Atopowe zapalenie skóry – pierwsza choroba

Farmakoterapia
Atopowe zapalenie
skóry – pierwsza
choroba alergiczna
AZS jest najczęściej pierwszą manifestacją kliniczną choroby alergicznej. Zwykle
objawy wyprzedzają pojawienie się astmy oskrzelowej i alergicznego zapalenia
błony śluzowej nosa.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest jedną z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. U 45% chorych
dzieci pierwsze objawy pojawiają się przed 6. miesiącem życia, u 60% – przed ukończeniem 1. roku życia,
zaś u 90% – przed ukończeniem 5. roku życia. Choroba
częściej występuje u dzieci ze środowiska miejskiego,
pochodzących z rodzin małodzietnych i dobrze sytuowanych materialnie. Sugeruje to, że narażenie na
zanieczyszczenia środowiska, brak ekspozycji na infekcje i brak kontaktu z alergenami w okresie wczesnego
dzieciństwa może odgrywać znaczącą rolę w powstawaniu alergicznego stanu zapalnego.
Atopowe zapalenie skóry najczęściej rozpoczyna się
we wczesnym dzieciństwie, ale pierwsze objawy mogą pojawić się później. Objawem, który występuje we
wszystkich postaciach atopowego zapalenia skóry, jest
bardzo silny świąd i obecność zmian grudkowo-wysiękowych zlokalizowanych na podłożu rumieniowym.
Zmiany są obficie sączące, łatwo ulegają wtórnemu
zakażeniu, przekształcają się w nadżerki, a następnie strupy. Pierwsze zmiany pojawiają się na twarzy.
Skóra jest wtedy zaczerwieniona, napięta, łuszcząca, a policzki dziecka wyglądają jak polakierowane.
Objawy występują także na owłosionej skórze głowy
i niejednokrotnie niesłusznie interpretowane są jako
łojotokowe zapalenie skóry. Zmiany skórne u ok. 50%
dzieci mają tendencję do ustępowania w 2. roku życia.
W tym samym okresie mogą pojawiać się objawy ze
strony układu oddechowego (zespół astma-prurigo).
Wyprysk atopowy późnego dzieciństwa stanowi zwykle
kontynuację zmian wczesnodziecięcych, ale mogą to
być również zmiany pojawiające się po raz pierwszy.
Zmiany pojawiające się po raz pierwszy występują
zwykle koło 4. roku życia. Mają głównie charakter
rumieniowo-grudkowy i lokalizują się przede wszystkim na powierzchniach zgięciowych dużych stawów
(kolana, łokcie, nadgarstki), na skórze karku, grzbietach dłoni i stóp. Zmianom skórnym towarzyszy niekiedy nasilony świąd, prowadzący do zaburzeń snu,
oraz powiększenie węzłów chłonnych. Zmiany te mo19
Farmakoterapia
gą ustąpić ok. 10.–12. roku życia lub
przejść w następną fazę, którą jest
wyprysk atopowy okresu młodzieńczego i osób dorosłych.
Wyprysk atopowy okresu młodzieńczego i osób dorosłych pojawia
się zwykle w okresie dojrzewania
i rzadko utrzymuje się do wieku dorosłego.
Zmiany te umiejscowione są symetrycznie. Głównym objawem jest uporczywy świąd, a na zmienionej chorobowo
skórze pojawiają się liczne przeczosy
i nadżerki pokryte krwistymi strupami.
Świąd ma charakter stały lub napadowy, jego nasilenie w nocy często
powoduje bezsenność, wyczerpanie
i rozdrażnienie.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Etiologia i patomechanizm AZS nie są
w pełni poznane, dlatego leczenie tej
choroby polega przede wszystkim na
zwalczaniu objawów. Stosując leczenie zewnętrzne i środki do pielęgnacji
skóry, należy pamiętać o tym, że pacjent może się uczulić na stosowane
preparaty. Prawidłowe leczenie zmian
skórnych poprzez zmniejszenie stanu
zapalnego skóry ogranicza możliwości
alergizacji pacjenta.
Pielęgnacja
Jednym z najczęściej występujących
objawów mniejszych tej choroby jest
suchość skóry, spowodowana nieprawidłowym metabolizmem lipidów
naskórkowych. U chorych stwierdza
się podwyższony poziom kwasu linolenowego oraz obniżony poziom
kwasu g-linolenowego i kwasu arachidonowego w surowicy krwi. Skóra
ulega odwodnieniu, staje się bardziej
podatna na niekorzystne działanie
czynników środowiskowych i podrażnienia. Występowaniu suchości skóry bardzo często towarzyszy nasilony
świąd, który prowokuje chorego do
drapania się, co z kolei nasila stan
zapalny w skórze i wzrost wrażliwości
na czynniki drażniące. W efekcie choroba się nasila.
Zwalczanie suchości skóry u dzieci
z alergicznymi chorobami skóry powinno być jednym z najważniejszych
elementów postępowania leczniczego. Służą do tego preparaty natłuszczające, które stosowane zewnętrznie
wspomagają tworzenie okluzyjnego
filmu lipidowego i wzmacniają barierę
lipidową cementu naskórkowego. Zabezpieczając skórę przed utratą wody,
zwiększają jej elastyczność i zmniejszają uczucie świądu. Emolienty mogą być stosowane
w różnej formie.
W sprzedaży doHENNA WAX szampon do włosów
stępne są olejki,
Pilomax
emulsje i płyny do
kąpieli leczniczej,
Najskuteczniejszą regenerację i wzmocnienie
włosów zapewniają dermokosmetyki dostępne
żele i mydła do myw aptekach. Bardzo ważnymi elementami kuracji
cia niezawierające
regenerującej są szampony głęboko oczyszczadetergentów, a takjące. Składniki zawarte w środkach stylizacyjnych
że balsamy i kremy
i odżywkach do codziennego stosowania (m.in.
do ciała. U pacjenoleje i silikony) wytwarzają na osłonce włosa trudne do usunięcia złogi, które uniemożliwiają penetów z atopowym
trację kory włosa przez aktywne składniki maski.
zapaleniem skóry
Dlatego zaleca się, by przed użyciem maski umyć
szczególnie wskawłosy głęboko oczyszczającym szamponem, który
zane są kąpiele –
rozchyla łuski, usuwa złogi i przygotowuje włos do
działają one nawilkontaktu z maską. Szampony oczyszczające należy stosować bezpośrednio przed aplikacją maski,
żająco i usuwają
jako integralną część kuracji wzmacniającej.
z powierzchni skóry
alergeny oraz sub-
20
stancje nieswoiście drażniące. Kąpiele nie powinny jednak odbywać się
w gorącej wodzie, ponieważ niszczy
ona naturalny płaszcz lipidowy skóry.
Temperatura wody powinna być zbliżona do temperatury ciała. Kąpiele
nie mogą trwać dłużej niż 10–15 minut. Nie należy stosować mydeł i żeli
zawierających detergenty, ale olejki
lub balsamy natłuszczające. Zaraz
po kąpieli skórę należy nasmarować
emolientami. Eksponowane części
ciała (ręce, twarz) powinno się smarować nawet kilka razy w ciągu dnia.
Preparaty do codziennej pielęgnacji
powinny być dobierane indywidualnie. Badania wykazały, że stopień
nawilżenia i elastyczność naskórka
różnią się nie tylko w poszczególnych
okolicach ciała, ale także zależą od
warunków otoczenia, temperatury, wilgotności, aktywności i diety chorego.
W niektórych przypadkach pielęgnacja
skóry może być wystarczającą formą
leczenia. Stosowanie preparatów natłuszczających, łącznie z miejscowymi
preparatami sterydowymi, skraca czas
trwania leczenia.
Oprócz pielęgnacji bardzo ważna jest
również identyfikacja i eliminacja z życia codziennego czynników zaostrzających przebieg choroby. Sytuacje
wywołujące nadmierne pocenie się,
takie jak duży wysiłek fizyczny, wysoka
temperatura, a nawet spożywanie gorących posiłków, mogą nasilać świąd
skóry. Pacjenci z atopowym zapaleniem skóry nie powinni nosić wełnianej
odzieży, która drażni naskórek mechanicznie. Należy nosić przewiewną
odzież z materiałów naturalnych. Do
prania odzieży powinno się używać
płatków mydlanych lub proszków hipoalergicznych. Wyprane rzeczy trzeba dokładnie wypłukać, gdyż resztki
środków piorących i zmiękczających
mogą działać drażniąco.
mgr farm. Tomasz Mrozowski