradycyjnych walorach
krajobrazowych, wpłynie także na komfort akustyczny.
Na ekspozycję turbin wiatrowych w krajobrazie mają wpływ:
–cechy terenu: ukształtowanie, użytkowanie (występowanie lasów, zadrzewień, budynków),
występowanie zbiorników wodnych tworzących rozległe płaszczyzny ekspozycyjne;
–koncentracje ludzi – obserwatorów elektrowni (miejscowości, szlaki komunikacyjne i turystyczne).
Widoczność obiektu (wieży) o wysokości 100 m (przy wysokości wzniesienia wzroku na 1,75 m
powyżej poziomu terenu), przy założeniu że teren jest płaski i uwzględnieniu kulistości ziemi, znika
całkowicie w odległości ok. 43 km. W warunkach terenów lądowych ze względu na ukształtowanie
terenu i przesłony terenowe, a także warunki pogodowe wartość ta jest zdecydowanie mniejsza. Istotny
spadek postrzegania elektrowni wiatrowej w krajobrazie falistym następuje w odległości ok. 6 km. Istotne
znaczenie krajobrazowe elektrownia wiatrowa w takim terenie wywiera na odległość około 3 km.
Miejscowości, z których turbiny będą najbardziej widoczne. Są to przede wszystkim miejscowości
bezpośrednio sąsiadujące z analizowanym terenem: Sitno, Kolonia Sitno, Kornelówka, Czołki. Teren
bezpośredniej lokalizacji elektrowni wiatrowych znajduje się na skraju wzniesienia Działów
Grabowieckich i jest terenem pofałdowanym położonym na wysokości 235 – 260 m n.p.m. Deniwelacje
dochodzą do ok. 25 m. Teren otaczający inwestycję charakteryzuje się również typowym dla tego terenu
pofałdowaniem. Od strony południowej teren obniża się w kierunku doliny rzeki Czarny Potok do
wysokości ok. 210 m n.p.m., dalej w kierunku południowym wysokość terenu nie przekracza 240 m
n.p.m. aż do obszaru Roztocza wzniesionego na wysokość ponad 300 m n.p.m i oddalonego o około 20
km od analizowanego terenu. Na tym kierunku nie występują większe obiekty czy kompleksy leśne
mogące stanowić barierę dla widoczności turbin. Z tego względu zasięg widoczności turbin wiatrowych
w kierunku południowym będzie większy niż w przypadku kierunku północnego i prawdopodobnie na
całym obszarze pomiędzy analizowanym terenem a obszarem Roztocza turbiny stanowić będą wyraźne
dominanty w krajobrazie. Wieże elektrowni widoczne będą także z terenów projektowanych obszarów
chronionego krajobrazu. W kierunku północnym teren jest również terenem pofałdowanym wznoszącym
się na wysokość 240 – 250 m n.p.m. Widoczność turbin będzie ograniczona dzięki kompleksowi leśnemu
Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego. Drzewa o wysokości 15 – 20 m stanowić będą czynnik
ograniczający widoczność turbin.
Ocena wpływu elektrowni wiatrowej na estetykę krajobrazu jest oceną względną, gdyż sposób
postrzegania elektrowni wiatrowej, jako elementu krajobrazu jest cechą indywidualną każdego człowieka.
W związku z tym, nie można jednoznacznie stwierdzić, że wszyscy okoliczni mieszkańcy będą mieli
pozytywne lub negatywne odczucia związane z występowaniem nowych obiektów w krajobrazie.
62
Zdaniem części społeczeństwa – wiatrak i jego obracające się śmigła wprowadzają dysharmonię w
miejscach o tradycyjnych walorach krajobrazowych. Dla części osób są to elementy „uatrakcyjniające”
obszar, na którym się znajdują.
Realizowana inwestycja niewątpliwie wprowadzi nowe elementy do krajobrazu. Wieże
elektrowni będą widoczne z odległości kilku, a nawet kilkunastu kilometrów. Usytuowanie turbin na
wzniesieniu dodatkowo spotęguje ich ekspozycję.
Przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji turbin wiatrowych należy pamiętać, że walory
estetyczne krajobrazu naturalnego i kulturowego stanowią obecnie coraz bardziej poszukiwany zasób
przyrody i powinny być chronione przed zbyt swobodnym dysponowaniem przestrzenią szczególnie
w województwie lubelskim, którego krajobrazy posiadają walory unikalne w skali całego kraju.
Niestety na etapie zmian Studium nie znane są tak dokładne dane techniczne (moc czy wysokość
wiatraków) – rezerwuje się jedynie tereny pod ewentualną ich lokalizacje (z zachowaniem strefy
ograniczonego zainwestowania). Pozytywnym aspektem jest jedynie to, że największe dominanty
krajobrazowe (maszty urządzeń energetyki wiatrowej) lokowane są poza najcenniejszymi krajobrazowo
terenami gminy (typowanymi do objęcia ochroną). Jednak potencjale budowle o wysokości ok.170 -180
m będą widoczne z 8-10 km i będą stanowić element dysharmonijny w miejscowym krajobrazie ako tzw.
„wizualne zanieczyszczenie" na okres ok. 20-30 lat (rozumiany w Prognozie, jako oddziaływanie
długoterminowe) i jednocześnie będą miały będą miały negatywny wpływ na krajobraz zlokalizowanego
od strony północnej Skierbieszowskiego PK - walory krajobrazowe, kulturowe, historyczne i turystyczne
środowiska.
Tereny zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej, czy agroturystycznej z racji na lokowanie w
pasach już zainwestowanych nie będą wizualnym oddziaływaniem znaczącym. Oddziaływania zabudowy
zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w m. Stanisławka, znajdującej się
w granicach Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, nie będzie znacząco negatywnie oddziaływać na
walory przyrodnicze, kulturowe, historyczne, krajobrazowe oraz turystyczne środowiska. Zabudowa
obejmuje teren sąsiadujący z kompleksem leśnym, ale w obszarze zurbanizowanym, położonym przy
drodze dojazdowej. Tereny sportu i rekreacji, z racji na zwyczajowe dogospodarowanie ich zielenią, nie
powinny stanowić elementu znacząco negatywnego w krajobrazie. Tereny dolesień i stawy rybne będą
elementem wzbogacającym walory krajobrazowe. Negatywny wpływ na krajobraz może mieć jednak
element przestrzeni, jaki stanowić będą potencjalne instalacje solarne czy urządzenia (np. silosy)
biogazowni (oddalone od Parku o ok.2,8 km). Oddziaływanie to będzie spowodowane zastosowaniem
istotnych pod zwględem kubaturowym urzadzeń i budowli biogazowni oraz znaczącymi, zwartymi
powerzchniomi zajętymi i przekształconymi przez baterie słoneczne.
Ustalenia Studium będą miały zarówno bezpośredni, negatywny, jak i pozytywny, pośredni
(poprzez np. ustanowienie ostoi chronionych, strefy zielonego pierścienia i zrównoważonego rozwoju,
czy samego faktu wyznaczenia uporządkowanych, zgodnych z zasadami ładu przestrzennego terenów
zainwestowania), długookresowy charakter.
Studium generuje zatem bezpośrednie, długotrwałe i stałe, negatywne i skumulowane z
ewentualnie planowanymi w gminach sąsiednich oddziaływania na krajobraz.
Oddziaływanie na zabytki i dobra materialne
Nie przewiduje się negatywnego wpływu na sferę dóbr kulturowych – wprowadzane w
zagospodarowaniu zmiany mają neutralny wpływ na najbliższe przedmioty ewentualnej ochrony
konserwatorskiej.
Bezpośrednie sąsiedztwo terenów przeznaczonych pod alternatywne źródła energii (a nawet sama
widoczność np. farmy wiatrowej) mogą przyczynić się do spadku wartości nieruchomości. Ponadto
turbiny wiatrowe, podobnie jak inne wysokie budowle mogą też zaburzać sygnały elektromagnetyczne
wykorzystywane w telekomunikacji, nawigacji oraz przez urządzenia radarowe. Skala zaburzeń pola
elektromagnetycznego jest uzależniona od: lokalizacji farmy wiatrowej w stosunku do położenia
nadajnika i odbiornika fal elektromagnetycznych, charakterystyki łopat wirnika (m.in. od rodzaju
materiału, z którego zostały wykonane), charakterystyki odbiornika, częstotliwości sygnału, rozchodzenia
się fal w powietrzu atmosferycznym. Z racji na niewielką ilość nadajników na terenie tej gminy, nie
prognozuje się tego typu oddziaływań, a proces uzgodnień z odpowiednimi instytucjami w fazie
realizacji inwestycji wyeliminuje ewentualne kolizje.
Ponadto lokalizacji farmy i wynikająca z z tego emisja hałasu ponadnormatywnego w strefie
63
około 400-500 m od budowli wpłynie na rozwój przestrzenny istniejących w otoczeniu jednostek
osadniczych (np. wyznaczenie drugiej linii zabudowy lub wydłużenie pasma urbanistycznego wsi wzdłuż
istniejących dróg publicznych).
Generalnie wprowadzenie terenów zabudowy mieszkaniowo-usługowej, terenów sportu i
rekreacji, usług agroturystyki dróg oraz terenów pod alternatywne źródła energii (elektrownie wiatrowe,
instalacje solarne i biogazownie) jest pozytywnym (w kontekście dóbr materialnych) ustaleniem Studium,
bo oceniając dobro materialne jako wszystkie środki, które mogą być wykorzystane, bezpośrednio lub
pośrednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich stwierdzić należy jednoznacznie, że zapisy Studium służą
ogólnemu rozwojowi fragmentów gminy, a więc wzbogaceniu dóbr materialnych przy wykorzystaniu
istniejącego potencjału środowiska (staw rybny, zabudowa) i zachowaniu jego walorów (strefa zielonego
pierścienia, zrównoważonego rozwoju turystyki i obszarów Natura 2000).
Będą to w przewadze pośrednie (ale też i bezpośrednie), głównie pozytywne oddziaływania
długotrwałe i stałe.
11. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE LUB OGRANICZENIE NEGATYWNYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODWISKO MOGĄCYCH WYNIKAĆ Z REALIZACJI USTALEŃ DOKUMENTU
Generalnie celem minimalizowania uciążliwości proponowanych w Studium funkcji należy
stosować przy ich realizacji najnowsze dostępne technologie i wysokiej jakości urządzenia. W celu
minimalizacji negatywnych oddziaływań na środowisko, Studium wprowadza zasady ochrony
środowiska.
•ochrona Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego (SPK) (fragment położony w półn. części gminy ok. 1600 ha) wg planu ochrony, do czasu sporządzenia planu ochrony wg ustaleń zawartych w
odpowiednich aktach prawnych, Węzeł ekologiczny w krajowej sieci ECONET,
•ochrona rezerwatu leśnego „Łaziska" - do czasu sporządzenia planu ochrony, wg ustaleń ochrony
rezerwatowej zawartych w odpowiednich aktach prawnych,
•ochrona otuliny SPK zgodnie z zasadami zabezpieczającymi Park przed szkodliwym działaniem
czynników zewnętrznych (ok. 1601 ha),
•wszelka działalność inwestycyjna zagrażająca (szkodliwa) środowisku winna być uzgodniona z
Zespołem Zamojskich Parków Krajobrazowych zgodnie z obowiązującymi przepisami,
•ochrona projektowanego Obszaru Natura 2000 Bródek PLH 060085 wg ustaleń ochrony zawartych w
odpowiednich aktach prawnych,
•ochrona projektowanego Obszaru Natura 2000 Dolina Górnej Siniochy PLH 060086 wg ustaleń
ochrony zawartych w odpowiednich aktach prawnych,
•ochrona projektowanego Obszaru Natura 2000 Kornelówka PLH 0600p1 wg ustaleń ochrony zawartych
w odpowiednich aktach prawnych,
•ochrona obszarów system przyrodniczego gminy z funkcją ekologiczną dla:
- Doliny rzeki Czarny Potok będącej lokalnym korytarzem ekologicznym powiązanym funkcjonalnie
poprzez korytarz Łabuńki z krajowym korytarzem ekologicznym – Dolina Wieprza
− Doliny rzeki Sioniochy będącej lokalnym korytarzem ekologicznym powiązanym funkcjonalnie
poprzez regionalny korytarz ekologiczny Doliny Huczwy z międzynarodowym korytarzem ekologicznym –
Dolina Bugu,
• ochrona pomników przyrody - zakaz użytkowania i zagospodarowania terenów otaczających w sposób
degradujący wartość obiektów,
• wnioskuje się do objęcia ochroną prawną obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych - ONO
(Obszar Najwyższej Ochrony) i określa się kierunki działania:
−
zakaz realizacji nowych elementów zagospodarowania, które mogą pośrednio lub bezpośrednio
zagrażać wodom podziemnym,
−
stopniowa likwidacja istniejących zagrożeń dla wód podziemnych poprzez:
•budowę kanalizacji zbiorczych
• odprowadzenie ścieków do oczyszczalni
• uszczelnianie szamb na obszarach nieskanalizowanych,
•ochrona zlewni Wolicy położonej w północnej części gminy Sitno wskazanej do objęcia statusem obszaru
chronionego zlewni wód powierzchniowych polegająca na:
64
−
ochronie dolin rzecznych i pozadolinnych podmokłości przed odwodnieniem,
−
uporządkowaniu gospodarki wodno-ściekowej,
−
eliminacji ognisk zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych,
−
wykluczeniu lokalizacji obiektów uciążliwych dla środowiska,
• ochrona strefy terenów podmiejskich w postaci „Zielonego Pierścienia”, utworzona w celu poprawy
warunków życia w mieście Zamościu, za elementy którego uznaje się doliny rzeczne, większe kompleksy
leśne i rolnicze tereny otwarte z zachowanym harmonijnym krajobrazem; Zielonemu Pierścieniowi
przypisuje się:
−
funkcje ochronną struktury przestrzennej przed semiurbanizacją i chaotyczną urbanizacją;
−
funkcje buforową, osłabiającą presję miasta na tereny wiejskie;
−
funkcje wypoczynku codziennego i świątecznego dla mieszkańców miasta;
•W obrębie pierścienia cenne pod względem przyrodniczo - krajobrazowym elementy struktury wskazuje
się do ochrony prawnej, pozostałe przyrodnicze elementy krajobrazu przeznacza się do ochrony
planistycznej; doliny rzeczne i tereny leśne traktuje się jako główne kierunki zasilania przyrodniczego
miasta
•Zasady ochrony i rozwoju przestrzennym terenów aktywnych biologiczne polegają na:
−
ochronie ciągłości przestrzennej biotypów,
−
wprowadzeniu zalesień i zadrzewień
−
stopniowym przejściu w intensywności zagospodarowania pomiędzy zabudową a terenami
pełniącymi funkcje przyrodnicze;
•poprawa stanu jakości wód powierzchniowych poprzez uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej.
•odrzucenie prostowania i skracania biegów cieków wodnych jako technicznej ich regulacji.
•Ochrona gleb:
−
wysokich klas bonitacyjnych przez ograniczenie zmiany sposobu użytkowania terenów rolnych,
−
przed erozją poprzez wprowadzenie zalesień na glebach słabych i wprowadzanie zadrzewień i
zakrzewień śródpolnych.
•Ochrona lasów poprzez:
−
wprowadzanie działań umożliwiających wyłączenia gruntów z użytkowania rolniczego na leśne
(poprzez zalesianie),
−
prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie z planami urządzania lasów (plany uproszczone dla lasów
prywatnych),
•eksploatacja surowców mineralnych tylko dla potrzeb lokalnych.
•utrzymanie swobodnego przepływu gazów (powietrza), a głównie w obszarach, ekologicznych,
•ochrona i wzbogacanie lokalnego krajobrazu powiązanego z sąsiednimi gminami i wartościami
światowego dziedzictwa kulturowego m. Zamościa.
•ograniczenie oddziaływania lokalnych emisji poprzez:
−
wprowadzanie nowych wysokosprawnych urządzeń ochronnych i modernizację przestarzałych
technologii istniejących,
−
kontynuację gazyfikacji,
−
modernizację i budowę infrastruktury technicznej z zakresu odprowadzania i utylizacji odpadów
płynnych i stałych.
•służące zachowaniu ładu przestrzennego parametry zabudowy;
•ochrona i poprawa stanu funkcjonalno - technicznego istniejących zasobów zabytkowych prawnie
chronionych i postulowanych do objęcia ochroną i ich właściwa ekspozycja w krajobrazie z odpowiednim
zagospodarowaniem terenów otaczających,
•możliwe wykorzystywanie i adaptacja obiektów o wartościach kulturowych na cele usługowe (a głównie
udostępnianie dla turystyki),
•przeciwdziałanie dewastacji krajobrazu obiektami infrastruktury technicznej,
•zachowanie istniejących stref ochrony widokowej i krajobrazowej oraz osi widokowych, otaczanie
zielenią obiektów dysharmonijnych,
•wykluczanie lokalizacji obiektów budowlanych w rejonach objętych ochroną archeologiczną i
stosowanie nadzoru archeologicznego w przypadku prowadzenia i robót ziemnych,
•utrzymanie nieczynnych cmentarzy wyznaniowych,
•promowanie zasobów kulturowych gminy w połączeniu gminami sąsiednimi,
•pozyskiwanie inwestorów zainteresowanych zagospodarowaniem i ochroną obiektów zabytkowych,
•wskazane wprowadzanie (odtwarzanie) do współczesnych realizacji cech i form regionalnych
65
związanych z tożsamością obszaru,
•przywracanie działań scaleniowych,
•ochrona znanych stanowisk archeologicznych i zabezpieczenie przypadkowo dokonanych znalezisk, co
do których istnieje przypuszczenie, że mogą być zabytkami archeologicznymi,
•ochrona i zachowanie historycznych krzyży, figurek i kapliczek przydrożnych,
•realizacja wszelkich inwestycji i robót ziemnych w obszarze znanych stanowisk archeologicznych
powinna być poprzedzona wykonaniem archeologicznych wykopaliskowych badań wyprzedzających przedinwestycyjnych,
•wykonanie badań archeologicznych należy uzyskać odrębne pozwolenie właściwego wojewódzkiego
konserwatora zabytków.
Ponadto w kwestii alternatywnych źródeł energii:
•wyklucza się zabudowę:
−
mieszkaniową i usługową w strefie ochronnej związanej z ograniczeniami w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu wymagającej ochrony przed hałasem przekraczającym 45 dB w
porze nocnej
−
mieszkaniową jednorodzinną w strefie ochronnej związanej z ograniczeniami w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu wymagającej ochrony przed hałasem przekraczającym 40 dB w
porze nocnej
−
możliwość lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii
(elektrownie wiatrowe, biogazownie, instalacji solarnych) zgodnie z uwarunkowaniami rozwoju
energetyki zawartymi w „Wojewódzkim Programie Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla
Województwa Lubelskiego” z uwzględnieniem następujących zasad i założeń:
·
budowa urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii po identyfikacji i
ograniczeniu do minimum ryzyka przyrodniczego oraz niekorzystnego oddziaływania na środowisko
akustyczne i krajobraz;
·
na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przeznaczenie
terenów dla rozwoju energetyki uwarunkowane jest analizą, oceną i stwierdzeniem (w prognozie
oddziaływania na środowisko) braku możliwości wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania na
środowisko przyrodnicze w tym obszary i gatunki chronione, ptaki, nietoperze oraz klimat akustyczny i
krajobraz;
·
realizacja planowanych inwestycji powinien na być przeprowadzona monitoringami
przyrodniczymi;
·
rozwiązania technologiczne nie powinny odbiegać od standardów stosowanych w obiektach
związanych z tego typu działalnością i opierać się na nowoczesnej technologii;
·
połączenie poszczególnych urządzeń energetyki odnawialnej z istniejącym systemem energetycznym
należy realizować za pośrednictwem linii elektroenergetycznych średniego lub wysokiego napięcia z
możliwością budowy stacji WN/SN, w uzgodnieniu z właściwym zarządcą sieci, minimalizując ich
oddziaływanie na środowisko oraz krajobraz, ze wskazaniem tworzenia systemów kablowych
(podziemnych) - prowadzenie linii napowietrznych możliwe jedynie w wyjątkowych przypadkach,
·
dopuszcza się lokalizację podziemnej i nadziemnej infrastruktury,
·
lokalizację stacji WN/SN, a także przebieg dróg i sieci oraz lokalizację urządzeń związanych z
eksploatacją urządzeń energetyki odnawialnej należy ustalić w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego,
·
dopuszcza się budowę sieci dróg wewnętrznych pomiędzy obiektami siłowni w sposób
umożliwiający połączenie ich z drogami publicznymi po uzgodnieniu zjazdów z właściwym zarządcą
drogi;
·
w przypadku realizacji budowli siłowni wiatrowych należy zachować minimalne odległości od
budynków mieszkalnych przyjmując min. 400m,
·
pożądana odległość posadowienia siłowni wiatrowej od skrajnego przewodu planowanych
napowietrznych linii 110 kV powinna być większa niż 3d, gdzie d jest średnicą koła zataczanego przez
łopaty siłowni wiatrowej; dopuszcza się posadowienie siłowni w odległości nie mniejszej niż 1,5d od
skrajnego przewodu planowanej linii napowietrznej 110 kV – wymagane jest wówczas zastosowanie
rozwiązań technologicznych zwiększających odporność linii na oddziaływanie siłowni wiatrowej;
·
wzdłuż trasy napowietrznych linii elektroenergetycznych o napięciu do 45 kV ustala się pasy
terenu, w których przy dowolnym stanie pracy siłowni wiatrowej, nie może znaleźć się jakikolwiek jej
66
element (w szczególności łopaty siłowni); w przypadku braku możliwości spełnienia wymienionego
warunku dopuszcza się wykonanie przebudowy kolidującej linii napowietrznej na kablową na koszt i
staraniem inwestora planowanych elektrowni wiatrowych; oś symetrii wymienionego pasa terenu
wyznaczają słupy linii, szerokość tych pasów terenu dla danego typu linii:
Rodzaj linii
Linia jednotorowa
Linia dwutorowa
Linie niskiego napięcia (do 1 kV)
20 m
25 m
Linie średniego napięcia (do 45 kV)
25 m
30 m
·
w wyznaczonych strefach ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu wprowadza się zakaz zalesień terenów rolnych,
·
w wyznaczonych strefach ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu wprowadza się zakaz lokalizacji terenów o funkcjach
wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym odpowiednio 40 dB i 45 dB w porze nocnej,
· akustyczne oddziaływanie generowane przez turbiny nie może przekraczać określonych
poziomów hałasu 40 dB i 45 dB w porze nocnej, poza granicami stref wskazanych na rysunku
studium,
·
wszelkie projektowane obiekty o wysokości równej i większej od 50 m npt. podlegają zgłoszeniu do
Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP.
Działania ograniczające negatywny wpływ powinny się skupić głównie na terenach
przyszłych elektrowni wiatrowych (jako funkcji potencjalnie najbardziej kolizyjnych). Negatywne
oddziaływanie (którego wykrycie na etapie Prognozy nie było możliwe) nowo wprowadzonych czy też
zaakceptowanych funkcji (głównie zabudowy zagrodowej, dróg) na różnorodność biologiczną powinno
się łagodzić poprzez wprowadzenie następujących działań:
- ograniczanie śmiertelności zwierząt na drogach (np. poprzez budowę przepustów i tuneli oraz
ogradzanie dróg);
− ograniczanie prowadzenia prac realizacyjnych do pory dziennej (w szczególności w przypadkach
możliwej kolizji z obszarami bytowania cennych ptaków);
− zachowanie szczególnej ostrożności w czasie prowadzenia wszelkich prac w sąsiedztwie cieków i
zbiorników wodnych zasilających w wodę chronione obszary;
− odtwarzanie zniszczonych siedlisk w miejscach zastępczych np. przesadzenie szczególnie cennych
roślin, przeniesienie fragmentów (np. z dziuplami) ściętych drzew, stanowiących np. siedlisko
występowania cennych gatunków bezkręgowców lub porostów w miejsca, gdzie będą mogły znaleźć
siedliska zastępcze;
− rekultywacja terenów narażonych na zmianę i degradację.
W celu ograniczenia negatywnego oddziaływania na gatunki nietoperzy zaleca się:
– utrzymywanie nowych, liniowych elementów infrastruktury będących w zarządzie inwestora, takich jak
drogi techniczne, w stanie bezdrzewnym – nieobsadzanie ich drzewami i krzewami, jak również usuwanie
spontanicznie pojawiających się, nowych zakrzewień w takich miejscach, gdyż takie przekształcenia
szaty roślinnej mogłyby doprowadzić do wzrostu aktywności nietoperzy na omawianym obszarze;
–w okresie od 1 kwietnia do 15 maja wyłączanie turbin wiatrowych na terenie farmy w godzinach między
zachodem a wschodem słońca przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s, kiedy zachodzi około 80%
przypadków kolizji nietoperzy z łopatami wirników - okres obligatoryjnego wyłączania turbin pokrywa
się ze szczytami aktywności borowca wielkiego i karlika większego podczas wędrówki wiosennej,
opisywanymi w literaturze (a zarazem z okresem największej śmiertelności nietoperzy);
–w okresie od 15 sierpnia do 31 października wyłączanie turbin wiatrowych na terenie farmy w
godzinach między zachodem a wschodem słońca przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s, kiedy zachodzi
około 80% przypadków kolizji nietoperzy z łopatami wirników - okres obligatoryjnego wyłączania turbin
pokrywa się obserwacjami migrujących borowców wielkich na badanym terenie, a także ze szczytami
aktywności borowca wielkiego i karlika większego podczas wędrówki jesiennej, opisywanymi w
literaturze (a zarazem z okresem największej śmiertelności nietoperzy);
–przeprowadzenie trzyletniego monitoringu porealizacyjnego, opartego o poszukiwanie ewentualnych
zabitych nietoperzy i automatyczną rejestrację ich aktywności przy wybranych wiatrakach,
67
pozwalającego oszacować aktualny wpływ farmy na chiropterofaunę, zgodnie z metodyką zawartą w
aktualnych, krajowych „Wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na
nietoperze” oraz opracowaniach Brinkmanna (2006) i Arnetta (2005).
–w przypadku, gdyby odnotowano wysoką śmiertelność nietoperzy w którymkolwiek z okresów
fenologicznych, należy rozszerzyć okres wyłączania wybranych turbin w nocy podczas słabego wiatru
(ok. 4-6 m/s). Szczególną uwagę należy zwrócić na okres od 20 kwietnia do 5 maja, kiedy odnotowano
szczyt aktywności nietoperzy związany z migracją wiosenną, choć – w świetle dotychczasowej literatury
– śmiertelność tych zwierząt w tym okresie jest relatywnie niska. Z drugiej strony, w przypadku, gdyby
monitoring akustyczny w kolejnych latach nie zarejestrował niektórych szczytów aktywności nietoperzy
w okresie migracji sezonowych, możliwa byłaby korekta terminów wyłączania turbin, lub całkowita
rezygnacja z tego rozwiązania.
W celu minimalizacji lub wyeliminowania negatywnego wpływu planowanej elektrowni na
ptaki wskazane jest oświetlenie wiatraków od dołu, tak aby całe (wraz ze skrzydłami) były dobrze
widoczne w nocy. Oświetlenie to jest konieczne w najbliżej doliny umiejscowionych turbinach, w okresie
wędrówek III-V i VIII-X, zwłaszcza, że przelatuje tędy stada ptaków wędrujących nocą;
- zaleca się czasowe wstrzymanie prac turbin wiatrowych w okresach najwyższej liczebności ptaków na
analizowanym terenie, czyli w czasie migracji jesiennej (od 15 września do 15 listopada) oraz w okresie
migracji wiosennej (od 15 marca do 30 kwietnia), co pozwoli uniknąć kolizji z obiektami (choć
zważywszy na instynkt samozachowawczy zwierząt nie wykazuje się tendencji i zdolności do
destrukcyjnego autounicestwienia poszczególnych osobników) i umożliwi swobodne korzystanie z w
pełni dostępnych powierzchniowo potencjalnych żerowisk;
- dodatkowo w ramach monitoringu porealizacyjnego należy przeprowadzić ocenę śmiertelności ptaków
w wyniku kolizji z siłowniami oraz testy eksperymentalne kontrolujące żerowanie na ofiarach i
aktywność padlinożerców;
- w przypadku stwierdzenia w trakcie monitoringu porealizacyjnego znacząco większej, w odniesieniu do
prognoz w niniejszym opracowaniu, śmiertelności ptaków należy rozważyć całkowite wstrzymanie pracy
elektrowni wiatrowych i przeniesienie jej do innej, mniej konfliktowej lokalizacji;
- w celu uniknięcia dezorientacji ptaków podczas migracji nocnej należy ograniczyć oświetlenie do
minimum w obrębie planowanej farmy;
- bardzo ważnym parametrem zmniejszającym ryzyko kolizji ptaków jest odpowiednie zaplanowanie
rozmieszczenia turbin wiatrowych w obrębie planowanej farmy w planach miejscowych w ten sposób,
aby ograniczyć również efekt bariery migracyjnej;
- zalecane jest unikanie wprowadzenia zalesień i zakładania zadrzewień śródpolnych na terenie
projektowanej farmy i nie kształtowanie ciągów zieleni w ich sąsiedztwie;
- należy unikać ogrodzeń w obrębie planowanej farmy;
- należy stosować podziemne kable energetyczne;
- należy minimalizować ilość dróg pomiędzy elektrowniami;
- w celu zmniejszenia bogactwa gatunkowego i zagęszczenia ptaków w obrębie i/lub sąsiedztwie
projektowanej farmy należy unikać zakładania upraw polowych (np; rzepak, oziminy, kukurydza), które
mogą być atrakcyjne jako żerowisko dla migrujących ptaków;
- wszystkie prace inwestycyjne należy prowadzić w ograniczonym zakresie przestrzennym, aby w jak
najmniejszym stopniu zniszczyć siedliska ptaków;
- wszystkie prace inwestycyjne (wykopy, nasypy itp;) należy prowadzić w ten sposób, aby nie
doprowadzić do zmiany stosunków wodnych w obrębie obszaru inwestycji;
- należy stosować kolorystykę elektrowni wiatrowych (gondola i wirnik) zmniejszającą
ryzyko kolizji z migrującymi ptakami, tzn; kolor jasnoszary lub biały;
- jeśli to będzie konieczne w obrębie planowanej inwestycji wycinkę drzew i krzewów należy
przeprowadzić poza okresem lęgowym gatunków ptaków tj; w okresie od 1 września do 31 marca.
Ograniczenie negatywnego oddziaływania na płazy, gady i drobne ssaki, związane są z
następującymi zasadami:
-niezbędna infrastruktura związana z powinna być prowadzona, o ile nie wymaga odwodnienia;
- infrastruktura najistotniejszych, przyszłych inwestycji budowlanych nie może zawierać elementów,
które mogą być pułapkami dla płazów, gadów i innych drobnych zwierząt jak studzienki kanalizacyjne
(jeśli konieczne to zabezpieczone) oraz tzw. korytka krakowskie, z których małe zwierzęta praktycznie
nie mają szansy wydostania się.
68
- podczas prowadzenia prac ziemnych należy wykopy zabezpieczać na czas wolny od robót folią
osadzoną na palach, wkopaną na kilka cm w ziemię i wysoką na ok. 50cm co zapobiegnie wpadaniu
małych zwierząt do wykopów.
W celu uniknięcia negatywnych, uciążliwych hałasów zaleca się natomiast prowadzenie
nowych prac budowlanych w sąsiedztwie zabudowy mieszkalnej tylko w porze dnia oraz optymalizację
czasu pracy, tak by ograniczyć liczbę przejazdów ciężkich, samochodów i maszyn. W fazie realizacji ze
względu na dużą dynamikę zmian w natężeniu hałasu nie stosuje się tymczasowych urządzeń ochronnych.
Hałas turbin modelowany może być technologicznie.
Niepożądaną ingerencję w strukturę krajobrazu, powodującą częstokroć zasadnicze zmiany jego
kształtu i walorów oraz negatywne podejście ze strony społeczeństwa można złagodzić stosując
następujące zasady:
- wprowadzanie ogrodzeń drewnianych zamiast betonowych;
- dostosowanie odpowiedniej kolorystyki i parametrów budynków;
- maskowanie zielenią niską elementów dysharmonijnych;
- odtworzenie czystego przedpola ekspozycyjnego, estetycznego tła przy pomocy działań porządkujących
tereny Studium;
- usuwanie elementów dysharmonijnych;
- nakaz rekultywacji obszarów sąsiednich zniszczonych w trakcie realizacji przedsięwzięcia;
- elektrownie wiatrowe w obrębie jednego zespołu powinny się składać z turbin i masztów o tej samej
wielkości, co pozytywnie wpływa na kompozycję;
- elektrownie widoczne na tle nieba mają jasne kolory łopat wirnika lub kolor elektrowni wiatrowych
dopasowany jest do otoczenia, gdy widoczny jest na przykład na tle gór;
- wybranie konstrukcji elektrowni wiatrowych, składającej się z trzech łopat.
- elektrownia składająca się z mniejszej liczby turbin, ale o większej mocy wywiera mniejszy wpływ
niż elektrownie złożone z większej liczby małych turbin.
Środki mające ograniczyć ewentualne, zauważone po realizacji farmy wiatrowej zaburzenia
pola elektromagnetycznego to:
- zainstalowanie tzw. anteny kierunkowej;
- ustawienie anteny w kierunku innego nadajnika;
- zainstalowanie wzmacniacza sygnału;
- zmiana położenia anteny;
–zainstalowanie anteny satelitarnej lub telewizji kablowej.
W celu zminimalizowania negatywnego oddziaływania terenów pod zabudowę na gleby (a w
konsekwencji też na wody podziemne) inwestycji drogowych, na etapie ich budowy i eksploatacji
stosować można całą gamę działań prośrodowiskowych, m.in.:
− wskazane jest ograniczenie zabudowy (teren usług, agroturystyka, zabudowa zagrodowa i
mieszkaniowa) do terenów gruntów ornych (w m. Stabrów przy drodze krajowej) oraz ograniczenie
funkcji (usług i agroturystyki) w dolinie Czarnego Potoku do stawu rybnego;
projektować i budować rozproszone odwodnienia drogi do otaczającego terenu (np. poprzez ograniczanie
stosowania krawężników zwiększających okresową koncentrację zanieczyszczeń);
− chronić teren przed zanieczyszczeniami substancjami ropopochodnymi i smarami używanymi w
urządzeniach mechanicznych i pojazdach, poprzez zastosowanie mas bitumicznych i innych (właściwych)
materiałów budowlanych;
− unikać nadmiernego niszczenia warstwy gleby, nie dopuszczać do naruszania stateczności skarp, czy
niszczenia urządzeń melioracyjnych;
− stosować urządzenia proekologiczne i dbać o utrzymanie ich sprawności i właściwego funkcjonowania;
− używać środków chemicznych w sposób zapewniający właściwe działanie, a jednocześnie nie
powodujący nadmiernego zanieczyszczenia środowiska.
W przypadku konieczności ograniczenia, nie przewidzianego obecnie negatywnego
oddziaływania inwestycji budowlanych na wody podziemne priorytetem powinna być skuteczna
ochrona najbliższych ujęć wód podziemnych i źródeł, użytkowych zbiorników wód podziemnych (w
szczególności GZWP) oraz ich obszarów ochronnych.
W celu zapewnienia ochrony zasobów wody konieczne jest:
− nakaz analiz hydrogeologicznych terenów inwestycyjnych na których występuje niski poziom wód
gruntowych i zastosowanie odpowednich rozwiązań technicznych chroniących wody (np.zabezpieczenia,
69
zakaz podpiwniczeń itp.).
- identyfikacja lokalnych ujęć wody położonych w pobliżu realizowanych inwestycji i ustalenie dla nich
stref ochronnych (ze szczególnym uwzględnieniem zakazu lokalizowania w tych strefach zaplecza
budowy, czy miejsc obsługi sprzętu budowlanego i pojazdów);
− wyposażenie zaplecza budowy w system odbioru i odprowadzania ścieków bytowych;
− stosowanie sprawnych technicznie maszyn i środków transportu podczas etapu budowy;
− zabezpieczenie (uszczelnienie) terenów zapleczy budowy,
− wyposażanie systemów odprowadzania wód opadowych w osadniki, piaskowniki i separatory
substancji ropopochodnych,
− wyposażanie rowów szczelnych w zastawki jako zabezpieczenie przed przedostaniem się
zanieczyszczeń do wód podziemnych w przypadkach poważnych awarii,
− w miarę możliwości budowanie dróg na nasypach a nie w wykopach,
− rekultywacja terenów narażonych na zmianę i degradację;
- racjonalne stosowanie środków do zwalczania śliskości w okresie zimowym i środków ochrony roślin w
okresie wegetacji upraw.
Zastosowanie się do wszystkich ustaleń Studium i powyższych propozycji powinno
wystarczająco ograniczyć lub nawet wykluczyć negatywne oddziaływanie ustaleń dokumentu na
środowisko. Podkreślić tu jednak trzeba, że powyższe zalecenia są jedynie propozycjami autora
prognozy – szczegółowe określenie środków minimalizujących negatywny wpływ, czy wytyczne
dotyczące monitoringu porealizacyjnego zawarte będą na późniejszym etapie proceduralnym (np.
'decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach').
12. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM
DOKUMENCIE
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko mówią, że zakres Prognozy
oddziaływania na środowisko powinien przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań przyjętych
w projekcie Studium (w szczególności w odniesieniu do obszarów Natura 2000). W przypadku
przedmiotowego Studium lokalizacja projektowanych terenów pod lokalizację terenów mieszkaniowousługowych, rekreacyjnych oraz biogazowni, terenów energetyki słonecznej i urządzeń energetyki
wiatrowej wynika po części z wytycznych wymienianych wyżej opracowań dotyczących alternatywnych
źródeł energii oraz uwarunkowań przyrodniczych (istniejące i projektowane, obszarowe formy ochrony
prawnej wprowadzane również ocenianym dokumentem planistycznym, czy elementy systemu
przyrodniczego) oraz wyników wstępnych monitoringów ptaków i nietoperzy (zarejestrowanych tras
migracji, czy obszarów żerowania, w stosunku do których dostosowywano rozmieszczenie konkretnych
turbin). Determinantami rozmieszczenia obszarów o nowej funkcji były również już istniejące obszary
zainwestowania urbanistycznego (tereny wolne od zabudowy, by zachowana została akustyczna strefa
ochronna, a dla terenów zabudowy MN i RM ciągi zabudowy już istniejącej, by zachować kontynuacje
zabudowy) i uwarunkowań ekofizjograficznych (obszary poza dolinami rzecznymi, narażone na erozje,
czy o odpowiedniej wystawie i warunkach wietrznych). Prezentowany projekt Studium w kontekście
kluczowej funkcji energetyki wiatru jest wariantem alternatywnym (najkorzystniejszym dla środowiska)
w stosunku do pierwotnego, kolizyjnego projektu lokalizacyjnego – w obecnym rozmieszczeniu terenów
dyslokowano kilka najbardziej kolizyjnych turbin.
13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem oceny zawartej w niniejszym dokumencie są ustalenia zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego fragmentu gminy Sitno (leżącej w
południowej części województwa lubelskiego, na zachód od Zamościa) sprowadzające się do:
–wyznaczenia pasa zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej wzdłuż drogi powiatowej
3245L w m.Horyszów-Nowa Kolonia oraz m.Stanisławka, Czołki, Stambrów przy drodze powiatowej
70
Nr.3246L;
–lokalizacji elektrowni wiatrowych wraz ze strefami ochronnycm w m.Janówka, Horodyszów Polaki,
Horodyszów-Stara Kolonia, Cześniki, Czesniki-Kolonia, Czołki, Kolonia Sitno, Kornelówka, Rozdołu i
Sitno oraz biogazowni i instalacji solarnych w m.Horodyszów Polski na 7 działkach;
–zalesiania działki o nr.ewidencyjnym 1051/1;
–wprowadzenia terenów sportu i rekreacji na 3 działkach w Sitnie;
–wyznaczenia terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na działce w m.Kornelówka;
wyznaczenia zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej, agroturysyki i
stawu rybnego na 3 działkach w m.Sitno;
- elementów proekologicznch (w szczególności obszarów Natura 2000).
Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi:
● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008 Nr 199
● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80, poz.
717 z późniejszymi zmianami);
● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi
zmianami).
Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych oddziaływań na środowisko
przyrodnicze, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub dopuszczonych przez Studium
kierunków zagospodarowania terenu. Opracowanie wskazuje nie tylko potencjalne zagrożenia, których
nie udało się wyeliminować w procesie planowania, będącego wynikiem optymalnego pogodzenia celów
społeczno-ekonomicznych z ekologicznymi, lecz również możliwości generowania przez Plan
pozytywnych przekształceń środowiska. Prognozę wraz ze Studium poddaje się otwartej dyskusji w toku
formalno-prawnym poprzez procedurę opiniowania, uzgadniania oraz wyłożenia tych dokumentów do
wglądu publicznego.
Celem regulacji zawartych w Studium jest ustalenie kierunków zagospodarowania terenów,
ochrona lokalnych interesów publicznych poprzez unormowanie i podporządkowanie działań
inwestycyjnych wymogom zachowania ładu przestrzennego w sposób zapewniający ochronę środowiska i
zdrowia ludzi oraz wartości kulturowych gminy.
Studium sporządzono w powiązaniu głównie z:
●Ekofizjografią /opracowanie podstawowe/ zmiany miejscowego planu zagospodarowania
● Strategią Rozwoju gminy Sitno na lata 2007 – 2015 – Sitno 2007;
● Strategią Rozwoju Powiatu Zamojskeigo na lata 2007-2020 – Zamość 2007;
● Programem Ochrony Środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku
2015 - Lublin 2008;
● Strategią rozwoju województwa lubelskiego na lata 2006-2020 - lipiec 2005;
● Planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego - Lublin 2002.
Ustalenia przedmiotowego Studium polegają na wprowadzeniu:
● RM - tereny zabudowy zagrodowej (w liczbie 4);
● MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (w liczbie 1);
● RM, MN - tereny zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej (w liczbie 1);
● RM,U - tereny zabudowy zagrodowej i usług (w liczbie 1);
● US - tereny usług sportu i rekreacji (w liczbie 1);
● ZL – tereny zalsień (w liczbie 2);
● WS – tereny wód śródlądowych (w liczbie 1);
● EG - tereny biogazowni i instalacji solarnych (w liczbie 1);
● EW - tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych (w sumie 23 turbiny w 2 lokalizacjach);
– dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 45dB w
porze nocnej;
– dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 40dB;w
71
porze nocnej;
● tereny ostoi siedliskowej Obszaru Natury 2000;
● tereny kształtowania 'zielonego pierścienia' wokół miasta Zamościa;
● tereny zrównoważonego rozwoju turystyki.
Dokumentami, w powiązaniu, z którymi została sporządzona Prognoza były:
● Projekt zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno Lublin, 2012;
● Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartych w Prognozie z Regionalnym
Dyrektorem Ochrony Środowiska w Lublinie – Wydział Spraw Terenowych III (pismo RDOŚ-06WSTIII-411.10.2012.KŁ);
● Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Zamościu (pismo NZ.700/17/12);
2015;
2009;
Wymienione dokumenty zostały przeanalizowane pod kątem stopnia aktualności danych w nich
zawartych oraz możliwości wykorzystania ich przy sporządzaniu przedmiotowego opracowania i
72
stwierdzono, że dane w nich zawarte są aktualne na dzień przystąpienia do sporządzenia Prognozy.
Gmina Sitno leży w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego, w powiecie
zamojskim. w południowej części województwa lubelskiego, w powiecie zamojskim i graniczy z
gminami: Zamość od zachodu, Skierbieszów, i Grabowiec od północy, Miączyn od wschodu oraz Łabunie
i Komarów od południa.
Według podziału fizycznogeograficznego Lubelszczyzny wg J. Kondrackiego jej obszar leży w:
–prowincji Wyżyn Polskich;
–podprowincji Wyżyna Lubelsko-Lwowska;
–makroregionie Wyżyna Lubelska;
–mezoregionach: Działy Grabowieckie i Padół Zamojski.
Obszary objęte opracowaniem z racji na rozdrobnienie zlokalizowane są w różnych częściach
gminy i zajmują tereny zarówno rozległych pól użytkowanych rolniczo, jak i terenów otwartych w
obrębie jednostek już zagospodarowanych. Kluczowe zmiany tj. wprowadzenie terenów energetyki
wiatrowej lokalizuje się w 2 pasach: w części środkowej i przygranicznej, południowo-wschodniej gminy.
Osady górnej kredy to skały węglanowe tworzące naprzemianległe warstwy. Opoki i opoki
margliste przeławicone marglami wychodzą na powierzchnie topograficzną na południe od Cześnik,
margle i kreda pisząca po obu stronach drogi krajowej Nr 74 przy wschodniej granicy gminy, natomiast
opoki przy zachodniej granicy gminy na południe od Kornelówki i Kolonii Sitno oraz mniejszym płatem
na północ od Kornelówki. Morfologia gminy wykazuje wyraźną strefowość związaną z przynależnością
fizycznogeograficzną i litologią. Deniwelacja terenu gminy wynosi 74 m.
Część środkową zajmuje rozległa dolina Czarnego Potoku, prawobrzeżnego dopływu Łabuńki. W
kierunku północnym powierzchnia terenu podnosi się do wysokości 230-250 m n.p.m. w obrębie garbu
kredowego k. Kornelówki (Padoł Zamojski) i 260-280 m n.p.m. w strefie krawędziowej Działów
Grabowieckich. W części południowej ma charakter równiny, która podnosi się do wysokości max
230-250 m n.p.m. w urozmaicających ją garbach kredowych w obrębie Padołu Zamojskiego.
Gmina Sitno odznacza się korzystnymi warunkami glebowymi do produkcji rolnej. Użytki rolne
zajmują 83,5% powierzchni gminy, w tym grunty orne –70,9%, a użytki zielone –12,6%. Przeważają
gleby dobre i bardzo dobre. Ponad 84,9% gruntów ornych oraz 52,1% użytków zielonych zajmują gleby I
i III klasy bonitacyjnej. Zlokalizaowana jest w obrębie zasobnego w wodę Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych nr 407 Niecka Lubelska Chełm-Zamość (GZWP Nr 407). W obszarze Gminy Sitno
zwierciadło wód kredowych w dolinie Czarnego Potoku i przy wschodniej granicy Gminy występuje na
rzędnej 218m n.p.m. i obniża się do 208 m n.p.m. przy granicy zachodniej. asadnicze znaczenie dla
zaopatrzenia ludności w wodę ma kredowy poziom wodonośny ujmowany w większości studni na terenie
gminy. Zwierciadło kredowe nawiercane jest na głębokości od 6,4m p.p.t. (Sitno) do 54,0 m p.p.t.
(Stanisławka). Cały obszar objęty Studium znajduje się w obrębie Jednolitej Części Wód
Powierzchniowych rzeki Łabuńki do Czarnego Potoku (kod PLRW20002324249) oraz rzeki Siniochy
(kod PLRW2000232662549), które w „Planie gospodarowania wodami w obszarze dorzecza Wisły"
(MP.2011, Nr 49, poz. 549) zakwalifikowane zostały jako silnie zmienione części wód o złym stanie, dla
których celem środowiskowym jest osiągnięcie dobrego stanu. Przez teren Gminy przebiega dział wodny
II rzędu Bugu i Wieprza oraz III rzędu dzielący dorzecze Czarnego Potoku i Wolicy. Przeważająca
większość obszaru leży w obrębie zlewni Wieprza i jest odwadniana w kierunku wschodnim przez Czarny
Potok (rzeka IV rzędu), dopływ Łabuńki oraz w kierunku północnym przez górną Mariankę (rzeka IV
rzędu) dopływ Wolicy. Południowo-wschodnie krańce znajdują się w obrębie zlewni Bugu i odwadniane
są w kierunku wschodnim przez odcinek górnej Siniochy (rzeka IV rzędu), dopływ Huczwy. Klimat
zaliczany jest do przejściowych i jest kształtowany poprzez zmienny w swym zasięgu napływ mas
powietrza oceanicznego z zachodu i kontynentalnego ze wschodu. Gmina Sitno, pomimo znacznego
zróżnicowania przestrzennego walorów ekologicznych jest obszarem o znacznej bioróżnorodności na
poziomie siedliskowym, ekosystemowym i gatunkowym, z lokalnymi ostojami flory i fauny leśnej,
kserotermicznej i łąkowo-zaroślowej. Dla obszaru gminy Sitno nie sporządzono dotychczas szczegółowej
inwentaryzacji przyrodniczej. Podobnie zróżnicowane są elementy zoogeograficzne. W układzie
przestrzennym w obszarze gminy Sitno występuje struktura pasmowa siedlisk i ekosystemów o kierunku
E-W. Na kierunku N-S można wyróżnić:
- strefę leśno-polną z cennymi ekosystemami leśnymi chronionymi w granicach Skierbieszowskiego
Parku Krajobrazowego (Działy Grabowieckie);
- strefę polną z drobnoprzestrzennymi ekosystemami kserotermicznymi w obszarze miedz i nieużytków
73
śródpolnych (krawędź Działów Grabowieckich, otulina Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego,
projektowany Grqabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu);
- strefę wodno-łąkową dolin Czarnego Potoku i Siniochy z ekosystemami wodnymi rzecznymi i
łąkowymi (Padół Zamojski);
–strefę polno-leśną z mało powierzchniowymi kompleksami lasów we wschodniej części i
drobnoprzestrzennymi ekosystemami kserotermicznymi w obszarze miedz i nieużytków śródpolnych
(Padół Zamojski).
Na System Przyrodniczy Gminy (SPG), składają się:
- fragment regionalnego leśnego węzła ekologicznego o charakterze wyspowym obejmującego
ekosystemy leśne w północnej części gminy w strefie krajowego leśno-polnego korytarza ekologicznego
o kierunku SE-NW, w granicach Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego (projektowany rezerwat
leśny ”Łaziska”);
- dolina rzeczna Czarnego Potoku pełniąca funkcję lokalnego korytarza ekologicznego powiązanego
funkcjonalnie z krajowym korytarzem ekologicznym – Dolina Wieprza (poprzez dolinę Łabuńki –
regionalny korytarz ekologiczny, z ostojami roślin chronionych i rzadkich oraz obszarami
źródliskowymi);
- dolina rzeczna Siniochy pełniąca funkcję lokalnego korytarza ekologicznego powiązanego
funkcjonalnie z międzynarodowym korytarzem ekologicznym – Dolina Bugu poprzez dolinę Huczwy –
regionalny korytarz ekologiczny, z obszarami źródliskowymi i bagiennymi,
- pozostałe śródpolne kompleksy leśne pełniące funkcje lokalnych leśnych węzłów ekologicznych
zasilających przyrodniczo tereny otaczające;
–enklawy siedlisk naturalnych lub półnaturalnych w obszarach użytkowanych rolniczo i w obszarach
zabudowanych (małe zbiorniki wodne- staw źródliskowy w Sitnie i staw w parku pałacowym w Sitnie,
miedze, skarpy lessowe, kępy zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych oraz większe skupiska zadrzewień
przydrożnych, przykościelnych, cmentarnych, parków podworskich i inne), pełniące funkcje
mikrowęzłów ekologicznych.
Na obszarze gminy ustaowiono:
–Skierbieszowski Park Krajobrazowy;
–pomniki przyrody;
–Kornelówka PLH060091;
–Bródek PLH060085;
–Dolina Górnej Siniochy PLH060086.
Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska w gminie należą działania
antropogeniczne tworzące bariery utrudniające lub uniemożliwiające funkcjonowanie przyrody,
zwłaszcza w obrębie korytarzy ekologicznych jak np. drogi przecinające poprzecznie doliny rzeczne.
Ponadto w obszarze Gminy Sitno funkcjonują przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na
śr(dowisko jak:
–kolej normalnotorowa i kolej szerokotorowa – LHS (emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do
atmosfery, kolizje i katastrofy kolejowe);
–obwodnica Zamościa- droga krajowa nr 17 (zanieczyszczenia komunikacyjne i hałas drogowy,
ingerencja w dolinę Czarnego Potoku – ostoja roślinności chronionej i rzadkiej „Czołki”);
–oczyszczalnia ścieków (możliwość awarii);
–stacje telefonii komórkowych (promieniowanie elektromagnetyczne);
–cmentarze grzebalne (przenikanie zanieczyszczeń do wód podziemnych);
–ujęcia wód podziemnych (depresja zwierciadła wód podziemnych, leje depresyjne);
–drogi publiczne (emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza, zanieczyszczanie gleb, wód
powierzchniowych i podziemnych, emisja hałasu komunikacyjnego , katastrofy drogowe);
–zakłady stolarskie (emisja hałasu i zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery, wytwarzanie
odpadów i ścieków);
–betoniarnia (emisja hałasu i zanieczyszczeń do atmosfery, znaczny pobór wody);
–stacja paliw (możliwość zanieczyszczeń powierzchni ziemi i wód);
–masarnia, ubojnia (emisja zanieczyszczeń gazowych, pyłowych i hałasu do powietrza, wytwarzanie
ścieków , odpadów).
Ponadto planowane są tu też np. linie energetyczne wysokich napięć – 110 kV (promieniowanie
elektromagnetyczne) i gazociąg wysokoprężny (możliwość wybuchu, rozszczelnienia).
74
Problemami ochrony środowiska wynikającymi z proponowanych kierunków
zagospodarowania terenu może być osłabienie populacji ptaków czy nietoperzy przez ich kolizje z
pracującymi turbinami oraz ubytkiem powierzchni żerowisk. Z racji na niewielki zasięg wprowadzanej
zabudowy i ustalenia Studium dotyczące ochrony środowiskanie niecprzewiduje się wystąpienia nowych,
istotnych problemów ochrony środowiska z tymi terenami związanych.
Najważniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska byłoby monitorowanie obejmujące:
–monitoring nietoperzy w obrębie urządzeń energetyki wiatrowej;
–monitoring ptaków, który generalnie powinien przebiegać zgodnie z wytycznymi PSEW i OTOP 2008;
–pomiary hałasu w obrębie i sąsiedztwie przyszłych urządzeń energetyki wiatrowej;
– monitoring wietrzności (siły i kierunku wiatru);
–monitoring stanu wód powierzchniowych i podziemnych, a także stanu powietrza w obrębie skupisk
zabudowy mieszkaniowej oraz funkcjonującej biogazowni.
Realizacja zapisów omawianego Studium nie spowoduje transgranicznego oddziaływania
na środowisko z uwagi na:
- położenie terenów gminy w znacznej odległości od granic państwa (odległość wschodniej granicy
gminy od najbliższej granicy kraju wynosi 39 km);
- niewielką łączną powierzchnię terenów objętych Studium;
- brak lokalizacji inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.
Elektrownie wiatrowe lokalizowane w otulinie Parku (ok. 400 m od granic Parku) mogą generować
oddziaływania negatywne na poziomie wysokim na funkcje ekologiczne Parku, faunę, w tym ptaki oraz
krajobraz Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego. Otulina oznacza ochronną strefę graniczącą z
formą ochrony przyrody i wyznaczoną indywidualnie dla formy ochrony przyrody, w celu zabezpieczenia
przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka. Zasięg przestrzenny
oddziaływania na krajobraz wynosi około lOkm. Intensywność oddziaływania maleje wraz ze wzrostem
odległości od budowli. W strefie w odległości do 2 km farma wiatrowa jest elementem dominującym w
krajobrazie, w odległości od 2 do 4,5 km z łatwością można je dostrzec. W odległości od 4,5 do 7 km
turbiny nie są elementem dominującym w krajobrazie, a przy dobrej widoczności można dostrzec
obracający się wirnik. Oddziaływanie pośrednie na krajobraz obejmie strefę około 6- 7 km, natomiast
oddziaływanie w strefie około 2km od budowli można uznać za negatywne na wysokim poziomie.
Wymaga to jednak dalszych analiz na następnych etapach przygotowania inwestycji. Poza powyższymi
sugestiami (dotyczącymi negatywnego wpływu ustaleń Studium) i w świetle obecnych (wstępnych)
badań przyrodniczych terenu nie prognozuje się jednak jednoznacznie, by ustalenia Studium miały
znacząco negatywny (tj. powodujący zasadniczą zmianę określonych parametrów jakości środowiska,
zagrożenia dla liczebności i bioróżnorodności gatunków, istotnych bariery dla migracji, zagrożenia dla
obszarów przyrodniczo cennych, w tym głównie dla celu i przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000
oraz integralności tego obszaru), bezpośredni, negatywny wpływ na istniejące i projektowane prawne
formy ochrony przyrody. Będzie to jednak przedsięwzięci o podwyższonym ryzyku.
Ponieważ Studium, jako dokument ma lokalny charakter, trudno się w nim bezpośrednio odnieść
do krajowych i międzynarodowych celów ochrony środowiska.
Generalnie celem minimalizowania uciążliwości proponowanych w Studium funkcji należy
stosować przy ich realizacji najnowsze dostępne technologie i wysokiej jakości urządzenia. W celu
minimalizacji negatywnych oddziaływań na środowisko, Studium wprowadza zasady ochrony
środowiska. Działania ograniczające negatywny wpływ powinny się skupić głównie na terenach
przyszłych elektrowni wiatrowych (jako funkcji potencjalnie najbardziej kolizyjnych). Zastosowanie się
do wszystkich ustaleń Studium i propozycji Prognozy powinno wystarczająco ograniczyć lub nawet
wykluczyć negatywne oddziaływanie ustaleń dokumentu na środowisko. Na chwile obecną projekt jest
najkorzystniejszą dla środowiska alternatywą (w stosunku np. do pierwotnego rozmieszczenia turbin i
kształtu farmy), dlatego nie istnieje potrzeba innych, alternatywnych rozwiązań projektowych.
Ocenie prawdopodobieństwa oddziaływania elektrowni na ornitofaunę chiropterofaunę i
środowisko ich życia uwzględniono liczbę gatunków, szacunkową wielkość ich populacji,
prawdopodobieństwo przelotu i gromadzenia się w okresie poza lęgowym. W przypadku przedmiotowego
Studium lokalizacja projektowanych terenów pod lokalizację urządzeń energetyki wiatrowej wynika w
dużej mierze z wytycznych przytaczanych wyżej opracowań dotyczących alternatywnych źródeł energii
(wyznaczających tereny definitywnie wykluczone z tego rodzaju inwestycji), wstępnego monitoringu
75
ptaków i nietoperzy oraz elementów systemu przyrodniczego oraz istniejących i projektowanych
obszarów chronionych. Determinantami rozmieszczenia obszarów o nowej funkcji były również już
istniejące obszary zainwestowania urbanistycznego (tereny otwarte-wolne od zabudowy, by zachowana
została akustyczna strefa ochronna) i uwarunkowań ekofizjograficznych (obszary narażone na erozje, o
odpowiedniej wystawie i warunkach wietrznych).
Z terenami o dominującej funkcji urządzeń energetyki odnawialnej, mieszkaniowej (tu gównie na
zasadzie kontynuacji stanu istniejącego), a także niezbędnej infrastruktury oraz funkcji rolnej
potencjalnie może związana być:
emisją zanieczyszczeń do atmosfery (wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza);
emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych;
- zmniejszenie bioróżnorodności;
wytwarzanie odpadów komunalnych;
wprowadzenie ścieków i innych zanieczyszczeń do gruntu (i wód podziemnych);
przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu;
zmiany w krajobrazie;
zmiany szaty roślinnej i składu gatunkowego fauny;
ryzyko wystąpienia poważnych awarii.
Poniżej przestawiono skutki dla środowiska, jakie mogą wystąpić w wyniku proponowanych
zmian dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno. Przeanalizowane zostało, w jaki
sposób realizacja projektowanych funkcji wpłynie na przedmiot ochrony, cele ochrony i integralność
obszarów Natura 2000 ustanowionych i potencjalnych położonych w najbliższym rejonie projektu
Studium oraz bioróżnorodność, ludzi, zwierzęta, rośliny, chronione gatunki i siedliska przyrodnicze,
korytarz ekologiczny, wody, powietrze, powierzchnię ziemi, topoklimat i klimat akustyczny, a także
zasoby naturalne oraz zabytki. W podsumowującej, poniższej tabeli wyróżniono następujące rodzaje i
charakter oddziaływań na środowisko zarówno „wariantu zerowego” jak i projektowanych w Studium
funkcji:
· ++ - znaczące korzystne oddziaływanie - oddziaływanie powodujące korzystne zmiany w
środowisku, najczęściej wtórne, pojawiające się w dłuższym horyzoncie czasowym, prowadzące do
poprawy wybranych elementów środowiska przyrodniczo-kulturowego w wymiarze ponadlokalnym;
· + - słabe korzystne oddziaływanie – zauważalne pozytywne oddziaływanie, nie powodujące
ilościowo istotnych zmian w środowisku;
· o - oddziaływanie neutralne (brak wpływu);
· – - słabe negatywne oddziaływanie – oddziaływanie zauważalne, powodujące odczuwalne skutki
środowiskowe, lecz nie powodujące przekroczeń standardów, istotnych zmian ilościowych i
jakościowych, możliwe do ograniczenia;
· - - - umiarkowane negatywne oddziaływanie - możliwe do ograniczenia metodami planistycznymi;
· - - - - znaczące niekorzystne oddziaływanie - ma istotny wpływ negatywny – oddziaływanie
powodujące zasadniczą zmianę określonych parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla obszarów
przyrodniczo cennych (w tym dla liczebności i bioróżnorodności gatunków, generalnie istotnych barier
dla migracji gatunków kluczowych i chronionych, zagrożenia dla celu i przedmiotu ochrony obszarów
Natura 2000 oraz integralności tego obszaru), możliwe do ograniczenia metodami planistycznymi czy
rozwiązaniami alternatywnymi do negatywnego umiarkowanego lub tez zmuszające do odstąpienia od
lokalizacji funkcji);
· B – oddziaływanie bezpośrednie;
· P – oddziaływanie pośrednie;
· W – oddziaływanie wtórne;
· SK – oddziaływanie skumulowane;
· K – oddziaływanie krótkoterminowe;
· Ś – oddziaływanie średnioterminowe;
· D – oddziaływanie długoterminowe;
· S – oddziaływanie stałe;
· C – oddziaływanie chwilowe;
· L – oddziaływanie lokalne;
76
· R - oddziaływanie ponadlokalne (‘regionalne’).
Wariant
zerowy
RM
MN
RM,MN
Strefy
ochronne
EG
Natura
2000
zielony
pierścień
ZL
WS
Zrównoważony
rozwój
turystyki
O/+
P,S,L
+/P,D,C,S,L
+/O/B,P,K,S, B,SK,
L
C,K,D,
S,L
+
B,D,S,L
+/O/B,P,S,
L
+/O/B,P,S,L
+
P,D,S,L
Skierbieszowski
Park
Krajobrazowy
+/O/B,P,K,S,L
+/B,D,S,Ś,L
O/+
-B,D,S,Ś, B,P,K,
L
D,S,C,
L
O
O
+
P,B, S,L
+
B,D,S,L
Dolina
Górnej
Siniochy
PLH060086
O/+
P,S,L
O
O
B,P,K,
D,S,C,
L
O
O
+
B,D,S,L
O/+
B,D,S,L
Dolina
Górnej
Łabuńki
PLB 060013
O
O
O
B,P,K,
D,S,C,
L
O
O
O
O
Ostoja
Tyszowiecka PLB
060011
O
O
O
B,P,K,
D,S,C,
L
O
O
O
O
System
przyrodniczy
+
B,S,L
O
O
-B,P,S
K,C,D,
S,L
O
O
+
P,B, S,L
+
B,P,D,S,L
Bioróżnorodność
– flora, fauna
+
B,S,L
+/B,C,S,L
O/+
-B,P,K,Ś, B,SK,
L
C,K,D,
L
O/+
P,D,S,L
O/B,D,S,
L
+
B, D, S,L
+
P,B,D,S,L
Wody
+/B,S,L
O/B,C,Ś,L
+/B,C,D,Ś,
L
O
O
+/O/B,P,C,
S,L
+
B, P,D,S,L
+
P,D,S,L
Powietrze
+
B,S,L
+/B,D,S,Ś,L
O/B,C,K,L
O/+
P,D,S,
L
O
O/B,D,S
C,L
O/+
B, P,D,S,L
+
P,D,S,L
Powierzchnia
ziemi, gleby
+
B,S,L
+/B,D,S,Ś,L
+/O/B,K,Ś,L B,C,D,
S,L
O
B,D,D
, S,L
+
P,D,S,L
+
P,D,S,L
Klimat (w tym
akustyczny)
+
B,S,L
+/B,D,S,Ś,L
+/O/B,D,S,Ś, B,SK,
L
C,K,D,
S,L
+
B,D,S,L
O
O
+
P,D,S,L
Krajobraz
+
B,S,L
+/B,D,S,Ś,L
O/+
-B,D,S,Ś, B,SK,
L
K,D,S,
L
O/+
P,D,S,L
O/B,D,S,
L
O/+
B, P,D,S,L
+
P,D,S,L
Dobra
materialne,
zabytki
O/+
B,D,S,L
O/+
B,P,D,S,L
O/+
P,D,S,L
+
P,D,S,L
+/B,P,S,
L
-/O/+
P,S,L
+
P,B,D,S,L
Ludzie
RM,U
US
EW
O/+
B,P,S,
K,D,S,
C,L
77
Planowana kluczowa funkcja częściowo jest zgodna z art.33 ust.1 Ustawy o ochronie przyrody
(jak wynika z powyższych opracowań nie występują tu kolizje z lęgowiskami gatunków strefowych o
dużych areałach żerowiskowych i obszarów specjalnej ochrony ptaków sieci Natura 2000, dużymi
koloniami lęgowymi ptaków, koloni letnich i zimowisk nietoperzy oraz ich ostoi Natura 2000, czy trasami
migracji sezonowych oraz dobowych ptaków i nietoperzy) oraz wymogami ustawy Prawo ochrony
środowiska (art.71-73). Nie dotyczy to jednak wszystkich turbin, co wykazały wstępne badania
monitoringowe i przeprowadzone screeningi. W świetle posiadanych informacji oraz przedstawionych
w opracowaniu danych należy stwierdzić, że proponowana lokalizacja dla planowanej farmy wiatrowej
Sitno niesie ze sobą ryzyko negatywnego oddziaływania na kluczowe gatunki ptaków w randze
oddziaływania średniego do wysokiego. Ryzyko to dotyczy też ptaków oraz nietoperzy chronionych w
najbliższych ostojach Natura 2000. Na podstawie rocznego monitoringu ornitologicznego prowadzonego
od 1.10.2011. do 30.09.2012. w obszarze planowanej lokalizacji farmy wiatrowej pomiędzy
miejscowościami Kol. Ministrówka a Horyszowem i przeprowadzenia zgrubnej analizy uzyskanych
wyników, stwierdzić można, że:
- planowana lokalizacja farmy wiatrowej nie powinna generować istotnego negatywnego wpływu na
zagrożone gatunki ptaków gniazdujące w obszarze i sąsiedztwie (do 3 km od centroidy lokalizacji).
- planowana lokalizacja farmy wiatrowej nie powinna generować istotnego negatywnego wpływu na
zagrożone gatunki ptaków migrujące w rejonie lokalizacji farm (zwłaszcza na ptaki brodzące, szponiaste,
żurawiowe i siewkowe).
- z punktu widzenia negatywnego wpływu na zagrożone gatunki ptaków gniazdujące w obszarze i
sąsiedztwie planowanej farmy (zwłaszcza bociany, trzmielojada i orlika krzykliwego) – kolizyjne są
lokalizacje 5 skrajnych turbin: dwóch od zachodu i trzech od wschodu.
- procedowanie stworzenia alternatywnych żerowisk jako rekompensata obszarów zajętych przez
planowana farmę, może ograniczyć ryzyko potencjalnych negatywnych zmian w strukturze lokalnych
populacji gatunków zagrożonych – zwłaszcza orlika krzykliwego.
W celu pełnego i jednoznacznego określenia oddziaływania planowanych funkcji (głównie
energetyki wiatrowej) wymagane jest przeprowadzenie pełnych, rocznych monitoringów – brak
całościowych danych na tym etapie utrudnia rzetelną ocenę. Nie prognozuje się też przekroczeń
określonych prawem większości standardów jakości środowiska.
Na etapie zmiany Studium, ze względu na brak pełnego rozpoznania terenowego, w tym wzorca
ekologicznego terenu objętego zmianą i bezpośredniego otoczenia oraz populacji ptaków i nietoperzy nie
można jednoznacznie wykluczyć prawdopodobieństwa potencjalnych oddziaływań negatywnych
znaczących na warunki bytowania (lęgowiska, żerowiska) ptaków i nietoperzy, na trasę migracji
sezonowych fauny w pasie dolin rzek Czarny Potok i Siniocha oraz na ludzi w zabudowie zagrodowej i
mieszkaniowej, a także na krajobraz Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, co może skutkować
ograniczeniami przestrzennymi i funkcjonalnymi lub brakiem możliwości realizacji funkcji na
następnych etapach procedur planistycznych i administracyjnych (miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego, decyzja o warunkach środowiskowych realizacji przedsięwzięcia, pozwolenie
budowlane). Może ponadto uniemożliwić zalesienia przeciwerozyjne i wodochronne oraz ograniczyć
rozwój przestrzenny istniejących w otoczeniu struktur osadniczych (plan zagospodarowania
przestrzennego województwa lubelskiego). Ponadto wyznaczone tereny zabudowy zagrodowej,
mieszkaniowej, usług, agroturystyki w terenach dolinnych rzeki Czarny Potok wraz z jej dopływami oraz
zalesień w m. Horyszów Polski mogą istotnie negatywnie oddziaływać na siedliska przyrodnicze
znajdujące się w terenach przeznaczonych pod nowe funkcje.
Ustalone funkcje terenu będą oddziaływać na siedliska polne przeznaczone pod elektrownie oraz
na znajdujące się w otoczeniu tereny o dominującej funkcji ekologicznej-doliny rzek, siedliska leśne.
Tereny polne są miejscem żerowiskowym ptaków drapieżnych, miejscem bytowania ptaków polnych
wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (m. in. bocian biały, gąsiorek, błotniak stawowy,
błotniak łąkowy) oraz chronionych na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28
września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U.04 220,
poz. 2237). Doliny rzeczne (doliny rzek Czarny Potok, Siniocha) otaczające miejsca lokalizacji
elektrowni wiatrowych są miejscem bytowania i rozrodu gatunków wodno-błotnych oraz trasami
78
migracyjnymi (dobowe i sezonowe migracje ptaków. Projektowane budowle w sąsiedztwie dolin
rzecznych będą stanowić istotne bariery na szlakach przelotów (trasy migracyjne, tereny żerowiskowe).
Wykluczenie żerowisk dla wielu gatunków ptaków spowoduje, iż ptaki będą zmuszone do opuszczenia
omijania barier na trasach przelotów mogą być przyczyną osłabienia sukcesu lęgowego i w efekcie
siedliska istnieją w otoczeniu i nie są przegęszczone. Ponadto istnieje ryzyko znaczącego negatywnego
oddziaływania na nietoperze, w wyniku kolizji ssaków z elektrowniami wiatrowymi, szczególnie w tych
okresach, w których indeksy aktywności echolokacyjnej są największe.
Ponadto, z analizy rysunku Studium wynika, że farmy wiatrowe wraz ze strefą ich oddziaływania
powyżej dopuszczalnych norm hałasu, planowane w zachodniej i środkowej oraz w południowowschodniej części gminy zlokalizowane są w zbyt bliskim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej w
odległości ok.: 310 i 360 m w m. Kornelówka i Czołki, 380-400 m w m. Sitno oraz 370-380 m w m.
Cześniki Kolonia (pojedyncza zabudowa mieszkaniowa). W wyniku emisji hałasu przekraczającego
dopuszczalne normy, elektrownie wiatrowe mogą negatywnie znacząco wpływać na ludzi. Dodatkowo, w
strefie ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego nie można będzie lokalizować zabudowy
zagrodowej, mieszkaniowej i innej związanej ze stałym i wielogodzinnym pobytem ludzi.
Analizując natomiast wieloaspektowy „Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł
Energii w Województwie Lubelskim” i „Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej
Województwie Lubelskim” stwierdza się, że teren ten leży poza obszarem o największych zasobach
energetycznych wiatru, ale przestrzennie (w części północnej) wpisuje się w tereny proponowane do
rozwoju energetyki wiatru, a także energii słonecznej i z biomasy.
Obszar pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i zagrodową w m. Czołki, Kornelówka,
Horyszów Polski, Stabrów, Stanisławka, tereny zabudowy zagrodowej i usług , stawu rybnego oraz teren
zabudowy zagrodowej w m. Stabrów, tereny sportu i rekreacji w m. Sitno, teren lasu w m. Horyszów
Polski, będą oddziaływaniami negatywnymi słabymi i umiarkowanymi, ale na poziomie akceptowalnym.
Poza tym zapisy projektu Studium generalnie są poprawne w kwestii ochrony szeroko
rozumianego środowiska - Studium zakłada rozwiązania chroniące poszczególne komponenty przyrody,
krajobrazu i dóbr materialnych z jednoczesną minimalizacją ewentualnych zagrożeń (porozumienie
rozdz.11). W celu przeciwdziałania potencjalnym negatywnym skutkom oddziaływań, wynikającym z
ustaleń dokumentu planistycznego, na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego, określone
zostały w nim zasady ochrony środowiska oraz krajobrazu przyrodniczo-kulturowego. Ograniczenia
negatywnego oddziaływania większości skutków realizacji Studium zawarte są ponadto w Prognozie.
Efektywne i pełne wdrożenie ustaleń Studium i propozycji Prognozy stanowi wystarczające
zabezpieczenie przed potencjalnymi znacząco negatywnymi, przyszłymi zmianami w środowisku
przyrodniczym, a celem uzyskania pewności, że projektowane funkcje nie oddziałują negatywnie na
środowisko jest ustalenie obowiązku monitoringu.
14. WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW
Opracowania i strony internetowe:
● Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sitno Lublin, 2012.
79
2015;
2009;
● Natura 200 w planowaniu przestrzennym – rola korytarzy ekologicznych, Kistowski M. - Warszawa
2009.
● Natura 2000 – partnerstwo dla przyrody.
● Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko.
● Sidło P.O., Błaszkowska. & Chylarecki P. (red.) 2004. Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce.
OTOP: Warszawa.
● Wójciak J., Biaduń W., Buczek T., Piotrowska M. 2005. Atlas ptaków lęgowych
Lubelszczyzny. LTO. Lublin.
● Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych – Warszawa 2010.
● Ostoje ptaków w Polsce. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Biblioteka Monitoringu
Środowiska - Gdańsk 1994.
● Ocena ryzyka środowiskowego przy realizacji inwestycji w energetyce wiatrowej opracowana przez
Polską Izbę Gospodarczą Energii Odnawialnej.
● Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki (PSEW 2008).
● Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (na rok
2010). Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy.
●Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim w Polsce (Sidło i in. 2004).
● Wilk T i in. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce – OTOP 2010.
● Engel J. Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko – Warszawa 2009.
● Wind energy developments and Natura 2000 – EC 2010.
● www.oddzialywaniawiatrakow.pl.
●www.oton.sylaba.pl/wiatraki_nietoperze_wytyczne_2009.pdf.
● www.mos.gov.pl/natura2000.
● www.lto.most.org.pl.
80
● www.koo.free.ngo.pl.
● www.otop.org.pl.
● www.bociany.pl.
● www.otop.org.pl.
● www.monitoringptakow.gios.gov.pl
● www.ostojeptakow.pl
● www.iop.krakow.pl
Akty prawne:
· Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz.U. 2008, Nr
199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).
· Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003, Nr 80,
poz. 717 z późniejszymi zmianami).
· Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008, Nr 25, poz. 150
z późniejszymi zmianami).
· Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z
późniejszymi zmianami).
· Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 2004, Nr 121, poz. 1266
z późniejszymi zmianami).
· Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi zmianami).
· Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. 2005, Nr 45, poz.345 z późniejszymi zmianami).
· Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, Nr 228, poz.1947 z
późniejszymi zmianami).
· Ustawa z dnia 14 września 2010 r. o odpadach (Dz. U. Nr 185 poz. 1243 ze zm.).
· Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007,
Nr. 75, poz.493 z późniejszymi zmianami).
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku (Dz. U. 2007, Nr 120, poz. 826).
· Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na
zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U. Nr 263, poz.2202 z późn.zm).
· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach mogących znacząco
oddziaływać na środowisko - Dz. U. Nr 213 poz.1397.
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych
poziomów (Dz. U. 2003, Nr 192, poz. 1883).
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów
kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. Nr 77, poz. 510).
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony
ptaków Natura 2000 (Dz.U. Nr 229, poz.2313 z późn.zm.).
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań
naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz.U. Nr 103, poz. 664).
· Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie
odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym
środowisku naturalnemu.
· Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
· Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia
publiczne i prywatne na środowisko.
· Dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt i roślin.
· Dyrektywa Rady raz ochrony gatunków wędrownych w sprawie ochrony dzikiego ptactwa.
· Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z
81
Programem działań – 2003 .
· Konwencji Berneńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk.
· Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992r.
· Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt - Bonn 1979 r.
· Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza, jako
środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971.
· Europejska Konwencja Krajobrazowa-Florencja 2000.
· Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście, transgranicznym z 1991r.
(Konwencja z Espoo).
· Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy (Eurobats), 2008.
Opracowanie: mgr Joanna Cuch
82

prognoza oddziaływania na środowisko - BIP

Transkrypt

Podobne dokumenty

W n i o s e k projekty wiatrowe zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie

"W odległości 2 km od farmy wiatrowej nie powstanie osiedle, ale

Wytyczne realizacji projektów farm wiatrowych i ich integracji z

Turbiny wiatrowe i dźwięk

Tu można przeczytać przykładową petycję do Regionalnej Dyrekcji

Opis szkolenia - Meritum Competence

Aspekty prawne funkcjonowania farm wiatrowych

Planowanie przestrzenne rozmieszczenia turbin wiatrowych