Uwagi Fundacji Panoptykon dotyczące blokowania stron - E
Transkrypt
Uwagi Fundacji Panoptykon dotyczące blokowania stron - E
Warszawa,19września2016r. UwagiFundacjiPanoptykondotycząceblokowaniastron internetowychwprojekcieustawyozmianieustawyograch hazardowych Projektustawyozmianieustawyograchhazardowychiinnychustaw(dalej:projektustawy) przewiduje, że Minister Finansów będzie prowadzić Rejestr Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnie z Ustawą (dalej: Rejestr), do którego wpisywane będą nazwy domen internetowych wykorzystywanych do urządzania gier hazardowych bez koncesji, zezwolenialubbezzgłoszenia.WpisdoRejestrubędziedokonywanyprzezMinistraFinansów. Projekt ustawy nakłada na przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązek blokowania dostępudostronwpisanychdoRejestru. Pomysłresortufinansówprzypominaanalogicznypomysłz2009r.,któryzakładałstworzenie tzw. rejestru stron i usług niedozwolonych. Proponowane rozwiązanie wzbudziło powszechne protesty Internautów i organizacji społecznych – w tym ze strony Fundacji Panoptykon. OstatecznierządDonaldaTuskazrezygnowałzwprowadzeniablokowaniastroninternetowych. Obecna propozycja mechanizmu blokowania również wzbudza nasze poważne zastrzeżenia. Poniżejpodsumowujemynajważniejszeznich. • Naruszeniewolnościsłowa WprowadzenieblokowaniastronwInterneciejestrozwiązaniemstwarzającympoważneryzyko dla wolności słowa. Sama wolność słowa oznacza nie tylko możliwość swobodnego otrzymywaniaiprzekazywaniainformacji,alerównieżjejaktywneposzukiwanieizdobywanie. Ograniczenie tej swobody nosi znamiona zakazanej na mocy art. 54 ust. 2 Konstytucji RP cenzury prewencyjnej. Mechanizm ten jest krytykowany przez organizacje międzynarodowe zajmujące się ochroną praw człowieka. Specjalny sprawozdawca ONZ wskazał m.in., że „blokowanie oraz technologie filtrujące [treść w Internecie – Fundacja Panoptykon] stanowią często naruszenie obowiązku ochrony prawa do wolności wypowiedzi” 1 . Z kolei Komitet Ministrów Rada Europy wezwał państwa, by powstrzymywały się od stosowania (…) blokowaniaorazfiltrowaniawkontekściedostępudotreściwInternecie2.EuropejskiTrybunał Praw Człowieka uznał, że takie środki utrudniające dostęp do informacji mogą być stosowane jedynieprzywprowadzeniuwyjątkoworestrykcyjnejkontroli3. 1RadaPrawCzłowiekaONZ,ReportoftheSpecialRapporteuronthepromotionandprotectionoftherightto freedomofopinionandexpression,FrankLaRue,UNDoc.A/HRC/17/27,2011,pkt31. 2KomitetMinistrówRadyEuropy,RecommendationCM/Rec(2007)16oftheCommitteeofMinisterstomember statesonmeasurestopromotethepublicservicevalueoftheInternet,2007. 3WyrokEuropejskiegoTrybunałuPrawCzłowiekazdnia26listopada1991r.wsprawieObserveriGuardian przeciwkoWielkiejBrytanii,skarga13585/88i13166/87. FundacjaPanoptykon|ul.Orzechowska4lok.4|02-068Warszawa e:[email protected]|t:+48660074026|w:panoptykon.org Z blokowaniem wiąże się również ryzyko błędów, polegające na blokowaniu stron, które nie zawierają treści niedozwolonych. Jest to zjawisko tzw. błędów pierwszego rodzaju (ang. false postivite).Częstotliwośćichwystępowaniazwiązanajestzprzyjętymmodelemblokowania. W przypadkublokowaniaadresówIPmożesięzdarzyć(ajesttoczęstospotykane),żedojednego adresu przyporządkowanych jest kilka witryn. Występowanie takich błędów rodzi pytanie o ewentualne odszkodowania dla właścicieli stron, które oferują w pełni legalną treść, a zostaną zablokowane. Odwrotną sytuacją jest przypadek, kiedy strona zawierająca nielegalne treści wymykasięblokowaniu.Wówczasmówimyobłędachdrugiegorodzaju(ang.falsenegative). • NiebezpiecznyprecedensdlawolnościwInternecie BlokowaniewdużymuproszczeniupoleganawyodrębnieniupewnejczęściInternetu,doktórej użytkownicy nie będą mieli faktycznego dostępu. To bardzo groźny wyłom dla spójności iwolnościwInternecie.Niktniepolemizujeztym,żestronyznielegalnymhazardemzawierają treści niezgodne z prawem, jednak istnieją inne od blokowania metody walki z tego typu treściami (patrz niżej: Alternatywne rozwiązania). Dodatkowo istnieje realne ryzyko rozszerzenia katalogu blokowanych stron. Tak stało się w projekcie z 2009 r., który po uzgodnieniach międzyresortowych objął swoim zakresem m.in. treści promujące ideologię faszystowskączykomunistyczną.Próbywprowadzeniablokowaniamożnaporównaćdozabawy zapałkami. Zpozoru niewinne poczynania mogą przerodzić się w pożar, który trudno będzie ugasić. Gdy raz stworzy się infrastrukturę blokującą, niełatwo będzie przezwyciężyć pokusę dodania kolejnych treści do katalogu blokowanych stron. Nawet jeżeli obecny rząd dotrzyma słowaizatrzymasięnablokowaniunielegalnegohazardu,tojakąbędziemiałkontrolęnadtym, co zrobi następny? Rozwiązanie oparte na blokowaniu treści pojawiło się już w ustawie o działaniach antyterrorystycznych. Hazard nie jest więc pierwszy na liście i raczej nie będzie ostatni. • Skutecznośćblokowania Zgodniezuzasadnieniemprojektuustawyblokowanieokreślonychstroniusługmaumożliwić zmniejszenie „szarej strefy” w zakresie gier hazardowych oraz ograniczyć proceder nieodprowadzania podatków przez nielegalnych operatorów gier hazardowych. Pojawia się jednakwątpliwość,czyblokowaniejestkoniecznedojegorealizacji.Dostępnebadaniawskazują, że blokady treści w Internecie mogą być z łatwością omijane przez użytkowników (np. za pomocąsieciTOR,serwerówproxyczyzastosowaniesystemupeer-to-peer)4.Samoblokowanie jestwięcjedynietrudnością,anieskutecznymremediumnaproblemdostępnościnielegalnych treści w Internecie. Trudno uznać, że proponowane rozwiązanie jest środkiem efektywnym w walceznielegalnymhazardem. • Alternatywnerozwiązania Efekt w postaci „utrudnienia” lub wręcz „uniemożliwienia” (co przecież stanowi wyższy standard)dostępudonielegalnychtreścimożnaosiągnąćzapomocąistniejącychinstrumentów prawnych. Art. 14 ustawy oświadczeniu usług drogą elektroniczną mówi o możliwości zwrócenia się do usługodawcy oraz podmiotów udostępniających zasoby informatyczne o usunięcie danych obezprawnych charakterze. Strony nielegalnych operatorów gier hazardowych bez żadnych wątpliwości mieszczą się w tej kategorii. Oczywiście, obiektywną trudność stanowi usuwanie nielegalnych treści znajdujących się na zagranicznych serwerach. Wtym kontekście władze powinny podejmować jednak współpracę międzynarodową. Dobrym 4C.Callananet.al,Internetblockingbalancingcybercrimeresponsesindemocraticsocieties,2009,s.17-19. 2 przykładem współpracy są wspólne działania władz różnych państw oraz przedsiębiorstw wramachwalkizobrazamiseksualnegowykorzystywaniadzieci5. • Niewystarczającegwarancjeochrony Wpisu do Rejestru będzie dokonywał Minister Finansów, natomiast realnie obowiązek blokowania ciążyć będzie na przedsiębiorstwach telekomunikacyjnych. Zobowiązano je do utrudniania dostępu do konkretnej strony w ciągu 48 godzin od dokonania wpisu do Rejestru. Właściciele zablokowanych domen czy operatorzy będą mieli prawo wniesienia sprzeciwu wobec samego wpisu. Sprzeciw ma być rozpatrywany przez resort finansów, a od podjętej na skutek jego rozpatrzenia decyzji będzie można się odwołać do sądu administracyjnego. Uważamy, że blokowanie konkretnej domeny i wpisanie jej do Rejestru powinno być poprzedzone każdorazową zgodą sądu. Taki „bezpiecznik” w sposób zdecydowany ograniczyłbyjakiekolwieknadużyciazestronyadministracji. Kontaktwsprawie: JędrzejNiklas,[email protected] 5InternetWatchFoundation,Raportroczny2015,https://www.iwf.org.uk/assets/media/annual- reports/IWF%202015%20Annual%20Report%20Final%20for%20web.pdf 3