Dzieje Akcji Katolickiej w Polsce

Dzieje Akcji Katolickiej w Polsce
Kościół potrzebuje Akcji Katolickiej!
Jan Paweł II
Akcja Katolicka powstała z opatrznościowego natchnienia Ducha Świętego.
Jest stowarzyszeniem zainicjowanym przez papieża Piusa XI w roku 1928.
Formalne powołanie do życia i przedstawienie jej głownych założeń nastąpiło już
wcześniej, bo w encyklice Ubi arcano w roku 1922. Ten sam papież w encyklice
Divini Redemptoris wyznaczył jej zadania na rzecz budowania państwa sprawiedliwości
społecznej opartej na nauczaniu Kościoła.
Od tego czasu Akcja Katolicka rozwijała się jako stowarzyszenie katolików świeckich w
oparciu o struktury Kościoła i w ścisłej współpracy z hierarchią kościelną.Była jednoczącą,
konstruktywną i dynamiczną siłą współczesnego procesu umacniania roli ludzi świeckich,
potwierdzonego na Soborze Watykańskim II.
W Polsce przedwojennej stowarzyszenie zawiązało się w roku 1930. Była to organizacja
centralistyczna, opierająca się na jednolitym dla całego kraju statucie.W ciągu niespełna 10
lat swej działalności stała się silnym ruchem skupiającym zarówno elity inteligencji
katolickiej, jak i licznych przedstawicieli środowisk rzemieślniczych i chłopskich.
Tuż przed wybuchem II wojny Akcja Katolicka liczyła około 750 tys. członków, a samo
stowarzyszenie zajmowało znaczące miejsce w życiu ówczesnej Polski.
W budowaniu struktur przyjęto model włoski, oparty na czterech stanach:mężczyźni,
kobiety, młodzież męska, młodzież żeńska. Stowarzyszenie wydawało własne czasopismo
pod nazwą Ruch Katolicki. Patronem Akcji Katolickiej wybrany został św. Wojciech, jako
święto patronalne wyznaczono uroczystość Chrystusa Króla.
Wybuch wojny i powojenne układy zwycięskich koalicjantów przerwały na długie lata
działalność stowarzyszenia.
W Polsce Ludowej istnienie Akcji Katolickiej było zakazane.W okresie rządów
komunistycznych dochodziło do licznych przejawów dyskryminacji obywateli za ich
przekonania religijne.
III Rzeczpospolita ukształtowała się po przemianach 1989 r. Do szkół powróciła religia,
zaś katolicy świeccy mogli swobodnie zrzeszać się w organizacje, dotąd
zakazane.Powstała również Akcja Katolicka. Pierwsze struktury nowego stowarzyszenia
zaczęły się pojawiać w trzy lata po spotkaniu polskich biskupów z Janem Pawłem II
podczas ich wizyty w Rzymie 12 stycznia 1993 roku. Ojciec Święty wypowiedział
wówczas następujące słowa :
Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i
ruchy katolickie. Wsród nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która kiedyś w
Polsce żyła i przyniosła tyle wspaniałych owoców. Trzeba więc, aby na nowo odżyła.Bez
niej bowiem infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna.
W roku 1996 w całej Polsce, zaczęły pojawiać się diecezjalne instytuty i parafialne
oddziały Akcji Katolickiej. Ukoronowaniem podjętych działań były wybory statutowych
władz krajowych stowarzyszenia przeprowadzone w Czestochowie podczas spotkania
delegatów instytutów diecezjalnych w dniach 20 – 21 listopada 1998 roku, w wigilię
święta Chrustusa Króla Wszechświata. Delegaci wybrali dziewięcioosobowy zarząd oraz
trzech kandydatów na prezesa stowarzyszenia. Po tygodniu prymas Polski, kardynał Józef
Glemp, desygnował do tej funkcji panią Halinę Szydełko z diecezji rzeszowskiej.
W ten sposób, zgodnie z życzeniem ks. bpa Piotra Jareckiego, Krajowego Asystenta
Kościelnego Akcji Katolickiej, pod którego duszpasterską opieką stowarzyszenie
kształtowało swoją działalność od czasu reaktywowania, świeccy przejęli ciężar
obowiązków związanych z organizowaniem i działalnością stowarzyszenia.
Obecnie Krajowym Asystentem Kościelnym jest Ks. Bp Mariusz Leszczyński.
Jak zauważył Ojciec Święty Jan Paweł II w przesłaniu do Międzynarodowego Kongresu
Akcji Katolickiej, 10 VIII 2004 ( „L’Osservatore Romano”- wydanie polskie- 2004 nr 1112), Akcja Katolicka zawsze była i również dzisiaj powinna być kuźnią formacji wiernych,
którzy oświeceni nauką społeczną Kościoła, angażują się przede wszystkim w obronę
świętego daru życia, w ochronę godności osoby ludzkiej, w urzeczywistnianie wolności
wychowania, w uświadamianie prawdziwego sensu małżeństwa i rodziny, w działalność
charytatywną na rzecz najbrdziej potrzebujących, w sprawę pokoju i sprawiedliwości oraz
dbanie i stosowanie zasad pomocy i solidarności w rozlicznych, powiązanych ze sobą
sytuacjach społecznych..... Wspiera nas wszechobecna moc Ducha Świętego.
O celu i zadaniach Akcji mówi artykuł 9. jej statutu:
1.Celem Akcji Katolickiej jest pogłębianie formacji chrześcijańskiej oraz organizowanie
bezpośredniej współpracy katolików świeckich z hierarchią kościelną w prowadzeniu misji
apostolskiej Kościoła.
2.Akcja Katolicka realizuje swój cel przez: pogłębienie życia religijnego, moralnego,
intelektualnego i kulturalnego oraz ukierunkowanie na zadania apostolskie, przenikanie
wartościami ewangelicznymi życia społecznego, zajmowanie stanowiska w sprawach
publicznych Kościoła, a zwłaszcza reagowanie na zagrożenia wiary i moralności
chrześcijańskiej, kształcenie działaczy katolickich i wychowanie ich do aktywności
w życiu społecznym, gospodarczym, kulturalnym i politycznym.
Najwyższym organem stowarzyszenia jest Krajowy Instytut Akcji Katolickiej.Każda ze
struktur posiada swój własny zarząd i asystenta kościelnego.Ponadto władzami Instytutów:
Krajowego i Diecezjalnego są Rady. Rada DIAK składa się z prezesów parafialnych i osób
nominowanych przez biskupa ordynariusza, natomiast Radę KIAK tworzą prezesi DIAKów i jeden delegat instytutów diecezjalnych. Diecezjalne Instytuty Akcji Katolickiej
działają w większości diecezji. Stowarzyszenie skupia w Polsce ok. 35 tys. członków.
Ojciec Święty Benedykt XVI zachęca polskich katolików do tworzenia akcji katolickich.
Przemawiając do biskupów polskich przybyłych z wizytą Ad limina apostolotum do
Rzymu w dniu 9 grudnia 2005 r. powiedział m.in.: Wiem, że podczas ostatniej wizyty ad
limina Jan Paweł II zachęcał Was do odrodzenia w Polsce Akcji Katolickiej wraz z
Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży. To zadanie zostało wykonane na płaszczyźnie
strukturalnej. Trzeba jednak dołożyć starań, aby Akcja Katolicka i KSM miały coraz
bardziej przejrzysty program oraz by został wypracowany ich własny profil duchowy.
Źródła bibliograficzne:
1.Kościół potrzebuje Akcji Katolickiej (www.archidiecezja wroc.pl);
2.Historia Akcji Katolickiej w Polsce (www.ak.org.pl);
3.Akcja Katolicka w Polsce (pl.wikipedia.org/wiki/Akcja_Katolicka);
4.Jan Paweł II,Pamięć i tożsamość.Rozmowy na przełomie tysiącleci,Wydawnictwo Znak,
Kraków 2005;
5.Jan Paweł II, I wy bądźcie radośni.Przesłanie,Wydawnictwo eSPe, Kraków 2005;
6.Kard.Stanisław Dziwisz, Świadectwo w rozmowie z Gian
Franco Svidercoschim,Wydawnictwo TBA,Warszawa 2007.