POSTĘPY FIZYKI TOM 57 ZESZYT 5 ROK 2006

POSTĘPY FIZYKI
RADA REDAKCYJNA
Andrzej Kajetan Wróblewski (przewodniczący), Mieczysław
Budzyński, Andrzej Dobek, Witold Dobrowolski, Zofia Gołąb-Meyer, Adam Kiejna, Józef Szudy
REDAKTOR HONOROWY
Adam Sobiczewski
KOMITET REDAKCYJNY
Jerzy Gronkowski (redaktor naczelny), Mirosław Łukaszewski, Magdalena Staszel, Marek Więckowski, Barbara Wojtowicz
Adres Redakcji:
ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa, e-mail: [email protected],
Internet: postepy.fuw.edu.pl
KORESPONDENCI ODDZIAŁÓW PTF
Maciej Piętka (Białystok), Aleksandra Wronkowska (Bydgoszcz), Marian Głowacki (Częstochowa), Ryszard Drozdowski (Gdańsk), Roman Bukowski (Gliwice), Jerzy Warczewski (Katowice), Małgorzata Wysocka-Kunisz (Kielce),
Małgorzata Nowina Konopka (Kraków), Elżbieta Jartych
(Lublin), Michał Szanecki (Łódź), Ewa Pawelec (Opole),
Maria Połomska (Poznań), Małgorzata Pociask (Rzeszów),
Małgorzata Kuzio (Słupsk), Janusz Typek (Szczecin), Winicjusz Drozdowski (Toruń), Aleksandra Miłosz (Warszawa),
Bernard Jancewicz (Wrocław), Joanna Borgensztajn (Zielona Góra)
POLSKIE TOWARZYSTWO FIZYCZNE
ZARZĄD GŁÓWNY
Reinhard Kulessa (prezes), Krystyna Ławniczak-Jabłońska
(sekretarz generalny), Roman Puźniak (skarbnik), Jacek M.
Baranowski, Przemysław Dereń, Mirosław Trociuk i Jerzy
Warczewski (członkowie wykonawczy), Bolesław Augustyniak, Maria Dobkowska, Stanisław Dubiel, Henryk Figiel,
Jacek Przemysław Goc, Zofia Gołąb-Meyer, Bernard Jancewicz i Ewa Kurek (członkowie)
Adres Zarządu:
ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa, tel./fax: 022-6212668,
e-mail: [email protected], Internet: ptf.fuw.edu.pl
PRZEWODNICZĄCY ODDZIAŁÓW PTF
Eugeniusz Żukowski (Białystok), Stefan Kruszewski (Bydgoszcz), Michał Piasecki (Częstochowa), Marek Grinberg
(Gdańsk), Andrzej Klimasek (Gliwice), Wiktor Zipper (Katowice), Janusz Braziewicz (Kielce), Zbigniew Majka (Kraków), Jerzy Żuk (Lublin), Bogusław Broda (Łódź), Ryszard
Pietrzak (Opole), Roman Świetlik (Poznań), Małgorzata Klisowska (Rzeszów), Grzegorz Karwasz (Słupsk), Adam Bechler (Szczecin), Ryszard S. Trawiński (Toruń), Jerzy Garbarczyk (Warszawa), Zbigniew Kletowski (Wrocław), Paweł
B. Sczaniecki (Zielona Góra)
REDAKTORZY NACZELNI INNYCH CZASOPISM
WYDAWANYCH POD EGIDĄ PTF
Jerzy Prochorow – Acta Physica Polonica A, Andrzej Staruszkiewicz – Acta Physica Polonica B, Andrzej Jamiołkowski – Reports on Mathematical Physics, Marek Kordos
– Delta, Zofia Gołąb-Meyer – Foton, Zbigniew Wiśniewski
(redaktor prowadzący) – Fizyka w Szkole
Czasopismo ukazuje się od 1949 r.
Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
Dofinansowanie: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Patronat: Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
Skład komputerowy w redakcji
Opracowanie okładki: Studio Graficzne etNova Piotr Zendak i Wspólnicy sp.j., tel.: 022-8735520, e-mail: etnova@
etnova.pl
Druk i oprawa: „UNI-DRUK”, Warszawa, ul. Buńczuk 7b
ISSN 0032-5430
TOM 57 ZESZYT 5 ROK 2006
SPIS TREŚCI
J. Żylicz – Jądro atomu w silnym polu magnetycznym
– przykład 229 Th89+ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
PTF
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
J. Spałek – Kwantowe przejścia fazowe i zjawiska
krytyczne: nowy typ zachowania materii . . . . . . . . . . . . 200
M. Żurawski, J. Kozłowski – Czy sztuczna inteligencja
wesprze medycynę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
J. Eades – Antymateria i antyprotonowy atom helu
. . 216
K. Fiałkowski – Ettore Majorana – zapomniany
geniusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
NOWI PROFESOROWIE
RECENZJE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
ZE ZJAZDÓW I KONFERENCJI
KRONIKA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Drodzy Czytelnicy!
To już trzeci kolejny zeszyt, w którym publikujemy pokłosie zeszłorocznego XXXVIII Zjazdu Fizyków Polskich w Warszawie. Tym razem zamieszczamy dwa teksty oparte na wykładach zjazdowych: artykuł
prof. Jana Żylicza o jądrze atomowym w silnym polu magnetycznym powstającym w wielokrotnie zjonizowanych atomach ciężkich pierwiastków
i artykuł prof. Józefa Spałka o kwantowych przemianach fazowych w materii skondensowanej. Oba dotyczą fundamentalnych dla fizyki spraw, oba
przy tym bardzo ciekawie opisują naukę in statu nascendi – relacjonują
aktualny stan ambitnych projektów badawczych. To samo można też powiedzieć o specjalnie dla nas rozszerzonym przez Autora i uaktualnionym
już po wakacjach przekładzie artykułu Johna Eadesa o antyprotonowym
atomie helu.
Polecam także Państwu interesujące wspomnienia polskich pionierów badań nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego. Konferencja, na
którą zostały zebrane, odbyła się przed ponad rokiem, ale to akurat dziś
przypada okrągła, 20. rocznica „wybuchu” tej tematyki. Wielu z nas, fizyków, pamięta jeszcze ówczesną atmosferę „gorączki złota”, która udzieliła
się również mediom. . .
Jerzy Gronkowski
Na okładce:
Część laserowego układu grzebienia częstości wykorzystywanego w eksperymentach z atomami antyprotonowego helu przez współpracę
ASACUSA (do artykułu na s. 216). Jak opisano w tekście artykułu, metoda
grzebieniowa daje możliwość stabilizacji częstości światła lasera z dokładnością względną do 10−10 , co pozwala wyznaczyć stosunek masy antyprotonu do masy elektronu z dokładnością do 2,7 ppb (fot. Masaki Hori,
dzięki uprzejmości Johna Eadesa).
193