Analiza wielokryterialna + uzupełnienie_28_01_2014
Transkrypt
Analiza wielokryterialna + uzupełnienie_28_01_2014
PROJEKT BUDOWY REGIONALNEJ DROGI RACIBÓRZ – PSZCZYNA NA ODCINKU OD DK45 W GMINIE RUDNIK DO UL. SPORTOWEJ W RYBNIKU RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO UZUPEŁNIENIE Zleceniodawca: EGIS POLAND ul. Korfantego 193 40-153 Katowice Zespół wykonawców: mgr inż. Arkadiusz Kruk GLIWICE, STYCZEŃ 2015 R. EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 1 1. Analiza wielokryterialna – wybór wariantu inwestycji Obowiązujące w Polsce prawo, przed wydaniem decyzji co do lokalizacji i realizacji inwestycji drogowej, nakazuje rozpatrzenie kilku wariantów przedsięwzięcia, w tym wariantu zero (polegającego na nie podejmowaniu żadnych działań) i wariantu najlepszego dla środowiska. Analiza wielokryterialna jest jedną z najbardziej znanych i najpowszechniej stosowanych metod wspomagania procesu decyzyjnego w przypadku, gdy do wyboru jest wiele alternatywnych rozwiązań. Polega ona na odpowiednim doborze wariantów przedsięwzięcia, kryteriów oceny oraz wag nadawanych poszczególnym kryteriom. W przypadku inwestycji drogowej analiza wielokryterialna powinna doprowadzić do wyboru wariantu optymalnego z punktu widzenia funkcjonalnego, ekonomicznego, środowiskowego i społecznego. Jednak w takim przypadku konieczny warunek konsultacji społecznych, połączony z możliwością publicznej oceny wykonanej analizy i składaniem wniosków przez społeczeństwo oraz organizacje pozarządowe, powinien w każdym przypadku doprowadzić do obiektywnej oceny wariantów planowanej drogi i wyboru optymalnego jej przebiegu. Proces doboru wariantów inwestycji drogowej można podzielić wg czynników lokalizacyjnych, technologicznych i organizacyjnych. Dobór wariantów wykonuje się etapowo, w tym dopuszczalne są warianty zgłaszane przez społeczeństwo, organizacje pozarządowe lub przez władze samorządowe i inne środowiska. Duża liczba wariantów powoduje nadmierną komplikację procesu decyzyjnego. Dlatego często konieczne jest dokonanie wstępnej analizy i odrzucenie wariantów, które już na samym starcie nie spełniają podstawowych kryteriów. Niedopuszczalne jest, by w grupie wariantów poddanych szczegółowej analizie znalazły się takie, które z samego założenia są rozwiązaniami niekorzystnymi, a zostały włączone do analizy jedynie celem podkreślenia słuszności wariantu preferowanego przez inwestora. 1.1. Kryteria oceny Kryteria oceny wariantów inwestycji drogowej ogólnie można podzielić na: - transportowo-ruchowe - środowiskowe - ekonomiczne - przestrzenno-społeczne Dalsze dobory szczegółowych kryteriów oceny oraz stosowane wagi tych kryteriów uzależnione są od preferencji wykonującego analizę lub od specyfiki danej inwestycji. Najczęściej spotykanymi kryteriami w analizach wielokryterialnych są: • wśród grupy kryteriów transportowo-ruchowych: o długość drogi, o ilość powiązań (np. węzłów, skrzyżowań kolizyjnych) z innymi istniejącymi drogami, o odległości międzywęzłowe, o ilość i długość obiektów inżynierskich takich, jak estakady, mosty, tunele, EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 2 prognozy ruchu lekkiego i ciężkiego wyrażone w pojazdach na dobę lub w pojazdach na godzinę szczytu, o wartości pracy przewozowej wyrażone liczbą pojazdokilometrów na dobę, o funkcjonalność dla obsługi obszarów mieszkalnych wyrażona w pojazdach na dobę, o zachowanie przepustowości drogi, o bezpieczeństwo ruchu drogowego; wśród grupy kryteriów środowiskowych (uwaga - w przypadku inwestycji mogącej ingerować w obszary chronione Natura 2000, analizie wielokryterialnej poddaje się jedynie warianty omijające ten obszar): o długość przecięcia terenów cennych przyrodniczo, o obszar siedlisk przyrodniczych, który może ulec degradacji, o możliwość przecięcia szlaków migracji dzikich zwierząt, o przecięcie cieków wodnych, o wielkość emisji szkodliwych substancji pochodzących od ruchu drogowego, o zasięg izofony przekraczającej wartości dopuszczalne dla danego obszaru w okresie dziennym i nocnym w metrach, w grupie kryteriów ekonomicznych: o koszty inwestycji, o koszty wykupu gruntów, o koszty bieżącego utrzymania w ciągu roku (odśnieżanie, odladzanie, monitoring, bieżąca konserwacja), o wskaźnik korzyści B/C, o wewnętrzną stopę zwrotu EIRR ; w grupie kryteriów przestrzenno-społecznych: o liczba domów do wyburzenia, o liczba zabudowań pozostających w strefie negatywnego oddziaływania pochodzącego od drogi, o zgodność inwestycji w istniejącymi planami zagospodarowania przestrzennego lub wcześniejszymi terenami zarezerwowanym pod drogę, o powierzchnia gruntów do wywłaszczenia, o rozcięcie struktur przestrzennych uniemożliwiających powiązanie pomiędzy obszarami, o możliwość wystąpienia konfliktu społecznego. o • • • Dopuszczalne, a nawet wskazane są również kryteria, które wynikają ze specyfiki danego obszaru, odnoszące się do lokalnych warunków środowiskowych, komunikacyjnych i społecznych. Na przykład możliwość połączenia analizowanych wariantów z innymi szlakami komunikacyjnymi (istniejącymi bądź planowanymi), ich ingerencji w stanowiska archeologiczne, kolizje (lub wpływ) z istniejącymi zabytkami, terenami rekreacyjnymi, możliwość obsługi komunikacyjnej lokalnych stref ekonomicznych, itp. Ustalanie ocen dla wariantów powinno być realizowane dla wszystkich rozpatrywanych wariantów, w tym też dla wariantu zerowego, na podstawie wspólnych kryteriów i wspólnej metodologii. Oceny powinny być sporządzane dla fazy budowy i eksploatacji inwestycji komunikacyjnej. Wśród kryteriów mogą się znaleźć też elementy trudne lub wręcz niemożliwe do jednoczesnego określenia (np. możliwość wystąpienia konfliktów społecznych). W takim przypadku dopuszcza się stosowanie określeń lingwistycznych, opisowych np. "bardzo prawdopodobne", "mało prawdopodobne", "w niewielkim stopniu", "w dużym stopniu". Prognozowanie wartości kryteriów jest procesem bardzo skomplikowanym i EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 3 obszernym, wykorzystującym metody analizy matematycznej oraz specyficzne metody eksperckie. Dobór kryteriów oceny oraz wariantów, powinny być prowadzone z uwzględnieniem udziału społecznego - wszystkich zainteresowanych grup mieszkańców, organizacji pozarządowych, władz samorządowych i innych. Powinno się to przeprowadzać w trakcie tzw. konsultacji społecznych, w czasie, których inwestor prezentuje przyjęte rozwiązania, wyjaśnia ich zasadność, słucha opinii zainteresowanych stron, udziela wszelkich niezbędnych informacji i wyjaśnień. Takie zaangażowanie społeczności w poszukiwanie rozwiązania optymalnego, poparte klarowną argumentacją wszystkich stron, jest gwarancją trwałego rozwiązania wszelkich konfliktów społecznych i środowiskowych. W przypadku realizacji inwestycji w obszarach cennych przyrodniczo decydujący głos powinien należeć do organizacji skupiających specjalistów w dziedzinie przyrody i ochrony środowiska. Efektem finalnym prawidłowo i obiektywnie przeprowadzonej analizy wielokryterialnej powinno być wybranie do realizacji wariantu optymalnego, którego budowa i eksploatacja spowoduje jak najmniejsze straty środowiskowe oraz zminimalizuje protesty społeczne. W przypadku, gdy konflikty są nieuniknione, rzetelna analiza wielokryterialna gwarantuje, że inwestycja nie zostanie wstrzymana wskutek ewentualnych skarg i protestów. EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 4 Tabela nr 1. Analiza wielokryterialna. OCENA WIELOKRYTERIALNA WARIANTÓW TRASY WARIANT -ocena w skali 1(zła)-6(celująca) 2 B1(zielony) Bd1(szaronieb ieski) Bd2 (ciemnogranato wy) B1_3a (jasnozielony) B1_3b (czerwony) B2 (fioletowy) B3 (pomarańczow y) B4(błękitny) Waga kryterium 2 4 5 5 5 5 4 1 3 20% 20% Grupy kryteriów Kryterium techniczne Waga grupy kryteriów 25% Bezpieczeństwo ruchu Przepustowość i warunki ruchu Długość drogi 2 5 4 4 5 4 5 1 3 25+241,86 m 24+864.87 m 24+864.87 m 24+864.87 m 25+298.69 m 25+386.04 m 25+204.87 m 24+804.25 m 25+596.84m 2 4 4 4 2 2 3 5 1 30,96 30,42 35,50 35,50 37,75 36,32 31,90 28,14 35,59 2 2 4 4 5 4 3 1 4 4 3 3 3 3 3 1 1 1 4% 3 4 4 4 4 5 1 3 1 10% 5 4 4 4 4 4 2 3 1 15% 5% Krętość [stopni/km] Zróżnicowanie wysokościowe terenu Zgodność rozwiązań z warunkami technicznymi dla dróg publicznych Warunki geologiczne ( na podstawie studium geologiczno-inżynierskiego) 5% Przebieg przez tereny osuwiskowe 4 4 4 4 5 5 1 3 2 15% Ilość kolizji z istniejącymi sieciami sanitarnymi 4 3 5 5 5 5 1 2 1 3% Ilość kolizji z istniejącymi sieciami elektroenergetycznymi 5 3 4 4 5 5 2 1 3 3% 3,08 4 4,19 4,19 4,52 4,37 2,78 2,03 2,16 100% RAZEM Kryterium środowiskowe Wpływ na warunki i życie ludzi (przebieg przez tereny zabudowane 30% 1 3 3 3 3 4 2 4 5 20% Wpływ na obiekty przyrodnicze (zniszczenie siedlisk) 3 4 3 3 4 4 2 3 1 20% Oddziaływanie akustyczne 3 3 3 3 3 2 1 5 3 20% Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5% Oddziaływanie na środowisko wodno-gruntowe. 2 3 2 2 4 3 1 1 3 5% Wpływ na obszary cenne przyrodniczo : EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 5 przebieg w obszarze otuliny Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich 1 2 2 2 2 2 4 3 5 10% przebieg przez kompleksy leśne 1 5 4 4 3 2 4 2 3 10% przebieg przez istniejące zbiorniki wodne (stawy) RAZEM 2 1 1 1 3 3 4 5 3 10% 2,15 3,2 2,85 2,85 3,25 3,1 2,5 3,7 3,3 100% Kryterium społeczne 30% 79% 70% 78% 78% 78% 68% 28% 30% 22% 5 3 4 4 4 3 2 2 1 Akceptacja społeczna wariantu na podstawie konsultacji społecznych 3 3 2 2 4 4 1 1 1 25% Wyburzenia i zagrożenia wyburzeniem 6 4 3 3 4 3 1 2 5 35% Wykupy gruntów ( przebieg z uwzględnieniem istniejących pasów drogowych) 3 1 4 4 1 2 5 2 2 25% 4,35 2,85 3,15 3,15 3,25 3 2,15 1,75 2,65 100% 718 392 087,00 zł 741 301 927,00 zł 741 301 927,00 zł 741 301 927,00 zł 754 235 499,63 zł 756 839 684,70 zł 806 554 228,00 zł 790 898 358,00 zł 752 685 277,00 zł 5 4 4 4 3 3 1 2 3 Akceptacja społeczna wariantu ( zgodność przebiegu z MPZP) RAZEM 15% Kryterium ekonomiczne 15% Koszty budowy 40% Koszty utrzymania: długość trasy 3 4 4 4 3 2 3 5 1 21 22 19 18 21 22 21 20 27 3 2 5 5 3 2 3 4 1 1 2 2 2 2 2 3 5 4 20% RAZEM 3,4 3,2 3,8 3,8 2,8 2,4 2,2 3,6 2,4 100% OCENA KOŃCOWA 3,23 3,30 3,42 3,42 3,50 3,28 2,42 2,68 2,69 4 3 2 2 1 4 7 6 5 ilość obiektów oświetlenie trasy RANKING WARIANTÓW EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice 20% 20% www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 6 100% 1.2. Podsumowanie Analiza dokonana na podstawie przyjętych grup kryteriów wykazała, że najbardziej korzystnym wariantem inwestycji jest wariant B1_3a stanowiący podwariant wariantu B1. Najlepsze oceny uzyskał w grupie kryteriów społecznych i technicznych, nieco niższą ocenę ale też dobrą w kryterium środowiskowym i nieco gorszą w kryterium ekonomicznym. Na etapie projektu koncepcyjnego rozwiązań technicznych w wariancie preferowanym należy doprecyzować geometrię węzłów i skrzyżowań, poddać je wariantowaniu i ocenie przepustowości w celu wyłonienia rozwiązania najbardziej korzystnego. Reasumując, autorzy opracowania proponują wybrać do dalszych prac wariant B1 z podwariantem B1_3a. 2. Proponowane metody ograniczenia wpływu inwestycji na elementy przyrodnicze. Proponowana kompensacja przyrodnicza. 1. Działania minimalizujące względem siedliska łęg wierzbowy polegać powinny na: ograniczeniu do minimum wycinku drzew, zabezpieczeniu drzew rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie placu budowy (osłona z desek), nasadzeniu krzewów właściwe dla siedlisk łęgowych po zakończeniu robót budowlanych. 2. W przypadku ko konieczności zniszczenia siedliska łąki świeże należy zastosować działania minimalizujące straty poprzez wykupienie gruntów ornych lub nieużytków w pobliżu zniszczonego płatu siedliska łąki i o powierzchni do niego zbliżonej oraz trwałe ekstensywne użytkowanie ich w sposób kośny. 3. Względem chronionego zimowita jesiennego należy przeprowadzić metaplanację gatunku łącznie z działaniami związanymi z odtworzeniem łąki świeżej, na której ten gatunek występuje. 4. Przejścia dla zwierząt powinny być zlokalizowane na trasie ich wędrówek oraz umożliwiać przedostanie się na drugą stronę drogi określonym gatunkom zwierząt. Najważniejszym korytarzem ekologicznym na opisywanym terenie jest dolina Odry. Korzystają z niej ptaki i duże ssaki kopytne. Konieczne jest prawidłowe zaprojektowanie mostów oraz zespolonych z nim przejść (przez Odrę i Kanał Ulgi), aby droga nie stanowiła bariery dla tych zwierząt. 5. W przypadku stwierdzonego gniazda bociana białego należy uzyskać decyzję derogacyjną dotyczącą zniszczenia gniazda i przeprowadzić ewentualne przeniesienie gniazda w inne miejsce zaproponowane przez RDOŚ. 6. W przypadku siedlisk gąsiorka należy uzyskać decyzję derogacyjną dotyczącą zniszczenia siedliska i przeprowadzić działania kompensacyjne zaproponowane przez RDOŚ np. przeniesienie siedliska w inne miejsce z nasadzeniem krzewów stanowiących naturalne siedlisko gąsiorka tj. tarniny i głogu. EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 7 7. W przypadku skrzypu olbrzymiego należy stwierdzić, iż jest on co prawda na liście gatunków chronionych, jednakże jego występowanie jest na tym terenie powszechne więc nie proponuje się działań szczegółowych minimalizujących oddziaływanie inwestycji na skrzyp wielki. 8. Zaleca się ustanowienie nadzoru przyrodniczego nad realizacją inwestycji w zakresie botaniki, ochrony płazów i gadów, ochrony ptaków, ochrony ssaków, ochrony nietoperzy, ochrony środowiska wodnego. W okolicy Rzuchowa (16-17 km) w przypadku zbudowania przejścia górnego oczekiwany efekt ekologiczny, czyli umożliwienie migracji zwierząt, może zostać spełniony jedynie w przypadku prawidłowego zaprojektowania i starannego wykonania przejścia. Nie należy wybierać wariantów WB1_3b i WB2 - w okolicy 18 km nie jest możliwe zaplanowanie przejścia dla zwierząt średniej wielkości w miejscu kolizji drogi i szlaku zwierząt. Jest to spowodowane zaprojektowaniem węzła komunikacyjnego (połączenie z drogą wojewódzką 935) w miejscu przebiegu szlaku zwierząt. W terenie, przez który przebiega planowana droga można wyróżnić dwa obszary. Pierwszy to dolina Odry, drugi to obszar poza doliną. W dolinie Odry, w okolicy Raciborza najcenniejszym punktem są łąki świeże wraz z łanowo występującym tu zimowitem jesiennym. W pobliżu znajduje się kompleks stawów po dawnej żwirowni. Jest to cenne siedlisko dla ptaków, płazów i gadów. Zaplanowane tu warianty (WB, WB1_3a, WB1_3b, WB1, WB2, WB4, WBd1) zostały zaprojektowane w oparciu o Miejscowe Studium Zagospodarowania Przestrzennego i wpisują się w korytarz przewidziany dla drogi w tym dokumencie. Poza doliną Odry narażony na zniszczenie jest kompleks łąk świeżych w okolicy Pogrzebienia (w przypadku wariantów WB2, WB3, WB4). Z tego względu powinien zostać wybrany inny wariant. Spośród pozostałych należy uniknąć wariantów WB1_3b i WB2, gdyż w ich przypadku powstaje bariera dla średniej wielkości zwierząt w okolicy Rzuchowa. Zatem najlepszym rozwiązaniem jest wariant WB, WB1_3a oraz WB1. One także powodują zniszczenie niektórych płatów siedlisk łąkowych oraz niektórych stanowisk objętych ochroną, lecz w relatywnie małym stopniu. W załączeniu podano mapę z proponowanymi wstępnie obszarami do metaplantacji łąk świeżych. Propozycje należy traktować jako wstępne i nie wykluczać innych rozwiązań w ramach ochrony tego siedliska. Szczegółowy opis stwierdzonych obiektów przyrodniczych znajduje się w załączonej kompletnej inwentaryzacji przyrodniczej. EnviEco Sp. z o. o. ul. Konarskiego 18C 44-100 Gliwice www.envieco.pl tel/fax: 32 335-85-43 kom: 604-908-395 [email protected] 8