Wyklad 01r v2

3. ZALEĩNOĝCI MIĉDZY PRODUKCJĄ GLOBALNĄ, FINALNĄ I DODANĄ
1
2
...
I
Y
X
Y1
X1
X22 ... X2n
Z2
C2
I2
Y2
X2
2
X21
...
...
...
...
...
...
...
n
Xn1 Xn2 ...
Xnn
Zn
Cn
In
Yn
Xn
M1 M2 ...
Mn
M=Z
C
I
Y=C+I
X
W1 W2 ...
Wn
W
materiałowe
-
bez amortyzacji
NadwyĪka brutto
N1
N2 ...
Nn
N
WartoĞü dodana
D1 D2 ...
Dn
D=W+N
D=Y
X1
Xn
X
=
X
X2 ...
X j = M j + Dj =
n
¦X
+ Dj
ij
Dj = X j − M j = X j −
dobra poĞrednie
X i = Z i + Yi =
n
¦X
Yi =
X i − Zi =
D=
n
¦X
+ Yi
ij
n
Y=
n
j =1
j =1
j =1 i =1
n
n
n
i =1
róĪnią siĊ
X11
X12
...
X1j
...
X1n
Y1
X22
...
X2j
...
X2n
Y2
...
n
Xn
Xi1
Xi2
...
Xij
...
Xin
Xn1
Xn2
...
...
Xnj
Xnn
Ex - eksport
Im - import
Yn
( Ex - Im ) - saldo handlu zagranicznego (eksport netto)
______________________________________________________________
4. RUCH OKRĉĩNY. PIERWOTNY, WTÓRNY I OSTATECZNY PODZIAŁ
DOCHODU NARODOWEGO.
______________________________________________________________
Tak wiĊc eksport jest dopływem , a import odpływem z ruchu okrĊĪnego wydatków.
Y = C + S - B + Td = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te
Ruch okrĊĪny w warunkach uproszczonych:
gospodarka zamkniĊta (nie uwzglĊdniamy wymiany z zagranicą)
¦ X i j + Yi ,
Dobra i usługi dla gospodarstw domowych
n
i = 1,..., n
j =1
OszczĊdnoĞci
gdzie:
S
współczynnik aij oznacza jednostkowy nakład produktów i na produkcjĊ gałĊzi j (zuĪycie
produktów i niezbĊdne do wytworzenia jednostki produkcji w gałĊzi j).
S + Te + Td + Imp
=
suma wypływów
( I - S ) + [ ( G + B ) - ( Te + Td ) ] + ( Ex - Im ) = 0
system naczyĔ połączonych
i = 1,..., n
j =1
¦ a i j X j + Yi ,
=
suma dopływów
Całkowite odpływy są równe całkowitym dopływom do obiegu pieniĊĪnego w gospodarce.
Wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi
n
I + G + B + Ex
w rozwaĪaniach nie uwzglĊdniamy roli paĔstwa
Bilans przepływów miĊdzygałĊziowych (w wierszach):
W zapisie macierzowym:
Y = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te
...
Analiza w kolumnie:
skąd? - technologia produkcji stosowana w danej gałĊzi
(struktura kosztów materiałowych), jakie surowce i półprodukty oraz w jakiej iloĞci są
zuĪywane w procesie produkcji, skąd (z jakich gałĊzi) pochodzą wykorzystywane w
produkcji materiały?
Xi =
Y + B - Td = C + S
Z punktu widzenia analizy wydatków:
= ( C - Cim ) + ( I - Iim ) + ( G - Gim ) + Ex - Te = C + I + G + ( Ex - Im ) - Te
Yi
dokąd? - kierunki rozdysponowania produkcji danej
Xi =
Z punktu widzenia analizy dochodów:
gdzie:
______________________________________________________________
Analiza w wierszu:
gałĊzi
- deficyt budĪetowy paĔstwa
Y = Ckr + Ih + Gh + Ex - Te =
produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie + produkcja finalna
...
...
- przychody budĪetu paĔstwa,
( G + B ) - ( Te + Td )
PoniewaĪ eksport jest dodatkowym składnikiem popytu oraz poniewaĪ powinniĞmy
uwzglĊdniaü tylko popyt konsumpcyjny, inwestycyjny i popyt paĔstwa na dobra
wytworzone w kraju:
produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie + produkcja dodana
Produkcja
finalna
(koĔcowa)
- wydatki budĪetu paĔstwa,
Te + Td
są sobie równe
Schemat tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych Leontiefa
n
suma wypływów
UwzglĊdnienie handlu zagranicznego w ruchu okrĊĪnym
-
Na poziomie agregatów całej gospodarki narodowej spełnione są dwa warunki:
Przepływy miĊdzygałĊziowe
numer gałĊzi
2
...
j
...
S + Te + Td
=
( I - S ) + [ ( G + B ) - ( Te + Td ) ] = 0
G+B
i =1 j =1
na poziomie całej gospodarki narodowej -
produkt ≡ gałąĨ ≡ technologia
=
n
Wniosek:
Produkcja finalna i dodana:
Xi
I+G+B
suma dopływów
n
D=Y
na poziomie gałĊzi
i
Tak wiĊc:
Y = C + S - B + Td = C + I + G - Te
¦ Yi = ¦ X i − ¦ ¦ X i j
gałąĨ wytwarza jeden homogeniczny produkt stosując jedną technologiĊ produkcji
...
Te - podatki poĞrednie, Td - podatki bezpoĞrednie, B - transfery,
G - pozostałe wydatki budĪetu paĔstwa (na działalnoĞü sektora publicznego)
j =1
n
Podstawowe załoĪenie modelu Leontiefa:
X21
______________________________________________________________
i = 1,..., n
n
Tak wiĊc:
...
Y = C + I + G - Te
¦ D j = ¦ X j − ¦ ¦ Xi j
i =1
Model ten wykorzystywany jest do badaĔ nad strukturą gospodarki narodowej.
Przedmiotem analizy są powiązania technologiczne w gospodarce.
...
Y + B - Td = C + S
Z punktu widzenia analizy wydatków:
gdzie:
i = 1 , ... , n
Xi − ¦ Xi j
Z punktu widzenia analizy dochodów:
Obliczamy sumĊ produkcji finalnych poszczególnych gałĊzi (w całej gospodarce):
Nagroda Nobla (1973)
X2
Gospodarstwa
domowe
Wydatki
na
inwestycje
Dobra kapitałowe
I
dla
przedsiĊbiorstw
PrzedsiĊbiorstwa
5. RÓĩNE KATEGORIE PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO
dochód netto
z włas. zagr.
podatki
poĞrednie
Ex - Im
amortyzacja
X = AX + Y
ª a11
ª X1 º
«
«X »
« 2 » = «a 21
« ...
« ... »
«
« »
¬ a n1
¬X n ¼
a12
a 22
an2
Y
Td
Obliczamy sumĊ produkcji dodanych w poszczególnych gałĊziach (w całej gospodarce):
Wassily Leontief: „Struktura gospodarki narodowej”
2
Y + B - Td
j = 1 , ... , n
ij
produkcja finalna gałĊzi = produkcja globalna gałĊzi - zuĪycie produktów tej gałĊzi na
bieĪące cele produkcyjne w całej gospodarce:
Model przepływów miĊdzygałĊziowych, znany równieĪ pod nazwą modelu InputOutput lub modelu Leontiefa
...
PrzedsiĊbiorstwa
B
j =1
2. PRZEPŁYWY MIĉDZYGAŁĉZIOWE
X1
PaĔstwo
j = 1 , ... , n
______________________________________________________________
Są to: surowce, energia, materiały, półprodukty.
1
S
Gospodarstwa
domowe
produkcja globalna gałĊzi = zuĪycie produktów tej gałĊzi na bieĪące cele produkcyjne w
całej gospodarce + produkcja finalna gałĊzi:
dobra sprzedawane ostatecznym odbiorcom.
1
Te
i =1
Dobra poĞrednie dobra sprzedawane innym przedsiĊbiorstwom, które zuĪywają je
w procesie produkcji w celu wytworzenia innych dóbr (poĞrednich lub finalnych).
Produkcja
globalna
gałĊzi
C+I+G
Analiza tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych w wierszu ( i ):
Są to: dobra inwestycyjne, dobra konsumpcyjne, dobra przeznaczone na eksport, dobra
przeznaczone na przyrost zapasów i rezerw.
Numer
gałĊzi
UwzglĊdnienie paĔstwa w ruchu okrĊĪnym
i =1
______________________________________________________________
dobra finalne ↔
S - oszczĊdnoĞci, I - inwestycje
produkcja globalna gałĊzi = koszty materiałowe gałĊzi + produkcja dodana gałĊzi:
Kategoria PKB pozwala uniknąü dublowania w naliczaniu zuĪycia poĞredniego
Uwaga:
w gospodarce narodowej.
-
(dotyczy wielkoĞci ex post, a nie ex ante)
C - konsumpcja,
C + I + G - Te
Analiza tablicy przepływów miĊdzygałĊziowych w kolumnie ( j ):
Produkt krajowy brutto jest równieĪ agregatem, równa siĊ sumie wartoĞci dodanych
brutto wszystkich przedsiĊbiorstw działających w gospodarce narodowej.
RozróĪnienie:
S=I
gdzie:
G
produkcja dodana gałĊzi = produkcja globalna gałĊzi - koszty materiałowe gałĊzi:
wartoĞü dodana netto
Y=C+I
Tak wiĊc:
C
=
Koszty osobowe
WartoĞü dodana stanowi róĪnicĊ miĊdzy wartoĞcią produkcji globalnej a
wartoĞcią zuĪycia poĞredniego. Obejmuje wynagrodzenia oraz nadwyĪkĊ ekonomiczną
(odpowiednio wraz z amortyzacją lub bez):
wraz z amortyzacją
Z punktu widzenia analizy wydatków:
I
Razem koszty
Prod. globalna
-
Y=C+S
finalna Globalna
I1
produkcja globalna = zuĪycie poĞrednie (wartoĞü przeniesiona) + wartoĞü dodana
Dobra finalne
C
Z
Prod.
Prod.
C1
X11 X12 ...
ZuĪycie poĞrednie
wartoĞü nakładów rzeczowych na cele bieĪącej produkcji
(tych nakładów, które ulegają całkowitemu zuĪyciu w procesie produkcji), a wiĊc
surowców, energii, materiałów, półfabrykatów
Inw.
Z1
1
Tak wiĊc, produkt globalny gospodarki jest równy sumie produkcji globalnych
wszystkich przedsiĊbiorstw działających w gospodarce narodowej. Na wartoĞü produkcji
globalnej składa siĊ wartoĞü zuĪycia poĞredniego i wartoĞü produkcji dodanej.
poĞred.
n
Kons.
X1n
Produkcja globalna przedsiĊbiorstwa
wartoĞü produkcji wytworzonej w danym
okresie (np. roku) w przedsiĊbiorstwie, przy czym:.
Produkt globalny gospodarki narodowej jest agregatem, równa siĊ sumie produkcji
globalnych poszczególnych działów gospodarki narodowej. Produkcja globalna kaĪdego z
działów równa siĊ sumie produkcji globalnych wchodzących w jego skład gałĊzi, zaĞ
produkcja globalna kaĪdej z gałĊzi równa siĊ sumie produkcji globalnych wchodzących w
jej skład przedsiĊbiorstw.
zuĪycie
numer gałĊzi
Numer gałĊzi
Produkcja finalna
Razem
Przepływy miĊdzyg.
1. RACHUNKI NARODOWE
wartoĞü dodana brutto
Z punktu widzenia analizy dochodów:
Bilans gospodarki narodowej
... a1n º
... a 2 n »»
... »
»
... a nn ¼
ªY1 º
ª X1 º
« »
«X »
« 2 » + «Y2 »
« ... »
« ... »
« »
« »
¬Yn ¼
¬X n ¼
gdzie:
A = [ aij ] - macierz współczynników techniczno-ekonomicznych (macierz współczynników Input-Output); X, Y - wektory produkcji globalnej i finalnej.
G
PKB
PNB
PNB
I
produkt
krajowy
brutto
produkt
narodowy
brutto
produkt
narodowy
brutto
w cenach
rynkowych
w cenach
rynkowych
w cenach
czynników
produkcji
Usługi czynników produkcji
Dochody czynników produkcji
strumienie rzeczowe
strumienie pieniĊĪne
dochody z
czynszów
PNN
produkt
narodowy
netto
w cenach
czynników
produkcji
DN
zyski
dochód
narodowy
dochody z
pracy na wł.
rachunek
C
płace
Trzy sposoby pomiaru produktu krajowego brutto (Y):
z punktu widzenia podaĪy (wartoĞü wytworzonej produkcji dóbr i usług)
z punktu widzenia dochodów (dochody czynników produkcji reprezentujące
wartoĞü dostarczonych przez nie usług)
z punktu widzenia popytu (wartoĞü wydatków na dobra i usługi)
Dochód narodowy = łącznym dochodom czynników produkcji. Są to:
dochody z tytułu czynszów (Doch 1)
zyski (Doch 2)
dochody z pracy na własny rachunek (Doch 3)
wynagrodzenia (Doch 4)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Dochód narodowy
=
Zadanie 8
ZADANIA, PRZYKŁADY
produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji
Przyjmijmy, Īe powierzchnia koła przedstawia PKB, a czĊĞci oznaczają odpowiednio:
DN liczony od strony dochodów i od strony wydatków powinien daü te same wyniki.
dochód narodowy liczony od strony dochodów
↓
DN =
Doch 1 + Doch 2 + Doch 3 + Doch 4
PNN (c.czyn.prod.)
=
PNB(c.czyn.prod.) - amortyzacja
=
PNB (c.rynk.) - podatki poĞrednie - amortyzacja
=
=
=
=
PKB (c.rynk.) + dochód netto z tytułu własnoĞci za granicą
- podatki poĞrednie - amortyzacja
=
Pewna gospodarka składa siĊ z czterech gałĊzi. Oto tablica przepływów miĊdzygałĊziowych
w tej gospodarce:
=
=
I-
Zadanie 1
GałąĨ
1
2
3
4
1
2
3
4
100
10
50
10
50
20
0
20
0
20
40
0
30
0
0
30
dobra i usługi inwestycyjne
Ex -
dobra i usługi eksportowane
G-
dobra i usługi nabywane przez paĔstwo
?
I
=
G
Ex
C + I + G + ( Ex - Im ) + dochód netto z tytułu własnoĞci
Mając daną produkcjĊ globalną, oblicz produkcjĊ koĔcową i produkcjĊ dodaną w
poszczególnych gałĊziach:
za granicą - podatki poĞrednie - amortyzacja
↑
dochód narodowy liczony od strony wydatków
gałąĨ 1
gałąĨ 2
220
gałąĨ 3
150
razem
gospodarka
narodowa
suma globalnych
gałąĨ 4
PKB ( produkt krajowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezaleĪnie od tego, kto jest ich
właĞcicielem
Produkcja globalna
Produkcja koĔcowa
Produkcja dodana
200
150
PNB ( produkt narodowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze bĊdące własnoĞcią obywateli danego kraju, niezaleĪnie od tego, na czyim
terytorium są zlokalizowane
Oblicz produkcjĊ globalną, zuĪycie poĞrednie, produkcjĊ koĔcową i dodaną w całej
gospodarce narodowej. Wpisz wyniki do poniĪszej tabeli.
globalna - suma w kolumnie
globalna - suma w wierszu
Co przedstawia nie oznaczona czĊĞü koła? WskaĪ prawidłową odpowiedĨ.
a) spoĪycie prywatne dóbr i usług
b) spoĪycie prywatne minus import
T !! bo brakuje C - im
c) spoĪycie prywatne minus amortyzacja
Zadanie 9
Obie kategorie (PKB i PNB) są miernikami produkcji dodanej (czystej).
Odzwierciedlają wartoĞü nowo wytworzonych dóbr i usług w gospodarce narodowej,
wartoĞü produkcji globalnej po odliczeniu zuĪycia poĞredniego na jej wytworzenie.
PNB
=
Produkcja globalna
ZuĪycie poĞrednie
Produkcja koĔcowa
Produkcja dodana
PKB + dochód netto z tytułu własnoĞci za granicą
=
C + I + G + (Ex - Im)
______________________________________________________________
6. ZNACZENIE I WYKORZYSTANIE RACHUNKÓW NARODOWYCH
Zadanie 2
Dochód narodowy nominalny w 1990r. wynosił 2000 jednostek pieniĊĪnych, a w 2000r. -
Rachunki narodowe słuĪą miĊdzy innymi do:
4000 jednostek pieniĊĪnych. O ile (procentowo) wzrosły ceny, jeĞli dochód realny wzrósł w
prowadzenia polityki ekonomicznej paĔstwa; niezbĊdne są informacje na temat stanu
gospodarki danego kraju i jej dynamiki, w tym:
wielkoĞü i struktura PKB
tym czasie do wysokoĞci 2500 jednostek pieniĊĪnych?
( 4000 / 2500 ) * 100% = 160%
Zadanie 3
analiza wzrostu gospodarczego ( PKB realny lub PNB realny)
przeciĊtnej
stopy
Dochód narodowy w cenach bieĪących wyniósł w 2000r. 100 jednostek pieniĊĪnych i do
Īyciowej
w
Mankamenty kategorii dochodu narodowego jako miernika dobrobytu społecznego
Dochód narodowy nie uwzglĊdnia miĊdzy innymi:
2002r. wzrósł realnie o 10%. Ile wynosił realny (w cenach stałych 2000r.), a ile nominalny
dochód narodowy w 2002r., jeĞli deflator dochodu narodowego wynosił 120% ?
deflator = ceny biezace / ceny stale
x / 110 = 120
x = 132
Zadanie 4
Produkt krajowy brutto Wielkiej Brytanii, liczony w cenach rynkowych z 1985r., wyniósł
efektów zewnĊtrznych (nie bĊdących przedmiotem transakcji rynkowych), np. usług
wykonywanych nieodpłatnie, (paradoks gospodyni domowej), degradacji Ğrodowiska
naturalnego
PKB wyniósł 103,5 w 1986r. i 108,5 w 1987r.
niektórych aspektów dobrobytu takich, jak np. czas wolny
Oblicz roczne stopy wzrostu realnego i nominalnego PKB oraz roczne wskaĨniki cen dla lat
„szarej” strefy
1985-1988 (rok poprzedni=100).
Wady typowe dla miernika o charakterze agregatu,
np. nie uwzglĊdnia nierównomiernoĞci w podziale dochodu narodowego, nie wartoĞciuje
jego poszczególnych składników - jednakowo traktuje produkcjĊ broni, alkoholu, jak i
produkcjĊ leków, ĪywnoĞci.
384996 mln £ w 1987r. i 400999 mln £ w 1988r. Liczony w bieĪących cenach rynkowych
wyniósł 355329 mln £ w 1985r., 380623 mln £ w 1986r. i 463933 mln £ w 1988r. Deflator
Zadanie 5
Które z powyĪszych toĪsamoĞci są prawdziwe, a które fałszywe:
a) I + G + ( Ex - Im ) = S + Tn
b) I + S + G - Tn = ( Ex - Im )
7. DOCHÓD NARODOWY W UJĉCIU NOMINALNYM I REALNYM. DEFLATOR
DOCHODU NARODOWEGO.
c) Tn = I + G +( Ex - Im ) - S
d) G + Ex = S+ T - I + Im
T
N
T
N
gdzie:
PKB w ujĊciu nominalnym - PKB w cenach bieĪących
PKB w ujĊciu realnym - PKB w cenach stałych z roku bazowego
I – inwestycje,
C – konsumpcja,
G - wydatki budĪetowe paĔstwa na zakup
produktów i usług,
S - oszczʒdnosci
Ex – eksport, Im – import,
T - podatki
T = Te + Td
B - transfery budĪetowe
Tn - podatki netto
______________________________________________________________
Deflator PKB - stosunek PKB w ujĊciu nominalnym do PKB w ujĊciu realnym,
wyraĪony w postaci wskaĨnika:
deflator PKB =
PKB nominalny
⋅ 100%
PKB realny
Uwaga: miernikiem inflacji nie jest deflator PKB, lecz roczna stopa wzrostu cen
konsumpcyjnych, wyraĪona w procentach:
CPI t − CPI t −1
stopa inflacji w roku t =
⋅ 100%
CPI t −1
CPIt
-
wskaĨnik cen konsumpcyjnych w roku t
Tn = T - B
______________________________________________________________
Zadanie 6
PoniĪsze zestawienie zawiera dane ilustrujące sytuacjĊ gospodarcza pewnego kraju w dwóch
kolejnych latach:
Rok
1
2
Deflator PKB jest wiĊc przeciĊtnym wskaĨnikiem cen wszystkich dóbr wchodzących w
skład PKB
gdzie:
Dochód narodowy
500 mln
550 mln
LudnoĞü
10,0 mln
10,5 mln
WskaĨnik cen
100
110
Które stwierdzenie prawidłowo wyraĪa zmiany przedstawione w zestawieniu?
a) Realny dochód narodowy obniĪył siĊ.
dochód relany = DN / wska˂nik cen
b) Realny dochód narodowy wzrósł.
c) Realny dochód narodowy per capita obniĪył siĊ. T !!
d) Realny dochód narodowy na jednego mieszkaĔca pozostał nie zmieniony.
e) Realny dochód narodowy per capita wzrósł.
per capita - na osobe
8. Rachunki narodowe - podstawowe dane statystyczne dla Polski (materiały dodatkowe)
Zadanie 7
PoniĪsze zestawienie zawiera dane o wydatkach krajowych i dochodzie narodowym pewnego
9. Porównanie PNB per capita w róĪnych krajach Ğwiata (materiały dodatkowe)
kraju w trzech kolejnych latach:
Pozycje
Y Dochód narodowy
G Wydatki paĔstwa
C Wydatki prywatne na spoĪycie
I Inwestycje
ex-imSaldo handlu zagranicznego
Rok 1
500
200
300
50
-50
Rok 2
600
250
300
200
-150
Rok 3
700
200
250
200
50
Y=c+i+g+(ex-im) -> ex-im = y-(c+i+g)
W pewnym okresie w gospodarce wystąpił deficyt handlu zagranicznego W którym? WskaĪ
prawidłową odpowiedĨ.
a) w roku 1, 2 i 3
b) w roku 1 i 2 T !!
c) w roku 2 i 3
d) tylko w roku 1
______________________________________________________________
c) PNN w cenach czynników produkcji
PNB (w cen. r.) - pod, poʯred. -Amortyzacja
d) PKB w cenach czynników produkcji
PKB (w cen r.) - podatki poʯrednie
PNB (w cen. r.) - pod. poʯr. - Amortyzacja
PNB w cenach rynkowych
Podatki od towarów i usług (podatki poʯrednie)
Amortyzacja
Dochody netto z własnoĞci za granicą
Subsydia paĔstwowe (dotacje) do produktów
______________________________________________________________
porównaĔ miĊdzynarodowych dotyczących
poszczególnych krajach (PNB per capita)
1988r. Dane podane są w mld £. Oblicz:
PNB (w cen. r.) - Dochody netto z w’asnosci za granicʇ
a) PKB w cenach rynkowych
PNB (w cen. r.) - Amortyzacja
b) PNN w cenach rynkowych
e) dochód narodowy
PKB najczĊĞciej ujmowany jest w cenach rynkowych:
PKB (popyt globalny)
PoniĪsze zestawienie zawiera wybrane dane z rachunków narodowych Wielkiej Brytanii w
______________________________________________________________
469,6
75,0
54,8
5,6
5,9
______________________________________________________________