Raport z badań pilotażowych - Kadry dla gospodarki

Transkrypt

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Stopień dostosowania
umiejętności studentów
do potrzeb przyszłych
pracodawców
Raport z badań pilotażowych
Autorzy:
dr Magdalena Andrałojć
dr Dominik Buttler
dr Bartosz Sławecki
dr Marcin Szymkowiak
dr Wojciech Roszka
dr Marek Urbaniak
październik 2011
Spis treści
Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 3
1.1.
Metoda .................................................................................................................................... 5
1.2.
Analiza rzetelności kwestionariusza dla studentów UEP ........................................................ 5
Analiza opisowa, wstępne obserwacje i wnioski............................................................................. 7
2.1.
2.1.1.
Charakterystyka respondentów ...................................................................................... 7
2.1.2.
Motywy studiowania i dodatkowe pytania ..................................................................... 8
2.1.3.
Kompetencje studentów UEP........................................................................................ 12
2.1.4.
Cechy pożądane na rynku pracy.................................................................................... 15
2.2.
Pracodawcy ........................................................................................................................... 16
2.2.1.
Uwagi wstępne i charakterystyka respondentów ......................................................... 16
2.2.2.
2.2.3.
Cechy pożądane na rynku pracy i pytanie dodatkowe.................................................. 21
2.3.
3.
Studenci................................................................................................................................... 7
Nauczyciele akademiccy........................................................................................................ 22
2.3.1.
Uwagi wstępne, charakterystyka respondentów i pytania dodatkowe........................ 22
2.3.2.
2.3.3.
Cechy pożądane na rynku pracy.................................................................................. 266
Uwagi do kwestionariuszy........................................................................................................... 288
Załącznik A. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny studentów............................................. 33
Załącznik B. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny pracodawców........................................ 43
Załącznik C. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny nauczycieli akademickich...................... 51
2
2.
Analiza rzetelności........................................................................................................................... 5
Strona
1.
Wprowadzenie
Badanie stopnia dostosowania umiejętności studentów do potrzeb przyszłych pracodawców
realizowane jest w ramach projektu Kadry dla Gospodarki (KdG). Celem ogólnym projektu KdG jest
zwiększenie atrakcyjności absolwentów Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu na rynku pracy
poprzez realizację programu rozwojowego w okresie od września 2010 do września 2015. Program
obejmuje m.in. wzbogacenie oferty edukacyjnej uczelni o nowy kierunek i zajęcia wyrównawcze z
matematyki i fizyki, rozwój współpracy z praktykami biznesu, ukierunkowanie procesu kształcenia na
potrzeby rynku pracy i rozwój gospodarki opartej na wiedzy.
W pierwszym roku realizacji projektu badawczego (od września 2010r. do sierpnia 2011r.)
opracowano metodologię badań, przygotowano kwestionariusz ankiety audytoryjnej w trzech
wersjach (wersja dla pracodawców, wersja dla studentów UEP i wersja dla pracowników UEP) oraz
przeprowadzono badania pilotażowe. Efektem prac zespołu badawczego pod kierunkiem naukowym
prof. Józefa Orczyka jest Raport metodologiczny (data publikacji 30 lipca 2011 r.) oraz zawarty w tej
publikacji Raport z badań pilotażowych.
Niniejszy raport koncentruje się na analizie wyników badań pilotażowych przeprowadzonych wśród
pracodawców oraz studentów i pracowników UEP. Obok analizy opisowej wyników badań,
wstępnych obserwacji i wniosków, prezentowany dokument zawiera także uwagi do kwestionariuszy
i propozycje ich modyfikacji. Celem raportu jest zatem w pierwszej kolejności przedstawienie
wniosków na temat rzetelności i trafności przygotowanych narzędzi badawczych oraz przedłożenie
propozycji zmian kwestionariuszy w oparciu o rezultaty badań pilotażowych.
Badania pilotażowe zostały przeprowadzone w okresie od maja do sierpnia 2011 r. Rozpoczęto je tuż
po zakończeniu prac nad pierwszą wersją kwestionariuszy ankiet. Celem badań pilotażowych było
przetestowanie narzędzi badawczych, sprawdzenie ich rzetelności oraz uzyskanie informacji zwrotnej
od respondentów dotyczących przygotowanych kwestionariuszy. Uczestnicy badań byli proszeni nie
tylko o wypełnienie kwestionariusza ale także o umieszczenie na nich w formie pisemnej wszelkich
wątpliwości, pytań, uwag, opinii i propozycji zmian dotyczących zarówno formy, jak i treści
kwestionariuszy. Część respondentów przekazała także swoje uwagi ustnie osobom odpowiedzialnym
za realizację badań.
Strona
Raport składa się z 4 części. W pierwszej zaprezentowano wyniki analizy rzetelności kwestionariusza
w wersji dla studentów UEP. Z uwagi na niewielką liczbę pracodawców i pracowników uczelni nie
było możliwości przeprowadzenia podobnych analiz dla pozostałych wersji kwestionariusza. Druga
część raportu zawiera analizę opisową zebranych danych, wstępne obserwacje i wnioski. Rezultaty
analiz przedstawiono w podziale na pracodawców, studentów i pracowników UEP. Część trzecia
zawiera opis uwag do kwestionariusza zgłoszonych przez poszczególne grupy respondentów. Opis
został uzupełniony o przemyślenia uczestników zespołu badawczego ze spotkania roboczego, które
3
We wskazanym okresie zebrano łącznie 57 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy ankiet. W
badaniach wzięło udział 40 studentów UEP uczących się na różnych kierunkach i specjalnościach, 7
przedstawicieli pracodawców oraz 10 pracowników naukowych UEP.
Strona
4
odbyło się po uzyskaniu wstępnych wyników pilotażu. Ostatnia część raportu prezentuje propozycje
modyfikacji kwestionariuszy w oparciu o wyniki analiz i wnioski z badań pilotażowych.
1. Analiza rzetelności
1.1.Metoda
Szacowanie rzetelności skali opiera się na korelacjach między poszczególnymi pytaniami lub
pomiarami, które tworzą skale, w stosunku do wariancji pytania. Każda odpowiedz na pytanie
odzwierciedla do pewnego stopnia prawdziwy wynik dla badanego pojęcia, a do pewnego stopnia
nieznany błąd losowy. Można zapisać to w postaci równania:
,
gdzie:
- faktyczny pomiar (odpowiedzi na konkretne stwierdzenie);
- oznaczenie wyniku prawdziwego;
- składnik błędu losowego pomiaru.
Współczynnik α-Cronbacha, na podstawie którego przeprowadzona została analiza rzetelności
badania pilotażowego, opiera się o proporcje wariancji wyniku prawdziwego, która jest udziałem
danych pytań przez porównanie sumy wariancji pytań i wariancji skali sumarycznej:
,
gdzie:
– liczba pozycji (pytań);
– wariancja i – tego, pojedynczego pytania;
– wariancja wszystkich pytań razem.
Współczynnik ten przyjmuje wartości z przedziału
, a na wysoką rzetelność zastosowanej skali
wskazuje wartość 0,7 i większa. Współczynnik α-Cronbacha wskazuje do jakiego stopnia pewien zbiór
zmiennych opisuje jeden, ukryty w nich konstrukt i interpretuje się go jako miarę spójności zbioru
skal.
Strona
1.2.Analiza rzetelności kwestionariusza dla studentów UEP
Analizę rzetelności skali na podstawie współczynnika α-Cronbacha przeprowadzono dla zestawu
pytań dotyczących stopnia ważności i umiejętności w poszczególnych dziedzinach (pytanie 2).
Obliczono go osobno dla zestawu stopnia ważności oraz oceny umiejętności dla wszystkich 50
stwierdzeń.
5
Jeśli pytania w ogóle nie dają wyniku prawdziwego, ale jedynie błąd (który jest nieznany i specyficzny
i w konsekwencji nieskorelowany pomiędzy osobami), to wariancja sumy będzie taka sama jak suma
wariancji poszczególnych pozycji - współczynnik α będzie równy zero. Jeśli wszystkie pozycje są
idealnie rzetelne i mierzą tę sama rzecz (wynik prawdziwy), to współczynnik α jest równy 1.
Strona
6
Dla pytania o ważność, wskaźnik α wynosił 0,894, zaś dla oceny umiejętności – 0,948. Świadczy to o
dobrym doborze skali do badania. Pięciostopniowa Likerta w tym przypadku dobrze opisuje stopień
ważności i umiejętności studentów w wybranej dziedzinie.
2. Analiza opisowa, wstępne obserwacje i wnioski
2.1.Studenci
2.1.1. Charakterystyka respondentów
W badaniu pilotażowym udział wzięło 40 studentów UEP. Wśród nich 60% (23) stanowiły kobiety, a
40% mężczyźni (17). Większość to osoby urodzone w 1987 r. (35%) i 1988 r. (30%) (por. tabela nr 1).
Tabela 1. Struktura respondentów (studentów) wg roku urodzenia
Rok
N
%
1985
1
2,5%
1986
4
10,0%
1987
14
35,0%
1988
12
30,0%
1989
7
17,5%
1990
2
5,0%
Źródło: opracowanie własne
Ponad 77% badanych pochodziło z dużych miast (do 100 tys. i powyżej), ale w próbie znaleźli się
także przedstawiciele mniejszych miast i wsi (por. tabela nr 2).
Tabela 2. Struktura respondentów (studentów) wg miejsca zamieszkania
Miejsce zamieszkania
N
wieś
7
miasto do 10 tys.
2
miasto do 100 tys.
15
miasto pow. 100 tys.
16
%
17,5%
5,0%
37,5%
40,0%
Wśród respondentów nie znalazł się nikt, kogo rodzice mieliby wykształcenie podstawowe.
Najczęściej deklarowano wykształcenie wyższe zarówno u ojca jak i matki oraz wykształcenie średnie.
Odpowiednie dane zawarte zostały w tabeli nr 3.
Strona
Ojciec
Matka
Poziom
wykształcenia N
%
N
%
0
Podstawowe 0
0,0%
0,0%
3
Zawodowe
7
17,5%
7,5%
18
Średnie
15
37,5%
45,0%
19
Wyższe
18
45,0%
47,5%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych badania
7
Tabela 3. Wykształcenie rodziców
Studenci biorący udział w pilotażu to przede wszystkim studenci studiów II stopnia (70%). Dodatkowo
obok studentów I stopnia (25%) znalazło się 5% absolwentów studiów magisterskich.
Tabela 4. Struktura respondentów (studentów) wg statusu studiowania
Status
student I stopnia (studia licencjackie)
student II stopnia (studia magisterskie)
absolwent studiów I stopnia (nie kontynuuję studiów w
UEP)
absolwent studiów II stopnia
N
10
28
%
25,0%
70,0%
0
2
0,0%
5,0%
Z analizy zebranych danych wynika, że tzw. metryczka ankiety została dobrze przygotowana.
Respondenci nie mieli problemu z jej wypełnieniem (100% badanych poprawnie uzupełniło
odpowiedzi na pytania). Ta sama obserwacja jest prawomocna w stosunku do pytań dodatkowych
(zdobyte doświadczenie, opinie na temat przygotowania do pracy), o których szczegółowo
wspominamy nieco dalej.
Problem stanowią natomiast pytania otwarte w metryczce (głównie dotyczy do pytań o kierunek i
specjalność). Przede wszystkim respondenci dość dowolnie zapisują nazwy (skróty, nieczytelne
pismo). Dodatkowy problem stanowi sytuacja, gdy respondent ukończył inną uczelnię niż UEP –
kwestionariusz nie przewiduje takiej sytuacji.
2.1.2. Motywy studiowania i dodatkowe pytania
Pierwsze pytanie w kwestionariuszu skierowanym do studentów dotyczyło motywów (celów)
studiowania. Zawierało ono 8 propozycji, które można pogrupować na dwa sposoby. Po pierwsze,
możliwe jest wskazanie 4 par motywów studiowania: motywy akademickie (1, 2), związane z przyszłą
pracą (powołaniem) (3, 4), związane z własnym rozwojem (osobiste) (5, 6) oraz towarzyskie (7, 8). Po
drugie, połowa motywów ma charakter wewnętrzny (1, 3, 5, 7), tzn. źródłem motywacji jest
jednostka, jej cele i własna wizja życia, natomiast druga połowa to motywy zewnętrzne (2, 4, 6, 8) –
źródło motywacji tkwi poza jednostką (wyniki uczenia się, dyplom uczelni, osoby z otoczenia).
W kwestionariuszu studenci mieli możliwość wskazania wszystkich motywów, z którymi się
identyfikowali. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli nr 5.
N
27
%
67,5%
26
20
65,0%
50,0%
12
30,0%
10
25,0%
8
Odpowiedź
Studiuję na tym kierunku, gdyż jest on związany z pracą, którą zamierzam podjąć.
Chcę poszerzyć horyzonty i zyskać lepszą perspektywę oceny wydarzeń krajowych i
zagranicznych – rozwinąć się intelektualnie...
Mam nadzieję nawiązać znajomości przydatne w późniejszym życiu, także zawodowym.
Pasjonują mnie zagadnienia związane z gospodarką i chcę zajmować się tą
problematyką.
Jeżeli uda mi się skończyć te studia, to nie będę miał żadnych kłopotów ze zdobyciem
pracy, którą chcę podjąć.
Interesuje mnie życie towarzyskie. Jeśli ktoś chce przyjemnie spędzić czas, to powinien
koniecznie podjąć studia.
10
25,0%
Strona
Tabela 5. Motywy studiowania
Studiowanie przedmiotów, w których zawsze uzyskiwałem(am) dobre wyniki uważam za
naturalne.
9
Chcę sprawdzić własne możliwości. Inni wcześniej nie poznali się na mnie. Jeśli uda mi
się uzyskać dyplom, to będę mógł...
4
brak odpowiedzi
1
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych badania.
22,5%
10,0%
2,5%
Jak widać studenci biorący udział w pilotażu najczęściej wymieniali odpowiedź „Studiuję na tym
kierunku, gdyż jest on związany z pracą, którą zamierzam podjąć.” – 27 wskazań. Kolejnymi
najczęściej wskazywanymi odpowiedziami były „Chcę poszerzyć horyzonty i zyskać lepszą
perspektywę oceny wydarzeń krajowych i zagranicznych – rozwinąć się intelektualnie” – 26 wskazań
oraz „Mam nadzieję nawiązać znajomości przydatne w późniejszym życiu, także zawodowym” – 20
wskazań. Jeden respondent nie zaznaczył żadnej odpowiedzi w pytaniu. Zaledwie jedna osoba nie
zaznaczyła żadnego motywu.
Warto zwrócić uwagę, że dwa najczęściej wskazywane motywy studiowania mają charakter
wewnętrzny. Pierwszy jest związany z przyszłą pracą zawodową, a drugi z rozwojem intelektualnym.
Tego typu wskazania mogą świadczyć z jednej strony o dużej dojrzałości większości respondentów, a
z drugiej, pośrednio, także o nadziejach pokładanych w studiach na UEP. Odpowiedzi te świadczą
bowiem o pragmatycznym podejściu studentów do uczelni. Przychodząc na studia wierzą, że zostaną
odpowiednio przygotowani do uczestnictwa w rynku pracy – zarówno od strony praktycznej
(zdobywając niezbędne doświadczenie zawodowe) jak i intelektualnej (zdobywając wiedzę i
umiejętności niezbędne do rozumienia i oceny wydarzeń gospodarczych i społecznych).
W kwestionariuszu studenci zostali także poproszeni o wybranie spośród wskazanych przez siebie
motywów jednego, który uważają za ten, który najpełniej oddaje ich osobiste motywy studiowania.
Odpowiednie wyniki zawiera tabela nr 6.
Strona
Odpowiedź
N
%
Studiuję na tym kierunku, gdyż jest on związany z pracą, którą zamierzam podjąć.
17 42,5%
Chcę poszerzyć horyzonty i zyskać lepszą perspektywę oceny wydarzeń krajowych i
zagranicznych – rozwinąć się...
8 20,0%
Jeżeli uda mi się skończyć te studia, to nie będę miał żadnych kłopotów ze zdobyciem
pracy, którą chcę podjąć...
4 10,0%
Brak odpowiedzi
4 10,0%
Pasjonują mnie zagadnienia związane z gospodarką i chcę zajmować się tą
problematyką.
3 7,5%
Mam nadzieję nawiązać znajomości przydatne w późniejszym życiu, także zawodowym.
3 7,5%
Chcę sprawdzić własne możliwości. Inni wcześniej nie poznali się na mnie. Jeśli uda mi
się uzyskać dyplom, to będę mógł...
1 2,5%
Studiowanie przedmiotów, w których zawsze uzyskiwałem(am) dobre wyniki uważam za
naturalne.
0 0,0%
Interesuje mnie życie towarzyskie. Jeśli ktoś chce przyjemnie spędzić czas, to powinien
koniecznie podjąć studia.
0 0,0%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych badania.
9
Tabela 6. Najważniejsze motywy studiowania
Uzyskane wyniki pokazują, że studenci „zmuszeni” do wyboru jednego motywu studiowania jako
najważniejszy wskazali ten sam, co w poprzedniej tabeli (Studiuję na tym kierunku, gdyż jest on
związany z pracą, którą zamierzam podjąć). Podobna sytuacja ma miejsce jeśli chodzi o drugi motyw
– rozwój intelektualny. Warto zauważyć, że w sumie przeszło 52% respondentów zaznaczyło motywy
związane w jakichś sposób z przyszłą pracą zawodową (pozycja 1 i 3 w tabeli). Uzyskane odpowiedzi
budują jeszcze większe przekonanie o tym, że większość studentów UEP liczy na to, że uczelnia
pomoże im w przyszłej karierze zawodowej – przygotowując ich odpowiednio do wejścia na rynek
pracy.
Badanie motywów studiowania jest ważne bowiem mówi dużo o oczekiwaniach studentów wobec
uczelni. Obok oczywistego uzasadnienia dla celów projektu, w ramach którego realizowane jest
niniejsze badanie, odpowiedzi respondentów współgrają z wysuwanymi przez innych interesariuszy
(państwo, pracodawców) postulatami dotyczącymi jednej z podstawowych ról uniwersytetów czyli
przygotowania do uczestnictwa w rynku pracy. Przy czym kwestią do dyskusji, ale i konkretnym
zadaniem dla władz uczelni, pozostaje zakres owej pomocy i sposób jej realizacji.
Odnosząc się przez chwilę do kwestii technicznych dotyczących konstrukcji pytań o motywy
studiowania i zastosowanych skal, należy podkreślić, że w obu poleceniach respondenci raczej
korzystali ze wszystkich dostępnych odpowiedzi. Może to świadczyć o dobrym doborze kafeterii
odpowiedzi. Należy jednak zwrócić uwagę na dwie szczegółowe kwestie, które wymagają
rozstrzygnięcia. Po pierwsze z analizy sposobu odpowiadania na pytanie o zaznaczenie wszystkich
pasujących motywów studiowania wynika, że respondenci wybierali średnio 3 motywy. Dokładne
dane zawiera wykres nr 1.
Wykres 1. Sposób udzielania odpowiedzi na pytanie o motywy studiowania
Strona
W kontekście uzyskanych wyników warto rozważyć, czy nie należałoby ograniczyć możliwości wyboru
motywów studiowania do maksymalnie 3 (Spośród wskazanych motywów wybierz nie więcej niż 3...)
czy też w ogóle 3 (Spośród wskazanych motywów wybierz 3...), które w największym stopniu są
zbieżne z postawami studentów. Wniosek ten jest tym bardziej zasadny, że wybór więcej niż 3-4
10
motywów świadczy o braku konkretnych przekonań respondentów co do celów studiowania;
wskazuje na rozmytą opinię i uniemożliwia klasyfikację studenta w ramach wskazanych wyżej grup
motywów. Ponadto ograniczenie liczby możliwych do wybrania motywów skłoniło by respondentów
do bardziej uważnego czytania.
Po drugie uwagę przyciąga fakt, że 10% respondentów w pytaniu o wybór jednego najbardziej
odpowiedniego motywu nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Przyczyny tego stanu rzeczy mogą być
różne: (1) pytanie jest słabo widoczne – zlewa się z poprzednim i następnym; (2) wybór jest
szczególnie trudny gdy wcześniej wskazało się większą niż 2-3 liczbę motywów.
W ostatniej części kwestionariusza znalazło się także pytanie o zdobyte doświadczenie zawodowe w
trakcie studiów. Studenci mieli możliwość zaznaczenia wszystkich form zdobywania doświadczenia, z
którymi zetknęli się podczas nauki w UEP. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli nr 7
respondenci wykorzystali wszystkie podane możliwości.
Tabela 7. Zdobyte doświadczenie zawodowe w trakcie studiów
Rodzaj doświadczenia
praktyki i staże studenckie (poza obowiązkowymi)
praca niezwiązana z profilem studiów
praca związana z profilem studiów
praca na rzecz organizacji studenckich (np. parlament, koła naukowe,
inne)
wolontariat
nie mam doświadczeń zawodowych
N
26
20
15
%
studentów
65,0%
50,0%
37,5%
10
8
1
25,0%
20,0%
2,5%
Strona
Uczestnicy badań pilotażowych mieli także możliwość wyrażenia swojej opinii na temat tego czy
uczelnia dobrze przygotowuje studentów do pracy zawodowej. Odpowiedzi zawarte w tabeli nr 8
wskazują, że brakuje wśród studentów zdecydowanych opinii.
11
Najwięcej, bo aż 65% studentów zadeklarowało udział w nieobowiązkowych praktykach i stażach
studenckich. Połowa podjęła pracę niezwiązaną z profilem studiów. Dużo, bowiem ponad 37%
uczestników badań zajmowało się pracą związaną z profilem studiów. Zaledwie 1 student nie miał
żadnych doświadczeń zawodowych. Wyniki te są ważne z punktu widzenia uczelni. Wskazują
bowiem, że główna aktywność zawodowa studentów koncentruje się raczej w sferze krótkich form
doskonalenia. UEP już obecnie podejmuje wiele wysiłku na rzecz promowania różnych praktyk i staży
oferowanych przez firmy zewnętrzne. Wydaje się jednak, że ten obszar powinien być traktowany nie
tyle jako dodatkowy, ale jako równorzędny z kształceniem akademickim. Zebrane dane pokazują, że
studenci realizują pewne zadania na rzecz własnej przyszłości zawodowej, zresztą w zgodzie z
deklarowanymi motywami podejmowania studiów. Budowanie tożsamości uczelni, przekonywanie
studentów do tego by identyfikowali się z nią, powinno opierać się na realnych potrzebach
studentów. Jeśli uczelnia nie pomoże w tym przedsięwzięciu studentom, oni pewnie sobie poradzą
(tak jak robią to teraz). Powstaje jednak pytanie, na ile będą wdzięczni swojej almea mater, a na ile
sobie i swoim znajomym.
Tabela 8/ Opinia nt. przygotowania do pracy zawodowej
Opinia
N
zdecydowanie nie
1
raczej nie
8
ani tak ani nie
13
raczej tak
18
zdecydowanie tak
0
%
2,5%
20,0%
32,5%
45,0%
0,0%
Przeważa odpowiedź „raczej tak” (45%) oraz „ani tak, ani nie” (32,5%). Jedna piąta twierdzi, że
uczelnia raczej nie spełnia swojej roli. Uzyskane odpowiedzi mogą sygnalizować pewne niedostatki
uczelni w obszarze wspomagania studentów we wchodzeniu na rynek pracy. Warto spojrzeć na te
wyniki w kontekście poprzedniego pytania i zastanowić się jak poprawić aktywność uczelni w
badanym obszarze. Na koniec należy wyraźnie podkreślić, że w wynikach dostrzega się przełożenie i
wzajemne relacje między motywami podejmowania studiów, aktywnością zawodową studentów i
opinią na temat roli uczelni w przygotowaniu do pracy zawodowej. O ile motywy mówią coś o
oczekiwaniach, rodzaje aktywności o sposobie realizacji tych oczekiwań, to opinia na temat uczelni
jest w pewnym sensie miarą jej skuteczności w realizacji celów związanych z przygotowaniem do
uczestnictwa w rynku pracy.
Czas wypełnienia kwestionariusza, jaki studenci najczęściej wskazywali, zawierał się w przedziale od
10 do 15 minut.
2.1.3. Kompetencje studentów UEP
Zasadniczą częścią kwestionariusza dla studentów jest samoocena posiadanych kompetencji.
Zadaniem studentów było z jednej strony określenie, które kompetencje w jakim stopniu są u nich
rozwinięte oraz podanie, jaka ich zdaniem jest przydatność owych kompetencji na rynku pracy.
Studenci, podobnie zresztą jak pracodawcy i nauczyciele, mieli więc do dyspozycji dwie skale
pięciostopniowe do oceny poszczególnych kompetencji.
Strona
Tabele zamieszczone w załączniku A zawierają wyniki samooceny kompetencji przez studentów UEP.
W pierwszej tabeli przedstawione zostały rezultaty dotyczące tego, w jakim stopniu studenci zgadzają
się, że potrafią coś zrobić, że mają pewne umiejętności, wiedzę. Pierwszą rzeczą, która od razu rzuca
się w oczy jest fakt, iż respondenci rzadko wybierali odpowiedzi „raczej nie” i „zdecydowanie nie”. To
bardzo istotna obserwacja, bowiem pokazuje, że studenci uważają, że posiadają wymienione
umiejętności (może z wyjątkiem znajomości więcej niż 2 języków obcych). Zresztą konstrukcja
badania opisana w Raporcie metodologicznym zakłada, że wymienione umiejętności odzwierciedlają
te, które z jednej strony są kształcone (wchodzą w zakres pożądanych efektów kształcenia) a z drugiej
są ważne dla pracodawcy. Wydaje się więc, że pytanie diagnozujące stan obecny w zakresie badanych
kompetencji zostało źle postawione. Należy założyć, że studenci (tak wynika z ich odpowiedzi)
posiadają wskazane umiejętności, natomiast ważniejsze jest to, na w jakim stopniu są one rozwinięte
12
W analizie wyników z badań pilotażowych w większym stopniu interesował nas sposób udzielania
odpowiedzi oraz opinie na temat kwestionariusza aniżeli analiza materiału badawczego w pełni
zgodna z założeniami projektu. Stąd w raporcie nie znalazły się wyniki grupowania kompetencji
według grup kompetencji wyróżnionych w koncepcji badania (patrz. Raport metodologiczny).
u studentów. Potrzebna jest więc przebudowa skali dostępnych odpowiedzi, która raczej powinna
zawierać wskazania o charakterze pozytywnym i różnicującym poziom posiadanych kompetencji.
Zdecydowana przewaga odpowiedzi pozytywnych może także pośrednio wskazywać na pewien
automatyzm przy udzielaniu odpowiedzi. Każdy student ocenia 50 kompetencji, a do oceny każdej
używa dwóch niezależnych skal. Powoduje to, że wypełnianie kwestionariusza jest bardzo
monotonne i sprzyja bezrefleksyjności. Biorąc pod uwagę to, że rzeczywiste wybory studentów
ograniczają się do odpowiedzi pozytywnych, to w istocie student porusza się pomiędzy dwoma
możliwymi odpowiedziami (zdecydowanie tak, raczej tak), co w dużym stopniu spłyca możliwości
analizy materiału empirycznego i znacznie zawęża wnioskowanie. Warto jednak zauważyć, że
argumentowi o automatyzmie przy wypełnianiu kwestionariusza przeczy nieco fakt, że w odniesieniu
do niektórych umiejętności, w tym szczególnie znajomości języków obcych, studenci posługiwali się
pełną skalą odpowiedzi. Co istotne, znajomość języków została na tyle mocno zestopniowana w
kwestionariuszu (obejmuje ona 3 pozycje – znajomość 1 języka w stopniu komunikatywnym, dwóch i
więcej niż dwóch), że pozycje kwestionariusza same w sobie ustaliły niejako pewną skalę badanej
kompetencji. Dodajmy, skalę, której zdecydowanie brakuje przy większości ocenianych umiejętności.
W kontekście powyższych rozważań nieco bezzasadne wydaje się dogłębne analizowanie uzyskanych
wyników. Niewiele mówią one bowiem o rzeczywistej samoocenie. Wskazują raczej na obecność lub
brak pewnych kompetencji, przy zdecydowanej przewadze tej pierwszej kategorii. Interesujące jest
natomiast przyjrzenie się tym kompetencjom, co do których studenci mieli wątpliwości – nie byli w
stanie zdecydować, czy mają je, czy też nie (odpowiedzi „ani tak, ani nie”).
Największe wątpliwości co do posiadanych umiejętności dotyczą w kolejności:
•
•
•
•
•
•
umiejętności modelowania i prognozowania zjawisk gospodarczych (55% wskazań „ani tak,
ani nie”, 15% - „raczej nie” i „zdecydowanie nie”);
zdolności ufania innym (odpowiednio 45% i 10%);
umiejętności rozstrzygania sporów w zespole (37,5%, 7,5%);
umiejętności wykorzystywania wiedzy teoretycznej do opisu zjawisk społecznogospodarczych (35%, 2,5%);
umiejętności samodzielnego inicjowania działań (32,5%, 10%);
zdolności posiadania sprecyzowanej opinii na dany temat (30%, 2,5%).
Strona
Gdyby przyjrzeć się przytoczonym wynikom, to widać wyraźnie, że największe deficyty dotyczą
zdaniem studentów ich kompetencji społecznych (interpersonalnych). Wyjątkiem jest umiejętność
modelowania i prognozowania zjawisk gospodarczych oraz wykorzystywania wiedzy w praktyce.
Wskazania studentów mogą dotyczyć wielu aspektach kształcenia, ale w pierwszej kolejności
pokazują, że na uczelni jest pewien niedostatek w zakresie zajęć praktycznych (ukazujących
konkretne metody analizy gospodarki i stosowania wiedzy w sytuacjach problemowych) jak i zajęć
zespołowych (projekty, podejmowanie wspólnych działań). Wyniki te pośrednio mogą wskazywać na
dominację nieco szkolnego sposobu kształcenia i sprawdzania jego efektów, koncentracji na wiedzy i
teorii kosztem przedsięwzięć dających możliwość stosowania wiedzy w sytuacjach współpracy,
13
Nieco dalej, z wynikami poniżej 30% odpowiedzi neutralnych, znalazły się kolejno takie umiejętności
jak: umiejętność wyznaczania celów i podziału zadań między członków zespołu, radzenie sobie w
kontaktach z trudnymi ludźmi, motywowanie innych, przekonywanie do własnych pomysłów.
kooperacji i współzawodnictwa. Te wnioski dodatkowo wspierają wyniki dotyczące umiejętności,
które studenci ocenili najlepiej uznając, że zdecydowanie posiadają lub raczej posiadają dane
umiejętności. Do tego rodzaju kompetencji należą w kolejności (w nawiasach suma wskazań
„zdecydowanie tak” i „raczej tak”):
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
okazuję szacunek innym (100%);
potrafię samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych źródeł (95%);
potrafię słuchać innych, przejawiając zainteresowanie w trakcie rozmowy (93%);
mam znajomość podstawowej obsługi komputera (93%);
znam w stopniu komunikatywnym 1 język (93%);
potrafię formułować wnioski na podstawie posiadanych danych i informacji (90%);
potrafię samodzielnie podejmować decyzje (90%);
umiejętnie (jasno i logicznie) wyrażam własne poglądy i myśli (88%);
potrafię przedstawić dane i informacje w jasny i zrozumiały sposób (88%);
stosuję się do ogólnie przyjętych zasad i norm etycznych (88%);
potrafię streszczać, skracać i porządkować (88%);
potrafię pracować samodzielnie (88%).
Jak widać wskazane umiejętności mają raczej podstawowy charakter. Nie są to umiejętności złożone,
których nie oczekuje się od każdego, przeciętnego studenta. W przypadku wielu z tych kompetencji
można wręcz założyć, że studenci już na samym wejściu do uczelni posiadają te umiejętności.
Ponadto warto dodać, że wysokie wyniki (powyżej 70% pozytywnych wskazań) osiągnęło aż 35 z 50
ocenianych kompetencji. W kontekście uzyskanych danych jawi się pilna potrzeba opracowania
całego programu wspierania kształcenia (także nauczycieli akademickich), które w większym stopniu
nakierowane byłoby na umiejętności wyższego rzędu i to zarówno intelektualne jak i społeczne.
Strona
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku analizy wyników z tabeli nr 9 także teraz respondenci
posługiwali się centralną wartością skali („ani tak, ani nie”) w odniesieniu do niektórych kompetencji.
Co ciekawe, ale także zrozumiałe, największe wątpliwości dotyczyły podobnych kompetencji do tych,
które wskazywano jako trudne do identyfikacji w samoocenie. Najwięcej wskazań „ani tak, ani nie”
otrzymały kolejno następujące umiejętności: ufanie innym (40%), umiejętność wykorzystania wiedzy
teoretycznej do opisu zjawisk społeczno-gospodarczych (33%), umiejętność odmawiania zadania z
odpowiednim uzasadnieniem (30%), znajomość więcej niż 2 języków obcych (28%), posiadanie
sprecyzowanej opinii na dany temat (28%) czy umiejętność przekonywania innych do własnych
pomysłów (28%).
14
Jak już wspomniano wyżej w kolejnej tabeli w załączniku A znajdują się wyniki oceny przydatności
poszczególnych kompetencji na rynku pracy dokonanej przez studentów. Podobnie jak miało to
miejsce w przypadku samooceny najmniej było odpowiedzi negatywnych. Niemalże wszystkie
kompetencje uznane zostały za bardzo przydatne z p.w. rynku pracy – aż 45 uzyskało łączną liczbę
pozytywnych wskazań (odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”) równą i wyższą od 70%. W tym
aż 20 umiejętności zostało uznanych za przydatne przez przynajmniej 88% badanych. Wszelkie
rozważania dotyczące skal, o których wspomniano wyżej znajdują zastosowanie także tutaj.
Opinie studentów znajdą swoją ocenę dopiero w kontekście odpowiedzi udzielanych przez
pracodawców. W badaniu pilotażowym odpowiedzi tych było zbyt mało by móc je ze sobą
porównywać.
2.1.4. Cechy pożądane na rynku pracy
Studenci mieli także możliwość wskazania 10 cech pracownika najważniejszych ich zdaniem z punktu
widzenia rynku pracy. Podobnie jak w przypadku pytania pierwszego (o motywy studiowania), w
pytaniu trzecim – dotyczącym cech charakteru pożądanych na rynku pracy – respondenci
wykorzystali niemal całą kafeterię (por. tabela nr 9). Już na wstępie należy zatem zaznaczyć, że
zarówno konstrukcja pytania, jak i skala są raczej prawidłowe.
Tabela 9. Cechy pożądane na rynku pracy – wskazania studentów
Wyniki pokazują, że studenci niemalże zgodnie uznali „zaangażowanie” za najważniejszą cechę
dobrego pracownika (90%). Na kolejnych miejscach znalazły się: kreatywność (80%),
odpowiedzialność (77,5%), obowiązkowość (77,5%) i pracowitość (75%). Ta „pierwsza piątka”
pokazuje, że zdaniem studentów dobry pracownik, pożądany przez pracodawców, to ktoś, kto w
pierwszej kolejności chce dobrze wykonywać swoje codzienne obowiązki ale jednocześnie ma
otwartą głowę. Najrzadziej wskazywanymi cechami były, licząc od końca: posłuszeństwo (0%), pokora
(7,5%), optymizm (22,5%), życzliwość (25%), lojalność (30%). Warto zwrócić uwagę na dwie pierwsze
cechy, które mają istotnie różne ilości wskazań od pozostałych. Posłuszeństwo i pokora – to cechy,
których studenci nie uznali za ważne. W wynikach tych przejawiają się pewne sztandarowe postawy
młodych, którzy cenią swoją wolność i niezależność. Z obrazu uzyskanego na podstawie badań
15
%
90,0%
80,0%
77,5%
77,5%
75,0%
62,5%
57,5%
57,5%
55,0%
55,0%
50,0%
40,0%
35,0%
35,0%
32,5%
32,5%
30,0%
25,0%
22,5%
7,5%
0,0%
Strona
Cecha
N
zaangażowany
36
kreatywny
32
odpowiedzialny
31
obowiązkowy
31
pracowity
30
uczciwy
25
dyspozycyjny
23
pewny siebie
23
punktualny
22
wytrwały
22
godny zaufania
20
stabilny emocjonalnie
16
sumienny
14
dociekliwy
14
przebojowy
13
uprzejmy
13
lojalny
12
życzliwy
10
pełny optymizmu
9
pokorny
3
posłuszny
0
pilotażowych wynika, że studenci zgadzają się raczej co do tego, że swoją pracę należy wykonywać
dobrze i z zaangażowaniem ale zostawiają sobie margines na twórcze i niezależne zachowania. Warto
podkreślić, że podobne wizje ludzi młodych wchodzących na rynek pracy znajdują swoje
odzwierciedlenie także w literaturze dotyczącej problematyki tzw. pokolenia Y.
2.2.Pracodawcy
2.2.1. Uwagi wstępne i charakterystyka respondentów
W badaniu pilotażowym mającym na celu wstępne rozpoznanie opinii pracodawców na temat
kompetencji posiadanych przez studentów i ich przydatności z punktu widzenia wymagań rynku
pracy i ich przyszłej pracy zawodowej udział wzięło jedynie 7 przedstawicieli firm, które przyjęły
studentów na staż. Tak mała liczebność próby w oczywisty sposób uniemożliwiła szersze
zastosowanie wybranych technik statystycznych na potrzeby analizy pytań ankietowych oraz
uogólnienie uzyskanych wyników. Mimo niewielkiej liczebności próby pilotażowej można jednak, w
oparciu o zebrany materiał i uwagi osób wypełniających ankietę, wyciągnąć pewne wnioski w
odniesieniu do budowy kwestionariusza ankietowego oraz poczynić próby jego modyfikacji tak, aby
wyeliminować dostrzeżone błędy i nieścisłości. Przyczyni się to do lepszego zaprojektowania
kwestionariusza, który rozdany będzie do wypełnienia pracodawcom w późniejszym terminie w
zasadniczej części badania.
Ze względu na małą liczebność próby zrezygnowano z przeprowadzenia analizy rzetelności w
odniesieniu do pytań związanych z kompetencjami. Ograniczono się zatem do sformułowania
pewnych wytycznych i uwag, które przyczynić się mogą do poprawy konstrukcji kwestionariusza,
który wykorzystywany będzie w drugiej fazie badania. W załączniku (por. załącznik B), celem
uzupełnienia raportu, przedstawiono mimo małej liczebności próby uzyskane wyniki. Mają one tylko i
wyłącznie charakter poglądowy i ze względu na rozmiar próby nie mogą stanowić podstawy do
wyciągania jakichkolwiek wniosków.
Informacje od pracodawców, obok kwestii zasadniczej tzn. oceny posiadanych przez studentów
kompetencji jak i oceny przydatności kompetencji na rynku pracy obejmował również informacje o
osobie wypełniającej kwestionariusz jak i główne charakterystyki związane z działalnością firmy.
Kwestionariusz dla pracodawców wypełniły 3 kobiety i 4 mężczyzn. Dwie osoby pełniły funkcje
kierownicze, jedna pracowała w dziale personalnym natomiast 4 miały inny status (por. tabela nr 10).
Tabela 10. Struktura wypełniających kwestionariusz ze względu na status w organizacji
%
0,0%
28,6%
14,3%
57,1%
Różny był staż pracy osób ze strony pracodawców biorących udział w pilotażu. Ankietę wypełnily
zarówno osoby z krótkim stażem (do 3 lat) jak i z dłuższym (powyżej 5 lat) (por. tabela nr 11).
16
N
0
2
1
4
Strona
Status
właściciel, prezes, członek zarządu
menedżer, kierownik
pracownik działów personalnych
inny
Tabela 11. Struktura wypełniających kwestionariusz ze względu na staż pracy
Staż pracy
N
%
do roku
1
14,3%
1-3
2
28,6%
3-5
0
0,0%
5-10
1
14,3%
powyżej 10 lat 3
42,9%
Jeśli chodzi o wykształcenie wypełniających kwestionariusz, to wśród badanych znalazły się wyłącznie
osoby z wykształceniem wyższym (por. tabela nr 12).
Tabela 12. Struktura wypełniających kwetionariusz ze względu na wykształcenie
Wykształcenie
N
podstawowe lub gimnazjalne 0
zasadnicze zawodowe
0
średnie
0
wyższe
2
licencjackie/inżynierskie
wyższe magisterskie
5
doktorat
0
%
0,0%
0,0%
0,0%
28,6%
71,4%
0,0%
Pracodawcy pochodzili z sektora przemysłowego i usługowego obejmując takie sektory gospodarki,
jak przetwórstwo przemysłowe (3 pracodawców), handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów (1
pracodawca) oraz administrację publiczną (3 pracodawców). Szczegółowe dane na temat struktury
pracodawców ze względu na sektory gospodarki znajdują się w tabelach 13 i 14.
Tabela 13. Struktura pracodawców ze względu na sektor gospodarki według PKD
Sektor
N
Sektor rolniczy
0
Sektor przemysłowy 3
Sektor usługowy
4
%
0,0%
42,9%
57,1%
N
0
0
3
0
%
0,0%
0,0%
42,9%
0,0%
0
0,0%
0
1
0,0%
14,3%
Strona
Sektor
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Górnictwo i wydobywanie
Przetwórstwo przemysłowe
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę,
powietrze do układów klimatyzacyjnych
Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z
rekultywacją
Budownictwo
Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
17
Tabela 14. Struktura pracodawców ze względu na sektor gospodarki według PKD – ujęcie szczegółowe
Transport i gospodarka magazynowa
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
Informacja i komunikacja
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
Edukacja
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
Pozostała działalność usługowa
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
0
0
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
42,9%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
Ze względu na formę własności pracodawcy należeli do kategorii przedsiębiorstw prywatnych z
przewagą kapitału zagranicznego oraz do administracji państwowej (tabela nr 15).
Tabela 15. Struktura pracodawców ze względu na formę własności
Forma własności
N
przedsiębiorstwo prywatne z przewagą kapitału zagranicznego
4
przedsiębiorstwo prywatne z przewagą kapitału polskiego
0
przedsiębiorstwo państwowe
0
administracja państwowa
3
instytucja państwowa/samorządowa nie będąca częścią administracji 0
inne
0
%
57,1%
0,0%
0,0%
42,9%
0,0%
0,0%
Strona
Kolejną kwestią wartą zainteresowania jest pytanie o status osoby wypełniającej kwestionariusz. Po
pierwsze, raczej technicznym zagadnieniem jest to, dlaczego 4 spośród 7 pracodawców
zakwalifikowało się do kategorii „inny”. Należałoby ponownie rozważyć jakie kategorie powinny
znaleźć się w pytaniu o status respondenta. Po drugie, co z kolei jest już poważną kwestią o
charakterze metodologicznym, pojawia się potrzeba udzielenia odpowiedzi na pytanie kto powinien
wypełniać kwestionariusz: opiekun stażysty czy też pracodawca. Opinie w tym względzie, w
odniesieniu do kompetencji jakie powinien posiadać student, mogą się bowiem różnić w zależności
od pozycji osoby wypełniającej ankietę. Opiekun stażysty będzie bowiem postrzegał kompetencje
18
Analiza odpowiedzi udzielonych w ramach pytań metryczkowych oraz ponowne przyjrzenie się tym
pytaniom skłaniają do kilku ważnych obserwacji. W odniesieniu do pytań z metryczki należy dokonać
pewnych korekt. Wyraźnie należy ustalić końce przedziałów wiekowych dla stażu pracy. Podane w
kafeterii warianty odpowiedzi nie są bowiem wzajemnie rozłączne. Osoba mająca trzyletni staż pracy
może mieć bowiem wątpliwości czy zaznaczyć odpowiedź 1-3 czy też 3-5 lat. Zbyt szczegółowe i
raczej niepotrzebne jest pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia (z podziałem na płeć i charakter
umowy o pracę). Może to być powodem wielu braków odpowiedzi w zasadniczym badaniu w
odniesieniu do tego pytania gdyż respondenci mogą być zniechęceni koniecznością wypełniania
kwestionariusza tak szczegółowymi informacjami. W zupełności wystarczyłoby pytanie o wielkość
przedsiębiorstwa z wyszczególnieniem następujących kategorii: mikro, małe, średnie i duże
wykorzystując istniejące w prawie standardy podziału.
studenta i ich przydatność na rynku pracy poprzez pryzmat działu czy też komórki, w której staż
będzie odbywał konkretny student podczas gdy pracodawca może rozpatrywać to zagadnienie
globalnie z punktu widzenia całej firmy. Ponieważ praca w przedsiębiorstwie w ramach
poszczególnych działów może wymagać zupełnie odrębnych umiejętności i kompetencji jest to
kwestia szczególnie ważna z punktu widzenia projektowania właściwego kwestionariusza. Zdaniem
respondentów biorących udział w badaniu pilotażowym trudno jest bowiem jednoznacznie ocenić
studenta bez odniesienia się do kwestii działu czy komórki, w której odbywa on staż. Kompetencje
ważne w dziale opiekuna stażu, będącego zarazem osobą wypełniającą kwestionariusz, mogą być
zbędne dla osoby z innego działu czy właściciela firmy postrzegającego kompleksowo daną
umiejętność.
Dane dotyczące oceny kompetencji studentów UEP przedstawiono w tabelach w załączniku B do
niniejszego raportu.
Bardzo mała liczba respondentów praktycznie uniemożliwia wyciąganie jakichkolwiek wniosków
dotyczących oceny kompetencji studentów oraz oceny przydatności tych kompetencji z punktu
widzenia rynku pracy. Stąd omówione poniżej wyniki należy traktować z dużą ostrożnością.
Przytaczamy je jedynie by wskazać pewne ogólne tendencje w odpowiedziach pracodawców.
Po pierwsze wśród ocenianych umiejętności znalazły się takie, które otrzymały bardzo wysokie
odsetki odpowiedzi neutralnych („ani tak, ani nie”). Może to oznaczać, że pracodawcy nie są w stanie
ocenić niektórych kompetencji u studentów. Możliwe, że charakter pracy, zakres obowiązków,
stanowisko, do którego przypisani byli studenci stażyści nie wymagało od nich posługiwania się
pewnymi umiejętnościami. Innymi słowy pewne kompetencje nie były dla pracodawców istotne.
Możliwe także, że oceniający mieli na tyle ograniczony kontakt ze studentami, że nie potrafili
dokonać oceny. Wszelkie wątpliwości w tej kwestii mogłyby rozwiać wywiady z przedstawicielami
pracodawców połączone na przykład z omówieniem wspólnie z badaczem narzędzia badawczego.
Jeśli owe przypuszczenia znalazłyby potwierdzenie wówczas należałoby rozważyć zmianę skali
odpowiedzi, która nie przewiduje możliwości wyłączenia jakiejś kompetencji podczas wypełniania
ankiety (np. poprzez odpowiedź „nie potrafię ocenić danej umiejętności”).
Powyższe uwagi dotyczą w szczególności następujących kompetencji:
Wskazane kompetencje należą do zbioru kompetencji wyższego rzędu.
19
samodzielne inicjowanie działań (6 wskazań „ani tak ani nie” na 7 pracodawców),
przekonywanie innych do własnych pomysłów (5/7),
wykorzystywanie wiedzy teoretycznej do opisu zjawisk społeczno-gospodarczych (5/7),
radzenie sobie w kontaktach z „trudnymi ludźmi” (5/7),
znajomość w stopniu komunikatywnym 2 języków obcych (4/6),
umiejętność modelowania i prognozowania zjawisk gospodarczych (4/6),
oddzielanie zadań ważnych od mniej ważnych(4/7),
rozumienie zjawisk społeczno-gospodarczych zachodzących w otoczeniu firmy (4/7),
motywowanie innych do działań (3/6).
Strona
•
•
•
•
•
•
•
•
•
W grupie umiejętności uznanych przez pracodawców jako te, które ich zdaniem wykazują studenci
UEP wskazano następujące (suma odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak” większa niż 70% na
pytanie o to, czy studenci posiadają owe umiejętności):
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały dla innych sposób,
potrafią samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych źródeł,
potrafią przeanalizować i ocenić użyteczność proponowanych rozwiązań,
potrafią samodzielnie zaproponować rozwiązania dla konkretnych problemów,
potrafią pracować samodzielnie,
potrafią korzystać z kontaktów z innymi przy realizacji powierzonych im zadań,
potrafią formułować wnioski na podstawie posiadanych danych i informacji,
szybko się uczą,
mają znajomość podstawowej obsługi komputera (edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny,
tworzenie prezentacji, obsługa Internetu),
potrafią streszczać, skracać i porządkować posiadane informacje,
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu decyzji,
okazują tolerancję dla odmiennych poglądów,
stosują się do ogólnie przyjętych zasad i norm etycznych,
odpowiednio dobierają środki i metody pracy do realizacji powierzonych zadań,
potrafią samodzielnie podejmować decyzje,
jeśli ktoś ich krytykuje, potrafią wyciągać z tego wnioski i wykorzystywać je we własnej pracy,
potrafią obsługiwać specjalistyczne programy komputerowe.
Istotne jest to, że w zbiorze kompetencji, które uzyskały pozytywną ocenę od ponad połowy
badanych pracodawców znalazło się aż 31 z 50 zawartych w kwestionariuszu.
Strona
Przytoczone wyniki potwierdzają, że dobór kompetencji w kwestionariuszu jest właściwy.
Zdecydowana większość umiejętności uznana bowiem została za przydatne. Wątpliwość budzi
jedynie zasadność umieszczania w kwestionariuszu pytania o umiejętność posługiwania się więcej niż
2 językami obcymi. Należałoby wręcz rozważyć usunięcie jej z kwestionariusza. Problem dotyczy
jednak nie tyle doboru zestawu kompetencji co skali, którą posługiwano się przy ocenie. Podobnie jak
w przypadku samooceny studentów, oceny pracodawców ograniczały się do trzech kategorii –
„zdecydowanie tak”, „raczej tak”, „ani tak, ani nie”. Uwaga ta dotyczy zresztą także oceny przez
pracodawców kompetencji posiadanych przez studentów UEP. Najważniejsza jest zatem zmiana
pytań i skal. Bez wprowadzenia tych zmian całe badanie sprowadzi się do banalnych wniosków i
stwierdzenia, że analizowane kompetencje są istotne dla pracodawcy. Założenia badania przewidują
taką odpowiedź, bowiem do kwestionariusza wprowadzone zostały te zestawy kompetencji, które są
przedmiotem zainteresowania uniwersytetów i pracodawców.
20
Obok oceny potencjału studentów stażystów, pracodawcy byli także proszeni o ocenę przydatności
kompetencji z punktu widzenia rynku pracy. Interesujące jest to, że gdy na pytanie o przydatność
umiejętności zsumuje się odpowiedzi pozytywne (zdecydowanie tak i raczej tak) okazuje się, że 48
umiejętności zyskało aprobatę większości oceniających. Wyjątkiem była znajomość więcej niż 2
języków obcych oraz ufanie innym. Co więcej, negatywne oceny (suma odpowiedzi „zdecydowanie
nie” i „raczej nie”) wystawiał niemalże zawsze 1 na 7 badanych pracodawców. Jedynie w odniesieniu
do umiejętności posługiwania się więcej niż 2 językami obcymi pojawiły się dwie tego typu opinie.
Obok wniosków o charakterze merytorycznym badanie pilotażowe wykazało pewne uchybienia
techniczne w kwestionariuszu. W ocenie kwestionariusza ankietowego dla pracodawców należy
wziąć pod uwagę kilka istotnych elementów, które trzeba zmienić przed przystąpieniem do
właściwego badania. Podobnie jak w przypadku kwestionariusza dla nauczycieli, w pierwszej
kolejności należałoby zmienić sposób oznaczania odpowiedzi na skali 5-stopniowej w odniesieniu do
pytań związanych z kompetencjami studentów. Stosowane oznaczenia (1 – zdecydowanie tak, 2 –
raczej tak, 3 – ani tak, ani nie, 4 – raczej nie, 5 - zdecydowanie nie) mimo wyraźnego ich oznaczenia
mogą być dla respondentów mylące. Niskie wartości na tej skali (1,2) mogą mieć zdaniem
respondentów negatywne skojarzenia i przyczynić się do tego, że respondenci udzielać będą
odpowiedzi niewłaściwych (na przykład nie zgadzać się będą z danym stwierdzeniem przypisując
jemu jednocześnie kod 1 bądź 2).
W procesie budowania ostatecznej wersji kwestionariusza warto byłoby się również zastanowić,
podobnie jak w odniesieniu do kwestionariusza dla nauczycieli, nad pogrupowaniem kompetencji
podlegających ocenie. Taki zabieg uczyniłby kwestionariusz bardziej przejrzystym i przyjaznym.
2.2.3. Cechy pożądane na rynku pracy i pytanie dodatkowe
Podobnie jak studenci, także pracodawcy mogli wybrać 10 cech, które są szczególnie cenne na rynku
pracy, a które zdaniem pracodawców powinny być rozwijane w trakcie studiowania.
N
kreatywny
obowiązkowy
wytrwały
godny zaufania
odpowiedzialny
sumienny
zaangażowany
7
6
6
5
5
5
5
%
100,0%
85,7%
85,7%
71,4%
71,4%
71,4%
71,4%
dociekliwy
pracowity
5
5
71,4%
71,4%
uczciwy
życzliwy
uprzejmy
przebojowy
pewny siebie
4
4
3
3
2
2
57,1%
57,1%
42,9%
42,9%
28,6%
28,6%
punktualny
dyspozycyjny
2
1
28,6%
14,3%
lojalny
pełny optymizmu
0
0
0,0%
0,0%
posłuszny
pokorny
0
0
0,0%
0,0%
Strona
Cecha
21
Tabela 16. Cechy pożądane na rynku pracy – wskazania pracodawców
Jak już wspomniano na wstępie trudno wyciągać jakieś wnioski z analizy uzyskanych wyników. Można
jedynie zauważyć, że kierunek odpowiedzi pracodawców dość zaskakująco pokrywa się z opiniami
studentów. Także tu pokora i posłuszeństwo nie zostały wybrane jako cechy pożądane. Na
pierwszych miejscach znalazły się z kolei takie cechy jak: kreatywność, obowiązkowość, wytrwałość,
bycie godnym zaufania, odpowiedzialnym, sumienność, wytrwałość i pracowitość.
W oparciu o opinie pracodawców biorących udział w pilotażu pod rozwagę należałoby wziąć ich
uwagi dotyczące pytania związanego z cechami dobrego pracownika. Mianowicie należałoby się
zastanowić czy nie powinno się wprowadzić dwóch zasadniczych zmian: ograniczyć liczbę
wskazywanych cech do 3-5 najważniejszych i wyeliminować cechy będące synonimami.
O opinii pracodawcy na temat skuteczności działań uczelni wyższych w zakresie przygotowania
studentów do pracy zawodowej można powiedzieć jedynie tyle, że podobnie jak w przypadku
studentów, odpowiedzi nie są ostre i jednoznaczne. Badani pracodawcy wybierali odpowiedzi
spośród kategorii „raczej tak” i „ani tak ani nie”. Możliwe, iż jest to pewna zapowiedź tego, że opinia
pracodawców w tym względzie będzie wskazywać, podobnie jak w przypadku studentów na pewne
niedostatki w realizacji jednego z kluczowych zadań uczelni jakim jest przygotowanie studentów do
uczestnictwa w rynku pracy.
Tabela 17. Opinia pracodawcy na temat czy uważa, że uczelnia dobrze przygotowuje studentów do pracy zawodowej
Odpowiedź
N
Zdecydowanie tak 0
Raczej tak
5
Ani tak ani nie
2
Raczej nie
0
Zdecydowanie nie 0
%
0,0%
71,4%
28,6%
0,0%
0,0%
2.3.Nauczyciele akademiccy
Strona
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku pracodawców zrezygnowano z przeprowadzenia analizy
rzetelności w odniesieniu do pytań związanych z kompetencjami. Ograniczono się do sformułowania
pewnych wytycznych i uwag, które przyczynić się mogą do poprawy konstrukcji kwestionariusza.
Również tym razem, w załączniku, celem uzupełnienia raportu, przedstawiono wyniki na temat oceny
kompetencji (załącznik C). Należy pamiętać, że mają one tylko i wyłącznie charakter poglądowy i ze
względu na rozmiar próby nie mogą stanowić żadnych przesłanek do wyciągania jakichkolwiek
wniosków.
22
2.3.1. Uwagi wstępne, charakterystyka respondentów i pytania dodatkowe
W badaniu pilotażowym mającym na celu wstępne rozpoznanie opinii nauczycieli akademickich
Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu na temat kompetencji posiadanych przez studentów i ich
przydatności z punktu widzenia wymagań rynku pracy i ich przyszłej pracy zawodowej udział wzięło
jedynie 10 pracowników naukowych. Tak mała liczebność próby wstępnej wynikała z niedogodnego
terminu jego przeprowadzenia, który pokrywał się z okresem wakacyjnym. Podobnie jak w przypadku
pracodawców w oczywisty sposób uniemożliwiło to szersze zastosowanie wybranych technik
statystycznych celem dokonania analizy pytań oraz uogólnianie uzyskanych wyników.
Dane metryczkowe wypełniło 9 nauczycieli. Wśród nich znalazły się 2 kobiety i 7 mężczyzn.
Dominowali nauczyciele ze stopniem naukowym doktora (7 osób); uczestniczyła także jedna osoba ze
stopniem doktora habilitowanego oraz jedna z tytułem profesora. Wszyscy nauczyciele prowadzili
zajęcia na studiach dziennych I stopnia, na studiach zaocznych oraz na studiach podyplomowych (por.
tabela nr 18).
Tabela 18. Struktura respondentów ze względu na prowadzone zajęcia
Rodzaj prowadzonych zajęć
N
%
na studiach dziennych lub wieczorowych I stopnia
na studiach zaocznych I lub II stopnia
9
9
100,0%
100,0%
na studiach podyplomowych
na studiach dziennych lub wieczorowych II stopnia
na studiach MBA
na studiach III stopnia (doktoranckich)
9
8
2
1
100,0%
88,9%
22,2%
11,1%
Większość badanych w ciągu kariery akademickiej wykładało na różnych poziomach kształcenia od 6
do 10 przedmiotów (6 osób); dwie zadeklarowało prowadzenie 11-15 przedmiotów a jedna powyżej
16. Dodatkowo 7 respondentów prowadziło seminaria licencjackie lub magisterskie.
W kwestionariuszu zawarte było także pytanie o sposoby przekazywania wiedzy praktycznej na
zajęciach. Większość badanych zadeklarowało prowadzenie analiz przypadku (8 osób). Dodatkowe
informacje na ten temat zawiera tabela nr 19.
%
88,9%
55,6%
4
3
44,4%
33,3%
3
33,3%
2
2
22,2%
22,2%
Wśród 9 badanych nauczycieli 6 wskazało, że pracuje na rzecz innych organizacji, 4 prowadzą własną
działalność gospodarczą, 3 jest członkami zarządów lub rad nadzorczych i wreszcie 3 prowadzi inną
działalność w sektorze prywatnym. Na pytanie o zajmowanie stanowiska kierowniczego w ramach
Strona
Przeprowadzam analizy przypadku (case study)
W ramach zajęć studenci wykonują projekty, które
wymagają kontaktu z firmami/instytucjami
Przekazuję studentom oferty pracy, praktyk, staży
Prowadzone przeze mnie zajęcia mają głównie
charakter teoretyczny
W procesie dydaktycznym wykorzystuję materiały
wewnętrzne firm (np. filmy, materiały informacyjne,
dokumenty itd.)
Opieram się głównie na przykładach z podręcznika
Zapraszam przedstawicieli firm/instytucji do udziału w
wykładach lub organizuję wizyty w siedzibie
firm/instytucji
N
8
5
23
Tabela 19. Sposób przekazywania wiedzy praktycznej na zajęciach
pracy wykonywanej poza sektorem edukacji 5 nauczycieli zaznaczyło pozytywną odpowiedź. Jak
widać profil uczestników badań pilotażowych jest dość specyficzny. Większość nauczycieli ma kontakt
z praktyką gospodarczą. To ważna informacja bowiem może mieć znaczenie przy ocenie kompetencji
i wymagań rynku pracy odnośnie umiejętności studentów. Tym bardziej ciekawa jest ich opinia na
temat tego, czy uczelnia dobrze przygotowuje studentów do pracy zawodowej. Większość uważa, że
raczej taka sytuacja ma miejsce (por. tabela nr 20).
Tabela 20. Opinia nauczyciela na temat czy uważa on, że uczelnia dobrze przygotowuje studentów do pracy zawodowej.
N
%
Zdecydowanie tak
0
,0%
Raczej tak
Ani tak ani nie
5
3
55,6%
33,3%
Raczej nie
1
Zdecydowanie nie
0
11,1%
,0%
W odniesieniu do pytań z zakresu metryczki nie dostrzeżono większych uchybień i kwestii
dyskusyjnych. W pytaniu o szacunkową liczbę przedmiotów wykładanych w ciągu kariery przez
nauczyciela należałoby jedynie dokonać zmiany ostatniej pozycji z "powyżej 16" na „powyżej 15” co
jest bezpośrednią konsekwencją pozycji przedostatniej „11-15”. Również w pytaniu 8 o
doświadczenie zawodowe poza doświadczeniem akademickim można byłoby się zastanowić nad
zasadnością pytania o liczbę lat wykonywania przez nauczyciela pewnych funkcji poza sektorem
edukacji. W wielu wypadkach uzyskiwano bowiem mimo formalnego wskazania, że takie
doświadczenie nauczyciel posiada, braki odpowiedzi.
Mała liczba nauczycieli biorących udział w badaniu, podobnie jak w przypadku pracodawców
praktycznie uniemożliwia wyciąganie jakichkolwiek wniosków dotyczących oceny kompetencji
studentów oraz oceny przydatności tych kompetencji z punktu widzenia rynku pracy. Zatem
przedstawione poniżej należy traktować z dużą ostrożnością. Zostały one przytoczone jedynie by
wskazać pewne ogólne tendencje w odpowiedziach udzielanych przez nauczycieli. Jednocześnie, co
warto podkreślić, ważniejsza jest analiza sposobu udzielania odpowiedzi (wykorzystanie skal) aniżeli
dane na temat oceny konkretnych umiejętności.
•
nawet w stresujących warunkach potrafią dobrze wykonywać swoje zadania i pracować
wydajnie,
Strona
Uwagę zwraca także fakt, że w odniesieniu do większość ocenianych kompetencji nauczyciele
wykorzystywali kategorię „ani tak, ani nie”. Może to świadczyć o tym, że nauczyciele, podobnie jak
pracodawcy nie potrafią ocenić niektórych kompetencji. Wśród umiejętności, które uzyskały
przynajmniej połowę ocen centralnych (ani tak, ani nie) znalazły się:
24
Nauczyciele akademiccy odpowiadali nieco inaczej niż studenci i pracodawcy. W większym stopniu
korzystali z całej skali odpowiedzi. Nie daje się zaobserwować tu żadnych konkretnych tendencji. Na
pewno jednak nauczyciele częściej stosowali kategorie „raczej nie” i „zdecydowanie nie” aniżeli
czynili to studenci i pracodawcy.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
potrafią uczyć innych (szkolić, trenować, przekazywać wiedzę),
dobierają odpowiednie argumenty w dyskusji,
umiejętnie (jasno i logicznie) wyrażają własne myśli i poglądy,
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały dla innych sposób,
potrafią streszczać, skracać i porządkować posiadane informacje,
potrafią przekonać innych do własnych pomysłów,
potrafią motywować innych do działania,
okazują szacunek innym,
potrafią przeanalizować i ocenić użyteczność proponowanych rozwiązań.
Co ciekawe, wśród najlepiej ocenianych umiejętności (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i
„tak”), obok podstawowych – takich jak umiejętność obsługi komputera i znajomość języków obcych
– znalazły się kompetencje interpersonalne odnoszące się do sytuacji wykorzystywania kontaktów
przy realizacji różnego typu zadań. Kolejno najwięcej pozytywnych wskazań uzyskały następujące
kompetencje:
•
•
•
•
•
•
potrafią korzystać z kontaktów z innymi przy realizacji powierzonych im zadań (78%
pozytywnych ocen);
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu decyzji (78%),
potrafią odmówić wykonania zadania odpowiednio to uzasadniając (67%),
potrafią zwrócić się o pomoc do innych gdy nie potrafią zrealizować jakiegoś zadania (66%),
szybko nawiązują nowe znajomości (66%),
mają znajomość podstawowej obsługi komputera (edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny,
tworzenie prezentacji, obsługa Internetu) (66%).
Różnice związane z pozytywną oceną odmiennych grup kompetencji przez nauczycieli i pracodawców
można wiązać z faktem przebywania ze studentami w odmiennych sytuacjach społecznych. To, że te
dwie grupy respondentów różnią się od siebie jeśli chodzi o sposób oceny kompetencji uzasadnia
włączenie obu grup do badania i potwierdza wstępne założenia, leżące u podstaw projektu badań.
Badania pilotażowe pozwalają wysunąć wniosek, że w samej formie kwestionariusza należałoby
zmienić kilka istotnych elementów przed przystąpieniem do właściwego badania. W pierwszej
kolejności należałoby zmienić sposób oznaczania odpowiedzi na skali 5-stopniowej w odniesieniu do
Strona
W ocenie przydatności kompetencji na rynku pracy nauczyciele w mniejszym stopniu posługują się
kategorią „ani tak, ani nie”. Mają zatem mniej wątpliwości w niż w przypadku oceny potencjału
studentów, co wiąże się zapewne z tym, że tym razem chodzi w większym stopniu o ich wyobrażenia i
opinie. Warto także zwrócić uwagę, ze aż 39 z 50 ocenianych kompetencji zostało uznane przez
przynajmniej połowę respondentów za przydatne. Wskazuje to z jednej strony na poprawny dobór
umiejętności w kwestionariuszu (oceniane są kompetencje rzeczywiście istotne, ważne dla rynku
pracy). Z drugiej jednak strony świadczy to o małej użyteczności skali, która podobnie jak miało to
miejsce w przypadku studentów i pracodawców, pozwala na sformułowanie oczywistych i nieco
banalnych wniosków.
25
Najgorzej ocenianymi kompetencjami studentów UEP są zdaniem nauczycieli następujące:
wykazywanie gotowości do uczenia się, nie powtarzanie tych samych błędów, umiejętność
samodzielnej pracy.
pytań związanych z kompetencjami studentów. Stosowane oznaczenia (1 – zdecydowanie tak, 2 –
raczej tak, 3 – ani tak, ani nie, 4 – raczej nie, 5 - zdecydowanie nie) mimo wyraźnego ich oznaczenia
były dla niektórych respondentów ze względu na powiązania ze skalą ocen wykorzystywanych w
procesie oceniania studentów mylące. Niskie wartości na tej skali (1,2) mogły mieć w ich odbiorze
charakter pejoratywny i zdarzało się, że respondenci udzielali odpowiedzi niewłaściwych (nie zgadzali
się na przykład z danym stwierdzeniem przypisując temu jednocześnie kod 1 bądź 2). Ponadto, w
procesie budowania ostatecznej wersji kwestionariusza warto byłoby się zastanowić nad
pogrupowaniem kompetencji podlegających ocenie. Stworzenie bloków kompetencyjnych oraz ich
odpowiednie nazwanie skróciłoby czas wypełniania ankiety oraz ułatwiłoby respondentom
poruszanie się w tej części ankiety.
2.3.3. Cechy pożądane na rynku pracy
Nauczyciele akademiccy, podobnie jak studenci i pracodawcy, mogli wybrać 10 cech, które ich
zdaniem są szczególnie ważne na rynku pracy. Uzyskane wyniki zaprezentowano w poniższej tabeli.
Tabela 21. Cechy pożądane na rynku pracy – wskazania nauczycieli akademickich
9
8
8
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
100,0%
88,9%
88,9%
77,8%
77,8%
66,7%
66,7%
55,6%
55,6%
44,4%
44,4%
33,3%
33,3%
życzliwy
pełny optymizmu
punktualny
uprzejmy
przebojowy
pewny siebie
3
2
2
2
0
0
33,3%
22,2%
22,2%
22,2%
0,0%
0,0%
posłuszny
pokorny
Źródło: pracowanie własne
0
0
0,0%
0,0%
Wszyscy badani uznali zgodnie, że dobry pracownik to osoba odpowiedzialna. Aprobatę uzyskały
także takie cechy jak: obowiązkowość, pracowitość, uczciwość, sumienność, zaangażowanie i
wytrwałość. Z kolei pokora, posłuszeństwo, pewność siebie i przebojowość to cechy, których nie
wskazał żaden z badanych nauczycieli. Niskie wyniki odnotowano także dla uprzejmości,
26
%
Strona
Cecha
N
odpowiedzialny
obowiązkowy
pracowity
uczciwy
sumienny
zaangażowany
wytrwały
lojalny
kreatywny
godny zaufania
dyspozycyjny
dociekliwy
punktualności, optymizmu. Opinia nauczycieli zasadniczo pokrywa się z oczekiwaniami pracodawców
i wyobrażeniami studentów. Dobry pracownik to przede wszystkim osoba, która dobrze i
odpowiedzialnie wykonuje swoje codzienne obowiązki. Jedyna dostrzegalna różnica dotyczy
kreatywności, która zarówno przez pracodawców jak i studentów znalazła się na znacznie wyższych
pozycjach.
Strona
27
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku kwestionariusza dla pracodawców, także tu w
odniesieniu do pytania związanego z cechami dobrego pracownika należałoby wprowadzić dwie
zasadnicze zmiany. Pierwsza dotyczy liczby cech, które zdaniem nauczyciela są najważniejsze na
rynku pracy i powinny być szczególnie rozwijane w procesie studiowania. Wydaje się zasadne
ograniczenie takich cech z 10 do 3-5 najważniejszych. Warto byłoby przy tym zastanowić się nad
rangowaniem wskazanych przez nauczycieli cech (1 – cecha najważniejsza, 2 – mniej ważna, itd.).
Przy obecnie ustalonych 21 cechach możliwych do wskazania, liczba cech (10) do wyboru jest zbyt
duża, co przy braku rangowania stwarza trudności ze wskazaniem i ustaleniem, które rzeczywiście są
szczególnie ważne z punktu widzenia opisu dobrego pracownika. Drugą rzeczą wymagającą zmiany
jest wyeliminowanie niektórych cech, które mają bardzo podobne znaczenie i mogą być traktowane
jako synonimy (na przykład życzliwy i uprzejmy).
3. Uwagi do kwestionariuszy
Najważniejszą kwestią wymagającą poprawy jest zamiana numeracji kafeterii odpowiedzi w pytaniu
drugim. Obecnie stosowana do 1 – „zdecydowanie tak” do 5 – „zdecydowanie nie” nie jest zgodna z
logicznym porządkiem i zdarza się, że respondenci zaznaczają odpowiedzi odwrotnie. Dodatkowo w
pytaniu, pomimo wysokiej wartości współczynnika rzetelności skali α – Cronbacha (który jest
wyłącznie kryterium statystycznym), ze względu na zdecydowaną przewagę odpowiedzi
pozytywnych, można by rozważyć poszerzenie skali odpowiedzi np. do siedmio- lub
jedenastostopniowej (0 – w ogóle; 10 – zdecydowanie tak). Takie podejście mogłoby zwiększyć
zmienność tego zestawu pytań.
Ostatecznie można zaproponować następującą skalę pomiaru:
• w przypadku oceny posiadanych kompetencji:
0 – nie posiadam danej kompetencji
1 – bardzo słabo
2 – słabo
3 – średnio
4 – dobrze
5 – bardzo dobrze
• w przypadku oceny przydatności kompetencji na rynku pracy:
0 – wcale nie jest przydatna
1- bardzo mała
2- mała
3 – średnia
4- duża
5 – bardzo duża
W kwestionariuszu pracodawców i nauczycieli akademickich przy ocenie posiadanych przez
studentów kompetencje warto dodać jeszcze jedna kategorię „nie potrafię ocenić tej kompetencji”.
Dodatkowo nauczycielom przy ocenie przydatności na rynku pracy danych kompetencji warto
umożliwić udzielenie odpowiedzi „nie potrafię wskazać”.
Strona
Należy poważnie rozważyć możliwość podziału pytania nr 2 na bloki kompetencji obejmujące badane
grupy kompetencji. Pytanie nr 2 składające się z dość ciasno zapisanych następujących po sobie w
liczbie 50 konkretnych umiejętności sprawia, że kwestionariusz ma bardzo nieprzyjazną formę. Może
ona skłaniać respondenta do bezrefleksyjnego wypełniania kwestionariusza.
28
Zmiana definicji skali pociąga za sobą konieczność innego postawienia pytania zarówno w kwestii
posiadanych przez studentów umiejętności jak i oceny przydatności tych umiejętności na rynku
pracy.
Proponowany podział obejmuje następujące grupy kompetencji:
WIEDZA
•
Zdobywanie i stosowanie wiedzy (4)
- Samodzielnie zbieranie danych/informacji z różnych źródeł
- Streszczenie i uporządkowanie posiadanych (zebranych) informacji
- Przedstawienie informacji/danych w zrozumiały sposób np. przygotowanie pisemnej analizy,
opracowanie raportu
- Formułuje wnioski (wnioskuje) na podstawie posiadanych informacji/danych
•
Wykorzystanie wiedzy w praktycznym działaniu (5)
- Wykorzystuje wiedzę teoretyczną do opisu zjawisk społeczno-gospodarczych
- Rozumie zachodzące zjawiska społeczno – gospodarcze w otoczeniu firmy
- Umiejętność modelowania i prognozowania zjawisk społeczno – gospodarczych
- Dokonuje analizy i oceny proponowanych rozwiązań dla konkretnych problemów
- Samodzielnie proponuje rozwiązania dla konkretnych problemów
UMIEJĘTNOŚCI OSOBISTE
•
umiejętność pracy własnej (5)
- odpowiednio dobiera środki i metody pracy do realizacji powierzonych mu zadań
- potrafi pracować samodzielnie
- gdy nie potrafi zrealizować zadania zwraca się o pomoc
- potrafi oddzielić zadania ważne od mniej ważnych
- potrafi zakończyć realizowane zadanie w terminie
•
Umiejętność uczenia się (3)
- wykazuje gotowość do uczenia się
- szybko się uczy
- nie powtarza tych samych błędów
•
Umiejętności techniczne i językowe (4)
- znajomość jednego języka obcego
- znajomość co najmniej dwóch języków obcych
- podstawowa obsługa komputera (edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, prezentacje, Internet),
- obsługa specjalistycznych programów komputerowych
umiejętność argumentacji i obrony swoich poglądów (7)
- posiada sprecyzowaną opinię na dany temat
- umiejętne wyrażanie myśli (jasno, zwięźle logicznie)
- dobiera odpowiednie argumenty w dyskusji
Strona
•
29
UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE
- potrafi przekonać do swoich pomysłów
- potrafi nie zgodzić się z opinią innych odpowiednio to uzasadniając
- potrafi udzielić konstruktywnej krytyki
- potrafi wyciągnąć wnioski z krytyki i wykorzystać je w pracy
•
Umiejętności interpersonalne (5)
- dostosowuje swoje zachowanie do określonej sytuacji (zawodowej)
- szybko nawiązuje nowe znajomości
- przejawia zainteresowanie w trakcie rozmowy
- potrafi radzić sobie w kontaktach z „trudnymi” ludźmi
- pomimo stresujących warunków dobrze wykonuje swoje zadania
• Umiejętność pracy w zespole (7)
- inicjuje działania
- utrzymuje dobre relacje z ludźmi
- realizując powierzone mu zadania korzysta z kontaktów z innymi ludźmi
- potrafi odmówić wykonania zadania odpowiednio to uzasadniając
- potrafi zaufać innym
- chętnie dzieli się wiedzą i doświadczeniem
- potrafi rozstrzygnąć spory w zespole
• umiejętność kierowania zespołem (5)
- wyznacza cele i rozdziela zadania między członków zespołu
- potrafi zmotywować innych do działania
- potrafi samodzielnie podejmować decyzje
- przy podejmowaniu decyzji bierze pod uwagę zdanie innych osób
- potrafi nauczać
•
zachowania etyczne (4)
- okazuje szacunek
- pomaga innym (nawet jeśli wykracza to poza zakres obowiązków)
- potrafi okazać tolerancję dla odmiennych poglądów
- stosuje się do ogólnie przyjętych zasad i norm etycznych
CECHY OSOBOWOŚCI
1. - jest godny zaufania
Strona
Analiza badań pilotażowych ujawniła również, że lista cech osobowości pracownika jest zbyt długa i
trudno z niej wybrać 10 najważniejszych. Warto rozważyć nie tylko redukcję listy, ale zmniejszenie do
3 wybór cech, które następnie należy uszeregować od najważniejszej do najmniej ważnej. Lista
proponowanych cech obejmuje:
30
Wątpliwość budzi zasadność umieszczania w kwestionariuszu pytania o umiejętność posługiwania się
więcej niż 2 językami obcymi. Należałoby wręcz rozważyć usunięcie jej z kwestionariusza.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
- uczciwy
- odpowiedzialny
- lojalny
- dyspozycyjny
- zaangażowany
- punktualny
- dociekliwy
- posłuszny
- przebojowy
- kreatywność
- pewny siebie
– pełny optymizmu
– stabilny emocjonalnie
życzliwy
– obowiązkowy
– wytrwały
Ponadto w kwestionariuszu dla studentów:
•
•
•
Warto rozważyć zmianę pytania otwartego o wydział kierunek, kierunek i specjalność na
pytanie częściowo zamknięte. Ze względu na stosunkowo niewielką liczbę wydziałów i
kierunków, można by umieścić je na zamkniętej liście (dodając ewentualnie możliwość
odpowiedzi „inne, podaj jakie”), a specjalność, ze względu na ich bardzo dużą liczbę,
pozostawić pytaniem otwartym.
Pierwotne podejście do badań umiejętności studentów nie zakładało ujęcia wpływu
doświadczenia zdobywanego w trakcie stażu na ocenę poziomu kompetencji oraz ich
przydatności na rynku pracy (obszar metapoznania). Warto rozważyć możliwość ujęcia tej
kwestii poprzez dwukrotne wypełnienie kwestionariusza przez studentów – na początku i na
końcu stażu. Takie podejście rodzi konieczność identyfikacji studentów, stąd propozycja by w
metryczce do kwestionariusza dla studentów dodać pytanie o numer indeksu.
Rozważyć możliwość ograniczenia wyboru motywów studiowania.
Strona
W kwestionariuszu dla nauczycieli akademickich w pytaniu o szacunkową liczbę przedmiotów
wykładanych w ciągu kariery przez nauczyciela należałoby jedynie dokonać zmiany ostatniej pozycji z
31
W kwestionariuszu dla pracodawców:
• W metryczce należy ustalić końce przedziałów wiekowych dla stażu pracy
• Wydaje się, że zbyt szczegółowe i raczej niepotrzebne jest pytanie dotyczące wielkości
zatrudnienia (z podziałem na płeć i charakter umowy o pracę)
• Należałoby ponownie rozważyć jakie kategorie powinny znaleźć się w pytaniu o status
respondenta, dodając kategorię „opiekun stażu”.
• Zmiana kolejności pytań dotyczących kompetencji – w pierwszym pytaniu zapytać o
przydatność kompetencji na rynku pracy a w drugim pytaniu o ocenę kompetencji
studentów.
Strona
32
"powyżej 16" na „powyżej 15” co jest bezpośrednią konsekwencją pozycji przedostatniej „11-15”.
Również w pytaniu 8 o doświadczenie zawodowe poza doświadczeniem akademickim można by się
zastanowić nad zasadnością pytania o liczbę lat wykonywania przez nauczyciela pewnych funkcji poza
sektorem edukacji.
Załącznik A. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny studentów
Tabela 22. Opinia studentów na temat kompetencji posiadanych przez studenta
Czy zgadza się Pan/Pani z danym stwierdzeniem? (własna opinia)
zdecydowanie tak
potrafię samodzielnie zbierać
dane i informacje z różnych
źródeł
N
23
%
57,5%
potrafię streszczać, skracać i
porządkować posiadane
informacje
19
potrafię przedstawiać dane i
informacje w jasny i
zrozumiały dla innych sposób
raczej tak
N
ani tak, ani nie
15
%
37,5%
47,5%
16
15
37,5%
potrafię formułować wnioski
na podstawie posiadanych
danych i informacji
14
potrafię wykorzystać wiedzę
teoretyczną do opisu zjawisk
społeczno-gospodarczych
N
raczej nie
%
N
zdecydowanie nie
%
N
%
brak odpowiedzi
N
%
0
0,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
40,0%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
20
50,0%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
35,0%
22
55,0%
3
7,5%
0
0,0%
1
2,5%
0
0,0%
9
22,5%
16
40,0%
14
35,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
rozumiem zjawiska
społeczno-gospodarcze
zachodzące w otoczeniu firmy
6
15,0%
25
62,5%
7
17,5%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
potrafię modelować i
prognozować zjawiska
5
12,5%
7
17,5%
22
55,0%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
24
60,0%
7
17,5%
1
20,0%
potrafię samodzielnie
zaproponować rozwiązania
dla konkretnych problemów
13
32,5%
20
50,0%
7
17,5%
7
17,5%
23
57,5%
8
potrafię pracować
samodzielnie
28
70,0%
7
17,5%
potrafię zwrócić się o pomoc
do innych gdy nie potrafię
zrealizować jakiegoś zadania
19
47,5%
15
potrafię oddzielać zadania
ważne od mniej ważnych
17
42,5%
potrafię kończyć zadania w
przewidzianym na to terminie
19
wykazuję gotowość do
uczenia się
szybko się uczę
odpowiednio dobieram
środki i metody pracy do
realizacji powierzonych zadań
nie powtarzam tych samych
błędów
mam znajomość
podstawowej obsługi
komputera (edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny, tworzenie
prezentacji, obsługa
Internetu)
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
20,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
37,5%
4
10,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
16
40,0%
3
7,5%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
47,5%
11
27,5%
5
12,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
15
37,5%
17
42,5%
6
15,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
12
30,0%
19
47,5%
8
20,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
8
20,0%
20
50,0%
9
22,5%
1
2,5%
1
2,5%
1
2,5%
31
77,5%
6
15,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
34
8
Strona
potrafię przeanalizować i
ocenić użyteczność
proponowanych rozwiązań
9
22,5%
8
20,0%
11
22,5%
27,5%
3
7,5%
0
0,0%
posiadam sprecyzowaną
opinię na dany temat
11
27,5%
16
40,0%
12
30,0%
0
0,0%
1
2,5%
0
0,0%
dobieram odpowiednie
argumenty w dyskusji
8
20,0%
25
62,5%
6
15,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
umiejętnie (jasno i logicznie)
wyrażam własne myśli i
poglądy
14
35,0%
21
52,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię przekonać innych do
własnych pomysłów
13
32,5%
16
40,0%
10
25,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię nie zgodzić się z
opinią innych odpowiednio to
uzasadniając
18
45,0%
14
35,0%
7
17,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
9
22,5%
23
57,5%
6
15,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
jeśli ktoś mnie skrytykował
potrafię wyciągać z tego
wnioski i wykorzystywać je we
własnej pracy
13
32,5%
17
42,5%
9
22,5%
0
0,0%
1
2,5%
0
0,0%
potrafię dostosować swoje
zachowanie do określonej
sytuacji (mam wyczucie, co
jest odpowiednie w danej
sytuacji)
11
27,5%
21
52,5%
8
20,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
szybko nawiązuję nowe
znajomości
16
40,0%
13
32,5%
9
22,5%
2
0
0,0%
0
0,0%
potrafię udzielić
konstruktywnej krytyki –
krytyki, która jest pomocna
35
9
5,0%
Strona
potrafię obsługiwać
specjalistyczne programy
komputerowe
16
40,0%
2
5,0%
1
52,5%
potrafię radzić sobie w
kontaktach z „trudnymi”
ludźmi (np. trudnym klientem)
7
17,5%
18
45,0%
11
27,5%
nawet w stresujących
warunkach potrafię dobrze
wykonywać swoje zadania i
pracować wydajnie
9
22,5%
20
50,0%
8
samodzielnie inicjuję
(rozpoczynam) działania
11
27,5%
12
30,0%
wiem jak utrzymywać dobre
relacje z innymi ludźmi
13
32,5%
20
potrafię korzystać kontaktów
z innymi przy realizacji
powierzonych mi zadań
13
32,5%
potrafię odmówić wykonania
zadania odpowiednio to
uzasadniając
10
ufam innym
chętnie dzielę się wiedzą i
doświadczeniem
potrafię rozstrzygać spory w
zespole
potrafię wyznaczać cele i
rozdzielać zadania między
członków zespołu
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
3
7,5%
1
2,5%
0
0,0%
20,0%
2
5,0%
1
2,5%
0
0,0%
13
32,5%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
50,0%
6
15,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
20
50,0%
6
15,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
25,0%
16
40,0%
9
22,5%
2
5,0%
3
7,5%
0
0,0%
7
17,5%
11
27,5%
18
45,0%
3
7,5%
1
2,5%
0
0,0%
15
37,5%
14
35,0%
9
22,5%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
6
15,0%
16
40,0%
15
37,5%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
15
37,5%
11
27,5%
11
27,5%
3
0
0,0%
0
0,0%
36
21
7,5%
Strona
potrafię słuchać innych,
przejawiając zainteresowanie
w trakcie rozmowy
potrafię motywować innych
do działania
18
45,0%
10
25,0%
3
9
22,5%
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
podejmować decyzje
20
50,0%
16
40,0%
2
5,0%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
potrafię korzystać z pomocy
innych przy podejmowaniu
decyzji
12
30,0%
20
50,0%
7
17,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię uczyć innych (szkolić,
trenować, przekazywać
wiedzę)
12
30,0%
14
35,0%
9
22,5%
3
7,5%
1
2,5%
1
2,5%
okazuję szacunek innym
24
60,0%
16
40,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
chętnie pomagam innym
14
35,0%
18
45,0%
8
20,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
okazuję tolerancję dla
odmiennych poglądów
16
40,0%
18
45,0%
5
12,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
stosuję się do ogólnie
przyjętych zasad i norm
etycznych
19
47,5%
16
40,0%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
znam w stopniu
komunikatywnym 1 język
obcy
28
70,0%
9
22,5%
2
5,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
znam w stopniu
komunikatywnym 2 języki
obce
9
22,5%
10
25,0%
9
22,5%
6
15,0%
5
12,5%
1
2,5%
znam w stopniu
komunikatywnym więcej niż 2
języki obce
4
10,0%
6
15,0%
2
5,0%
3
7,5%
24
60,0%
1
2,5%
Strona
37
Tabela 23. Opinia studentów na temat przydatności kompetencji posiadanych przez studenta z punktu widzenia przyszłej pracy zawodowej
zdecydowanie tak
potrafię samodzielnie zbierać
dane i informacje z różnych
źródeł
N
28
%
70,0%
potrafię streszczać, skracać i
porządkować posiadane
informacje
22
potrafię przedstawiać dane i
informacje w jasny i
zrozumiały dla innych sposób
raczej tak
N
ani tak, ani nie
9
%
22,5%
55,0%
17
28
70,0%
potrafię formułować wnioski
na podstawie posiadanych
danych i informacji
31
potrafię wykorzystać wiedzę
teoretyczną do opisu zjawisk
społeczno-gospodarczych
N
raczej nie
%
N
zdecydowanie nie
%
N
%
brak odpowiedzi
N
%
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
42,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
7
17,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
77,5%
6
15,0%
2
5,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
7
17,5%
17
42,5%
13
32,5%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
rozumiem zjawiska
zachodzące w otoczeniu firmy
19
47,5%
16
40,0%
3
7,5%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię modelować i
prognozować zjawiska
10
25,0%
18
45,0%
8
20,0%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię przeanalizować i
ocenić użyteczność
proponowanych rozwiązań
17
42,5%
17
42,5%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
Strona
38
3
28
70,0%
10
25,0%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
odpowiednio dobieram środki
i metody pracy do realizacji
powierzonych zadań
22
55,0%
13
32,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię pracować
samodzielnie
21
52,5%
14
35,0%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię zwrócić się o pomoc
do innych gdy nie potrafię
15
37,5%
18
45,0%
6
15,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię oddzielać zadania
ważne od mniej ważnych
19
47,5%
15
37,5%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię kończyć zadania w
przewidzianym na to terminie
32
80,0%
6
15,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
wykazuję gotowość do
uczenia się
25
62,5%
10
25,0%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
szybko się uczę
24
60,0%
12
30,0%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
nie powtarzam tych samych
błędów
19
47,5%
17
42,5%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
2
5,0%
mam znajomość
podstawowej obsługi
komputera (edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny, tworzenie
prezentacji, obsługa
Internetu)
30
75,0%
7
17,5%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię obsługiwać
specjalistyczne programy
komputerowe
17
42,5%
14
35,0%
7
17,5%
0
0,0%
0
0,0%
2
5,0%
posiadam sprecyzowaną
opinię na dany temat
12
30,0%
13
32,5%
11
27,5%
3
0
0,0%
1
2,5%
Strona
39
zaproponować rozwiązania
dla konkretnych problemów
7,5%
15
37,5%
15
37,5%
7
17,5%
2
5,0%
0
0,0%
1
2,5%
umiejętnie (jasno i logicznie)
wyrażam własne myśli i
poglądy
20
50,0%
13
32,5%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię przekonać innych do
własnych pomysłów
14
35,0%
14
35,0%
11
27,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię nie zgodzić się z
opinią innych odpowiednio to
uzasadniając
19
47,5%
12
30,0%
6
15,0%
2
5,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię udzielić
konstruktywnej krytyki –
krytyki, która jest pomocna
14
35,0%
17
42,5%
5
12,5%
3
7,5%
0
0,0%
1
2,5%
jeśli ktoś mnie skrytykował
potrafię wyciągać z tego
wnioski i wykorzystywać je we
własnej pracy
14
35,0%
19
47,5%
5
12,5%
1
2,5%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię dostosować swoje
zachowanie do określonej
sytuacji (mam wyczucie, co
jest odpowiednie w danej
sytuacji)
21
52,5%
13
32,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
szybko nawiązuję nowe
znajomości
16
40,0%
17
42,5%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię słuchać innych,
przejawiając zainteresowanie
w trakcie rozmowy
18
45,0%
15
37,5%
6
15,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię radzić sobie w
kontaktach z „trudnymi”
ludźmi (np. trudnym klientem)
19
47,5%
15
37,5%
4
10,0%
1
2,5%
0
0,0%
1
2,5%
Strona
40
dobieram odpowiednie
argumenty w dyskusji
22
55,0%
14
35,0%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
samodzielnie inicjuję
(rozpoczynam) działania
14
35,0%
16
40,0%
10
25,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
wiem jak utrzymywać dobre
relacje z innymi ludźmi
14
35,0%
20
50,0%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię korzystać kontaktów
z innymi przy realizacji
powierzonych mi zadań
17
42,5%
17
42,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
potrafię odmówić wykonania
zadania odpowiednio to
uzasadniając
13
32,5%
11
27,5%
12
30,0%
3
7,5%
0
0,0%
1
2,5%
6
15,0%
14
35,0%
16
40,0%
2
5,0%
2
5,0%
0
0,0%
chętnie dzielę się wiedzą i
doświadczeniem
16
40,0%
16
40,0%
6
15,0%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
potrafię rozstrzygać spory w
zespole
12
30,0%
22
55,0%
4
10,0%
2
5,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię wyznaczać cele i
rozdzielać zadania między
członków zespołu
21
52,5%
12
30,0%
7
17,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię motywować innych
do działania
21
52,5%
14
35,0%
2
5,0%
2
5,0%
1
2,5%
0
0,0%
podejmować decyzje
27
67,5%
10
25,0%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię korzystać z pomocy
innych przy podejmowaniu
decyzji
12
30,0%
23
57,5%
5
12,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
potrafię uczyć innych (szkolić,
trenować, przekazywać
wiedzę)
11
27,5%
19
47,5%
10
25,0%
0
0
0,0%
0
0,0%
0,0%
Strona
ufam innym
41
nawet w stresujących
warunkach potrafię dobrze
wykonywać swoje zadania i
pracować wydajnie
okazuję szacunek innym
21
52,5%
16
40,0%
3
7,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
chętnie pomagam innym
17
42,5%
15
37,5%
7
17,5%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
okazuję tolerancję dla
odmiennych poglądów
11
27,5%
24
60,0%
1
2,5%
4
10,0%
0
0,0%
0
0,0%
stosuję się do ogólnie
przyjętych zasad i norm
etycznych
16
40,0%
13
32,5%
10
25,0%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,5%
znam w stopniu
komunikatywnym 1 język obcy
31
77,5%
8
20,0%
1
2,5%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
znam w stopniu
komunikatywnym 2 języki
obce
23
57,5%
10
25,0%
5
12,5%
1
2,5%
1
2,5%
0
0,0%
znam w stopniu
komunikatywnym więcej niż 2
języki obce
15
37,5%
8
20,0%
11
27,5%
1
2,5%
5
12,5%
0
0,0%
Strona
42
Załącznik B. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny pracodawców
Tabela 24. Opinia pracodawcy na temat kompetencji posiadanych przez studenta
Studenci Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu:
zdecydowanie tak
raczej tak
ani tak, ani nie
raczej nie
zdecydowanie nie
Ogółem
N
potrafią samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych
%
42,9%
42,9%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
42,9%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
28,6%
57,1%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
16,7%
66,7%
16,7%
0,0%
6
100%
0,0%
85,7%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
7
100%
źródeł
potrafią streszczać, skracać i porządkować posiadane
informacje
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały
dla innych sposób
potrafią formułować wnioski na podstawie posiadanych
danych i informacji
potrafią wykorzystać wiedzę teoretyczną do opisu zjawisk
społeczno gospodarczych
rozumieją zjawiska społeczno gospodarcze zachodzące w
otoczeniu firmy
potrafią modelować i prognozować zjawiska społeczno
gospodarcze
potrafią przeanalizować i ocenić użyteczność proponowanych
konkretnych problemów
0,0%
Strona
potrafią samodzielnie zaproponować rozwiązania dla
43
rozwiązań
odpowiednio dobierają środki i metody pracy do realizacji
0,0%
71,4%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
28,6%
28,6%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
42,9%
57,1%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
28,6%
0,0%
14,3%
7
100%
42,9%
14,3%
28,6%
0,0%
14,3%
7
100%
14,3%
71,4%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
28,6%
14,3%
0,0%
7
100%
71,4%
14,3%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
57,1%
14,3%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
42,9%
57,1%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
14,3%
71,4%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
42,9%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
28,6%
42,9%
0,0%
7
100%
powierzonych zadań
potrafią pracować samodzielnie
potrafią zwrócić się o pomoc do innych gdy nie potrafią
potrafią oddzielać zadania ważne od mniej ważnych
potrafią kończyć zadania w przewidzianym na to terminie
wykazują gotowość do uczenia się
szybko się uczą
nie powtarzają tych samych błędów
mają znajomość podstawowej obsługi komputera (edytor
tekstu, arkusz kalkulacyjny, tworzenie prezentacji, obsługa
posiadają sprecyzowaną opinię na dany temat
dobierają odpowiednie argumenty w dyskusji
umiejętnie (jasno i logicznie) wyrażają własne myśli i poglądy
potrafią przekonać innych do własnych pomysłów
potrafią nie zgodzić się z opinią innych odpowiednio to
uzasadniając
potrafią udzielić konstruktywnej krytyki – krytyki, która jest
pomocna
14,3%
Strona
potrafią obsługiwać specjalistyczne programy komputerowe
44
Internetu)
14,3%
57,1%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
28,6%
42,9%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
42,9%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
42,9%
28,6%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
14,3%
85,7%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
42,9%
42,9%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
0,0%
42,9%
14,3%
42,9%
0,0%
7
100%
0,0%
42,9%
42,9%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
28,6%
14,3%
42,9%
0,0%
7
100%
0,0%
33,3%
33,3%
33,3%
0,0%
6
100%
0,0%
33,3%
50,0%
45
jeśli ktoś ich krytykuje, potrafią wyciągać z tego wnioski i
16,7%
6
100%
0,0%
71,4%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
wykorzystywać je we własnej pracy
potrafią dostosować swoje zachowanie do określonej sytuacji
(mają wyczucie, co jest odpowiednie w danej sytuacji)
szybko nawiązują nowe znajomości
potrafią słuchać innych, przejawiając zainteresowanie w
trakcie rozmowy
potrafią radzić sobie w kontaktach z „trudnymi” ludźmi (np.
trudnym klientem)
nawet w stresujących warunkach potrafią dobrze wykonywać
swoje zadania i pracować wydajnie
samodzielnie inicjują (rozpoczynają) działania
wiedzą jak utrzymywać dobre relacje z innymi ludźmi
potrafią korzystać z kontaktów z innymi przy realizacji
powierzonych im zadań
potrafią odmówić wykonania zadania odpowiednio to
uzasadniając
chętnie dzielą się wiedzą i doświadczeniem
potrafią rozstrzygać spory w zespole
potrafią wyznaczać cele i rozdzielać zadania między członków
zespołu
potrafią motywować innych do działania
potrafią samodzielnie podejmować decyzje
0,0%
Strona
ufają innym
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu
28,6%
42,9%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
28,6%
42,9%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
28,6%
28,6%
0,0%
14,3%
7
100%
28,6%
14,3%
42,9%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
42,9%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
42,9%
14,3%
0,0%
14,3%
7
100%
33,3%
33,3%
16,7%
16,7%
0,0%
6
100%
16,7%
16,7%
66,7%
0,0%
0,0%
6
100%
16,7%
16,7%
16,7%
50,0%
0,0%
6
100%
decyzji
potrafią uczyć innych (szkolić, trenować, przekazywać wiedzę)
okazują szacunek innym
chętnie pomagają innym
okazują tolerancję dla odmiennych poglądów
stosują się do ogólnie przyjętych zasad i norm etycznych
znają w stopniu komunikatywnym 1 język obcy
znają w stopniu komunikatywnym 2 języki obce
znają w stopniu komunikatywnym więcej niż 2 języki obce
Strona
46
Tabela 25. Opinia pracodawcy na temat przydatności kompetencji posiadanych przez studenta z punktu widzenia przyszłej pracy zawodowej
Czy Pana/Pani zdaniem podana umiejętność jest przydatna na rynku pracy? (przydatność)
zdecydowanie tak
raczej tak
ani tak, ani nie
raczej nie
zdecydowanie nie
Ogółem
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
71,4%
14,3%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
71,4%
14,3%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
0,0%
57,1%
28,6%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
57,1%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
0,0%
57,1%
28,6%
0,0%
14,3%
7
100%
71,4%
14,3%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
28,6%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
71,4%
14,3%
0,0%
47
potrafią samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych
%
57,1%
0,0%
14,3%
7
100%
57,1%
28,6%
0,0%
Strona
N
28,6%
14,3%
7
100%
źródeł
informacje
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały
dla innych sposób
potrafią formułować wnioski na podstawie posiadanych
danych i informacji
otoczeniu firmy
gospodarcze
rozwiązań
powierzonych zadań
0,0%
42,9%
42,9%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
71,4%
0,0%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
85,7%
0,0%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
42,9%
28,6%
14,3%
0,0%
14,3%
7
100%
71,4%
0,0%
14,3%
0,0%
14,3%
7
100%
85,7%
0,0%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
71,4%
0,0%
14,3%
0,0%
14,3%
7
100%
57,1%
14,3%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
57,1%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
28,6%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
14,3%
57,1%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
14,3%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
42,9%
28,6%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
28,6%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
0,0%
48
0,0%
7
100%
szybko się uczą
Internetu)
uzasadniając
pomocna
14,3%
Strona
potrafią słuchać innych, przejawiając zainteresowanie w
28,6%
42,9%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
42,9%
42,9%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
28,6%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
28,6%
28,6%
28,6%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
28,6%
57,1%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
57,1%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
14,3%
71,4%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
16,7%
66,7%
16,7%
0,0%
0,0%
6
100%
50,0%
50,0%
0,0%
0,0%
0,0%
6
100%
42,9%
42,9%
14,3%
0,0%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
42,9%
28,6%
49
0,0%
7
100%
trakcie rozmowy
trudnym klientem)
uzasadniając
ufają innym
zespołu
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu
decyzji
0,0%
Strona
71,4%
14,3%
0,0%
14,3%
0,0%
7
100%
57,1%
14,3%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
42,9%
28,6%
14,3%
14,3%
0,0%
7
100%
28,6%
57,1%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
42,9%
42,9%
0,0%
0,0%
14,3%
7
100%
28,6%
42,9%
28,6%
0,0%
0,0%
7
100%
14,3%
28,6%
28,6%
28,6%
0,0%
7
100%
Strona
50
Załącznik C. Analiza kompetencji studentów UEP – oceny nauczycieli akademickich
Tabela 26. Opinia nauczyciela na temat kompetencji posiadanych studenta
zdecydowanie tak
raczej tak
ani tak, ani nie
raczej nie
zdecydowanie nie
Ogółem
potrafią samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych źródeł
0%
50%
40%
0%
10%
10
100%
potrafią streszczać, skracać i porządkować posiadane informacje
0%
10%
60%
20%
10%
10
100%
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały dla
10%
10%
60%
10%
10%
10
100%
0%
30%
40%
20%
10%
10
100%
0%
40%
20%
30%
10%
10
100%
0%
33%
33%
22%
11%
9
100%
0%
30%
30%
30%
10%
10
100%
0%
40%
50%
0%
10%
10
100%
0%
44%
33%
11%
11%
9
100%
0%
22%
44%
51
%
33%
0%
9
100%
0%
33%
22%
Strona
N
44%
0%
9
100%
innych sposób
potrafią formułować wnioski na podstawie posiadanych danych i
informacji
otoczeniu firmy
gospodarcze
rozwiązań
powierzonych zadań
33%
33%
22%
0%
11%
9
100%
11%
33%
44%
11%
0%
9
100%
22%
11%
33%
33%
0%
9
100%
10%
20%
10%
50%
10%
10
100%
szybko się uczą
10%
30%
30%
20%
10%
10
100%
0%
22%
22%
56%
0%
9
100%
44%
22%
0%
22%
11%
9
100%
22%
22%
22%
22%
11%
9
100%
11%
33%
33%
22%
0%
9
100%
11%
22%
67%
0%
0%
9
100%
0%
22%
67%
11%
0%
9
100%
22%
11%
56%
11%
0%
9
100%
11%
33%
33%
22%
0%
9
100%
11%
44%
22%
22%
0%
9
100%
11%
22%
44%
22%
0%
9
100%
11%
33%
33%
11%
11%
9
100%
22%
44%
11%
0%
22%
9
100%
0%
22%
44%
22%
11%
9
100%
11%
44%
33%
11%
0%
9
100%
mają znajomość podstawowej obsługi komputera (edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny, tworzenie prezentacji, obsługa Internetu)
uzasadniając
pomocna
potrafią słuchać innych, przejawiając zainteresowanie w trakcie
rozmowy
trudnym klientem)
Strona
52
11%
11%
78%
0%
0%
9
100%
0%
22%
44%
33%
0%
9
100%
0%
56%
22%
22%
0%
9
100%
22%
56%
11%
11%
0%
9
100%
11%
56%
22%
11%
0%
9
100%
ufają innym
0%
22%
44%
11%
22%
9
100%
0%
56%
33%
0%
11%
9
100%
0%
44%
44%
11%
0%
9
100%
11%
44%
33%
11%
0%
9
100%
0%
33%
56%
11%
0%
9
100%
11%
44%
22%
11%
11%
9
100%
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu decyzji
22%
56%
11%
11%
0%
9
100%
0%
13%
75%
13%
0%
8
100%
0%
22%
56%
11%
11%
9
100%
0%
33%
33%
33%
0%
9
100%
0%
56%
22%
11%
11%
9
100%
0%
33%
44%
22%
0%
9
100%
13%
50%
0%
13%
25%
8
100%
0%
63%
0%
25%
13%
8
100%
25%
13%
38%
0%
25%
8
100%
uzasadniając
Strona
53
zespołu
Tabela 27. Opinia nauczyciela na temat przydatności kompetencji studenta z punktu widzenia przyszłej pracy zawodowej
Czy Pana/Pani zdaniem podana umiejętność jest przydatna na rynku pracy? (przydatność)
zdecydowanie
Ogółem
raczej tak
tak
ani tak, ani nie
raczej nie
zdecydowanie nie
%
potrafią samodzielnie zbierać dane i informacje z różnych źródeł
40%
10%
10%
20%
20%
10
100%
50%
10%
0%
10%
30%
10
100%
40%
20%
0%
10%
30%
10
100%
50%
10%
0%
10%
30%
10
100%
0%
70%
10%
10%
10%
10
100%
0%
67%
0%
11%
22%
9
100%
0%
40%
40%
10%
10%
10
100%
10%
60%
0%
20%
10%
10
100%
22%
44%
11%
0%
22%
9
100%
22%
33%
11%
54
N
11%
22%
9
100%
22%
44%
0%
22%
11%
9
100%
informacje
potrafią przedstawiać dane i informacje w jasny i zrozumiały dla
innych sposób
potrafią formułować wnioski na podstawie posiadanych danych
i informacji
otoczeniu firmy
gospodarcze
rozwiązań
powierzonych zadań
Strona
11%
56%
11%
22%
0%
9
100%
11%
56%
0%
22%
11%
9
100%
33%
22%
22%
22%
0%
9
100%
50%
20%
10%
0%
20%
10
100%
szybko się uczą
20%
40%
20%
0%
20%
10
100%
22%
33%
22%
11%
11%
9
100%
33%
33%
11%
11%
11%
9
100%
22%
22%
44%
0%
11%
9
100%
0%
56%
22%
22%
0%
9
100%
22%
44%
0%
33%
0%
9
100%
33%
22%
22%
22%
0%
9
100%
22%
22%
33%
11%
11%
9
100%
22%
33%
22%
22%
0%
9
100%
0%
44%
22%
11%
22%
9
100%
0%
44%
22%
22%
11%
9
100%
22%
33%
11%
11%
22%
9
100%
11%
33%
33%
22%
0%
9
100%
0%
44%
22%
55
22%
9
100%
Internetu)
uzasadniając
pomocna
potrafią słuchać innych, przejawiając zainteresowanie w trakcie
rozmowy
11%
Strona
22%
44%
0%
22%
11%
9
100%
11%
44%
22%
11%
11%
9
100%
22%
33%
11%
11%
22%
9
100%
22%
33%
11%
22%
11%
9
100%
25%
38%
13%
25%
0%
8
100%
0%
33%
56%
11%
0%
9
100%
11%
22%
44%
11%
11%
9
100%
0%
44%
44%
11%
0%
9
100%
22%
33%
22%
22%
0%
9
100%
22%
33%
22%
22%
0%
9
100%
11%
44%
11%
33%
0%
9
100%
11%
44%
22%
11%
11%
9
100%
potrafią korzystać z pomocy innych przy podejmowaniu decyzji
11%
56%
22%
11%
0%
9
100%
0%
63%
25%
13%
0%
8
100%
11%
33%
33%
11%
11%
9
100%
0%
67%
11%
22%
0%
9
100%
11%
44%
22%
22%
0%
9
100%
11%
44%
22%
0%
22%
9
100%
25%
38%
0%
13%
25%
8
100%
25%
25%
38%
0%
13%
8
100%
13%
50%
13%
56
25%
0%
8
100%
trudnym klientem)
uzasadniając
ufają innym
Strona
zespołu

Raport z badań pilotażowych - Kadry dla gospodarki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Samodzielność dziecka a błędy rodziców

VairagyaW Jogasutrach Patanjali uczy jak opanować - Joga-Joga

CECHY I ZACHOWANIA DZIECI – UCZNIÓW ZDOLNYCH

Kółko języka francuskiego - kontynuacja Cele: rozwijanie

Dzień Praw Dziecka

Internet to tylko narzędzie czy sposób na życie?

Profil ucznia IB:

EDUKACJA MEDIALNA ZADANIA SZANSE ZAGROŻENIA

czytaj więcej... - "Jacek i Agatka"

wymagania programowe z informatyki dla klasy ii gimnazjum