wyrok uzasadnienie - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Sygn. akt III AUa 398/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 stycznia 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Marta Sawińska
Sędziowie:
SSA Dorota Goss- Kokot (spr.)
del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans
Protokolant:
st.sekr.sądowy Emilia Wielgus
po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2015 r. w Poznaniu
sprawy z wniosku M. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.
o emeryturę
na skutek apelacji wnioskodawcy M. S.
od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie
z dnia 15 stycznia 2014 r. sygn. akt III U 1067/13
oddala apelację.
del. SSO
Wilkans
Katarzyna
Schönhof-
SSA Marta Sawińska
SSA Dorota Goss- Kokot
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 23 sierpnia 2013r. znak: (...)odmówił M. S. prawa do
emerytury w obniżonym wieku, wskazując w uzasadnieniu, że nie wykazał on co najmniej 15 lat wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach nie uznał bowiem okresu zatrudnienia od 4.09.1975r. do
31.12.1994r. w Zakładzie (...) w T., bowiem brak jest świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze, a okres takiej pracy nie może być udowodniony w postępowaniu przed organem rentowym zeznaniami
świadków.
Odwołanie od tej decyzji złożył M. S. wnosząc o uznanie za pracę w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia
od dnia 4.09.1975r. do 31.12.1994r. w Zakładzie (...)w T., w którym to okresie pracował jako kierowca samochodów
ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz w Firmie Budowlanej (...) w T. od 4.01.1996r. do 29.09.1997r.
także na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony.
Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014r. (sygn. akt : III U 1067/13) Sąd Okręgowy w Koninie, Wydział Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych:
1. oddalił odwołanie;
2. zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.
M. S. urodził się w dniu (...). Aktualnie nie pracuje na podstawie umowy o pracę, jest zarejestrowany jako bezrobotny,
bez prawa do zasiłku.
W okresie od 4 września 1975r. do 31.12.1994r. był zatrudniony w Zakładzie Budowlano - (...) w T., ostatnio na
stanowisku magazyniera - kierowcy, a wcześniej jako kierowca i kolejno magazynier. W dniu 17.10.1972r. uzyskał
prawo jazdy kategorii A, które jest ważne na motocykle i kat. B dot. prowadzenia samochodów osobowych i
samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym do 3500 kg. W 1979r. uzyskał uprawnienia kat. III
- na żurawie samochodowe kołowe samojezdne, i samochodowe do 10 ton. Początkowo w okresie zatrudnienia w w/
w Zakładzie jeździł tylko samochodami marki N., a od 1980r. po uzyskaniu stosownych uprawnień na prowadzenie
samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony jeździł samochodem marki (...), którym przewoził różne
materiały budowlane na budowy prowadzone przez pracodawcę.
Z dniem 4.06.1990r. pracodawca powierzył wnioskodawcy stanowisko st. magazyniera. Na tym stanowisku wspólnie z
M. P. był odpowiedzialny za powierzone mienie w magazynach: budowlanym, elektrycznym, wodno - kanalizacyjnym,
odzieży ochronnej, narzędzi pracy, części zamiennych, środków czystości oraz opakowań jakie zostały ujęte w
zbiorczych spisach z natury. Z tą datą wnioskodawca z M. P. przyjął na siebie pełną odpowiedzialność majątkową
za ewentualne niedobory w towarach, opakowaniach i urządzeniach w magazynach. Pomimo tego w tym okresie
wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5t. Jako magazynier wykonywał
swoje obowiązki przez około 1 godzinę lub półtora godziny.
Następnie w okresie od 4 stycznia 1996r. do 29.09.1997r. M. S. był zatrudniony w Firmie Budowlanej (...) w T. na
stanowisku kierowcy operatora. Na tym stanowisku przewoził pracowników samochodem marki S. osinobusem o
ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony na różne budowy. Osinobus posiadał najmniej 18 miejsc siedzących. Przewoził tym
samochodem oraz J. także materiały budowlane - cegły, pustaki. Taką pracę w tym okresie wykonywał stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy.
W dniu 5 sierpnia 2013r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie
prawa do emerytury w obniżonym wieku, wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i
przedłożył stosowne dokumenty.
Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że M. S. legitymuje się na dzień 1.01.1999r.
okresem składkowym nieskładkowym w wymiarze 29 lat, 11 miesięcy i 2 dni.
Decyzją z dnia 23 sierpnia 2013 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku, wobec nie
wykazania żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.
Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok uznając, odwołanie
za nieuzasadnione.
Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący M. S. w spornym okresie zatrudnienia w Zakładzie
Budowlano - (...) w T., od dnia 4.09.1975 roku do dnia 31.12.1994 roku pracował na stanowisku kierowcy i magazyniera
kierowcy, z tym, że od stycznia 1980r. do 3 czerwca 1990r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o
ciężarze całkowitym
pow. 3,5 tony.
Dlatego też, zdaniem Sądu odwołujący we wskazanym okresie pracy (od dnia stycznia 1980 roku do dnia 3 września
1990 roku), bez wątpienia pracował w szczególnych warunkach pracy wykonując obowiązki odpowiadające zakresowi
prac wymienionych w wykazie A, dziale VIII, punkcie 2, tj. prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony - Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
szczególnym charakterze.
Z akt sprawy wynika przy tym, że M. S. w okresie od dnia 4 stycznia 1996 roku do dnia 29 września 1997 roku pracując
w Firmie (...) w T. na stanowisku kierowcy - wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym
pow. 3,5 tony.
Mając na względzie powyższe podkreślić trzeba, że za pracę w szczególnych warunkach uważana jest praca kierowcy
samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony (vide: wykaz A, dział VIII, punkt 2 Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze).
Wobec powyższego stwierdzić trzeba, że okres pracy wnioskodawcy w Firmie Budowlanej (...) należy uwzględnić
przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym - jako pracę wykonywaną w
szczególnych warunkach.
Natomiast okres pracy w Zakładzie Budowlano - (...) w T. należy uwzględnić do okresu pracy w szczególnych
warunkach tylko okres od stycznia 1980r. do 3 września 1990r., bowiem w późniejszym okresie od 4.09.1990r. do
końca zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierowcy samochodów ciężarowych o
ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony, gdyż wykonywał jeszcze obowiązki magazyniera.
Podkreślić bowiem raz jeszcze należy, że drugim warunkiem koniecznym uzasadniającym przyznanie prawa do
wspomnianego świadczenia jest, aby praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze
czasu pracy.
Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołujący pracował w warunkach szczególnych przez okres 12 lat, 5 miesięcy i 4
dni, wobec wymaganych 15 lat.
W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie M. S. jako nieuzasadnione.
Apelację od wyroku złożył odwołujący M. S. zarzucając naruszenie art. 233 kpc polegające na dokonaniu sprzecznych
ustaleń sądu z treścią zabranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że powód od dnia 4.09.1990r. do
końca zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze
całkowitym pow. 3,5 tony.
Mając na uwadze powyższe odwołujący wniósł o:
1/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania powoda,
2/ zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w sprawie w tym zwrot kosztów
zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych
Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja okazała się bezzasadna.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany
materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art.
233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które
tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania. W świetle powyższego
zarzuty apelacji nie mogły prowadzić do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena czy odwołujący M. S. legitymuje się wymaganym okresem 15 lat
pracy w szczególnych warunkach.
W pierwszej kolejności wskazać należało podstawy prawne niniejszego wyroku.
W myśl art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2009.153.1227 j.t.)
ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:
1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz
2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.
Stosownie do brzmienia ust. 2 tej ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem
nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych
na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz
rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.
Zgodnie z art. 32 ust. 2 emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla celów ustalenia uprawnień,
o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników
zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub
wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Stosownie do treści § 4 ust 1. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał
prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie
następujące warunki:
- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach
określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
§ 3 stanowi zaś, iż za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem
zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami
równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.
Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS praca w warunkach szczególnych to praca,
w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Pracę taką pracownik musi
wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Cel
ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się zatem
na złożeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym
na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca
taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Wskazać także należy, iż prawo do emerytury w
obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy wykładać w sposób
gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.
Prawidłowo Sąd I instancji nie uwzględnił do okresu pracy odwołującego w warunkach szczególnych okresu pracy
w Zakładzie Budowlano- (...) w T. od dnia 4.09.1990r. do końca zatrudnienia albowiem w tym czasie odwołujący
pełnił dodatkowo obowiązki magazyniera. Na tym stanowisku wspólnie z M. P. był odpowiedzialny za powierzone
mienie w magazynach: budowlanym, elektrycznym, wodno - kanalizacyjnym, odzieży ochronnej, narzędzi pracy,
części zamiennych, środków czystości oraz opakowań jakie zostały ujęte w zbiorczych spisach z natury. Z tą datą
wnioskodawca z M. P. przyjął na siebie pełną odpowiedzialność majątkową za ewentualne niedobory w towarach,
opakowaniach i urządzeniach w magazynach.
Wykonywanie obowiązków magazyniera zajmowało odwołującemu godzinę do półtorej godziny w ciągu dnia pracy.
Oznacza to że w tym okresie tj. od 4.09.1990r. do końca zatrudnienia w Zakładzie Budowlano – (...) w T. nie
wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązków kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym
pow. 3,5 tony.
Łączny staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych to 12 lat, 5 miesięcy i 4 dni wobec wymaganych 15 lat
pracy w warunkach szczególnych.
Tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium
uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej
wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi
się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze
obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania
pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej
znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (por. wyrok
Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12.03.2013r. III AUa 1702/12, Lex 1294740).
Zważyć także należy, iż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących,
co powoduje, iż określona w ustawie z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych instytucja
emerytury w obniżonym wieku emerytalnym musi podlegać ścisłej wykładni.
Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych uznał, że złożona apelacja jest bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej
oddaleniu.
del. SSO
Wilkans
Katarzyna
Schönhof-
SSA Marta Sawińska
SSA Dorota Goss- Kokot