WYCHOWANIE ZDROWOTNE POPRZEZ WYCHOWANIE FIZYCZNE
Transkrypt
WYCHOWANIE ZDROWOTNE POPRZEZ WYCHOWANIE FIZYCZNE
WYCHOWANIE ZDROWOTNE POPRZEZ WYCHOWANIE FIZYCZNE 1. Wstęp Celem edukacji jest przygotowanie dziecka do tego, aby było w przyszłości niezaleŜnym, zdrowym i twórczym obywatelem swego społeczeństwa. Zdrowie powinno uzyskać najwyŜszy priorytet w edukacji. Dziecko, aby mogło się skutecznie uczyć, musi mieć dobre zdrowie [Woynarowska, 1993]. W chwili obecnej powstały juŜ modele edukacji zdrowotnej oraz działań promujących zdrowie. Podobnie rzecz ujęto w Karcie Ottawskiej, gdzie promocję zdrowia opisuje się jako proces umoŜliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz stwarzający im moŜliwość jego poprawienia. Jako proces prowadzący do osiągnięcia całkowitego dobrostanu fizycznego, umysłowego i społecznego, przy czym jednostka lub grupa musi osiągnąć zdolność do identyfikacji i realizacji swoich aspiracji, do zaspokojenia swoich potrzeb oraz musi mieć moŜliwość radzenia sobie w danym środowisku [Karta Ottawska, 1994]. Zdaniem Edwarda Mazurkiewicza, wychowanie zdrowotne polega na: wytwarzaniu nawyków bezpośrednio lub pośrednio związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychicznego; wyrobieniu odpowiednich sprawności; nastawieniu woli i kształtowaniu postaw umoŜliwiających stosowanie zasad higieny i skuteczną pielęgnację, zapobieganie chorobom i leczenie; pobudzanie pozytywnego zainteresowania sprawami zdrowia przez epizodyczne i systematyczne wzbogacanie i pogłębianie wiedzy o własnym organizmie i rozwoju, a takŜe o prawach rządzących zdrowiem publicznym [Mazurkiewicz, 1993]. Wychowanie zdrowotne – zdaniem Williamsa – określane jest obecnie w Europie jako proces, w którym ludzie mogą uczyć się dbać o swoje zdrowie oraz zdrowie społeczności, w której Ŝyją. Proces ten koncentruje się na uświadamianiu faktu, Ŝe środowisko fizyczne i społeczne oraz nasze zachowania zdrowotne i styl Ŝycia są głównymi determinantami naszego zdrowia. Proces wychowania zdrowotnego składa się z kilku etapów – od uświadomienia sobie problemu zdrowia – do decyzji osobistych i (lub) działań społecznych czy zachowań zdrowotnych [Woynarowska, 1989]. Zdaniem M. Demela, efektywność wychowania zdrowotnego zaleŜy od ogólnego poziomu materialnego i kulturalno-społecznego; stanu przedmiotów i urządzeń słuŜących zdrowiu; umiejętności korzystania z tych urządzeń; dojrzałości potrzeb – nie tylko ich realizacja, ale takŜe kreowanie nowych; powszechnej zgodności oddziaływania wychowawczo-zdrowotnego – w szczególności nauczycieli i rodziców. Edukacja prozdrowotna – w której głównym kreatorem jest nauczyciel – to ciągły, rytmicznie i planowo realizowany proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i innych, z równą troską. Proces ten jest wielorako uwarunkowany, ale najlepiej przebiega w konkretnym klimacie mikrosystemu edukacyjnego, w którym współdziałają zgodnie trzy podmioty edukacyjne: uczniowie, nauczyciele i rodzice. W procesie tym równolegle przekazujemy wiedzę, jak i umiejętności oraz kształtujemy postawy sprzyjające zdrowiu. Najlepszym kreatorem zdrowia jest sam nauczyciel. Dla efektywności procesu edukacji prozdrowotnej uczniów niezbędna jest ocena poziomu świadomości w tym zakresie nauczycieli i rodziców. Program edukacji prozdrowotnej powinien obejmować swym zasięgiem całe środowisko, w którym uczeń przebywa. Nie ma skutecznej promocji zdrowia bez skutecznej edukacji prozdrowotnej w środowisku. Są to działania komplementarne, które mogą się tylko wzajemnie wzmacniać. A interwencja w zakresie promocji zdrowia staje się potrzebą chwili Charakterystyka szkoły. Szkoła Podstawowa nr1 w Gostyniu to placówka w której uczę wychowania fizycznego. Do tej szkoły uczęszcza 640 uczniów, w tym 310 do klas 1-3 i 330 do klas 4-6. W tejŜe placówce pracuje 42 nauczycieli, w tym 19 w klasach 1-3 i 23 w klasach 4-6. Jest to szkoła z duŜymi tradycjami sportowymi od wielu lat. Współpracuje z miejskim klubem sportowym w którym prowadzone są zajęcia z piłki siatkowej. Oprócz tego w mojej szkole w kaŜdym roczniku jest stworzona klasa sportowa o profilu siatkarskim, które ja prowadzę. Dzieci do tej szkoły chodzą na dwie zmiany, ze względu na ilość izb lekcyjnych. NajdłuŜsze zajęcia trwają do godziny 1705. Szkoła jest umiejscowiona blisko rynku miejskiego, obok kościoła i nieopodal osiedla „Gawrony”. Z tego względu dzieci mają blisko ze szkoły do domu. Baza sportowa jest urozmaicona i róŜnorodna. Rok temu została wybudowana hala sportowa, w której moŜna uprawiać wiele dyscyplin sportowych takich jak: piłka siatkowa, koszykówka, halowa piłka noŜna, jak i piłka ręczna. W budynku tym znajduje się sala korekcyjna, w której najmłodsze dzieci korygują wady postawy. KaŜda klasa 1 – 3 ma dodatkową lekcję gimnastyki korekcyjnej. Jak juŜ wspomniałem nasza szkoła współpracuje z miejskim klubem sportowym. W godzinach pozalekcyjnych odbywają się treningi w pięciu grupach wiekowych. RównieŜ z hali sportowej korzystają zakłady pracy w celu sportowo – rekreacyjnym. W hali sportowej znajdują się cztery szatnie i dwie szatnie do gimnastyki korekcyjnej. W głównym holu znajdują się sanitariaty jak i w kaŜdej z szatń. Szkoła równieŜ korzysta z kompleksu sportowego na dworze na terenie szkoły jak i poza nią. Na terenie szkoły znajdują się boisko do koszykówki, do piłki noŜnej, bieŜnia lekkoatletyczna i skocznia. W następnym roku ma powstać boisko do piłki noŜnej, skocznia, bieŜnia lekkoatletyczna i boisko do piłki siatkowej. Ten kompleks ma powstać przy szkole lecz poza jej terenem. Urząd Miasta i Gminy Gostyń udostępni ten teren równieŜ mieszkańcom nieopodal połoŜonego osiedla. W czasie ferii zimowych organizowane są zawody w róŜnych dyscyplinach sportowych, dla klas 4-6, a dla klas 1-3 róŜne gry i zabawy sportowe. Projekt działań na najbliŜszy rok Zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe jest warunkiem dobrej jakości Ŝycia, w tym osiągnięć szkolnych. Edukacja zdrowotna jest podstawowym prawem ucznia. Podstawowymi zadaniami szkolnymi w wychowaniu zdrowotnym są. Stwarzanie warunków dla zaspakajania potrzeb zdrowotnych i zdrowego stylu Ŝycia uczniów w czasie pobytu w szkole. Pomoc uczniom w: Rozumieniu zdrowia jako wartości dla człowieka, zasobu dla społeczeństwa i środka do lepszej jakości Ŝycia: zdobywaniu wiedzy o rozwoju, i czynnikach warunkujących je: Kształtowaniu postaw wobec zdrowia, w tym odpowiedzialności za zdrowie własne i innych. UmoŜliwianie uczniom nabywania kompetencji do: zdrowego stylu Ŝycia, identyfikacji własnych problemów zdrowotnych oraz zagroŜeń dla zdrowia, obiektywnej samooceny i samoakceptacji, obrony własnych praw i systemu wartości, podejmowania działań na rzecz ochrony zdrowia własnego i innych oraz tworzenia zdrowego środowiska, nawiązywania i utrzymywania prawidłowych relacji interpersonalnych, radzenia sobie ze zmianami, stresem i sytuacjami trudnymi, świadomego rodzicielstwa, udzielanie pierwszej pomocy w wypadkach i zachorowaniach. Program do realizacji na ten rok - stwarzanie uczniom warunków do: - bezpieczeństwa , zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych - pomoc uczniom w poznawaniu swego organizmu i wyraŜania uczuć - umoŜliwienie nabywania kompetencji w zakresie zdrowego stylu Ŝycia oraz zdrowej Ŝywności - poznawanie edukacji ekologicznej w tym temat dotyczący segregacji odpadków - umoŜliwienie nabywania kompetencji do: - dbania o higienę osobistą oraz o prawidłową postawę ciała - zachowania bezpieczeństwa - zrozumieniu swej roli w ochronie i doskonaleniu swego zdrowia - rozpoczęcia planowania organizacji, swej nauki, wypoczynku i czasu wolnego TakŜe uwzględniłem w swoim temacie organizację imprez sportowych na ten rok W mojej szkole mimo konkretnego planu uwzględniano działania na rzecz Wychowania Zdrowotnego. Organizowano dzień sprzątania świata, na lekcjach mówiono o szkodliwości alkoholu, narkotyków lecz wiele tematów zostało pomijanych. Myślę, Ŝe dzieci bardziej będą szanowały swoje zdrowie, docenią formę rekreacji i sportu, jako część wychowania. Rozkład materiału nauczania Wychowanie fizyczne- z elementami edukacji zdrowotnej KL. VI chłopcy Motoryka Temat zajęć Lekka atletyka 1 Bezpieczeństwo i organizacja lekcji wychowania fizycznego 2 Ćwiczenia ogólnorozwojowe 3 Kształtowanie wytrzymałości, szybkości i siły 1 Bieg po prostej ze zmiennym tempem 1 Start z róŜnych pozycji na sygnał 1 Nauka startu wysokiego 1 Nauka startu niskiego z bloków na poszczególne komendy 1 Technika biegu po starcie 1 Start niski, bieg na 60m. 1 Nauka skoku w dal z odbicia jednonóŜ 1 Skok w dal z krótkiego rozbiegu 1 Skok w dal z pełnego rozbiegu, pomiar odległości 1 Rzut piłeczką palantową P. i L ręką z miejsca 1 Rzut piłeczką palantową z rozbiegu, na odległość 1 Wieloskoki obunóŜ, jednonóŜ 1 Ćw. z piłkami lekarskimi 2 Gry i zabawy lekkoatletyczne Atletyka terenowa 1 Ćw. ogólnorozwojowe z wykorzystaniem terenu 1 Marszobieg w terenie do 1km 1 Bieg 5 min. w dowolnym tempie (interwały) Gimnastyka 1 Zbiórka w szeregu, w rzędzie, musztra 1 Tworzenie kolumny dwójkowej i czwórkowej 1 Nauka przewrotu w przód z przysiadu do przysiadu podpartego 1 Przewrót w przód z biegu i z odbicia obunóŜ 1 Przewrót w tył z przysiadu skulonego do siadu klęcznego 1 Przewrót w przód z przysiadu do przysiadu podpartego sprawdzian i ocena 1 Przewrót w tył z przysiadu skulonego do siadu klęcznego sprawdzian i ocena 1 Przygotowanie do stania na rękach z asekuracją przy drabinkach 1 Skok rozkroczny przez kozła 1 Nauka skoku na odskoczni, przygotowanie do przeskoku przez 3 części skrzyni 1 Naskok kuczny na 3 części skrzyni 1 Przeskok przez 3 części skrzyni 1 Łączone przewroty w przód i w tył 1 Kształtowanie zwinności 1 Kształtowanie gibkości 1 Tor przeszkód, ocena sprawności ruchowej 1 Test zwinności 2 Ćw. korekcyjno-kompensacyjne Rytm, muzyka taniec 2 Tańce nowoczesne, kroki podstawowe 2 Ćw. gimnastyczne z wybranym przyborem Mini piłka ręczna 2 Aerobik, ćw. muzyczno- ruchowe 1 Nauka poruszania się po boisku 2 Nauka chwytów i podań jednorącz w miejscu i w ruchu 2 Kozłowanie piłki P. i L ręką w marszu i w biegu 1 Podanie piłki w rytmie 3 kroków 2 Rzuty do bramki z biegu 2 Ćw. ataku i obrony we fragmentach mini piłki ręcznej 2 Stosowanie poznanych elementów w grze Mini piłka koszykowa 1 Poruszanie się po boisku bez piłki 2 Nauka kozłowania piłki P. i L w miejscu, marszu, biegu 1 Poruszanie się po boisku z piłką 2 Podania piłki oburącz z przed klatki piersiowej w miejscu, marszu, biegu 1 Kozłowanie slalomem między słupkami 1 Nauka rzutu do kosz 1 Rzuty do kosza z miejsca oburącz 1 Rzuty do kosza po kozłowaniu i z miejsca oburącz 1 Nauka dwutaktu z P. strony do kosza 1 Nauka dwutaktu z L strony do kosza 2 Rzuty do kosza z biegu po kozłowaniu- praca nóg 2 Fragmenty gry, ćw. ataku i obrony 3 Gra, zastosowanie poznanych elementów Mini piłka siatkowa 1 Postawa siatkarska 2 Nauka poruszania się po boisku 1 Nauka koszyczka siatkarskiego 1 Podania i przyjęcia w koszyczku, po podrzucie piłki 1Podania i przyjęcia w koszyczku, po odbiciu o parkiet 1 Podania i przyjęcia w koszyczku, po odbiciu o ścianę 3 Odbicie piłki sposobem oburącz górnym w postawie wysokiej 3 Nauka odbicia piłki sposobem oburącz dolnym w postawie wysokiej 3 Łączone odbicia sposobem oburącz górnym i dolnym 2 Nauka zagrywki dolnej 2 Nauka zagrywki tenisowej 1 Nauka gry singlami- zasady gry Mini piłka noŜna 2 Gry singlami 1 Nauka przyjęcia i podania piłki wewnętrzna częścią stopy 1 Nauka przyjęcia i podania piłki zewnętrznym podbiciem 1 Nauka przyjęcia i podania piłki prostym podbiciem 1 Nauka przyjęcia i podania piłki udem (sytuacyjne) 1 Nauka przyjęcia i podania piłki podeszwą (sytuacyjne) 1 Nauka prowadzenia piłki zewnętrznym podbiciem 1 Nauka prowadzenia piłki wewnętrznym podbiciem 1 Nauka dryblingu (stopą, udem, głowa) 1 Uderzenia wewnętrznym podbiciem piłki leŜącej i toczącej 1 Uderzenia zewnętrznym podbiciem piłki leŜącej i toczącej 1 Uderzenia prostym podbiciem piłki 1 Uderzenia głowa z miejsca i wyskoku 4 Gra w mini piłkę noŜną Inne formy ruchowe 1 Ćw. oswajające z kijem (unihoc) 1 Podania zew. i wew. częścią kija 1 Poruszanie piłki zew. i wew. częścią kija 2 Prowadzenie piłki slalomem i strzał na bramkę 2 Gra uproszczona 1 Gry i zabawy orientacyjno- porządkowe 1 Gry i zabawy rzutne i rzuty do celu 2 Indeks sprawności fizycznej Gry i zabawy ruchowe 1 Test zwinności Denisiuka 1 Nauka gry w palanta 1 Nauka gry w kwadranta 1 Nauka gry w dwa ognie 1 Nauka gry w cztery ognie 1 Nauka gry w blazę Sporty zimowe Sprawdziany 1 Nauka gry w trzeciaka 2 Gry i zabawy na śniegu Sprawdziany kontrolno- orientacyjne wg. Podanych wymagań edukacyjnych z gimnastyki, mini piłki siatkowej, mini piłki koszykowej, mini piłki ręcznej, oraz lekkoatletyki Elementy edukacji zdrowotnej 1. Postawa ciała postawa prawidłowa postawa wadliwa 2. Profilaktyka zapobiegania wadliwej postawy ciała przyczyny powstawania wad postawy: przyczyny wrodzone przyczyny nabyte 3. Skutki wadliwej postawy ciała 4. Poznanie podstawowych funkcji Ŝyciowych organizmu człowieka 5. Rozpoznawanie stanów fizjologicznych własnego organizmu (zdrowie - choroba) 6. Dbałość o zdrowie poprzez stosowanie zasad higieny 7. Jak organizm człowieka broni się przed zakaŜeniem i chorobą ? 8. Zapobieganie chorobom zakaźnym – profilaktyka 9 – 10. Higiena ciała z uwzględnieniem: zróŜnicowania warunków Ŝyciowych dzieci sytuacji Ŝyciowych skóra budowa i funkcje skóry pielęgnowanie skóry choroby skóry, przyczyny i profilaktyka jama ustna, zęby budowa zębów i dziąseł "co boli w zębie" słodycze szkodzą jak naleŜy czyścić zęby działanie fluoru 11. Higiena w szkole i w domu temperatura powietrza wilgotność powietrza jaki wpływ na organizm człowieka mają warunki pogodowe wentylacja powietrza: - dlaczego wietrzymy pomieszczenie oświetlenie - jak prawidłowo dobrać oświetlenie stanowiska pracy 12. Ład i porządek - udział w pracach domowych mających na celu utrzymanie porządku i czystości, poznanie urządzeń gospodarstwa domowego 13. OdzieŜ: planowanie i dobór ubioru w codziennym Ŝyciu dziecka/, wymóg zmiany bielizny osobistej kaŜdego dnia, miejsce przechowywania garderoby 14. OdzieŜ: planowanie i dobór ubioru w codziennym Ŝyciu dziecka/, wymóg zmiany bielizny osobistej kaŜdego dnia, miejsce przechowywania garderoby 15. Pościel: dlaczego uŜywa-my pościeli, kiedy zmieniamy pościel, wietrzenie pościeli, rodzaje poduszek - czy najlepsza jest pierzyna 16. Organizacja miejsca do odrabiania lekcji 17. Czynniki zagraŜające zdrowiu 18. Palenie tytoniu przyczyny rozpoczynania palenia: ciekawość, chęć naśladowania, potrzeba imponowania rówieśnikom, dowiedzenie tzw. dojrzałości działanie dymu papierosowego - bierni palacze 19. Picie napojów alkoholowych róŜne przyczyny rozpoczynania picia alkoholu: ciekawość, chęć naśladowania, potrzeba imponowania innym, dowiedzenie tzw. dojrzałości szkodliwość picia alkoholu 21. Co to są kalorie, jakie są normy dla naszego organizmu, jak je liczyć? 22. Rola produktów w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka 23. Zasady przygotowywania posiłków i kultura ich spoŜywania 25 – 26, Gospodarowanie odpadami 27. Przestrzeganie zasady "wyrzucaj odpady i opakowania tylko w miejscach do tego przeznaczonych" segregowanie odpadów Mój program nauczania dostosowany jest do warunków panujących w szkole, której uczę, jak i jej tradycji. Z wychowania fizycznego kładę duŜy nacisk na piłkę siatkową co wynika z szkolnych tradycji moich zainteresowań, oraz z współpracy z klubem sportowym. Myślę, Ŝe rozwinięcie programu nauczania o wychowanie zdrowotne bardzo dobrze wpłynie na środowisko szkolne jak i lokalne co będzie miało odbicie w przyszłości. Uświadomienie dzieci jak waŜne jest wychowanie zdrowotne w Ŝyciu codziennym będzie miało wpływ na jego rozwój i wychowywanie coraz to zdrowszych pokoleń. Po co stosować róŜnego rodzaju uŜywki jeŜeli moŜna je zastąpić ruchem na świeŜym powietrzu zmniejszając codzienne frustracje oraz stresy. Myślę ,Ŝe edukacja zdrowotna pozwoli uświadomić grupę dzieci z rodzin patologicznych i najbiedniejszych Promując wychowani zdrowotne w szkole przyczynię się do podwyŜszenia dbałości o zdrowie jak i higieny osobistej a nawet korzystania z kubłów na śmieci przeznaczonych do róŜnych odpadków. Myślę, Ŝe ciągłe uświadamianie dzieci z skutków płynących z stosowania uŜywek, narkotyków, i palenia papierosów naznaczy piętno i chęć do zdrowego stylu Ŝycia oraz uprawiania sportu. Konspekt zajęć warsztatowych Tematy i zadania Forma realizacji Problematyka narkomanii klasycznej. Co nazywamy narkomanią klasyczną Wprowadzenie do tematu. Dyskusja na temat narkomanii. Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy. Narkomania ubogich Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Lekomania Narkomania nikotynowa Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Narkomania alkoholowa Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy śycie bez nałogów – pozytywne skutki Dyskusja Jak pomóc narkomanom Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Jak rozpoznać narkomana Praca w grupach, kaŜda grupa przygotowuje odpowiedź, którą wspólnie omawiamy Jakie są przyczyny sięgnięcia po narkotyk Dyskusja podsumowująca Piśmiennictwo: Demel M., Wychowanie zdrowotne, geneza i perspektywy. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, nr l, 1989 Woynarowska B., Zdrowa szkoła. Warszawa, 1990. Woynarowska B., Edukacja prozdrowotna w szkole. Lider, nr 6,1993 Mazurkiewicz E., Pedagogika zdrowia a środowisko. W: Ku toŜsamości pedagogiki kultury fizycznej. Praca zbior. pod red. Z. śukowskiej. Warszawa