Z bloku czy z płyty?

Kamieniarstwo
Porady
Z bloku czy
z płyty?
Dylemat producenta nagrobków
96
NK 45 (2/2010)
fot. s. paź
W
produkcji nagrobków możemy wyróżnić kilka modeli działania. Pierwszy z nich to model,
w którym kupujemy slaby i z nich wykonujemy
nagrobek. Drugi sposób zakłada, że kupujemy blok, który
następnie dajemy do pocięcia usługowego, zwykle wraz
z polerowaniem. W tym wariancie produkcji istnieje również pewna grupa firm, która zleca wyłącznie cięcie bez
polerowania. Poler wykonuje we własnym zakresie. Trzeci
wariant to kupno bloków i prowadzenie produkcji od surowca do gotowego wyrobu.
Nie można policzyć wprost, że nagrobek wykonany daną
metodą kosztuje nas określoną kwotę, a wykonany inną
– więcej. W rachunku kosztów produkcji jest bardzo wiele
czynników, a niektóre z nich są tak złożone, że niemal niepoliczalne. Dodatkowo należy uznać, że w praktyce taki
rachunek jest bardzo indywidualny. W tym artykule chciałbym naszym Czytelnikom podać ważniejsze składowe
rachunku kosztowego, jaki każdy zastanawiający się nad
wyborem metody produkcji powinien przeprowadzić oraz
problemy, z jakimi musimy się liczyć – niezwiązane z kosztami, ale wpływające na nie pośrednio.
Rozmawiając z właścicielami zakładów, zauważyłem,
że rozrachunek kosztów często obarczony jest błędami, z których część to nieujmowanie pewnych wartości
w kalkulacji. Na przykład przy liczeniu na skróty okaże
się, że koszt nagrobka wykonanego z zakupionego slabu jest sporo wyższy niż gdy zakupimy blok, potniemy
go i wypolerujemy. Produkcja nagrobków z zakupionych
slabów jest dość łatwa do wyliczenia. Za slaby zapłacimy określoną kwotę, dodamy do tego ewentualne straty
w odpadach, jakie zostają po wykonaniu nagrobka, oraz
koszty transportu (chyba że wybrany przez nas dostawca
w cenie zakupu uwzględnia dostawę slabów do zakładu).
Ze względów logistycznych zakup slabów jest łatwiejszy,
gdyż hurtowni płyt jest dużo i są rozlokowane w Polsce
mniej więcej równomiernie. Chcąc zaoferować klientom
możliwość wykonania nagrobka z różnych materiałów,
nie musimy mieć większych zapasów konkretnego materiału niż na jeden, dwa nagrobki. Zatem na placu mamy
określoną, niezbyt wielką ilość materiału. Co oczywiście
też jest kosztem i to złożonym. Po pierwsze potrzebujemy
odpowiedniej powierzchni magazynowej, którą musimy
kupić lub wydzierżawić. Po drugie - za materiał zakupiony
w slabach zwykle musimy zapłacić natychmiast, zatem
zapasy, jakie musimy utrzymywać dla płynności funkcjonowania produkcji, to w praktyce koszt kredytu bankowego lub, jeśli mamy środki własne, koszt zamrożenia kapitału. W przypadku zakupu bloków zdecydowanie częściej
możemy uzgodnić ze sprzedawcą kredyt kupiecki, czyli
odroczenie płatności. Niestety wielkość zakupu, przy chęci oferowania podobnej oferty gatunków materiału, musi
być wyższa.
Decydując się na zakup bloków, musimy liczyć się z lokalizacją składów, z których będziemy pozyskiwać materiał
i kosztów jego transportu. Dodatkowo pamiętać trzeba,
że zwykle chcemy wybrać bloki osobiście lub przez zaufanego pracownika, więc konieczne są również wyjazdy.
W tym elemencie kosztowym nie chodzi tylko o koszty podróży np. do Szczecina, ale również o czas, jaki poświęcimy na taki wyjazd.
Kolejnym składnikiem jest zagadnienie reklamacji. Przy
zakupie płyt występują one stosunkowo rzadko. Jeśli
osobiście lub przez zaufanego, fachowego pracownika
wybieramy slaby w hurtowni – szanse zaistnienia wad i reklamacji są znikome. Jeśli kupujemy towar nie wybierając
konkretnych płyt, bo zamawiamy stale i w większych ilościach, to ewentualne wady dotyczą zwykle tylko małego
procentu materiału. Cóż, w slabach trudno ukryć defekty.
Przy tym wykrycie wady nie pociąga za sobą dodatkowych
kosztów, może z wyjątkiem pracy w systemie bez jakichkolwiek zapasów magazynowych – wtedy mamy przestój,
a to już koszt. System pracy bez zapasów magazynowych
z założenia obarczony jest ryzykiem przestojów. Inaczej
prezentuje się sytuacja przy zakupie bloków. Wady, jakie
mogą wystąpić, są ukryte i na ogół niemożliwe do ujawnienia przy oględzinach. Prawda o materiale wychodzi na
jaw dopiero po pocięciu, czasem dopiero po polerowaniu.
Skoro tak, to aby móc reklamować materiał, musimy go
www.RynekKamienia.pl
Kamieniarstwo
Porady
pociąć – a to już spore koszty. W wypadku ujawnienia wad
Spora część zakładów problemy i koszty związane z cięmamy do czynienia z podobnymi problemami jak przy
ciem przerzuca na firmy zewnętrzne, kupując blok i zleslabach, ale są one zwielokrotnione faktem występowacając firmom ten element produkcji. Firma zewnętrzna
nia znacznie większej ilości materiału wadliwego, którego
też ponosi koszty i uwzględnia je w cenie cięcia. Do tego
do czasu uwzględnienia reklamacji nie możemy wykorzychce generować zysk, który jest naszym dodatkowym
stać. A przecież wykonanie pracy w wadliwym materiale
kosztem. W przypadku zlecania cięcia przerzucamy proto koszty narzędzi, pracy ludzi, zużywania maszyn. Nie zablemy i koszty na innych, ale niestety nie za darmo. Niewsze rozliczona kwotowo reklamacja uwzględnia wszystwątpliwie nadal cena za płyty może być niższa od zakupu
kie te koszty.
slabów, ale wciąż po naszej stronie jest cały pakiet koszLicząc koszty cięcia, musimy pamiętać nie tylko o kosztach
tów opisanych wcześniej, a niewidocznych przy prostym
narzędzi, ale również o dekapitalizacji maszyn. Maszyny
rachunku.
w końcu się zużyją i będziemy musieli kupić nowe. RówChcąc inwestować w cięcie, należy zatem dokładnie
nie istotny jest koszt pracy nie tylko pracowników produkprzeanalizować możliwości sprzedaży zarówno obecne,
cji, ale nasz własny i pracowników pomocniczych, którzy
jak i te w przyszłości. Czy będziemy mieli zbyt na taką
obsługują zwiększone zatrudnienie z tytułu realizowania
wielkość produkcji, która uzasadnia inwestycje? W tych
zwiększonego zakresu prac. W rachunku kosztów pracy
rozważaniach należy pamiętać o wzrastającym imporcie
trzeba uwzględniać nie tylko bezpośredni okres pracy,
gotowych nagrobków, rozwijaniu się już istniejących duale również okresy urlopów czy ewentualnych przestojów
żych zakładów produkujących większe ilości nagrobków
zimowych, kiedy produkcja jest ograniczona, a pracownii posiadających dość rozbudowane sieci sprzedażowe.
kom należy wypłacić pensje. Nie zapominajmy również, że
Jeśli uznamy, że zbyt dla naszej produkcji będzie wystarpracownikowi poza wynaczający – to w kosztach zagrodzeniem należy stworzyć
mierzeń należy uwzględnić
warunki pracy (szkolenie zarównież koszty sprzedaży
Planując przyszłość, warto się
wodowe, BHP, szatnię, środ(handlowców, zwiększenie
zastanowić, jaki będzie nasz zakład
ki czystości itp.) oraz wypoilości punktów sprzedaży,
sażenie (ubranie robocze,
– do jakiego typu działalności dążymy. „wystawki” oraz wyższe
narzędzia itp.). Dodatkowe
koszty transportu gotowych
Wiadomo, że rozwijać musi się każda
koszty to również konserwaproduktów do klientów).
firma, ale kierunki mogą być bardzo
cje i naprawy maszyn oraz
Logika wskazuje, że jeśli
różne. Właśnie do zaplanowanego
przestoje z tym związane.
w naszej sprzedaży ilości zacelu powinniśmy dostosowywać
Ważnym składnikiem są
kupów konkretnego rodzaju
koszty ochrony środowimateriału w miesiącu są linasze działania, a także decyzję, czy
ska. Aktualne przepisy są
czone w blokach, to można
produkować z bloków, czy z płyt.
pod tym względem dość
rozważać własne cięcie.
bezwzględne i wymagają
Na świecie podział rynku jest
inwestycji w oczyszczalnię
zwykle oparty na schemacie:
i płatny wywóz odpadów.
kopalnie, hurtownie bloków, zakłady obróbcze masowej
Myślę, że o sensie produkcji nagrobków z bloków poprodukcji płyt, zakłady produkcji nagrobków i firmy montawinna zadecydować skala produkcji. Maszyny są drogie,
żowe. Oczywiście występują firmy komasujące część tych
nawet jeśli uzyskamy dofinansowanie unijne. W planie
zadań. Wynika to ze zróżnicowania wielkości obsługiwakosztowym musimy pamiętać nie tylko o zakupie maszyn
nych klientów. Przykładowo największe zakłady obróbcze
do bezpośredniej produkcji, ale również o maszynach
zakupów dokonują zwykle bezpośrednio w kopalniach,
i urządzeniach pomocniczych. Przykładowym błędem jest
a duzi producenci nagrobków mają czasem swoje grupy
zakup polerki wielogłowicowej o dużej szybkości poleromontażowe i sami realizują obróbkę. W Polsce rynek nie
wania i niezakupienie maszyn do załadunku i rozładunku
jest jeszcze ustabilizowany, dlatego system takiego popłyt z taśmy. Dobra nowoczesna polerka potrafi polerodziału funkcji na rynku ulega sporym modyfikacjom.
wać z prędkością liniową przekraczającą 1m/min. Bez
Planując przyszłość, warto się zastanowić, jaki będzie
urządzeń wspierających nigdy nie wykorzystamy jej prędnasz zakład – do jakiego typu działalności dążymy. Wiakości. W cenie maszyny ujmowana jest jej prędkość i jeśli
domo, że rozwijać musi się każda firma, ale kierunki mogą
nie wykorzystamy jej do maksimum, to może się okazać,
być bardzo różne. Właśnie do zaplanowanego celu poże zwrot inwestycji będzie dłuższy niż żywotność maszywinniśmy dostosowywać nasze działania, a także decyny. Doświadczeni w użytkowaniu takich maszyn twierdzą,
zję, czy produkować z bloków, czy z płyt.

że jeśli nie mamy dla maszyny obłożenia ciągłego, to
inwestycja nie ma sensu. Maszyna dekapitalizuje się nie
Dariusz Wawrzynkiewicz
tylko kiedy pracuje, ale również kiedy stoi.
Tekst ukazał się w „Wydaniu Specjalnym NK. Nagrobkarstwo”
”
98
NK 45 (2/2010)
www.RynekKamienia.pl