Chemia

WYMAGANIA EDUKACYJNE
na poszczególne oceny śródroczne i roczne
Z CHEMII W KLASIE I GIMNAZJUM
Program nauczania chemii w gimnazjum
Autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin
Program realizowany przy pomocy podręcznika
CHEMIA NOWEJ ERY cz. I
autorzy Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin
rok szkolny 2015/2016
Ocena celująca:
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą i dodatkowo:
- samodzielnie poszukuje i wykorzystuje informacje zawarte w różnych źródłach
- samodzielnie przeprowadza i opisuje doświadczenia chemiczne
- samodzielnie wykonuje twórcze zadania o podwyższonym stopniu trudności, wykraczające poza
realizowany na lekcjach materiał programowy ,
- posiada wiedzę i osiąga umiejętności wymagane do udziału w szkolnych i pozaszkolnych
konkursach z chemii
Ocena bardzo dobra:
Uczeń potrafi:
- określić przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego omawianego na lekcji
- badać właściwości substancji powszechnie znanych
- wykonać obliczenia z wykorzystaniem pojęć: gęstość, masa, objętość substancji
– podać sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny
– wskazać różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej
rozdzielenie
– wyjaśnić, na czym polega destylacja
– zaprojektować doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną zjawisko fizyczne i sformułować wnioski
– wskazać w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne, mieszaninę i związek
chemiczny
– wyjaśnić różnicę między mieszaniną a związkiem chemicznym
- rozpoznać pierwiastki i związki chemiczne
- posługiwać się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn,
Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)
- wskazać podobieństwa i różnice między metalami
- wykonać i opisać doświadczenie – badanie wpływu różnych czynników na metale dotyczące korozji
- zbadać skład powietrza i na podstawie doświadczenia wyciągnąć wnioski
- podać przykłady reakcji syntezy i analizy
– wymienić zastosowanie gazów szlachetnych
– zaprojektuje doświadczenie dotyczące badania właściwości tlenu, azotu, wodoru, tlenku węgla (IV) narysować schemat, zapisać obserwacje i wnioski
– po obserwacji doświadczenia ilustrującego typy reakcji sformułować wnioski
- rozpoznać jaki to typ reakcji chemicznej po zapisie reakcji chemicznej
– zaplanować sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami
– wykazać zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podać przykłady
dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego
- rozpoznaje reakcje egzo- i endoenergetyczne
– wyjaśnić różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii
atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii
- obliczać masy cząsteczkowe dowolnego związku chemicznego
- wyjaśnić różnice w budowie atomów izotopu wodoru
– określić typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym
– zdefiniować pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomowa danego pierwiastka chemicznego z
uwzględnieniem jego składu izotopowego
– wyjaśnić związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej
samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych
- odczytać i wnioskować informacje z układu okresowego pierwiastków chemicznych dotyczące numeru
grupy (ilości elektronów walencyjnych), numeru okresu (ilości powłok elektronowych)
- zapisać konfiguracje elektronową (proste przykłady)
– określić możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia
w układzie okresowym pierwiastków
– nazwać związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisywać wzory na podstawie ich nazw
– zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności)
– rozwiązać trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu
związku chemicznego)
– wskazać podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym
niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym
– porównać właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność,
temperatury topnienia i wrzenia)
– określić, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka
– zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności
– wykonać obliczenia stechiometryczne
– zdefiniować pojęcie dipol
- wymienić i zastosować wartościowość pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn,
Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)
- analizować wykresy rozpuszczalności substancji stałych i gazów
- wykazać doświadczalnie, że rozwór jest nasycony lub nienasycony
– rozwiązać zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości
– obliczyć rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej
roztworu nasyconego w tej temperaturze
– wyjaśnić, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g
20-procentowego roztworu soli kuchennej)
– prowadzić trudniejsze obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji,
masa rozpuszczalnika, masa roztworu
Ocena dobra:
Uczeń potrafi:
- nazwać szkło i sprzęt laboratoryjny omawiany na lekcji
– wyjaśnić, czym się różni ciało fizyczne od substancji i opisać właściwości substancji powszechnie
znanych
- wykonać proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: gęstość, masa, objętość substancji
– wymienić i wyjaśnić podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin
– sporządzić mieszaninę
– opisać różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej, rozróżniać w przykładach
– wyjaśnić genezę i potrzebę wprowadzenia symboliki chemicznej
- posługiwać się kilkunastoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K,
Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)
- zaproponować sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem
- zbadać skład powietrza
- zaplanować i opisać doświadczenie wykazujące właściwości tlenu (również identyfikację)
- wymienić zastosowania gazów szlachetnych
– odszukać w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne
– opisać doświadczenia wykonywane lub obserwowane na lekcji
– wykryć obecność tlenku węgla(IV) i opisać jak się go otrzymuje
– podać przykłady substancji szkodliwych dla środowiska
– wyjaśnić, skąd się biorą kwaśne opady
– określić zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów
– proponować sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania
kwaśnych opadów
– zapisać słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych
– podać przykłady różnych typów reakcji chemicznych
– wykazać obecność pary wodnej w powietrzu
– podać sposób otrzymywania wodoru, tlenku węgla (IV)
– podać przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych
- obliczyć masy cząsteczkowe
– zdefiniować pojęcie pierwiastek chemiczny
– wymienić dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie
– zaplanować doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii
–podać założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii
- rysuje modele związków chemicznych
– wyjaśnić, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich
atomów
– wyjaśnić różnice między różnymi typami wiązań chemicznych
– opisać powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla H2, Cl2, N2, CO2, H2O, NH3
– zapisać elektronowo mechanizm powstawania jonów na przykładzie Na, Al., Mg, Cl, S
– opisać mechanizm powstawania wiązania jonowego
- odczytać wzór chemiczny – z jakich pierwiastków i z ilu atomów się składa cząsteczka lub kilka
cząsteczek
– przeprowadzić obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku
chemicznego
– dokonać prostych obliczeń stechiometrycznych
- zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
– wyjaśnić, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie
– zaplanować i wykonać doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość
rozpuszczania substancji stałych w wodzie
– posługiwać się sprawnie wykresem rozpuszczalności
– dokonać obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności
- opisuje różnice miedzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym
– obliczyć masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe
– prowadzić obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości
– podać sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu
– obliczyć stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie
roztworu
– obliczyć stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu
rozpuszczalności)
– wymienić czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu
procentowym
– przekształcić wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji
rozpuszczonej lub masę roztworu
– obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu
– wskazać różnice między roztworem właściwym a zawiesiną
Ocena dostateczna:
Uczeń potrafi:
- określić przeznaczenie wybranego szkła i sprzętu laboratoryjnego
- wymienić właściwości substancji fizyczne i chemiczne
- badać i porównywać gęstość substancji
– odróżnić właściwości fizyczne od chemicznych i podzielić substancje chemiczne na proste i złożone,
na pierwiastki i związki chemiczne
- podawać przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych
– sporządzić mieszaninę jednorodną i niejednorodną
– wyjaśnić różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym
- posługiwać się kilkunastoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K,
Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)
- odróżnić metale od niemetali na podstawie ich właściwości
- opisać na czym polega korozja
–opisać właściwości powietrza
– opisać, jak można otrzymać tlen
- wymienić nazwy gazów szlachetnych
– wyjaśnić, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie
– opisać obieg tlenu, tlenku węgla(IV) w przyrodzie
– wymienić zastosowania tlenków: wapnia, żelaza, glinu oraz tlenku węgla(IV),
– zaplanować doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV) w powietrzu
wydychanym z płuc
– wyjaśnić, co to jest efekt cieplarniany
– wymienić właściwości wody
– wyjaśnić pojęcie higroskopijność
– zapisać słownie przebieg reakcji chemicznej
– wskazać w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej pierwiastki i związki chemiczne
– opisać, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów
- opisać sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)
wymienić źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza
– zdefiniować pojęcia reakcje egzoenergetyczne
– opisać, czym różni się atom od cząsteczki
– zdefiniować pojęcie elektrony walencyjne
– opisać układ okresowy pierwiastków chemicznych
– podać prawo okresowości
– podać, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych
– wyjaśnić zjawisko dyfuzji
- wymienić rodzaje izotopów wodoru
– korzystać z układu okresowego pierwiastków chemicznych
– podać maksymalną liczbę elektronów w atomie
– zapisać wzory sumaryczne i strukturalne prostych związków dwupierwiastkowych
– odczytać ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka
lub kilka cząsteczek
– opisać rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów
– opisać sposób powstawania jonów
– określić rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek
- podać przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym
– zapisać wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy
pierwiastków chemicznych
– podać nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru
– zapisać wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie
wartościowości pierwiastków chemicznych
– odczytać z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i
13-17(względem tlenu i wodoru)
– określić wartościowość pierwiastków w związku chemicznym
– przeprowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu
związku chemicznego
- wyjaśnić znaczenie współczynników i indeksów stechiometrycznych w równaniach reakcji
chemicznych
– opisać budowę cząsteczki wody
– zaproponować sposoby racjonalnego gospodarowania wodą
– wytłumaczyć, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania
– obliczyć ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze
– podać przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe
– podać przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny
– prowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa
rozpuszczalnika, masa roztworu
Ocena dopuszczająca:
Uczeń potrafi:
– zastosować zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej
– nazywać wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego
– wymienić właściwości substancji
- przeprowadzić proste obliczenia gęstości substancji
– opisać cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, podać ich definicję
– podać przykłady mieszanin
– opisać proste metody rozdzielania mieszanin na składniki
– zdefiniować pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna i podać po dwa przykłady
– podać przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych
– zdefiniować pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny
– podać przykłady związków chemicznych
– klasyfikować pierwiastki chemiczne na metale i niemetale, podać przykłady
– posługiwać się kilkoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca,
Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)
- opisać skład powietrza
– opisać właściwości tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu
– omówić budowę wody oraz na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody
– opisać, na czym polega reakcja syntezy, analizy, wymiany
– wskazać substraty i produkty reakcji chemicznej
– wymienić podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza
- zdefiniować pojęcia reakcje endoenergetyczne
- opisać ziarnistą budowę materii
– zdefiniować pojęcie masa atomowa, masa cząsteczkowa, jednostka masy atomowej
– obliczyć masę cząsteczkową prostych związków chemicznych
– opisać i scharakteryzować skład atomu pierwiastka chemicznego
– wyjaśnić, co to jest liczba atomowa, liczba masowa
– ustalić liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy
znane są liczby atomowa i masowa
– zdefiniować pojęcie izotop
– odczytać z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych (symbol,
nazwa, liczba masowa, liczba atomowa)
– wymienić typy wiązań chemicznych
– zdefiniować pojęcia jon, kation, anion
– zdefiniować pojęcie wartościowość
– wyznaczać wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych
– określać na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym
– interpretować zapisy (odczytywać ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H2, 2 H, 2 H2 itp.
– ustalać na podstawie wzoru sumarycznego nazwę tlenków i odwrotnie
– rozróżniać podstawowe rodzaje reakcji chemicznych
- podać treść prawa zachowania masy
– podać treść prawa stałości składu związku chemicznego
– dobierać współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych
– zapisać proste przykłady równań reakcji chemicznych
– odczytać proste równania reakcji chemicznych
– opisać właściwości wody
– zapisać wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody
- podać przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie, tworzą
zawiesiny i koloidy
- bada zdolność do rozpuszczania wybranych substancji
– zdefiniować pojęcie rozpuszczalność
– wymienić czynniki, które wpływają na rozpuszczalność
– określić, co to jest wykres rozpuszczalności
– odczytać z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temp.
– zdefiniować pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina
– zdefiniować pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór
rozcieńczony
– podać sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie
– zdefiniować stężenie procentowe roztworu i wzór opisujący stężenie procentowe
– prowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa
rozpuszczalnika, masa roztworu
Ocena niedostateczna – uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą