pobierz

CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁOW KOLEKCYJNYCH PSZENICY TWARDEJ
{TRlTlcUM DURUM DESF.)
ZB|GNlEW SEGlT, WANDA KoClUBA, MARClN WlEREMCZUK
lnstytut Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy w
Lublinie
ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin
Materiały kolekcyjne jarej pszenicy twardej zgromadzone w Krajowym Centrum
Roślinnych Zasobów Genowych liczą obecnie 2112 form i pochodzą z 46 państw,
Największą grupę stanowią obiekty pochodzące z Polski (21,6%). Około 5,6 - 8,1 oń
to genotypy z Egiptu, Meksyku, Włoch i krajów byłego Związku Radzieckiego. Z 26 państw
pozyskano mniej niz 1% obiektów, przy czym z takich krajów jak: Jemen, Boliwia, Liban,
Ekwador w kolekcji znajduje się po 1 obiekcie. Około 10,2o/o materiałow jest nieznanego
pochodzenia. Reprezentowanych jest 50 rożnych odmian botanicznych. Roznice dotyczą
m.in. banryy ziarna, ości,plew, omszenia kłosa oraz budowy kłosa. Największa grupa
to var. leucurum (p|ewy, ościiziarno białe, kłos nieomszony) * 27,4oA. Mniej liczne 9rupy,
to var. leucomelan (plewy i ziarno białe, ościczarne, kłos nieomszony) - 16,40ń oraz
var. hordeiforme (plewy iościczenvone, ziarno białe, kłos nieomszony) - 11,8oń.Znaczącą
grupę stanowi var. melanopus (plewy i ziarno białe, ościczarne, kłos omszony) oraz
var. candicans (plewy i ziarno białe, brak ości,kłos nieomszony) - odpowiednio: 99 i 82
obiekty. Z wieloletnich obsenvacji wynika, że var candicans jest formą najbardziej podatną
na porazenie przez choroby z rodzaju Fusarium,
Pod względem wysokości roślin są to obiekty na ogół wysokie - ponad 35% form
odznacza się wysokością ponad 100 cm. Około 33,4% materiałów kolekcyjnych
charakteryzuje się wysokościąrzędu 60 - 100 cm, Cecha ta w duzej mierze związana jest
z wyleganiem roślin.Stwierdzono 36,2o/o obiektów z notą ponizej 50 (skala 9-stopniowa).
Masa ziarn z kłosa analizowanych obiektow jest stosunkowo mała - 49,9o/o genotypów
odznacza się masą ziarn rzędu 1,0 - 1,5 g. Form o masie powyzej 2,0 9 jest ok. 3,5%,
Wcześniejsze badania dotyczące porównania niektórych cech plonotwórczych w zalezności
od pochodzenia wskazulą, że nĄwyższą średnią masą ziarn z kłosa charakteryzują się
materiały pochodzące z Polski, Meksyku i Włoch, lnteresujące są równiez obiekty z Francji
i Niemiec - średniamasa ziarn z kłosa to ok. ,1,6 g.
Zawańośó białka waha się od 11 ,0 do 24,Bo/o. Największą grupę (46,1%) stanowią
formy o zawańościbiałka 14,1 - 16,0%, Obiektów o zawańości białka powyzej 18% jest
5,Boń,
Odpornośó zgromadzonych materiałów na groźne choroby, jakimi są septorioza
i fuzarioza kłosa wydaje się być stosunkowo wysoka. Około 59% genotypów w przypadku
septoriozy i 85% w przypadku fuzariozy odznacza się odpornościąpowyzej 70
(skala 9-stopniowa). Nalezy zaznaczyó, że porażenie przez te grzyby w bardzo duzym
stopniu uzależnione jest od warunków pogodowych występujących w danym cyklu
pomiarowym (cykle 3-|etnie).
Obsenłacje i pomiary zgromadzonych genotypów charakteryzujących się duzą
zmiennościąpod względem wielu analizowanych cech wskazują na mozliwośó wyboru
odpowiednich form do róznych programow hodowlanych.
52