Polityka spójności Unii Europejskiej

Zarządzanie projektami Unii
Europejskiej
Polityka spójności Unii Europejskiej
Jest to polityka ustanowiona Traktatem o Wspólnocie
Europejskiej słuŜąca wzmacnianiu spójności gospodarczej
i_społecznej w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie
dysproporcji w poziomie rozwoju róŜnych regionów.
Unia Europejska dąŜy do podwyŜszenia poziomu
spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu
róŜnic w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy
obszarami bogatymi a biednymi (miernik – produkt krajowy
brutto).
Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu
róŜnic w wykorzystaniu kapitału ludzkiego pomiędzy
poszczególnymi obszarami (miernik - wskaźnik stopy
bezrobocia).
Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega
na eliminowaniu barier dostępności do regionów
peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami
centralnymi Wspólnoty (miernik - czas przejazdu do danego
obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową).
Czym są Fundusze Europejskie
Środki finansowe Unii Europejskiej gromadzone są przez
państwa członkowskie i przekazywane do unijnego budŜetu.
z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw,
które nie są członkami Unii Europejskiej (tzw. tradycyjne
zasoby własne Unii),
z dochodów z VAT (czyli podatku od wartości dodanej) –
jest to określony procent, który dane państwo ma
zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku VAT)
ze środków uzaleŜnionych od dochodu narodowego
kaŜdego z państw członkowskich (kaŜde państwo płaci
0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)
do budŜetu Unii. Jest to obecnie największe źródło
środków finansowych Unii Europejskiej.
Zebrane środki Unia Europejska przeznacza na realizację
wspólnej polityki rolnej oraz polityki spójności, które mają
pomóc w podniesieniu konkurencyjności Unii Europejskiej
oraz wpłynąć pozytywnie na rozwój m.in. rolnictwa, kultury,
infrastruktury, szkolnictwa, wymiaru bezpieczeństwa.
Rodzaje funduszy
Polityka spójności na lata 2007-2013 ma na celu
zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia we
wszystkich regionach i miastach Unii Europejskiej.
Realizowana jest przede wszystkim dzięki funduszom:
Europejskiemu Funduszowi Rozwoju Regionalnego
(EFRR),
Europejskiemu Funduszowi Społecznemu (EFS),
Funduszowi Spójności (FS).
Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
(EFRR) to największy fundusz.
Jego celem jest wspieranie regionów, a dokładniej
wyrównywanie róŜnic w stosunku do regionów bogatszych,
lepiej rozwiniętych. EFRR finansuje wszystkie programy
unijne, które mają na celu pomoc opóźnionym w rozwoju
regionom.
Dzięki inwestycjom w wyŜej wymienionych dziedzinach
finansowanych z EFRR, Unia Europejska wspiera rozwój i
tworzenie nowych miejsc pracy, a takŜe wpływa pozytywnie
na rozwój gospodarki.
Dziedziny, które mogą być finansowane z
EFRR:
inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia,
jak teŜ działalności małych i średnich przedsiębiorstw,
rentowne inwestycje produkcyjne umoŜliwiające
tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia,
infrastruktura,
rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,
ochrona i poprawa stanu środowiska,
rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Europejski Fundusz Społeczny
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) najczęściej
kojarzy się z moŜliwością finansowania szkoleń, warsztatów,
wspieraniem zatrudnienia itp. W istocie EFS został
stworzony po to, aby poprawić jakość i dostępność miejsc
pracy i moŜliwości zatrudnienia w Unii Europejskiej.
EFS zajmuje się następującymi dziedzinami:
promocją aktywnej polityki rynku pracy mającą na celu
przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,
przeciwdziałaniem zjawisku wykluczenia społecznego,
kształceniem ustawicznym,
doskonaleniem kadr gospodarki,
rozwojem przedsiębiorczości,
zwiększeniem dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku
pracy.
Fundusz Spójności
Fundusz Spójności (FS) wspiera dwa sektory:
środowisko i transport.
Z Funduszu Spójności moŜna otrzymać dofinansowanie na
duŜe projekty inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska.
Głównymi odbiorcami pomocy w ramach Funduszu
Spójności są jednostki samorządu terytorialnego, tworzone
przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne, np.
przedsiębiorstwa komunalne będące własnością gminy.
FS wspiera następujące dziedziny:
poprawa jakości wód powierzchniowych,
polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do
picia,
racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona
powierzchni ziemi,
poprawa jakości powietrza,
zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego,
zapewnienie spójności sieci komunikacyjnej kraju i
poszczególnych regionów z innymi krajami Europy,
rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej
Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy
strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności otrzymują
kraje, a nie regiony, tak jak to jest w przypadku EFS i EFRR.
Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw
członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB)
na jednego mieszkańca jest niŜszy niŜ 90 % średniej w
państwach Unii Europejskiej.
Dokumenty związane z funduszami
unijnymi w Polsce
Dokumenty unijne:
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) stanowią
bardzo waŜny dokument unijny określający obszary, dla
których – według Unii Europejskiej – powinny zostać
przeznaczone dotacje unijne. Na podstawie tych Wytycznych
opracowywane są Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia.
Dokumenty polskie:
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO),
znane równieŜ jako Narodowa Strategia Spójności (NSS), to
najwaŜniejszy polski dokument dotyczący dotacji unijnych.
Określa, na co powinny zostać wydane pieniądze otrzymane
przez Polskę z EFRR, EFS oraz FS.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
(NSRO)
Narodowa Strategia Spójności (NSS) (nazwa
urzędowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia,
NSRO) to dokument strategiczny określający priorytety i
obszary wykorzystania oraz system wdraŜania funduszy
unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
(EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz
Funduszu Spójności.
Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków
dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej
opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej
wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności
społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Cel strategiczny realizowany jest przez cele szczegółowe.
Cele szczegółowe:
Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz
rozbudowa mechanizmów partnerstwa,
Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności
społecznej,
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej
mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności
Polski,
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności
przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o
wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług,
Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie
ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,
Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian
strukturalnych na obszarach wiejskich.
Cele NSS realizowane są za pomocą programów (tzw.
operacyjnych), zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego; programów regionalnych zarządzanych
przez Zarządy poszczególnych Województw i projektów
współfinansowanych ze strony instrumentów
strukturalnych, tj.:
Program Infrastruktura i Środowisko – EFRR i FS
Program Innowacyjna Gospodarka – EFRR
Program Kapitał Ludzki – EFS
16 programów regionalnych – EFRR
Program Rozwój Polski Wschodniej – EFRR
Finansowanie Narodowej Strategii Spójności
Łączna suma środków zaangaŜowanych w realizację
Narodowej Strategii Spójności wynosi około 85,6 mld euro. Z
tytułu realizacji NSS średniorocznie (do roku 2015) będzie
wydatkowe około 9,5 mld euro, co odpowiada około 5
proc. produktu krajowego brutto. Z tej sumy:
67,3 mld euro będzie pochodził z budŜetu UE,
11,9 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok.
5,93 mld euro z budŜetu państwa),
ok. 6,4 mld euro zostanie zaangaŜowanych ze strony
podmiotów prywatnych.
Aby było moŜliwe wykorzystanie środków z EFRR, EFS
oraz FS, przygotowane zostały programy, które opisują kto i
na co moŜe otrzymać dotację. Programy Operacyjne (PO)
tworzone są na podstawie SWW i NSRO. Obecnie
wszystkie cele zawarte w NSS będą realizowane przez
określone programy finansujące.
Fundusze Europejskie na lata 2014-2020
Wraz z przyjęciem Strategii Europa 2020 Polska i inne kraje
UE zobowiązały się do realizacji jej celów, czyli wspierania
rozwoju:
inteligentnego,
zrównowaŜonego,
sprzyjającego włączeniu społecznemu.
Przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
dokument „Programowanie perspektywy finansowej 20142020 – uwarunkowania strategiczne” zawiera propozycje
sposobu podziału środków na 11 celów tematycznych, tj.:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Badania naukowe, rozwój technologiczny i innowacje;
Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii
informacyjno-komunikacyjnych;
Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i
akwakultury;
Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach;
Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania
ryzykiem;
Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania
zasobów;
Promowanie zrównowaŜonego transportu i usuwanie niedoborów
przepustowości w działaniu najwaŜniejszych infrastruktur sieciowych;
Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników;
Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem;
Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe Ŝycie;
Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej.