Wiek XVIII - Varsaviana

Wiek XVIII
polityka – kultura – edukacja
K ONGRES B ADACZY O SIEMNASTEGO W IEKU
Wrocław, 19-21 października 2006
CZWARTEK,
19
PAŹDZIERNIKA
8.45–9.30
R EJESTRACJA UCZESTNIKÓW
Gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego,
plac Uniwersytecki 1 – Oratorium Marianum
9.30–13.00
U ROCZYSTE POWITANIE ORAZ SESJA PLENARNA (PRZERWA: 11.30-12.00)
Gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego,
plac Uniwersytecki 1 – Oratorium Marianum
CO
WIEMY , A CO CHCIELIBYŚMY WIEDZIEĆ O WIEKU
XVIII
M ARIUSZ K ARPOWICZ
Sztuka XVIII wieku: nowości w stosunku do wieku XVII
i główne tendencje
M IECZYSŁAW K LIMOWICZ
Dramat modernizacji Pierwszej Rzeczypospolitej w literaturze
i teatrze oświecenia
J AKUB G OLDBERG
Szlachta a Żydzi. Status i płaszczyzny kontaktów
S TANISŁAW S ALMONOWICZ
Formacje oświeceniowe w Europie Środkowo-Wschodniej
T ERESA K OSTKIEWICZOWA
Wiek XVIII znany i (czy) nieznany: rejestr spraw
14.45–19.00 O BRADY W SEKCJACH (PRZERWA: 16.30-17.00)
Instytut Filologii Polskiej, plac Nankiera 15
K RYZYSY XVIII WIEKU
(kieruje Zofia Zielińska)
14.45–19.00 sala nr 224
U RSZULA K OSIŃSKA (W ARSZAWA )
Stosunki polsko-rosyjskie w latach 1730–1732 w świetle relacji posła saskiego
w Petersburgu Le Forte`a
A DAM L ISEK (K ATOWICE )
1
Wokół postawy szlachty ruskiej w okresie przedostatniego bezkrólewia i wojny
domowej w latach 1733–1736
T OMASZ S ZWACIŃSKI (W ARSZAWA )
Rosja wobec Polski w dobie wojny siedmioletniej – problemy badawcze
K ATARZYNA B UCHOLC -S ROGOSZ (C ZĘSTOCHOWA )
Kolegialne organy władzy wojskowej w Rzeczypospolitej 1764–1794
D OROTA D UKWICZ (W ARSZAWA )
Pierwszy rozbiór Polski a kryzys sojuszu rosyjsko-pruskiego
K ATARZYNA M ILIK (C ZĘSTOCHOWA )
Sejm 1780 roku wobec działalności Rady Nieustającej w latach 1778–1780
M AREK B LASZKE (W ARSZAWA )
Mably i Necker przeciw polityce liberalizmu gospodarczego fizjokratów
A DAM D ANILCZYK (W ARSZAWA )
Od regalisty do sobiepana. Szczęsny Potocki i Stanisław August
D ARIUSZ N AWROT (K ATOWICE )
Litwini w 1812 r. między Rosją a Francją
W YMIANA , DOGANIANIE , WYPRZEDZANIE
(kieruje Richard Butterwick)
NA PRZESTRZENI
XVIII
STULECIA
14.45–19.00 sala im. W. Nehringa
P AWEŁ H ANCZEWSKI (T ORUŃ )
Wymiana i doganianie w epoce merkantylnej. Unia angielsko-szkocka 1707 r.
T ADEUSZ S ROGOSZ (C ZĘSTOCHOWA )
Czynniki przemian w europejskiej opiece społecznej i zdrowotnej w XVIII wieku
I WONA W OŁYNIEC (C ZĘSTOCHOWA )
Problem zaludnienia w dyskusjach politycznych o naprawie Rzeczypospolitej w latach
1733 – 1763
M AŁGORZATA K AMECKA (B IAŁYSTOK )
„...obyś już nigdy nie pisał Cracovie przez K”. O znajomości języków obcych w Polsce
XVIII wieku
B ARTOSZ M ARCIŃCZAK (W ROCŁAW )
Diabeł w swojej postaci Jana Bohomolca na tle europejskiej debaty dotyczącej
czarownictwa
D ANUTA K OWALEWSKA (T ORUŃ )
„Czarnoksiężniczej sztuki dziwowisko”. Ignacy Krasicki w świecie czarów, cudów,
zabobonów
M AŁGORZATA C ZERNIAKOWSKA (G DAŃSK )
Król Stanisław August jako miłośnik nauk ścisłych
C ZESŁAW W RÓBEL (K RAKÓW )
Od utopii do pracy organicznej. Krytyka społeczeństwa w filozofii Stanisława Staszica
B RONISŁAW T REGER (W ARSZAWA )
Majster rzemiosła zuchwałego. Stanisław Staszic i problemy inżynierii społecznej
2
W ŁADZA I JEJ OBRAZY
(kieruje Jakub Pokora)
14.45–19.00 sala nr 141
Z BIGNIEW B ANIA (W ARSZAWA )
Władza i jej obrazy w architekturze i urbanistyce Rzeczypospolitej XVIII wieku
J ERZY L ILEYKO (L UBLIN )
Gmachy i sale sejmowe oraz urzędów Rzeczypospolitej, ich usytuowanie, architektura
i dekoracja jako miejsce i tło sprawowania i demonstrowania władzy
K RZYSZTOF G OMBIN (L UBLIN )
„Należny tron Polski do Prześwietnego Potockich Domu...” Relacje między
panegirykami a sztukami pięknymi w kręgu familii Eustachego Potockiego
M AGDALENA G ÓRSKA (W ARSZAWA )
Emblematy polskiego życia politycznego w Orator polonus (1740) Samuela
Wysockiego
J AKUB P OKORA (W ARSZAWA )
„Sny o potędze”, czyli dziecięca ikonografia władzy
B OGUSŁAW P FEIFFER (W ROCŁAW )
Król i historia. Kształtowanie obrazu władcy i dziejów rodzimych w literaturze i sztuce
czasów stanisławowskich (zarys problematyki)
A GNIESZKA S KRODZKA (W ARSZAWA )
Męki panowania czyli alegoryczny portret Stanisława Augusta
A NGELA S OŁTYS (W ARSZAWA )
Raz jeszcze o portrecie polskich osobistości we wnętrzu Banku Anglii (próba
interpretacji)
19.30
U ROCZYSTY BANKIET
Gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego,
plac Uniwersytecki 1 – Klub Uniwersytecki
PIĄTEK,
9.00–13.00
PAŹDZIERNIKA
OBRADY W SEKCJACH (PRZERWA:
10.45–11.15)
Instytut Filologii Polskiej, plac Nankiera 15
P IŚMIENNICTWO – LITERATURA –
(kieruje Tomasz Pokrzywniak)
9.00–13.00
20
LITERACKOŚĆ
sala im. T. Mikulskiego (nr 125)
W OJCIECH K ALISZEWSKI (W ARSZAWA )
Pisarstwo filozoficzne Antoniego Wiśniewskiego
R OMAN D ĄBROWSKI (K RAKÓW )
O pojęciu prawdopodobieństwa w świadomości estetyczno–literackiej polskiego
oświecenia
M ACIEJ P ARKITNY (P OZNAŃ )
Oświecenie polskie wobec kryzysu teodycei
3
W ITOLD W OJTOWICZ (S ZCZECIN )
Parodia w liryce F. D. Kniaźnina
D ANUTA H OMBEK (K IELCE )
Piśmiennictwo zachodnioeuropejskie w kulturze polskiego oświecenia
B ARBARA C ZWÓRNÓG -J ADCZAK (L UBLIN )
Polski klasycyzm heroiczny (Godebski, Koźmian, Osiński, Wężyk).
Peryfrastyczność i dokumentaryzm
Z OFIA R EJMAN (W ARSZAWA )
Koncepcja literatury i historii literatury w krytyce literackiej późnego oświecenia
A GNIESZKA Ś NIEGUCKA (Ł ÓDŹ )
Sofiówka Stanisława Trembeckiego wobec tradycji
filozoficznej antyku
T OMASZ P OKRZYWNIAK (P OZNAŃ )
Pisarze polskiego oświecenia po dwustu latach
W IEK XVIII W REGIONIE – PRZYKŁAD Ś LĄSKA I W ROCŁAWIA
(kieruje Anna Żbikowska-Migoń)
9.00–13.00
sala im. W. Nehringa
T ERESA K ULAK (W ROCŁAW )
Historyczne uwarunkowania życia kulturalnego na Śląsku
w XVIII w.
J ÓZEF B UDZYŃSKI (K ATOWICE )
Tradycje humanistyczne w kulturze Śląska w XVIII w.
L UCYNA H ARC (W ROCŁAW )
Historiografia śląska w XVIII w. – od antykwaryzmu ku oświeceniowej refleksji
W OJCIECH K UNICKI (W ROCŁAW )
Śląska twórczość literacka XVIII w.
M IROSŁAWA C ZARNECKA (W ROCŁAW )
Brève durée? Wczesnooświeceniowy egalitaryzm i aspiracje literackie kobiet
na przykładzie Śląska
A NNA Ż BIKOWSKA -M IGOŃ (W ROCŁAW )
Książka literacka w śląskim repertuarze wydawniczym
drugiej połowy XVIII w.
K RZYSZTOF M IGOŃ (W ROCŁAW )
U początków śląskiego czasopiśmiennictwa naukowego „Gelehrte Neuigkeiten
Schlesiens” (1734–1741) na tle erudycyjnych periodyków swego czasu
B OGUMIŁA B URDA (Z IELONA G ÓRA )
Rozwój szkół na Dolnym Śląsku i w Brandenburgii w XVIII wieku
E LŻBIETA H ERDEN (W ROCŁAW )
Czytelnie i wypożyczalnie książek w XVIII w.: Niemcy, Śląsk, Polska – próba
porównania
4
W IEK XVIII W DYDAKTYCE . U NIWERSYTET –
(kieruje Tomasz Chachulski)
9.00–10.45
SZKOŁA
–
MEDIA
sala nr 143
R OMAN P ELCZAR (R ZESZÓW )
Szkolnictwo parafialne na pograniczu etnicznym
polsko–ruskim w XVIII w. (do 1772 r.)
S TANISŁAW J ANECZEK (L UBLIN )
Komisja Edukacji Narodowej na tle europejskim.
Perspektywy badawcze
K AZIMIERZ P UCHOWSKI (G DAŃSK )
Kolegia szlacheckie w historiografii. Postulat reinterpretacji
K RYSTYNA S TASIEWICZ (O LSZTYN )
Literatura oświecenia jako przedmiot nauczania na uniwersyteckiej polonistyce –
stan obecny i postulaty
I ZABELA G RAD (W ROCŁAW )
Od Amadeusza do Casanovy – wizerunek osiemnastego
wieku we współczesnej kinematografii
U DOSTĘPNIANIE I UPOWSZECHNIANIE ŹRÓDEŁ –
(kierują Jerzy Dygdała, Barbara Wolska)
11.15–13.00
CZ .
1
sala nr 143
A DAM P ERŁAKOWSKI (K RAKÓW )
Korespondencja czasów saskich – postulaty badawcze
Z OFIA Z IELIŃSKA (W ARSZAWA )
Korespondencja Stanisława Augusta – projekt edycji
M ICHAŁ Z WIERZYKOWSKI (P OZNAŃ )
Edytorstwo akt sejmikowych – problemy i wyzwania
P AULINA B UCHWALD -P ELCOWA (W ARSZAWA )
Edycje dzieł z wieku XVI i XVII w czasach saskich
I WONA M ACIEJEWSKA (O LSZTYN )
U progu rodzimej powieści. O potrzebie antologii romansu polskiego czasów saskich
14.30–17.15
OBRADY W SEKCJACH (PRZERWA:
15.45–16.00)
Instytut Filologii Polskiej, plac Nankiera 15
U DOSTĘPNIANIE I UPOWSZECHNIANIE ŹRÓDEŁ –
(kierują Jerzy Dygdała, Barbara Wolska)
14.30–17.15
CZ .
2
sala nr 143
J ANUSZ M ACIEJEWSKI (W ARSZAWA )
Literatura konfederacji barskiej w perspektywie edytorskiej
i badawczej
A GNIESZKA B ĄBEL , A GATA G RABOWSKA (W ARSZAWA )
5
Miedzy metryczką a przypisem. Doświadczenia edytorów Literatury konfederacji
barskiej
T OMASZ C HACHULSKI (W ARSZAWA )
Jak wydawać lirykę Kniaźnina?
B OGDAN R OK (W ROCŁAW )
Relacje podróżnicze XVIII w., potrzeby wydawnicze
i problemy
I WONA D ACKA (W ARSZAWA )
Zbiór sentencji heraldycznych Gabriela Rzączyńskiego SJ – problem edycji
K RYSTYNA M AKSIMOWICZ (G DAŃSK )
Sposoby rozpowszechniania poezji politycznej lat 1788–1793
W OLNOŚĆ , RÓWNOŚĆ I ...
(kieruje Anna Grześkowiak-Krwawicz)
14.30–17.15
sala im. W. Nehringa
M ARCIN C IEŃSKI (W ROCŁAW )
Melancholia jako droga do wolności
A NNA G RZEŚKOWIAK -K RWAWICZ (W ARSZAWA )
Moja, twoja, nasza... Wolność i zaimki w polskiej myśli politycznej XVIII w.
A DAM L ITYŃSKI (K ATOWICE )
Wolność, równość, praworządność. Oświeceniowe korzenie współczesnego
prawa karnego i cywilnego
A RKADIUSZ S TASIAK (L UBLIN )
Władza i wiedza doskonała. Idea króla-filozofa w polskiej
myśli politycznej
A LINA A LEKSANDROWICZ (L UBLIN )
Kult bohaterów walki o wolność na dworach Czartoryskich
S ABINA K RUSZYŃSKA (G DAŃSK )
Wolność i religia według Benjamina Constanta
17.30–19.00 W ALNE Z EBRANIE
P OLSKIEGO T OWARZYSTWA B ADAŃ
sala im. T. Mikulskiego (nr 125)
SOBOTA,
9.00–13.00
W IEKIEM XVIII
PAŹDZIERNIKA
OBRADY W SEKCJACH (PRZERWY:
10.30-10.45; 11.45-12.00)
Instytut Filologii Polskiej, plac Nankiera 15
O BSZARY OŚWIECENIA : GRUPY
(kieruje Jerzy Snopek)
9.00–13.00
21
NAD
SPOŁECZNE , STANY , ŚRODOWISKA
sala im. T. Mikulskiego (nr 125)
P AWEŁ K ACZYŃSKI (W ROCŁAW )
6
Rodzina w literaturze polskiego oświecenia. Wybrane zagadnienia
M AŁGORZATA E WA K OWALCZYK (W ROCŁAW )
Bogactwo problematyki życia codziennego w relacji Jakuba Lanhausa,
podróżnika XVIII w.
I WONA K ULESZA -W ORONIECKA (C ZĘSTOCHOWA )
Służba domowa na dworach magnackich w XVIII wieku
jako przykład odrębnej grupy społeczno-zawodowej
M ONIKA K WIETNIEWSKA (G DAŃSK )
Kobieta europejska w polemice z traktatem chińskiego mandaryna
(o polemice w pisemkach z lat 1819 i 1819)
W OJCIECH P IOTROWSKI (P IOTRKÓW T RYBUNALSKI )
Polskie elity intelektualne Wołynia i Podola w latach
1805–1832
A GATA R OĆKO (W ARSZAWA )
Sarmacki świat wartości materialnych w XVIII wieku
D ARIUSZ R OLNIK (K ATOWICE )
Chłopi Rzeczypospolitej czasów stanisławowskich w świetle
i przesłaniu polskich pamiętnikarzy. O zmianach w patrzeniu współczesnych
na „nasz lud wiejski”
E LŻBIETA W ICHROWSKA (W ARSZAWA )
Oświecenie po roku 1830
F ILIP W OLAŃSKI (W ROCŁAW )
Miejsce życia emocjonalnego w codzienności rodziny staropolskiej w świetle
osiemnastowiecznych kazań franciszkańskich
G RZEGORZ Z AJĄC (K RAKÓW )
Niemcewicz a Węgierski – dwie Ameryki oświeconych
T EATR – TEATRALIZACJA – SŁOWO ŻYWE
(kieruje Dobrochna Ratajczakowa)
9.00–13.00
sala nr 26
D OBROCHNA R ATAJCZAKOWA (P OZNAŃ )
Stulecie w lustrze sceny
M AREK D ĘBOWSKI (K RAKÓW )
Nowatorstwo sceniczne przełomu wieków: od Diderota do Taylora
K RZYSZTOF K OZŁOWSKI (P OZNAŃ )
Łaskawość Tytusa albo przemiany klasycyzmu
K ATARZYNA L ISIECKA (P OZNAŃ )
Operowa wersja klasycyzmu – o recepcji Glucka w Polsce
I RENA K ADULSKA (G DAŃSK )
Widowiska ogniowe w XVIII wieku. Rekonesans
P IOTR K ĄKOL (G DAŃSK )
Teatralny krajobraz Prus Królewskich w XVIII wieku. Rekonesans
M AREK P ODLASIAK (T ORUŃ )
7
O pierwszym teoretycznym tekście o niemieckiej tragedii mieszczańskiej autorstwa
Benjamina Pfeila
B ARBARA J UDKOWIAK (P OZNAŃ )
Polska szkoła dramatopisania czasów saskich.
Między tradycją a nowatorstwem
J USTYNA Ł UKASZEWICZ (W ROCŁAW )
Praktyka translatorska Franciszka Zabłockiego jako droga ku nowoczesności
M AŁGORZATA C HACHAJ (L UBLIN )
Tragedie Aleksandra Chodkiewicza na tle przemian gatunku na początku XIX wieku
P OLITYKA W KULTURZE , KULTURA W POLITYCE
(kierują Wojciech Kriegseisen, Marie-Christine Skuncke)
9.00–13.00
sala im. W. Nehringa
P IOTR U GNIEWSKI (W ARSZAWA )
Prasa jako medium propagandy politycznej w Polsce drugiej połowy XVIII wieku.
Stan i perspektywy badań
A NTONINA Ż ABA (K ATOWICE )
„Plakaty polityczne” w kościołach jezuickich na Śląsku
E WA M ANIKOWSKA (W ARSZAWA )
Kultura i dyplomacja. Działalność Tomasso Anticiego,
ministra króla i Rzeczypospolitej w Rzymie
A NNA O LEŃSKA (W ARSZAWA )
Jan Klemens Branicki – między Sarmatą a arystokratą nowoczesnym
A LEKSANDRA N ORKOWSKA (B YDGOSZCZ )
„Mieszczanie, [...] króla kochajcie”. Miasta Rzeczypospolitej wobec panowania
Stanisława Augusta
P IOTR Ż BIKOWSKI (R ZESZÓW )
Poezja polska wobec katastrofy państwa i narodu w roku 1795
J ACEK W ÓJCICKI (W ARSZAWA )
Poetyka polityki. O pismach publicznych Stanisława Staszica doby Księstwa
Warszawskiego i Królestwa Kongresowego
13.30–15.00 K RÓTKI I DŁUGI WIEK XVIII – PANEL PODSUMOWUJĄCY
( Z UDZIAŁEM KIEROWNIKÓW SEKCJI )
sala im. T. Mikulskiego (nr 125)
8