Wielkanoc w Polsce Празднование Пасхи в Польше

DZIENNIK
KRYMSKI
Świąteczne wydanie Stowarzyszenia Polaków na Krymie
Святкове видання газети Товариства поляків Криму
№10 4 Kwietnia 2010 roku
4 Квiтня 2010 року
Wielkanoc w Polsce
Празднование Пасхи в Польше
N
П
a Święta Wielkiej Nocy czekamy bardzo długo.
асху все мы ждем долго. Это время называет­
Ten czas nazywamy Wielkim Postem i trwa on
ся Великий Пост и длится он 40 дней. Вели­
40 dni. Wielki Post rozpoczyna Środa Popielcowa кий Пост начинается в Пепельную Среду. Соглас­
(Popielec). Według obrzędów katolickich tego dnia но католическим обрядам, в этот день священник
kapłan czyni popiołem znak krzyża na głowie наносит на лоб знамение креста освященным пе­
wiernego (w Polsce praktykowane jest posypanie плом (возложение пепла в Польше является со­
głowy popiołem), mówiąc jednocześnie: Pamiętaj, że блюдением церковного обряда), при этом произ­
jesteś prochem i w proch się obrócisz lub Nawracajcie нося: Помни, что ты прах и в прах возвратишься
się i wierzcie w Ewangelię, co ma przypomnieć или Покайтесь и веруйте в Евангелие. Эти слова
człowiekowi o kruchości jego życia i nieuchronnej напоминают человеку о хрупкости его жизни и
śmierci.
неизбежной смерти.
W kalendarzu chrześcijańskim ostatni czwartek
Толстый Четверг известен в христианском
przed Wielkim Postem, znany jest jako Tłusty календаре как последний день перед началом
Czwartek. W Polsce w tym dniu dozwolone jest Великого Поста. В этот день можно есть сколь­
objadanie się. Najpopularniejsze potrawy to pączki ко хочешь. Любимые лакомства — это пончики
i faworki, zwane również w niektórych regionach и хрустящие коржики, которые еще называют
chrustem lub chruścikami.
хворостом или хрустиками.
W
każdy
piątek
Каждую пятницу во
Wielkiego Postu w kościo­
время Великого Поста
łach odpra­wiane jest nabo­
в костелах проходит бо­
żeństwo — droga krzyżowa,
гослужение — Крест­ный
upa­mię­tniająca w 14 stacjach
путь, в память о 14-ти сто­
drogę Pana Jezusa z krzyżem
яниях Христа по дороге на
na Golgotę. A w każdą
Голгофу. А каждое воскре­
niedzielę śpiewa się Gorzkie
сенье звучит Плач о муче­
Żale o męce Chrystusa.
ниях Христа. Последняя
Ostatni tydzień przed
неделя перед праздниками
Świętami to Wielki Tydzień.
— это Великая Неделя. И
Pączki
Otwiera go Niedziela Palmo­
начинается она с Вербного
Пончики
wa. Wierni w ten dzień przy­
Воскресенья. В этот день
noszą do kościoła kolorowe palmy. Ma to związek z верующие приносят в костелы разноцветные ве­
biblijną relacją — gdy Jezus wjeżdżał na osiołku do точки вербы. Это связано с тем, что когда Иисус
Jerozolimy, Żydzi witali Go gałązkami palmowymi.
въезжал на осле в Иерусалим, евреи приветство­
Popiół ze spalonych tegorocznych palm posłuży вали его ветками вербы.
do posypania głów popiołem na następną Środę
Пепел сожженных вербных веточек использу­
Popielcową.
ется в следующем году в Пепельную Среду.
1
Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota
to Triduum Paschalne. Wielki Czwartek to święto
kapłanów i ustanowienie Eucharystii. W ten dzień jest
odprawiana tylko jedna msza święta — na pamią­tkę
Ostatniej Wie­cze­rzy.
Великий Четверг, Великая Пятница и Великая
Суб­бота — это Пасхальное Триденствие. Великий
Чет­верг — это праздник установления таинства
Евха­ри­с­тии. В этот день совершается только одна
литур­гия — в память о Тайной Вечере.
Великая Пятница — это
день смерти Иисуса. В косте­
ле стоит символический гроб
Иису­са с телом мертвого Бога.
В Великую Субботу люди в
корзинках светят еду. В каждой
корзине лежат расписные яйца,
выпечка, хлеб, колбаса, соль и
перец, а также фигурка ягненка.
В ночь с субботы на воскре­
сенье совершается особая ли­
тургия о Воскрешении Иисуса.
В воскресенье первая утренняя
служба начинается с крестного хода. Вернувшись
из костела, семья ест пасхальную трапезу и делит­
ся друг с другом яйцами. А дети ищут подарки,
которые приносит Пасхальный заяц.
Второй день праздников — это Поливающий
Понедельник. По традиции мужчины облива­
ют женщин водой. Кто останется сухой — будет
несчастливой. Другое название праздника —
смигус-дьшгус. Смигус — это символическое по­
хлопывание друг друга ветками вербы по ногам и
обливание водой, что символизировало весеннее
очищение от грязи и болезней.
Ostatniа Wieczerzа
Тайная Вечеря
Wielki Pią­tek to dzień śmier­ci Jezusa. W kościele
przy­gotowuje się sym­bo­licz­ny grób Jezusa z figurą
martwego Boga.
W Wielką Sobotę idziemy do ko­ścioła z ko­
szyczkiem świę­cić pokarmy. W­ każ­dy koszyku są:
jajka — pisanki, ciasto, chleb, kiełbasa, sól i pieprz, a
także figurka baranka.
W nocy z soboty na niedzielę (dlatego
Wielkanoc!) odprawiana jest specjalna liturgia o
Zmartwychwstaniu Jezusa. Pierwsza poranna msza
święta w niedzielę rozpoczyna się od procesji —
to rezurekcje. Po powrocie z kościoła rodzina je
uroczyste śniadanie wielkanocne i dzieli się jajkiem.
Wówczas spożywa się produkty poświęcone w sobotę.
A dzieci szukają prezentów — przynosi je zajączek.
Drugi dzień Świąt to Lany Poniedziałek.
Tradycyjnie mężczyźni oblewają kobiety wodą. Ta
która nie będzie mokra, nie będzie miała szczęścia.
Inna nazwa to śmigus-dyngus. Śmigus polegał na
symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami
po nogach i wzajemnym oblewaniu się wodą, co
symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu i
chorób.
Pisanki
Пасхальные яйца
Zygmunt Lewoniewski
Сигизмунд Леваневский
Z
С
ygmunt Aleksandrowicz Lewoniewski (ur. 15 maja 1902 w
Sankt Petersburgu, zm. 13 sierpnia 1937) — radziecki lotnik
polarny pochodzenia polskiego, brat polskiego lotnika Józefa
Lewoniewskiego. Rodzice Zygmunta Lewoniewskiego (matka
Teofila, ojciec Aleksander) pochodzili z Sokółki.
W 1898 roku wyjechali do Petersburga w poszukiwaniu
pracy. Młodszy syn państwa Lewoniewskich, Zygmunt urodził
się w Sankt Petersburgu w Rosji 15 maja 1902 (2 maja starego
игизмунд Александрович Леваневский (15 мая 1902
года — 13 августа 1937 года) — советский лётчик поль­
ского происхождения, четвертый Герой Советского Союза
(1934).
Родился в польской семье в Санкт-Петербурге. При­
нял участие в Октябрьской революции на стороне больше­
виков, позднее принял участие в Гражданской войне, служа
в армии с 1918 года. В 1925 году окончил севастопольскую
2
stylu). W młodości mieszkał głównie w Sokółce. Pracował jako
robotnik. Wziął udział po stronie bolszewików w rewolucji
październikowej 1917 i wojnie domowej w Rosji. Od 1918
służył w Armii Czerwonej. Od 1919 dowodził kompanią,
następnie batalionem, był szefem sztabu i dowódcą pułku
strzelców na Froncie Wschodnim. W 1921 walczył z oddziałami
antybolszewickimi w Dagestanie.
Od 1921 służył w 4. Oddziale Żeglugi
Powietrznej (lotniczym) w Piotrogrodzie, a
od 1923 w Sewastopolskiej Wojskowej Szkole
Lotnictwa Morskiego (w służbie naziemnej).
Od 1924 uczył się w tej szkole, którą
ukończył w 1925, po czym służył jako pilot
w radzieckim lotnictwie wojskowym, a także
jako instruktor w sewastopolskiej szkole. W
1928 został przeniesiony do rezerwy, po czym
pracował jako instruktor w Nikołajewskiej
Szkole Lotniczej organizacji paramilitarnej
Osoawiachim, a od 1929 do 1933 jako
naczelnik szkoły Osoawiachimu w Połtawie.
Od wiosny 1933 pracował jako pilot w
lotnictwie polarnym Gławsiewmorputi. W
lecie 1933 dokonał przelotu łodzią latającą
Dornier Wal z Sewastopola do Chabarowska.
13 lipca 1933 odnalazł i uratował w rejonie Anadyr w Czukotce
amerykańskiego pilota Jamesa Matterna, który miał awarię
samolotu podczas próby lotu dookoła świata, po czym
przetransportował go 20 lipca do Nome na Alasce. Jesienią 1933
brał udział w lotach agitacyjnych na Ukrainie.
W lutym 1934 z dwoma innymi lotnikami udał się do
USA celem zakupu samolotów Consolidated Fleetster dla akcji
ratowania rozbitków statku «Czeluskin». 29 marca 1934 wyleciał
na jednym z nich z G. Uszakowem z Nome. Na skutek oblodzenia,
samolot jednak został rozbity podczas przymusowego lądowania
we wsi Wankarem w Czukotce, będącej bazą ratowników. Za
męstwo w tej akcji Lewoniewski został mimo to uhonorowany 20
kwietnia 1934 razem z 6 innymi lotnikami nowo ustanowionym
tytułem Bohatera Związku Radzieckiego (otrzymał medal Złota
Gwiazda nr 4). Od 1934 studiował w Akademii Sił Powietrznych
im. Żukowskiego. Był pierwszym pilotem, który opracował
plan przelotu z ZSRR do USA ponad Biegunem Północnym. 3
sierpnia 1935 z dwoma innymi lotnikami G. Bajdukowem i W.
Lewczenko podjął pierwszą w historii próbę przelotu samolotem
ANT-25 z Moskwy nad Biegunem Północnym do San Francisco,
jednakże na skutek awarii silnika lot został przerwany nad
Morzem Barentsa. Latem 1936 wyjechał do USA, gdzie zakupił
wodnosamolot Vultee V-1A, którym następnie w dniach 5
sierpnia - 13 września 1936 przyleciał z Los Angeles przez San
Francisco, Uelen, Jakuck i Swierdłowsk do Moskwy. Wiosną
1937 testował w Sewastopolu zakupione w USA samolot-amfibię
S-43 i łodź latającą Douglas DF.
12 sierpnia 1937 podjął próbę przelotu czterosilnikowym
samolotem DB-A numer N-209, z Moskwy nad Biegunem
Północnym do Fairbanks w USA, jako dowódca załogi, z
5 innymi lotnikami na pokładzie. 13 sierpnia 1937 o 13.40
samolot przeleciał nad biegunem, lecz o 14.32 załoga doniosła
o zatrzymaniu się prawego skrajnego silnika, po czym samolot
zaginął bez wieści i nie został odnaleziony. Prawdopodobnie
uległ katastrofie przed brzegami Alaski (w bezskutecznych
poszukiwaniach wziął udział m.in. James Mattern).
Jego imię nosiła Nikołajewska Szkoła Lotnictwa Morskiego,
a także radziecki statek rzeczny «Lewaniewski» z 1937, pierwszy
z serii 6 jednostek typu Lewaniewski, nazwanych imionami
Bohaterów ZSRR.
школу морской авиации и стал военным лётчиком. В 1930
году был отправлен в запас.
С 1933 года лётчик в Главсевморпути, совершил не­
сколько сверхдлинных перелётов. 13 июля 1933 года он спас
американского лётчика Джеймса Маттерна, который совер­
шил аварийную посадку в районе Анадыря во время своей
попытки кругосветного перелёта.
В апреле 1934 года принял участие в
эвакуации экипажа и пассажиров зато­
нувшего парохода «Челюскин», за что по­
лучил звание Героя Советского Союза. По
причине аварии самолёта в сам ледовый
лагерь Шмидта Леваневский не летал, но
позже, рискуя жизнью, он доставил из
Уэллена в бухту Лаврентия хирурга Ле­
онтьева, который там сделал неотложную
операцию по удалению острого аппенди­
цита заместителю начальника экспеди­
ции «Челюскина» Боброву.
В августе 1935 года планировался
перелет С. Леваневского, Г. Байдукова
и В. Левченко на самолёте АНТ-25 по
маршруту Москва — Северный полюс
— Сан-Франциско, но был прерван изза неисправности. К этому перелету была выпущена марка
(см. Леваневский с надпечаткой). В 1936 году он совершил
перелёт из Лос-Анджелеса (США) в Москву, преодолев 19
000 километров.
12 августа 1937 года четырёхмоторный самолет ДБ-А с
бортовым номером Н-209 с экипажем из 6 человек под ко­
мандованием Леваневского начал полёт из Москвы через
Северный полюс в Фербенкс, штат Аляска, США. Радио­
связь с самолетом прервалась 13 августа, в 17:58 по москов­
скому времени, после того, как они пролетели над советским
побережьем Северного ледовитого океана. Леваневский со­
общал о плохих метеоусловиях.
Больше о судьбе самолета и экипажа ничего не извест­
но, кроме одной неподтверждённой радиограммы, приня­
той одним радиолюбителем на советском Крайнем Севере.
После пропажи самолёта были организованы поиски, как в
СССР, так и в США, но результатов они не дали.
Существует несколько версий места падения самолёта
Н-209, но ни одна из них не нашла документального под­
тверждения.
По одной из них, самолёт долетел до побережья США,
где эскимосы слышали в это время шум, похожий на летя­
щую моторную лодку. Американскими лётчиками были об­
следованы районы возможного падения, но безрезультатно.
По другой — самолет уклонился от курса и упал гдето в Якутии. В качестве возможного места падения назы­
вается озеро Себян-Кюёль, где, по свидетельствам местных
жителей, до войны находили могилу с несколькими фами­
лиями, одна из которых оканчивалась на «…ский», а также
мёртвого человека в комбинезоне. В 1982 и 1983 годах га­
зетой «Советская Россия» были организованы экспедиции
на это озеро, но ни могилы, ни самолёта на дне озера найти
не удалось. Люди же, видевшие могилу, к этому времени все
умерли. Одним из организаторов (заместитель начальника
экспедиции в 1982 году, один из двух руководителей в 1986
году) был офтальмолог Э. Р. Мулдашев, ставший позднее
известным благодаря своим мистическим публикациям в
центральной прессе. Также существует версия, что Лева­
невский упал в Гренландии.
3
Lekcja języka polskiego
Урок польского языка
☐ Proszę napisać bezokolicznik.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
☐ Proszę napisać według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
studiować — studiuję
___________ — pracuję
___________ — odejmujesz
___________ — dziękuje
___________ — kupujecie
___________ — malują
___________ — podróżujemy
___________ — kosztuje
Lubię sport. Interesuję się sportem.
Lubię tenis. Interesuję się _______.
Lubię boks. Interesuję się _______.
Lubię kino. Interesuję się _______.
Lubię historię. Interesuję się historią.
Lubię poezję. Interesuję się _______.
Lubię fotografię. Interesuję się _______.
Lubię siatkówkę. Interesuję się _______.
☐ Proszę uzupełnić.
☐ Proszę uzupełnić.
Ja i mój brat mieszkamy (mieszkać) w Polsce. Ja
___________ (studiować), a mój brat ___________
(uczyć się) języka polskiego. On jeszcze nie __________
(mówić) dobrze po polsku, ale wszystko _________
(rozumieć). Moi rodzice ___________ (mieszkać) i
___________ (pracować) we Francji. Oni nie
__________ (mówić) po polsku.
Marta Nowak jest Polką (Polka). Jej rodzice są
___________ (lekarze), jej siostry są ___________
(lekarki), ale ona nie chce być ___________ (lekarka).
Chce być ___________ (aktorka). Interesuje się
___________ (muzyka klasyczna), ___________
(film) i ___________ (malarstwo abstrakcyjne). Marta
studiuje i trochę pracuje – jest kelnerką. Nie tylko ona
studiuje i pracuje. Jej koledzy i koleżanki też studiują i
pracują. Ania jest ___________ (modelka), Marek jest
___________ (tłumacz), Mariusz jest ___________
(kierowca), ale wszyscy chcą być _________ (aktorzy).
☐ Proszę napisać według wzoru.
Kto to jest?
To jest Szwed.
To jest Finka.
To jest Fin.
To jest Norweg.
To jest Polak.
To jest Francuzka.
To jest Angielka.
To jest Rosjanka.
To jest Chinka.
To jest Niemiec.
To jest Rosjanin.
To jest Włoch.
Kim on(-a) jest?
On jest Szwedem.
Ona jest Finką.
☐ Proszę wpisać poprawną formę czasownika.
1. Rusłan i Ludmiła ________ (być) Ukraińcami.
2. Czy Piotr ________ (mówić) po francusku?
3. Jan i Ewa ________ (mieć) ładny dom.
4. (Ja) ________ (mieszkać) tutaj, a Agnieszka
________ (mieszkać) tam.
5. Co (ty) ________ (robić) w Poznaniu?
6. Czy państwo ________ (wiedzieć), kto to jest?
7. Czy (wy) ________ (lubić) czytać poezję?
8. (Ja) ________ (znać) dobrze Warszawę.
9. My ________ (studiować) ekonomię.
10. Hiszpanie ________ (tańczyć) flamenco.
Щомісячна газета Товариства поляків Криму
«DZIENNIK KRYMSKI»
Керівник проєкту — п. Микола Древецький
Номер пiдготували — п. Олена Бондаренко, п. Йоана Самп,
п. Олена Беглечиєва
Верстальник — п. Ілля Забродський
Адреса редакції: м. Сімферополь, вулиця Морозова, 13
Контактний телефон: 0 67 738-85-42
e-mail: [email protected]
Comiesięczna gazeta Stowarzyszenia Polaków na Krymie
«DZIENNIK KRYMSKI»
Kierownik projektu — p. Mikołaj Drzewiecki
Numer opracowały — p. Helena Bondarenko, p. Joanna Samp,
p. Helena Beglecziewa
Metrampaż — p. Illa Zabrodski
Adres redakcji: Symferopol, ulica Morozowa, 13
Telefon kontaktowy: 0 67 738-85-42
e-mail: [email protected]
4