(Amherst Junction), WI. Historya Polska w

Parafia Matki Boskiej Szkaplerznej w Fancher
(Amherst Junction), WI Historya Polska w Ameryce, X. W. Kruszka, T. VII, s. 56-59
CAP at Orchard Lake.
Początek tej parafii, w powiecie Portage, kilkanaście mil na południowy wschód od
Stevens Point, datuje się od roku 1884. Wtedy to okoliczni farmerzy polscy zakupili od
swojego rodaka Aug. Dulka 5 akrów gruntu za $50, z tych 2 przeznaczyli na cmentarz, a 3
pod budowę kościoła, plebanii i szkoły. Inicyatywę do założenia tej parafii dał ks. Antoni
Lex, będący podówczas w Stevens Point.
Pierwszego zaraz roku 1884, wybudowali sobie kościółek „od biedy”, 30 stóp długi, 20
szeroki, a 14 wysoki, który następnie roku 1886 powiększyli, dobudowawszy do kościoła
dwa pokoiki mieszkalne dla odwiedzającego ich od czasu do czasu księdza.
Pod zarządem ks. Mączyńskiego od 1886 do jesieni 1888, parafia została inkorporowana.
W tym też czasie postawiono plebanijkę o 3 pokoikach.
Za następców: ks. Lebieckiego 1889—1891, Sikorskiego 1892 i ks. Ługowskiego 1893
rzeczy pozostały tak jak były: plebania, liliputowa, a kościół podobny do szopki betleemskiej.
Dopiero ks. Mikołaj Kolasiński, który tu w lecie 1893 przybył, wziął się energicznie do dzieła,
i nie spoczął póty, póki dzieła rozpoczętego przez poprzedników swoich (ks. Ługowskiego
z Junction City) do końca nie doprowadził, mianowicie, dopóki nie wystawił porządnego
kościoła o długości 100 stóp, 40 szerokości, a 27 wysokości. Biskup Messmer tę nową świątynię poświęcił dnia 16 lipca roku 1894.
Wartość własności parafialnej ze wszystkimi budynkami, urządzeniami i z gruntem,
wynosiła śmiało do $8,000.
Dnia 9 marca 1896 pożegnał się ks. Mik. Kolasiński z tą parafią, przenosząc się do Hull,
a na jego miejsce przyszedł ks. Rom. Wawrzykowski, któremu dobro tej parafii leżało na
sercu aż do 15. Września 1898. Potem nastąpił ks. L. Starościk, który przede wszystkiem,
za poradą biskupa, zmienił tytuł inkorporacyjny tej parafii na „korporacyą św. Maryi Szkaplerznej, w townie Stockton, powiecie Portage, poczta Fancher, Wis.’’, czyli krócej: „Polska
Gmina Parafialna w Fancher, Wis.”. I odtąd od roku 1899 porzuciwszy starą nazwę tej osady
„Amherst Junction”, nazwano ją urzędowo "Pancher”. Z tym tytułem się uporawszy, ks.
Starościk zreformował po swojemu śpiew kościelny. Parafia ta liczy 160 rodzin, czyli 800
dusz.
1
W ostatnim czasie zaszły potem nieporozumienia w tej „polskiej gminie parafialnej”,
wskutek czego ks. Starościk Fancher opuścił, zostawiając parafię w letargu aż do r. 1901,
kiedy przybył młody i energiczny ks. Stan. Kubiszewski i ożywił swoim duchem parafię. W
r. 1902 za pozwoleniem biskupa otworzył w starym budynku kościelnym szkołę parafialną,
do której uczęszcza 75 dzieci. Nauczycielem jest organista, a i sam proboszcz uczy w szkole
po kilka godzin dziennie.
Ks. Stanisław Kubiszewski urodził się 2 września roku 1870 w Nakle, w Poznańskiem.
Przybył do Ameryki roku 1885., studyował w Detroit, ukończył studya u Benedyktynów w
St. John’s Minn., wyświęcony 24 czerwca roku 1899.
Dnia 19 marca 1904 drewniany kościół się spalił. Przystąpiono do budowy murowanego
kościoła za $25,000, którego kamień węgielny poświęcił biskup Fox na wiosnę 1905., a 18
lipca roku 1905 poświęcił tu dzwony Jego Ekscelencya Arcybiskup Fr. A. Symon. Są to
pierwsze dzwony na ziemi amerykańskiej, poświęcone przez polskiego biskupa.
2