OPIS WYMOGÓW JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG

OPIS WYMOGÓW JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG - EGZAMIN
I. Definicja
Egzamin – (od łac. examen – badanie) – obiektywna ocena poziomu opanowania
przez zdającego wiedzy i umiejętności z zakresu danej dziedziny. Podstawowym warunkiem
obiektywizmu jest zastosowanie jednolitych wymagań, kryteriów oceniania oraz zasad
przeprowadzania egzaminu wobec wszystkich zdających.
Wyróżnić można następujące formy1 egzaminów:

Egzaminy ustne;

Egzaminy pisemne;

Egzaminy polegające na ocenie wykonania określonej czynności, produktu lub
usługi.
II. Podstawowe elementy usługi
Przeprowadzenie każdego egzaminu wymaga opracowania regulaminu. Regulamin
powinien zawierać co najmniej następujące elementy:

Termin i sposób składania wniosków o dopuszczenie do egzaminu;

Termin i sposób wnoszenia opłaty egzaminacyjnej, wraz ze wskazaniem
okoliczności, w których możliwy jest jej zwrot;

Informacje dotyczące formy przeprowadzenia egzaminu;

Informacje dotyczące składu komisji egzaminacyjnej;

Informacje dotyczące kryteriów oceniania egzaminu;

Opis procedury odwoławczej.
Egzamin powinien zostać przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, w skład
której wchodzą minimum dwie osoby. W przypadku niektórych egzaminów, polegających na
ocenie wykonania określonej czynności, produktu lub usługi, dopuszczalne jest ich
przeprowadzenie przez jedną osobę. Przebieg egzaminu przeprowadzonego przez jedną osobę
powinien być nagrywany. Komisja egzaminacyjna podejmuje decyzję zwykłą większością
Istnieje, jak wiadomo, ogromna różnorodność form, typów i rodzajów egzaminów. Próba systematyzacji tej
problematyki musiałaby przyjąć postać obszernej rozprawy. W prezentowanym opracowaniu ograniczono się
więc jedynie do wskazania form mających największe znaczenie z praktycznego punktu widzenia.
1
głosów; w przypadku równej ilości głosów decyduje głos przewodniczącego. Do głównych
zadań komisji egzaminacyjnej należy:

Sprawdzenie tożsamości osób umieszczonych na liście zdających egzamin;

Przydział zadań będących przedmiotem egzaminu;

Nadzór nad prawidłowym przebiegiem egzaminu w sposób zapewniający równe
szanse wszystkim zdającym;

Sporządzenie protokołu egzaminacyjnego.
Protokół egzaminacyjny powinien zawierać co najmniej następujące dane:

Daty i godziny przeprowadzenia egzaminu;

Imię, nazwisko, nr dowodu lub paszportu osoby/osób zdających egzamin;

Imiona i nazwiska członków komisji egzaminacyjnej;

Treść pytań/zadań;

Podpisy członków komisji egzaminacyjnej;

Inne istotne informacje związane z przebiegiem egzaminu.
Usługa przeprowadzania egzaminu powinna podlegać ewaluacji dokonywanej przez
podmioty zewnętrzne. Niezbędna jest tutaj:

Ewaluacja ex ante – ewaluacja dokonywana przed wykonaniem usługi. Jej celem
jest upewnienie się czy podmiot oferujący usługę posiada odpowiednie
kompetencje merytoryczne i organizacyjne pozwalające na jej właściwą realizację.
Ewaluacja tego typu polega zwykle na badaniu kompetencji osób, które będą
przeprowadzać egzamin, analizie opracowanego regulaminu, ocenie wielkości i
wyposażenia sali egzaminacyjnej itp.;

Ewaluacja on going – ewaluacja dokonywana w trakcie realizacji usługi.
Obserwator zewnętrzny ocenia prawidłowość przebiegu egzaminu, w tym
zwłaszcza przestrzeganie wszystkich zasad i procedur zawartych w regulaminie
egzaminacyjnym.

Ewaluacja ex post – ewaluacja dokonywana po zakończeniu realizacji usługi. Jej
podstawowym celem jest ocena rzetelności prowadzenia dokumentacji, w tym
szczególnie prawidłowości sporządzania protokołów egzaminacyjnych.
W odniesieniu do każdego z wymienionych
etapów ewaluacji
usługi
egzaminacyjnej ważna jest znajomość częstotliwości jej przeprowadzania, daty
ostatniej oceny oraz nazwa (imię i nazwisko) Podmiotu przeprowadzającego
ewaluację.
III. Specyfika realizacji usługi rozwojowej
Specyfika ta uzależniona jest głównie od formy egzaminu. Poniżej przedstawiono
najważniejsze zasady związane z realizacją poszczególnych form egzaminu.
Podstawowe zasady przeprowadzania egzaminów ustnych:

Do egzaminu ustnego powinna być przygotowana pula pytań, których treść
obejmuje znany zdającym, z odpowiednim wyprzedzeniem zakres wymaganego
materiału;

Pomieszczenie, w którym odbywa się egzamin powinno umożliwiać jego
niezakłócony przebieg;

Niezbędne jest sprawdzenie dokumentu tożsamości każdego ze zdających;

Rozmowę
z
każdym
zdającym
powinno
prowadzić
minimum
dwóch
egzaminatorów;

Zdający powinien losować określoną w regulaminie danego egzaminu liczbę pytań
z przygotowanej uprzednio puli;

Niedopuszczalne jest powtórne losowanie pytań;

Pytania wylosowane przez zdającego nie powracają do puli pytań w trakcie tego
samego egzaminu;

Z przebiegu egzaminu ustnego z każdym zdającym sporządzany jest oddzielny
protokół;

Zdający powinien mieć prawo wglądu do protokołu egzaminacyjnego oraz zostać
poinformowany o procedurze odwoławczej od wyniku egzaminu.
Podstawowe zasady przeprowadzania egzaminów pisemnych:

Zakres wymaganego materiału powinien być znany zdającym z odpowiednim
wyprzedzeniem czasowym;

Konieczne jest zapewnienie arkuszy pytań egzaminacyjnych oraz arkuszy
odpowiedzi opatrzonych pieczęcią Podmiotu organizującego egzamin w liczbie
odpowiadającej planowanej liczbie zdających z zachowaniem odpowiedniej puli
rezerwowej;

Pomieszczenie, w którym odbywa się egzamin powinno umożliwiać jego
niezakłócony przebieg oraz samodzielną pracę każdego ze zdających;

Niezbędne jest sprawdzenie dokumentu tożsamości każdego ze zdających;

Liczba członków komisji egzaminacyjnej powinna być uzależniona od liczby osób
zdających egzamin; na każdych dwudziestu zdających powinien przypadać
minimum jeden członek komisji;

Praca egzaminacyjna powinna zostać oznaczona kodem uniemożliwiającym
osobie oceniającej poznanie tożsamości zdającego;

Z przebiegu egzaminu należy sporządzić protokół podpisywany przez wszystkich
członków komisji egzaminacyjnej;

Zdający powinien mieć (w określonym regulaminem terminie) prawo wglądu do
ocenionej pracy egzaminacyjnej oraz zostać poinformowany o obowiązującej
procedurze odwoławczej.
Podstawowe zasady przeprowadzania egzaminów polegających na ocenie
wykonania określonej czynności, produktu lub usługi:
Zasady przeprowadzania egzaminów polegających na ocenie wykonania określonej
czynności, produktu lub usługi powinny być niesprzeczne z przedstawionymi powyżej
regułami. Konieczne jest ponadto przestrzeganie wielu innych, specyficznych dla tej formy
egzaminu, zasad, w tym zwłaszcza:

Jednoznaczne wskazanie czynności, produktu lub usługi, której ocena jest
przedmiotem egzaminu;

Opracowanie kryteriów oceny oraz podanie ich do wiadomości zdających z
odpowiednim wyprzedzeniem czasowym przed terminem egzaminu;

Właściwe wyposażenie stanowisk, na których wykonywane będą zadania
egzaminacyjne, w tym zwłaszcza zapewnienie niezbędnych materiałów, urządzeń i
narzędzi;

Dostosowanie stanowisk egzaminacyjnych do wymogów bezpieczeństwa i higieny
pracy;

Przygotowanie arkuszy obserwacyjnych, koniecznych do oceny wykonania danej
czynności, produktu lub usługi;

Zapewnienie wnikliwej oceny zadań egzaminacyjnych. W praktyce oznacza to
przyjęcie zasady, iż w zależności od specyfiki zadania, jeden egzaminator
powinien przypadać na 1-6 zdających.
IV. Kompetencje egzaminatora
Wiedza:

Ekspercki poziom wiedzy w dziedzinie, której dotyczy egzamin;

Znajomość regulaminu egzaminu, w tym zwłaszcza jego formy, struktury i
przebiegu;

Znajomość kryteriów oceny egzaminu;

Znajomość procedury odwoławczej.
Umiejętności:

Ocenianie prac egzaminacyjnych zgodnie z ustalonymi kryteriami;

Szybkie podejmowanie decyzji;

Zdolność oddzielania informacji od komentarza;

Zdolność współdziałania w zespole.
Postawa:
Egzaminator to funkcja wiążąca się z wysokim stopniem zaufania społecznego.
Oznacza to konieczność szczególnie rygorystycznego przestrzegania wysokich standardów
etycznych, wśród których wymienić należy:

Niepodejmowanie zadań wykraczających poza posiadane kompetencje;

Świadomość nierozdzielności obowiązków zawodowych i powinności moralnych;

Szacunek dla prawdy i związana z tym odwaga przekonań;

Poczucie wewnętrznej wolności wyrażające się w nieuleganiu jakimkolwiek
formom presji i nacisku;

2
Podejmowanie decyzji wyłącznie w oparciu o zasadę sprawiedliwości2;
Realizacja tej zasady niekiedy rodzi wątpliwości – trudno wskazać drugie pojęcie mające równie wiele
interpretacji jak pojęcie „sprawiedliwość”. Warto jednak zwrócić uwagę na tzw. regułę równej miary, którą

Niezwłoczne przyznawanie się do popełnionych błędów;

Gotowość do ponoszenia konsekwencji własnych działań;

Upowszechnianie zasad fair play w swoim środowisku.
Kazimierz Ajdukiewicz uważa za rdzeń poczucia sprawiedliwości i którą formułuje następująco: „Nikomu nie
należy się nic z tego tylko tytułu, że to właśnie on, a nie kto inny”.