Wersja A i B (tekst) S1. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania

Wersja A i B (tekst) S1. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania

Obserwacje i opis zjawisk przyrodniczych
Podstawowe zjawiska fizyczne
.........................................................................
imi´ i nazwisko
C 3.2
Wersja A i B (tekst)
Sprawdê, jak sobie poradzisz
S1. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.
U20506
Ostatnie badania wykonane przez amerykaƒskich uczonych dowiod∏y, ˝e
˝ó∏wie morskie z gatunku karetta majà swój w∏asny kompas i potrafià rozpoznawaç pole magnetyczne Ziemi. Naukowcy umieÊcili Êwie˝o wyklute
˝ó∏wie w basenie otoczonym przez magnesy. Okaza∏o si´, ˝e ˝ó∏wie reagujà
na zmiany pola magnetycznego i tak jak kompas wytyczajà sobie kierunek,
w którym majà p∏ynàç.
Przyroda. Materia∏y do ciekawych lekcji. Sprawdzian umiej´tnoÊci
s. 25
Sprawdzian
umiej´tnoÊci
Po powrocie do wód Florydy tylko samice schodzà na làd, aby znieÊç jajka.
Wychodzà na brzeg od czerwca do sierpnia i idà w g∏àb pla˝y, a˝ znajdà
suchy i ciep∏y piasek, w którym sk∏adajà ponad sto jaj w specjalnie przygotowanym gnieêdzie o g∏´bokoÊci 40-60 centymetrów. Po up∏ywie oko∏o
dwóch miesi´cy Êwie˝o wyklute maluchy podà˝ajà do morza i odbywajà takà
w´drówk´, jak rodzice.
S
Gdy na pla˝ach Florydy ˝ó∏wie wyklujà si´ z jaj i sà nie wi´ksze od d∏oni dziecka,
natychmiast kierujà si´ w stron´ wody, aby rozpoczàç jednà z najd∏u˝szych
w´drówek, jakie znamy ze Êwiata zwierzàt. Powrócà w to samo miejsce po
up∏ywie minimum 20 lat, ju˝ jako doros∏e osobniki o wielkoÊci co najmniej
pó∏ metra. W tym czasie pokonajà oko∏o 16-18 tysi´cy kilometrów. Po
opuszczeniu Florydy ˝ó∏wie p∏ynà w kierunku Morza Sargassowego, gdzie
pozostajà w wodach Pràdu Zatokowego przez kilka lat. Nast´pnie kierujà si´
w stron´ Europy, ku wybrze˝om Portugalii. Rozpoznajàc ziemskie pole magnetyczne, kierujà si´ na po∏udnie, wzd∏u˝ wybrze˝y Afryki. Nie p∏ynà jednak
zbyt daleko i zawracajà z wirujàcym pràdem morskim, zataczajàcym ko∏o jak
wskazówki zegara wokó∏ Morza Sargassowego. To najniebezpieczniejszy
moment ich podró˝y. Je˝eli ˝ó∏wie u wybrze˝y Portugalii skierowa∏yby si´ na
pó∏noc, zabi∏aby je zimna woda u wybrze˝y Wielkiej Brytanii. JeÊli natomiast
wyp∏yn´∏yby za daleko na po∏udnie, nie by∏yby w stanie wróciç na Floryd´,
gdy˝ porwa∏yby je pràdy morskie na pó∏kuli po∏udniowej.
Obserwacje i opis zjawisk przyrodniczych
Podstawowe zjawiska fizyczne
C 3.2
Wersja A
S2. Wybierz poprawnà odpowiedê.
1. Gdzie wyszukasz informacj´ o ˝ó∏wiach morskich?
A. W s∏owniku wyrazów obcych.
B. W s∏owniku j´zyka polskiego.
C. W encyklopedii.
D. W atlasie geograficznym.
2. ˚ó∏wie karetta sp´dzajà wi´kszoÊç ˝ycia
A. w Morzu Sargassowym.
B. na pla˝ach Florydy .
C. w Oceanie Atlantyckim, którego cz´Êcià jest Morze Sargassowe.
D. w wodach otaczajàcych Floryd´.
Sprawdzian
umiej´tnoÊci
S
S3. Przyjmij, ˝e ˝ó∏w karetta przemierza w swej w´drówce przez Atlantyk
17,5 tysi´cy kilometrów. Oblicz, ile kilometrów musi jeszcze przebyç
˝ó∏w, który przemierzy∏ ju˝ 12 tysi´cy kilometrów.
s. 26
Przyroda. Materia∏y do ciekawych lekcji. Sprawdzian umiej´tnoÊci
U20506
3. Kompas reaguje na
A. kierunek obrotu Ziemi wokó∏ osi.
B. zmiany pola magnetycznego Ziemi.
C. po∏o˝enie S∏oƒca na niebie.
D. zmiany kierunku, w jakim poruszajà si´ ˝ó∏wie karetta.
Obserwacje i opis zjawisk przyrodniczych
Podstawowe zjawiska fizyczne
C 3.2
U20506
S4. Samica ˝ó∏wia karetta wyklu∏a si´ z jaja na pla˝y na Florydzie w lipcu
1982 roku. Po d∏ugiej podró˝y w wodach Atlantyku przyby∏a na t´ samà
pla˝´, aby znieÊç jaja w czerwcu 2005 roku. Oblicz, ile lat i ile miesi´cy
samica ˝ó∏wia przebywa∏a w oceanie.
S5. Poni˝sza mapa przedstawia w przybli˝eniu tras´ w´drówki ˝ó∏wia morskiego karetta. Mi´dzy Amerykà Pó∏nocnà a Europà na mapie narysowano
ko∏o z kreskami w odst´pach takich, jak kwadranse na tarczy zegara.
Oznacz na kreskach kierunki geograficzne (N – pó∏noc, E – wschód,
S – po∏udnie, W – zachód). Zaznacz strza∏kami kierunek w´drówki
˝ó∏wia: kolorem niebieskim zaznacz kierunek w´drówki ˝ó∏wia na
wschód, a kolorem czerwonym – na zachód. Na zielono zaznacz odcinek biegnàcy wzd∏u˝ wybrze˝y Afryki.
S
Sprawdzian
umiej´tnoÊci
Przyroda. Materia∏y do ciekawych lekcji. Sprawdzian umiej´tnoÊci
s. 27