Struktura Akademii Górniczo-Hutniczej

Struktura Akademii Górniczo-Hutniczej
Strukturę AGH pokazuje rysunek 1.
W strukturze tej wydziały są podstawowymi
jednostkami organizacyjnymi uczelni, natomiast nie są nimi jednostki pozawydziałowe,
w tym instytuty. Jednostki organizacyjne
Uczelni dysponują środkami finansowymi
zgodnie z planem rzeczowo-finansowym
Uczelni, który przygotowuje Rektor i przedstawia do uchwalenia Senatowi.
Wydział musi prowadzić co najmniej
jeden kierunek studiów, a jego obsada kadrowa składa się z co najmniej 5 samodzielnych pracowników nauki. Nie spełnienie
tych warunków lub dodatkowych warunków
określonych przez Senat (na przykład deficyt Wydziału przekraczający 10%) powoduje, że Senat na wniosek Rektora może
znieść Wydział.
W strukturze uczelni pojawiły się instytuty, których głównym zadaniem jest działalność naukowo-badawcza. Instytuty mogą
mieć specjalności na kierunkach studiów
prowadzonych przez wydziały (w porozumieniu z tymi Wydziałami). Mogą także prowadzić studia doktoranckie i podyplomowe.
W statucie nie podano obsady kadrowej Instytutów, jednakże podobnie jak na wydziale obsadę kadrową instytutu powinno tworzyć nie mniej niż 5 samodzielnych pracowników nauki. Wydziały, które od lat mają duży problem z naborem kandydatów na studia, a jednocześnie prowadzą na wysokim
poziomie badania naukowe powinny rozważyć przejście ze struktury wydziałowej na instytutową.
Jednostkami organizacyjnymi w ramach wydziałów są tylko katedry powoływane przede wszystkim do prowadzenia
specjalności, przedmiotów nauczania, badań naukowych. Katedrę można utworzyć
jeżeli w proponowanym składzie osobowym
jest co najmniej czterech samodzielnych
pracowników nauki. W naszej strukturze katedry stanowią ważne ogniowo. W instytutach, jednostkami organizacyjnymi są tylko
zakłady powoływane przede wszystkim do
prowadzenia działalności naukowo-badawczej i wspomagania działalności dydaktycznej. Zakład można utworzyć jeżeli w proponowanym składzie osobowym jest co najmniej trzech samodzielnych pracowników
nauki (rys. 2). Zarówno w katedrach jak również zakładach powoływany jest kierownik
spośród samodzielnych pracowników nauki. Wprowadziliśmy kadencyjność i kierownik może pełnić swoją funkcję nie dłużej niż
dwie następujące po sobie kadencje.
Do niedawna struktura na naszej uczelni była nieprzejrzysta i nie logiczna. W strukturze AGH było 67 Katedr o wielkości od 3
do 104 osób, oraz 56 Zakładów o wielkości od 4 do 55 osób. Uderzała ogromna
dowolność w kształtowaniu struktury wy-
4
działów, ogromne różnice w ilości pracowników wchodzących w skład zakładów i katedr. Istniało wiele katedr i zakładów o zbliżonych nazwach i co można domniemywać o zbliżonym również zakresie
merytorycznym. W wielu przypadkach występował nadmiar pracowników technicznych, co zwiększało koszty funkcjonowania
katedr lub zakładów. Często katedry bądź
zakłady były tworzone dla jednego samodzielnego pracownika nauki.
Proces tworzenia dużych, w miarę jednolitych katedr w ramach wydziałów już się
rozpoczął. Swoją strukturę zmieniły Wydział
Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Wydział
Paliw i Energii, Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Wydział Zarządzania, Wydział Fizyki i Matematyki Stosowanej, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska zmienił strukturę jeszcze przed wejściem w życie
nowego Statutu.
Dla realizacji ważnych zadań dydaktycznych lub naukowych a w szczególności
dla rozwoju kształcenia w unikalnych specjalnościach Rektor może utworzyć na czas
określony (nie dłuższy) niż 5 lat katedrę (nazywaną Katedrą w Rozwoju) w składzie której jest co najmniej 1 samodzielny pracownik nauki.
Zarówno w katedrach jak również instytutach mogą istnieć mniejsze jednostki:
zespoły badawcze, pracownie itp., które nie
stanowią jednostek organizacyjnych Uczelni. Zespoły badawcze z reguły powinny
być tworzone wokół samodzielnego pracownika który zajmuje się jednolitą tematyką badawczą, rozwiązuje określone zadania
badawcze jak to się dawniej mówiło jest liderem w danej tematyce naukowej i tworzy
„szkołę naukową”. Zespoły badawcze nie
prowadzą samodzielnie działalności finansowej, jednakże ich działalność i aktywność
w zdobywaniu grantów, prac zleconych
przez przemysł i innych decyduje o wynikach naukowych katedry i poprawia ich
kondycję finansową. W pewnym sensie zespoły badawcze stanowią element struktury
macierzowej (opisanej przez …). Zespoły
badawcze mogą się łączyć w Zadaniowe
Centra Badawcze (ZCB) dla rozwiązania
danego projektu, zadania lub grantu badawczego. Zadaniowe Centra Badawcze
Rysunek 1
Uczelnia
Katedry
Zakłady
Laboratoria
wydziałowe
Laboratoria
instytutowe
Jednostki
pozakatedralne
Jednostki
pozazakładowe
Zespoły badawcze
(pracownie)
Jedn. pozawydziałowe
Instytuty
Wydziały
Laboratoria
katedralne
Zespoły badawcze
(pracownie)
Laboratoria
zakładowe
Rysunek 2
Uczelnia AGH
Instytuty
Wydziały
•
•
•
•
–
–
–
–
prow. działalności dydaktycznej
prow. działalności naukowej
kształcenie kadr
organizacja dydaktyki
i działalności naukowej
• kształcenie kadry w dyscyplinach
naukowych
• prow. działalności dydaktycznej
na innych wydziałach
• prowadzenie działalności naukowej
• organizacja działalności naukowej
i działalności naukowej
Katedry
Zakłady
minimum 4 samodzielnych
pracowników nauki
minimum 3 samodzielnych
pracowników nauki
Zespoły dydaktyczne
Zespoły badawcze
Laboratoria
Pracownie, Warszaty
–
–
–
–
Zespoły badawcze
Laboratoria
Pracownie
Warszaty
BIP 165/2007
powoływane są na czas wykonywania zadania. W skład Zadaniowego Centrum Badawczego w zależności od rozwiązywanego zadania mogą wchodzić zespoły badawcze z różnych katedr i zakładów naszej
uczelni a także jednostki pozauczelniane.
Po utworzeniu Zadaniowe Centrum Badawcze zgłasza się do Prorektora ds. nauki, umieszcza się na stronie internetowej
AGH na czas jego istnienia.
Na rysunku 3 pokazano schematycznie koncepcję przykładowego Zadaniowego Centrum Badawczego. Wyobraźmy
sobie, że w jednym z zespołów badawczych powstał pomysł wykonania interesującego zadania badawczego. Z reguły do
realizacji tego zadania muszą być dobrane
inne zespoły badawcze, powinna być wybrana rada projektu badawczego i kierownik. W celu uzyskania finansowania projekt
ten następnie powinien być zgłoszony do
odpowiedniej jednostki (np. Ministerstwa
Nauki i Szkolnictwa Wyższego lub odpowiedniej Komisji Unii Europejskiej).
Ponieważ w projekcie mogą występować różni partnerzy bardzo ważna jest jednoznaczna umowa pomiędzy partnerami
odnośnie podziału zadań a także finansów. Ten problem jest bardzo istotny, bowiem już teraz pomiędzy jednostkami uczelni występują napięcia spowodowane brakiem wzajemnych rozliczeń w przypadku
gdy projekt prowadzi jeden wydział lub katedra a uczestniczą w nim (i ponoszą koszty) inne wydziały (katedry). Sposób wzajemnych rozliczeń pomiędzy wydziałami, katedrami zostanie w najbliższym czasie przygotowany przez władze uczelni.
W uproszczeniu można przyjąć, że na
naszej Uczelni funkcjonują dwa modele finansowania działalności wydziałów i katedr.
W modelu I (rys. 4) dotacja, którą
Uczelnia otrzymuje z Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego po odjęciu kosztów
sfinansowania jednostek wydzielonych i rezerw Rektora jest dzielona algorytmem na
poszczególne wydziały. Na danym wydziale
dotacja ta po odjęciu kosztów wydziałowych i kosztów ogólnych (zwanych łącznie
kosztami pośrednimi) a także rezerwy Dziekana jest dzielona dalej algorytmem na poszczególne katedry. Koszty pośrednie uzyskiwane w grantach krajowych i zagranicznych a także umowy z podmiotami gospodarczymi poprawiają sytuację finansową
katedry.
Model II różni się tym od modelu I,
że na wydziale dziekan zatrzymuje sobie rezerwę natomiast pozostałą część dotacji
dzieli algorytmem na poszczególne katedry.
W tym rozwiązaniu każda katedra musi pokryć przypadającą na nią część kosztów
ogólnych i wydziałowych z własnych środków (rys. 5). Podobnie jak w poprzednim
modelu koszty pośrednie uzyskiwane
BIP 165 / 2007
w grantach krajowych i zagranicznych a także umowy z podmiotami gospodarczymi
poprawiają sytuację finansową katedry. Kiedy katedry są odpowiednio duże lepszym
modelem jest model II bowiem zwiększa
aktywność katedry w poszukiwaniu środków finansowych (pracownicy katedry czują
się bardziej odpowiedzialni, za wyniki katedry). Równocześnie katedra jeżeli posiada
wystarczającą ilość środków może obniżać
narzuty na umowy lub podnosić uposażenie pracowników.
 Antoni Tajduś
Rysunek 3
POMYSŁ
Dobór zespołów badawczych
i laboratoriów
Jednostką pochodzenia
Kierownika ZCB staje się
automatycznie jego lokalizacja
na czas realizacji projektu
Wybór rady projektu bad.
i kierownika projektu bad.
Przygotowanie projektu
badawczego
Umowa finansowa
pomiędzy partnerami
Zadaniowe
Centrum
Badawcze (ZCB)
Wniosek projektu
do właściwej jednostki
Akceptacja projektu
Brak akceptacji
oznacza
Rozwiązanie Zadaniowego
Centrum Badawczego
Realizacja
projektu
Zakończenie projektu, rozliczenie dochodów
i kosztów pomiędzy zespołami badawczymi
Publikacja osiągnięć
i rozwiązanie ZCB
Rysunek 4
+
Finansowanie
Model I
–
• Dotacje dyd. (MNiSzW)
wg algorytmu (I)
• 10% Badania Własne
– 5,0% Rezerwa Rektora
– 4,5% Finans. Grantów Europejskich
– 0,5% Koszty związane z UE
• Jednostki finans.
w kosztach wydzielonych
• Rezerwa Rektora
• Rezerwa Prorektowa –
w dot. na badania własne
Wydział
• Dotacja dyd. Wydziału –
podział algorytmem (I)
• Dotacja na badania własne –
podział algorytmem (II)
• Dotacja na działalność statutową
• Koszty Wydziałowe
• Koszty Ogólne
• Rezerwa Dziekana
Katedra
• Dotacja dyd. Katedry – podział algorytmem I
• Dotacja na badania własne
(aktywność pracowników)
• Koszty Katedry
• Dotacja na działalność statutową –
• Rezerwa Kierownika Katedry
podział wg zadań
• Granty krajowe i zagraniczne
• Umowy z podmiotami gospodarczymi
Uczelnia
Zespół
badawczy
Finansowany z pozyskanych środków
z grantów, podmiotów gospodarczych
lub grantów europejskich
Rysunek 5
+
Koszty
pośrednie
Finansowanie
Model II
–
Uczelnia
• Dotacja dyd. (MNiSzW)
wg algorytmu (I)
• 10% Badania Własne
– 5,0% Rezerwa Rektora
– 4,5% Finans. Grantów Europ.
– 0,5% Koszty związane z UE
• Jednostki finans.
w kosztach wydzielonych
• Rezerwa Rektora
• Rezerwa Prorektowa –
w dot. na badania własne
Wydział
• Dotacja dyd. Wydziału –
podział algorytmem (I)
• Dotacja na badania własne –
podział algorytmem (II)
• Dotacja na działalność statutową
• Rezerwa Dziekana
Katedra
• Dotacja dyd. Katedry – podział algorytmem I
• Dotacja na badania własne
• Koszty Katedry
(aktywność pracowników)
• Rezerwa Kierownika Katedry
• Dotacja na działalność statutową –
• Koszty wydziałowe (część) *
podział wg zadań
• Koszty ogólne (część) *
• Granty krajowe i zagraniczne
• Umowy z podmiotami gospodarczymi
Zespół
badawczy
Finansowany z pozyskanych środków
z grantów, podmiotów gospodarczych
lub grantów europejskich
Koszty
pośrednie
* część przyp. do finansowania przez Katedrę
5