stanowisko ogółnopolskiej federacji organizacji pozarządowych
Transkrypt
stanowisko ogółnopolskiej federacji organizacji pozarządowych
Strona | 1 STANOWISKO OGÓLNOPOLSKIEJ FEDERACJI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W SPRAWIE PROJEKTU STRATEGII ROZWOJU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO 31 maja 2011 r. W imieniu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych chcielibyśmy wyrazić zadowolenie z przygotowywania przez Rząd tak ważnego dla przyszłości Polski dokumentu. Zdajemy sobie sprawę, że jego opracowanie, a następnie wdrożenie jest wyzwaniem, który będzie wymagał zaangażowania nas wszystkich - administracji rządowej, samorządowej, organizacji pozarządowych i obywateli (w tym ruchu Obywateli Kultury). Dlatego też chcielibyśmy przedstawić swoje opinie i propozycje konkretnych rozwiązań, które naszym zdaniem przyczynią się do lepszego przygotowania dokumentu do przyszłej realizacji. Nasze uwagi dotyczą głównie celu operacyjnego 2 „Poprawa mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne”, który bezpośrednio dotyczy wszystkich organizacji pozarządowych oraz szeroko rozumianych podmiotów ekonomii społecznej. OFOP bardzo poważnie podszedł do konsultacji SRKS. W ramach swoich działań (m.in. Programu Reprezentacji NGO, Izby Przedsiębiorstw Społecznych, działań w ramach ruchu Obywateli Kultury) uczestniczył, na zaproszenie MKiDN, w spotkaniach konsultacyjnych i inicjował dyskusje nie tylko wewnątrzorganizacyjne, ale i dla szerszych odbiorców. Działania OFOP-u związane z pracami nad Strategią Rozwoju Kapitału Społecznego: 21 kwietnia 2010 - OFOP wydał oświadczenie (http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/543120.html) o konieczności zmiany trybu i formy prac nad tworzeniem Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego. Przede wszystkim podkreślono konieczność poszerzenia listy instytucji pracujących nad SRKS i realnego włączenia w te prace trzeciego sektora. Ponadto OFOP postulował o wprowadzenie przejrzystych zasad dla procesu dalszych działań w ramach rozwoju Strategii. W efekcie 30 kwietnia w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z inicjatywy Wiceminister Moniki Smoleń, odbyło się spotkanie przedstawicieli OFOP-u z przedstawicielami Ministerstwa; 19 maja 2010 – spotkanie konsultacyjne z organizacjami pozarządowymi zaproszonymi przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w jego siedzibie, na którym przedstawiciele resortu zaprezentowali wstępne cele i założenia dla roboczego projektu; 8 lipca 2010 - w ramach X posiedzenia prowadzonej przez OFOP Grupy Roboczej ds. Społeczeństwa Obywatelskiego przy Komitecie Koordynacyjnym NSRO, odbyła się dyskusja m.in. z przewodniczącą zespołu roboczego Społeczeństwo Obywatelskie z Ministerstwa Kultury Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 2 i Dziedzictwa Narodowego, dotyczącą ogólnych założeń Strategii. Spotkanie zakończyło się deklaracją Ministerstwa na temat dalszej współpracy przy rozwijaniu dokumentu strategicznego; 13 stycznia 2011 - na XIII posiedzeniu GRSO zostały przedstawione przez przedstawicielki Ministerstwa informacje nt. stanu prac i udziału organizacji społecznych i obywatelskich w przygotowywaniu Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego. OFOP zgłosił uwagi dotyczące terminu i formy rozpoczęcia konsultacji z organizacjami pozarządowymi oraz odnoszące się do zbytniego akcentowania w Strategii zmian legislacyjnych, kosztem skupienia się na realnych działaniach i wykorzystaniu istniejących już możliwości; 6 maja 2011 – odbyło się robocze spotkanie w ramach Stołecznego Centrum Współpracy Obywatelskiej, na którym OFOP przedstawił problemy w założeniach Strategii Kapitału Społecznego w obszarze celu drugiego SRKS dotyczące dialogu obywatelskiego; 10 maja 2011 – udział przedstawicieli OFOP-u w konferencji MKDiN, w której Ministerstwo przedstawiło projekt Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego; 19-20 maja 2011 - w ramach prac Izby Przedsiębiorstw Społecznych prowadzonej przez OFOP przygotowane zostały uwagi do obszaru wspierania ekonomii społecznej; 20 maja 2011 – odbyło się spotkanie konsultacyjne organizowane przez MKDiN i MPiPS, poświęcone II obszarowi Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego: Współdziałanie i partycypacja społeczna. Przedstawiciele OFOP-u dokonali wstępnego przedstawienia wypracowanych dotychczas uwag oraz wzięli udział w dyskusji z innymi reprezentantami organizacji pozarządowych i partnerów społecznych. 1. Uwagi ogólne Pozytywnie oceniamy przyjętą definicję kapitału społecznego, jakkolwiek jest ona nieco odmienna od tej zawartej w Raporcie „Polska 2030”. Wydaje się, że uwzględniając punkt widzenia szeroko rozumianych organizacji społeczeństwa obywatelskiego logicznie i kompleksowo oddaje treść pojęcia. Wydaje się jednak, że część ogólnych założeń dotyczących Strategii wymaga doprecyzowania lub korekty. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 3 Ograniczenie obszarów działania strategii uzasadnione tajemniczym „kluczem rozwoju społecznego” oraz „akceptacją partnerów”, nie poparte żadnym logicznym wywodem, ani odwołaniem do wyników badań – przekreśla horyzontalny charakter strategii. Staje się ona de facto sektorową strategią rozwoju kultury z akcentem edukacji obywatelskiej. Cel główny strategii: Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno-gospodarczym sformułowany jest niepoprawnie. Kapitał społeczny nie jest bytem fizycznym, ani prawnym, więc nie może mieć udziału w rozwoju. W procesach rozwojowych kapitał społeczny pełni rolę katalizatora – wpływa na tempo rozwoju nie biorąc w nim udziału. Poprawne sformułowanie mogłoby brzmieć np.: „Zwiększenie efektywności rozwojowej poprzez wzrost kapitału społecznego”. Odnośnie szczegółów redakcyjnych: konieczne jest uporządkowanie nomenklatury i zamieszczenie słownika znaczeń używanych terminów. W obecnym tekście spotyka się sporo terminów specjalistycznych, niestosownych w powszechnym języku (potencjał kapitału społecznego, komunikatywność, kreatywność, edukacja formalna, nieformalna, pozaformalna, dialog społeczny, dialog obywatelski, działania społeczne, działania obywatelskie itp.). Niektóre terminy jak np. „kompetencje” używane są w różnych znaczeniach: W przypisie 36 na str. 34 „kompetencje są definiowane (...) jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednio do sytuacji” za Zaleceniem Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006, a w wielu miejscach tekstu pojawia się zbitka „postawy i kompetencje” wskazująca na inną wartość znaczeniową „kompetencji”, nigdzie precyzyjnie nie określoną. 1. System zarządzania Ponieważ na władzach publicznych spoczywa odpowiedzialność za zarządzanie procesami rozwoju, szczególnej uwagi wymagają relacje władza publiczna – obywatele oraz relacje między jednostkami tworzącymi strukturę władz. SRKS w dużym stopniu odnosi się do zadań (interwencji) administracji nie biorąc pod uwagę możliwości i potencjalnej roli inicjatyw obywatelskich, środowisk lokalnych i koncentrując się na instrumentach prawno-finansowych (momentami wręcz proponując konkretne nazwy ustaw). Strategia, która ma za zadanie zwiększenie zaufania między obywatelami (i ich organizacjami) a administracją, mająca za zadanie wspieranie partycypacji obywatelskiej i dialogu obywatelskiego, w istocie ogranicza rolę obywateli i partnerów społeczno-ekonomicznych do odbierania działań administracyjnych. System zarządzania, szczególnie na poziomie całej SRKS, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 4 jest silnie zcentralizowany i pozbawiony czynnika społecznej kontroli1. Federacja zgłasza zdecydowany sprzeciw wobec planowanego układu komitetów i zespołów zadaniowych, mających monitorować realizację wszystkich strategii horyzontalnych, w tym Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego. Wskazanie wśród instytucji jedynie organów władzy pokazuje, że prawdziwą intencją Rządu nie jest partnerski system sprawowania władzy, lecz pozostawienie jej pod ścisłą kontrolą Rady Ministrów. Dodatkowo zwracamy uwagę na brak wyraźnie zarysowanych instrumentów prawno-instytucjonalnych, dzięki którym MKiDN będzie koordynować realizację SRKS i egzekwować jej wykonanie przez pozostałe, wpisane w Strategię, resorty. Obszary działania różnych strategii w wielu miejscach pokrywają się, co oznacza skomplikowany schemat uzgodnień, koordynacji, kooperacji. Niewydolność tak zaprojektowanego systemu jest ewidentna już na etapie budowania poszczególnych strategii. Trudno wyobrazić sobie skuteczne ich realizowanie na poziomie operacyjnym, tym bardziej, że przewidzieć należy równoczesne, równoległe działanie programów operacyjnych wspieranych z funduszy europejskich z odrębnym systemem zarządzania, koordynacji, monitoringu, ewaluacji itp. Należałoby zastanowić się nad kumulacją 9 strategii rozwojowych, najlepiej do jednego dokumentu mającego charakter Narodowego Planu Rozwoju, który obejmowałby zarówno programy realizowane z europejskim wsparciem jak i finansowane z innych źródeł. Ułatwiłoby to i uprościło zarówno przygotowanie jak i realizację zaplanowanych przedsięwzięć. Zaangażowanie partnerów społeczno-gospodarczych (w rozumieniu Unii Europejskiej są to związki zawodowe, organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe oraz środowiska akademickie) zdecydowanie poprawi jakość wypracowywanych decyzji i zapewni kontrolę obywatelską. Trzeba to wyraźnie podkreślić, gdyż obecny poziom monitoringu programów operacyjnych unijnej perspektywy finansowej 2007-2013 oraz innych dokumentów strategicznych budzi wątpliwości co do roli strony społecznej (np. rola partnerów w komitetach monitorujących i podkomitetach na poziomie lokalnym, umocowanie Komitetu Monitorującego PO FIO jedynie jako ciała doradczego). 2. Miejsce wśród innych dokumentów strategicznych Zastrzeżenia Federacji budzi odniesienie SRKS do innych dokumentów strategicznych. W tym – jeżeli chodzi o omawiany przez nas fragment – do pozostałych strategii horyzontalnych, jak Strategia Sprawne Państwo (której zapisy odwołują się, jak się wydaje, do innej filozofii dialogu obywatelskiego), czy Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki. SRKS ma niejako horyzontalny charakter w stosunku do pozostałych 8 1 Aczkolwiek zdajemy sobie sprawę, że jest to poważne niedopatrzenie całego systemu monitorowania 9 strategii horyzontalnych. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 5 strategii i powinna w sposób istotny warunkować określone działania w innych strategiach. Federacja wyraża niepokój o spójność całego planowania strategicznego, czego dowodem jest brak strategii długo- i średnio-okresowej, z których powinny wynikać projekty strategii horyzontalnych. Federacja zgłasza także wątpliwości dotyczące relacji (czy raczej ich braku) SRKS z tak ważnym, jak się wydaje z punktu widzenia zmiany społecznej i systemu wdrażania funduszy unijnych dokumentem, jakim jest Krajowy Program Reform. Deficytem SRKS jest również brak wyraźnego określenia sposobu finansowania poszczególnych działań. Może to oznaczać, że mimo ogólnych deklaracji, podejmowane będą z SRKS tylko te działania, które zostaną określone w innych dokumentach, co może oznaczać, iż koncepcja zintegrowanego systemu wsparcia kapitału społecznego okaże się dokumentem realizowalnym tylko w części. Diagnoza powinna prowadzić do wypracowania modelu sprawowania władzy sprzyjającego tworzeniu kapitału społecznego. Powinien on obejmować w szczególności: rozwiązania ustrojowe, mechanizmy wyborcze, podział kompetencji, sposób zarządzania, procedury planowania strategicznego, udział obywateli i interesariuszy w procesach rządzenia i świadczenia usług, instytucje wielostronnego, partnerskiego dialogu, mechanizmy konsultacji i współpracy w różnych dziedzinach. Modelowi powinien towarzyszyć opis wdrożenia obejmującego nie tylko rozwiązania legislacyjne, ale także sekwencję działań, szkolenia, treningi, monitoring, nadzór i system korygowania błędów. Działania wdrożeniowe powinny być adresowane do wszystkich stron zaangażowanych w proces – przedstawicieli władz, urzędników, obywateli i interesariuszy i operować różnymi instrumentami ( włącznie z akcjami społecznymi i zbiorową psychoterapią gdyby zaszła taka potrzeba). Autorzy Strategii czują się wprawdzie zwolnieni z obowiązku wnikania w zagadnienia związane z usprawnieniem funkcjonowania państwa, przypisując tę kompetencję strategii „Sprawne państwo”, lecz lektura projektu tego dokumentu wskazuje, że „Sprawne państwo” ma kłopoty z ustaleniem przyszłościowego modelu funkcjonowania administracji, nie mówiąc już o jakiejkolwiek analizie funkcjonowania państwa z perspektywy potrzeb tworzenia kapitału społecznego. 3. Analiza dotychczasowych doświadczeń Wątpliwości budzi również odwołanie się do „doświadczenia MPiPS (...) w ramach PO KL i PO FIO”. Zdaniem Federacji doświadczenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, szczególnie jeśli chodzi o Program Operacyjny Kapitał Ludzki, a także nowe formy funkcjonowania Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich nie są jeszcze wystarczająco zewaluowane, aby mogły być traktowane jako dobre praktyki. Niewątpliwie wiele pracy wykonano, wiele doświadczeń zebrano, jednak trzeba dobrze przyjrzeć się efektom projektów systemowych, zanalizować skutki przeprowadzonych konkursów, zanim się te doświadczenia przyjmie jako wyznaczniki strategii Państwa do 2020 roku. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 6 4. Proponowane wskaźniki Jeśli chodzi o wskaźniki, to ogólna refleksja Federacji jest taka, że zaproponowane wskaźniki nie mierzą zmiany w zakresie danego wyzwania dla kapitału społecznego, celu operacyjnego ani priorytetu. Zdajemy sobie sprawę z wyzwania, jakim jest określenie wskaźników dla Strategii, jednak naszym zdaniem, oprócz spełniania przez nie wymogów metodologicznych w zakresie historyczności, policzalności itd., powinny one odpowiadać na pytanie, na ile cele strategiczne oraz kierunki działań są realizowane w trakcie wdrażania SRKS. 2. Uwagi do priorytetów i kierunków działań celu operacyjnego 2 Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych z dużym uznaniem odnosi się do systemu kierunków działań wyznaczonych w ramach 2 celu operacyjnego. Podział na trzy priorytety: Wspieranie mechanizmów współpracy instytucji publicznych z obywatelami, Rozwój i wzmacnianie zorganizowanych form aktywności obywatelskiej, Wzmocnienie integracji i solidarności społecznej wydaje się wyczerpywać obszar tego priorytetu. Kierunki działań – według nas – również w dużym stopniu odpowiadają na zapotrzebowanie społeczne z trzema jednak wyjątkami (opisane są one szczegółowo w tabelach konsultacyjnych). Kierunek działań 2.1.2. niepotrzebnie ogranicza formy partnerstwa i współpracy jedynie do działań służących „przekazywaniu realizacji zadań publicznych”. W priorytecie 2.3.: 1. brakuje kierunku działań (proponujemy numer 2.3.1), który wspierałby rozwój przedsiębiorczości społecznej w obszarach nie dotyczących przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu i zawodowemu, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 7 2. priorytet 2.3.2 już jako 2.3.3. powinien być rozszerzony do wspierania przestrzegania praw obywatelskich OFOP, zgodnie ze swoimi celami statutowymi, postanowił odnieść się do tych kwestii poruszonych w projekcie Strategii, które dotyczą całości działań obywatelskich bądź sektora pozarządowego jako takiego. 3. Uwagi do planowanych działań Najwięcej uwag Federacja składa do merytorycznych zapisów planowanych działań. Dotyczą one zarówno zapisów w głównym dokumencie SRKS, ale także, a może przede wszystkim, w załączniku 2 do SRKS „Zastosowanie instrumentów wdrożeniowych w SRKS”. Nasze uwagi przedstawiamy w tabelach konsultacyjnych (z zapisami zgłoszonymi w ramach konsultacji). Priorytet Strategii 2.1. Wspieranie mechanizmów współpracy instytucji publicznych z obywatelami. Numer Fragment SRKS Proponowane zmiany uwagi 2_1_1 1 Uzasadnienie Wzmocnienie i upowszechnienie mechanizmów dialogu obywatelskiego wdrożenie stałego mechanizmu monitorowania dostępu obywateli do informacji publicznej oraz jakości dostępnej informacji publicznej; nowelizacja istniejących regulacji prawnych, w tym ustawy o dostępie do informacji publicznej na podstawie wyników prowadzonego monitoringu; wsparcie projektów zwiększających dostęp obywateli do informacji Wykreślić te zapisy lub przenieść je do celu operacyjnego 3, w zamian zamieścić propozycję wg uwagi nr 2_1_1(2). Priorytet w pierwszym podpunkcie mówi o wzmocnieniu dialogu obywatelskiego poprzez ułatwianie obywatelom dostępu do informacji publicznej. Jakkolwiek DIP jest bardzo ważnym i wciąż sprawiającym trudności w realizacji obszarem w praktyce polskich instytucji publicznych, zdaniem Federacji nie jest najważniejszym elementem całego procesu, lecz raczej wymogiem formalnym, który musi być spełniony w państwie prawa i nie musi być zapisywany w strategii. Autorzy wychodzą z założenia, że dostęp do informacji publicznej – wraz z kontrolą społeczną Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 8 publicznej i upowszechniających różne formy kontroli społecznej działań administracji publicznej. 2 3 – jest fundamentem dialogu. Jednak w proponowanych działaniach podejmują tylko wątek dostępu do informacji publicznej. Wsparcie rozwoju obywatelskich instytucji kontroli społecznej i przygotowanie rozwiązań pozwalających obywatelom egzekwowanie prawa w działalności instytucji administracji publicznej i przedsiębiorstw. nowelizacja istniejących regulacji prawnych służąca wprowadzeniu obligatoryjnych konsultacji społecznych i innych form dialogu obywatelskiego w sprawach istotnych z punktu widzenia obywateli; rozwiązania te powinny stanowić spójny system dialogu obywatelskiego na poziome krajowym, rządowym i lokalnym. ujednolicenie zasad konsultacji społecznych i wprowadzenie ich wymogu (poza jasno określonymi wyjątkami) pod karą unieważnienia podjętej decyzji/ przyjętych rozwiązań To właśnie nie tylko dostęp do informacji publicznej, który działa stosunkowo dobrze (przewiduje np. prawne sankcje za odmowę udzielenia informacji), a skuteczność interwencji obywatelskiej, tzn. na ile ujawnione nieprawidłowości zostają naprawione, decyduje o budowie kapitału społecznego ma kluczowe znaczenie. Zwiększenie dostępu do informacji publicznej bez mechanizmu zwiększenia wpływu obywateli na zmiany w wyniku ujawnianych nieprawidłowości może tylko zmniejszać zaufanie do instytucji publicznych, a tym samym kapitał społeczny. Co prawda sami autorzy twierdzą w uzasadnieniu, że organy administracji powinny mieć możliwość we własnym zakresie dobierać metody konsultacji, chcą jednak dookreślić obszary, gdzie ciała dialogu i konsultacje społeczne powinny być obligatoryjne. Współpraca i dialog obywatelski, które są podejmowane jedynie z nakazu prawa (zawsze dla chętnych znajdą się metody, aby przemienić procedury w działania pozorne), budzą poważne wątpliwości dotyczące skuteczności. Chodzi raczej o wprowadzenie obligatoryjnych konsultacji (z Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 9 możliwością wyłączenia niektórych decyzji i obszarów spod konieczności ich obowiązywania) i możliwości zaskarżenia decyzji/przyjętych rozwiązań, o ile konsultacje nie były przeprowadzone zgodnie z zasadami. wzmocnienie roli form dialogu obywatelskiego jako jednej z metod konsultacji społecznych – doprecyzowanie ich funkcji i określenie kompetencji (decyzyjnych, nadzorczych, monitorujących) podjęcie działań na rzecz spójnego systemu dialogu obywatelskiego na poziome krajowym, rządowym i lokalnym. nowelizacja istniejących regulacji prawnych w celu wprowadzenia instrumentów ułatwiających obywatelom udział w stanowieniu prawa oraz przygotowanie i upowszechnienie tych instrumentów; w szczególności dotyczy to wzmocnienia inicjatywy uchwałodawczej obywateli na poziomie lokalnym. zwiększenie udziału obywateli w procesie stanowieniu prawa i dookreślenie form instytucjonalnych tego udziału. To, co wydaje się niesłychanie ważne (wynika to z badań ewaluacyjnych konsultacji społecznych przeprowadzonych na zlecenie MPiPS), to większe włączenie w proces konsultacji (m.in. przez dookreślenie zadań i umocowanie prawne) ciał dialogu obywatelskiego, które w tej chwili pełnią w dużym stopniu role fikcyjne. Jednak najważniejszym punktem, który zawiera sie w propozycji SRKS, jest działanie na rzecz spójnego systemu dialogu obywatelskiego i w tej kwestii popieramy propozycję autorów SRKS. Nie jest jasna intencja ułatwiania obywatelom udziału w procesie stanowienia prawa. Zdaniem Federacji problemem jest brak określonych procedur udziału w stanowieniu prawa. Nie chodzi o to aby, było łatwiej wpływać na proces stanowienia prawa, ale by zapewnić obywatelom wpływanie na proces legislacyjny w sposób określony. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 10 wypracowanie rozwiązań zwiększających udział obywateli w debacie na temat przeznaczania środków publicznych w tym przeznaczania części budżetu (tzw. budżet partycypacyjny) na cele określone przez samych zainteresowanych Niesłychanie ważnym elementem udziału obywateli w życiu publicznym jest ich włączenie w planowanie strategiczne, w tym w myślenie o lepszym wydatkowaniu publicznych pieniędzy. Wydaje się, że taka formą może być – uznana przez Rząd za ważną w Pakcie dla Kultury - idea budżetów partycypacyjnych. wsparcie edukacji w zakresie metod i narzędzi dialogu obywatelskiego oraz przygotowania facylitatorów debat publicznych; wsparcie roli dialogu obywatelskiego i debat publicznych w życiu społeczno-politycznym Edukacja z zakresie metod i narzędzi dialogu obywatelskiego to tylko jeden, choć bardzo ważny, wymiar przywracania roli debaty publicznej. Dlatego trzeba do zagadnienia podejść szerzej wspierając nie tylko edukację, ale także już istniejące ciała dialogu i podejmowane przez różne instytucje inicjatywy oparte na debacie publicznej (np. różnego rodzaju kongresy). W tym kontekście przygotowywanie facylitatorów debat publicznych sugeruje raczej powstanie nowego, finansowanego ze środków publicznych zawodu, niż rozwiązanie problemu. wsparcie projektów popularyzujących kulturę dialogu i realizujących wysokiej jakości debaty publiczne. wsparcie projektów realizujących wysokiej jakości debaty publiczne i branie pod uwagę efektów tych dyskusji w procesie podejmowania decyzji. W miarę rozwoju debaty publicznej wsparcie również inicjatyw popularyzujących kulturę dialogu. Wsparcie projektów popularyzatorskich jest konieczne, aby nie doszło jedynie do finansowania kolejnych dobrych, choć nikomu niepotrzebnych, konferencji. Odbudowa debaty publicznej w Polsce wymaga znacznie więcej, niż tylko promocji. Efekty debaty (prawdziwej szerokiej debaty publicznej, z udziałem wielu środowisk, liderów, autorytetów oraz po prostu zainteresowanych obywateli) Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 11 powinny być uwzględniane w decyzjach organów władzy. zintegrowanie istniejących instytucji dialogu społecznego i obywatelskiego na poziomie rządowym. wzmocnienia dialogu społecznego i obywatelskiego na poziomie rządowym oraz podjęcie działań na rzecz integracji różnych form dialogu. Słabością dialogu w Polsce nie jest podział na dialog społeczny i obywatelski, ale słabość obu tych dialogów, co zresztą w SRKS zostało dobrze udokumentowane. Próby instytucjonalnego zintegrowania obu dialogów niekoniecznie muszą doprowadzić do pozytywnych efektów. Dlatego należy przede wszystkim wzmocnić dotychczasowe formy dialogu i podjąć działania na rzecz ich naturalnego współdziałania. Takie naturalne procesy obserwujemy np. na poziomie Komitetu Koordynacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, gdzie dzięki wspólnej inicjatywie organizacji pozarządowych i partnerów społecznych powstała Grupa robocza ds. społeczeństwa obywatelskiego (uznana przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny za dobrą praktykę w skali całej Unii Europejskiej). Celem takiej integracji nie powinno być zintegrowanie instytucjonalne dotychczasowych ciał dialogu, ale być może powołanie Krajowej Rady Społeczno-Ekonomicznej. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 12 2_1_2 Wspieranie rozwoju partnerstwa i innych form współpracy służących przekazywaniu realizacji zadań publicznych obywatelom Wspieranie rozwoju partnerstwa i innych form współpracy administracji publicznej z organizacjami społecznymi Zawężenie współpracy jedynie do działań służących przekazywaniu realizacji zadań publicznych ogranicza możliwości współdziałania, a tym samym partnerstwa. nowelizacja istniejących regulacji prawnych służąca wprowadzeniu do porządku prawnego formuły partnerstwa publiczno-społecznego i jej upowszechnienie w administracji publicznej i organizacjach obywatelskich; Wypracowanie rozwiązań wzmacniających dotychczasowe praktyki partnerstwa publicznospołecznego i jej upowszechnienie w administracji publicznej i organizacjach obywatelskich; Wydaje się, że ciągle nie ma przekonywujących argumentów, iż wprowadzenie partnerstwa publiczno-społecznego do porządku prawnego jest konieczne do rozwoju tej formy współpracy, dlatego wydaje się, że szerokie potraktowanie tematu – nie przesądzające ostatecznie o zmianach legislacyjnych, będzie tu na miejscu. wspieranie zadań publicznych realizowanych w partnerstwach publiczno-społecznych; promowanie dobrych praktyk w sferze powierzania zadań publicznych obywatelom i standardów współpracy między administracją publiczną a organizacjami obywatelskimi; Bez uwag inicjowanie, wspieranie i promowanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie powierzania realizacji zadań publicznych obywatelom; Bez uwag wprowadzenie prawnego obowiązku tworzenia i realizacji programów rozszerzenie obowiązywania zapisów ustawy o działalności pożytku publicznego, w tym w Ustawa nakłada na JST wiele obowiązków dotyczących współpracy z organizacjami, z których Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 13 współpracy z organizacjami społecznymi w administracji rządowej; szczególności prawnego obowiązku tworzenia i realizacji programów współpracy z organizacjami społecznymi w administracji rządowej, czy tworzenia wsparcie edukacji przedstawicieli wsparcie edukacji przedstawicieli administracji administracji publicznej i organizacji publicznej i organizacji społecznych w zakresie społecznych w zakresie lepszego lepszych form współpracy, w tym szczególne wykorzystania istniejących instrumentów wsparcie dla osób działających w ciałach dialogu zlecania zadań publicznych organizacjom obywatelskiego obywatelskim; wypracowanie i upowszechnianie standardów realizowanych zadań publicznych oraz mechanizmów monitorowania świadczonych usług z udziałem Drugą część zdania wykreślić obywateli; zmiany obowiązujących regulacji prawnych umożliwiające poszerzenie zakresu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. Uznanie umów społecznych jako ważnej zasady współdziałania władzy i obywateli na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym zwolnione są organy administracji centralnej – np. opracowanie szczegółowych sposobów konsultowania projektów aktów prawa. Wydaje się, że należy w jak największym stopniu ujednolicić zasady współpracy na różnych szczeblach administracyjnych. Współpraca partnerska między administracją a organizacjami pozarządowymi wymaga działań edukacyjnych nie tylko w obszarze instrumentów zlecania zadań. Szczególną uwagę należy położyć na wsparcie edukacyjne osób, które reprezentują obie strony w zinstytucjonalizowanych ciałach dialogu obywatelskiego takich, jak komitety monitorujące, rady działalności pożytku publicznego itp. Jest ona elementem planowania działań w priorytecie 2.3 Podpisany w maju 2011 r. przez Rząd Pakt dla Kultury pokazuje, że stosowana w różnych krajach zasada partnerstwa jako podstawy dobrego rządzenia może stać się sposobem na budowanie zaufania i współpracy między obywatelami i ich Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 14 organizacjami a administracją publiczną Zapewnienie organizacjom pozarządowym zgodnie z zasadą pomocniczości równych szans w dostępie do środków na realizację zadań publicznych. 2_1_3 Wynikająca z konstytucyjnej zasady pomocniczości warunkowe pierwszeństwo realizacji zadań publicznych i rozwiązywania problemów przez samych obywateli powinna być realizowana przynajmniej przez wyrównanie szans w dostępie do środków publicznych z instytucjami publicznymi. Zwiększenie wykorzystania zasobów lokalnych instytucji publicznych dla rozwijania aktywności obywatelskiej promowanie dobrych praktyk w zakresie wspierania aktywności obywatelskiej przez lokalne instytucje publiczne i ich współpracy w tym zakresie; Bez uwag wspieranie i promowanie innowacyjnych projektów animowania i prowadzenia współpracy między lokalnymi instytucjami publicznymi służącej rozwijaniu aktywności obywatelskiej; Brak uwag Brak punktu Dodanie punktu: Wspieranie i promowanie udostępniania przestrzeni publicznej i majątku publicznego dla aktywności obywatelskiej. Podstawową formą wsparcia dla oddolnych inicjatyw obywatelskich powinno być udostępnianie przestrzeni publicznej i majątku publicznego do wykorzystania dla dobra wspólnego Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 15 Brak uwag wspieranie partnerskich projektów samorządów lokalnych i organizacji obywatelskich w zakresie wykorzystywania przestrzeni publicznych dla aktywności obywatelskiej; wspieranie edukacji pracowników instytucji samorządowych odnośnie do współpracy z obywatelami; zmiany istniejących przepisów w celu usunięcia ograniczeń w dostępie obywateli do przestrzeni publicznych. wykreślić Nie wydaje się, aby na poziomie SRKS należało myśleć o edukacji pracowników – raczej działaniach skierowanych do decydentów. zmiany istniejących przepisów w celu usunięcia ograniczeń w dostępie obywateli do przestrzeni publicznych, w tym w przekazywaniu publicznego majątku na cele społeczne. Priorytet strategii 2.2. Rozwój i wzmocnienie zorganizowanych form aktywności obywatelskiej 2_2_1 Ułatwianie działalności organizacjom obywatelskim poszerzenie regulacji prawnych o nowe formy i narzędzia prowadzenia zorganizowanej aktywności obywatelskiej; deregulacja przepisów prawnych tak, aby umożliwić zgodną z prawem działalność organizacji pozarządowych. Wydaje się, że poszerzenie regulacji prawnych nie wpłynie znaczącą na zwiększenie sie możliwości działania obywateli, problemem nie jest brak przepisów, ale ich nadmiar, np. przepisów dotyczących danych osobowych, informacji publicznej, przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy, które nakładają na organizacje obowiązki, których nie są one w stanie rzetelnie wypełnić. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 16 zmiany istniejących regulacji prawnych umożliwiające zróżnicowanie i uproszczenie wymogów prawnoinstytucjonalnych dotyczących prowadzenia działalności organizacji obywatelskich; zmiany istniejących regulacji prawnych umożliwiające zróżnicowanie i uproszczenie wymogów prawno-instytucjonalnych (w tym zasad prowadzenia księgowości) dotyczących prowadzenia działalności organizacji obywatelskich; Proponujemy w kwestii uproszczenia zaznaczyć w nawiasie proponowaną przez OFOP już od dłuższego czasu ideę uproszczenia księgowości dla organizacji o małym rocznym przychodzie. bieżący monitoring i ocena skutków stosowania prawa dla działalności organizacji obywatelskich, w tym także w zakresie zmian legislacyjnych wprowadzanych w ramach realizacji Strategii; wsparcie działań umożliwiających bieżący monitoring i ocenę skutków stosowania prawa dla działalności organizacji obywatelskich, w tym także w zakresie zmian legislacyjnych wprowadzanych w ramach realizacji Strategii; Wydaje się, że te działania wystarczająco dobrze są realizowane przez instytucje społeczeństwa obywatelskiego i to, co władza - zgodnie z zasadą pomocniczości - może zrobić, to jedynie wspomóc te działania. promowanie i wspieranie wolontariatu w różnych dziedzinach aktywności obywatelskiej, ze szczególnym uwzględnieniem promowania wolontariatu wśród osób 50+ i wolontariatu na terenach wiejskich; promowanie zaangażowania społecznego obywateli w różnych formach i w różnych grupach docelowych. Wydaje się, że promocji ze strony Państwa wymagają wszystkie formy zaangażowania społecznego, a nie tylko wolontariat (został on zresztą ujęty w punkcje 2.2.2.), który bez systematycznej działalności społecznej będzie niemożliwy lub nieskuteczny. Również wymienianie grup społecznych, w których szczególnie należy promować wolontariat, nie wydaje się słuszne. W sytuacji, gdy aktywność społeczna w Polsce jest naprawdę w zapaści, trzeba (wykorzystując być może model polaryzacyjno-dyfuzyjny) wesprzeć te środowiska, gdzie efekt będzie szybki i najbardziej widoczny. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 17 Bez uwag wsparcie projektów rozwijających i podwyższających kompetencje w zakresie zarządzania zasobami przedstawicieli organizacji obywatelskich. 2_2_2 Rozwijanie indywidualnej i korporacyjnej filantropii oraz wolontariatu zmiany regulacji prawnych w celu zwiększenia skuteczności oddziaływania istniejących instrumentów zachęcających do wspierania aktywności obywatelskiej; wsparcie działań organizacji pozarządowych na rzecz zwiększenia udziału środków z darowizn i ofiarności publicznej zmiany regulacji prawnych w celu wprowadzenia nowych instrumentów zachęcających do wspierania aktywności obywatelskiej; wypracowanie wraz ze środowiskiem biznesu i organizacjami pozarządowymi sposobów zachęcających do przekazywania darowizn i ofiarności publicznej wsparcie edukacji w zakresie wykorzystywania dotychczasowych i nowych mechanizmów finansowania aktywności obywatelskiej; zmiany regulacji prawnych w celu wprowadzenia mechanizmu finansowania, tworzenia i wykreślić wypracowanie z zainteresowanymi środowiskami propozycji zmian i działań (także w zakresie regulacji prawnych) w celu wprowadzenia Nie należy sądzić, że zmiany regulacji prawnych zmienią stosunek do istniejących mechanizmów wspierania aktywności obywatelskiej. Wydaje się, że jest to obszar, w którym aktywność muszą wykazać same organizacje pozarządowe w formie kampanii promocyjnych i konkretnych projektów edukacyjnych. Postulat mieści się w propozycji 2.2.2.(1) Uwaga dotyczy tylko faktu, iż proponowane zmiany powinny być wynikiem szerszej debaty Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 18 dokapitalizowania kapitałów wieczystych organizacji obywatelskich oraz wsparcie wdrażania tego mechanizmu; mechanizmu finansowania, tworzenia i dokapitalizowania kapitałów wieczystych organizacji obywatelskich oraz wsparcie wdrażania tego mechanizmu; zmiany regulacji prawnych w celu uproszczenia zbiórek publicznych i podatku VAT od charytatywnych SMSów; Bez uwag promowanie społecznej odpowiedzialności biznesu i upowszechnianie dobrych przykładów w tym zakresie. Bez uwag opracowanie dokumentu stanowiącego projekt długofalowej polityki w zakresie rozwoju wolontariatu w Polsce. promowanie i wspieranie wolontariatu jako zaangażowania społecznego w różnych dziedzinach aktywności obywatelskiej, stworzenie mechanizmów wspierania wolontariatu (w analogii np. do EVS czy Korpusu Pokoju) na rzecz wspierania udziału wolontariuszy w zaniedbanych obszarach naszego kraju i w ramach pomocy rozwojowej poza granicami wspieranie tworzenia mediów obywatelskich oraz takie przeorganizowanie mediów publicznych, ogólnopolskich i regionalnych, aby publicznej. Nie wydaje się zasadne przygotowywanie polityki Państwa w zakresie wolontariatu. Konieczne jest dalsze promowanie wolontariatu jako sposobu na aktywność obywatelską (a nie sposobu zdobywania doświadczenia zawodowego), a także powstanie nowych mechanizmów wsparcia wolontariatu na rzecz środowisk zaniedbanych zarówno w kraju, jak i za granicą. Pilną potrzebą jest stworzenie ram prawnych i systemu finansowania dla mediów obywatelskich. Stosunkowo niewielkie nakłady (kształtowane na Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 19 stały się sojusznikiem aktywności obywatelskiej wzór wielu rozwiązań z Europy Zachodniej) są realnym wsparciem dla medialnych inicjatyw obywatelskich. Priorytet strategii 2.3. Wzmocnienie integracji i solidarności społecznej 2_3_1 Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości społecznej jako sposobu rozwiązywania problemów społecznych przygotowanie propozycji rozwiązań dotyczących rozumienia ekonomii społecznej w kontekście prac nad nowym okresem programowania UE 2014-2020 Zamiast 2.3.2 (1) Ustawa o przedsiębiorczości społecznej ciągle jeszcze budzi kontrowersje w środowisku i warto w Strategii zapisać bardziej ogólny kierunek prac nad ukonkretnieniem definicji przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstwa społecznego, który oczywiście może przyjąć formę konkretnej ustawy wzmocnienie i promowanie samowystarczalności podmiotów ekonomii społecznej (w tym organizacji pozarządowych), w tworzeniu własności społecznej poprzez m.in. przekazywanie nieruchomości (pierwokup, bezpłatne użyczenie, obniżona cena) dla celów budowania przestrzeni publicznej i działalności społecznej traktowanie finansowania realizowanych usług publicznych jako formy wsparcia dla realizacji szerszych celów społecznych (budowania Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 20 instytucji, partnerów dla administracji) działania na rzecz zmiany obowiązujących regulacji prawnych umożliwiające poszerzenie zakresu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. Przeniesiony z 2.1.2 przygotowanie i wdrożenie bezzwrotnych i zwrotnych mechanizmów finansowania (pożyczek, kredytów i poręczeń, przekazywania mienia) przedsiębiorstwom społecznym i innych formom aktywizacji obywatelskiej, zawodowej i społecznej; Przeniesiony z 2.3.2 (1) Dodane są mechanizmy bezzwrotne oraz dodane jest „przekazywanie mienia”, które może być podstawą rozwoju przedsiębiorczości społecznej. przygotowanie i wdrożenie zwrotnych mechanizmów finansowania (pożyczek, kredytów i poręczeń) przedsiębiorczości społecznej oraz innych form aktywizacji zawodowej i społecznej; stworzenie wystandaryzowanego systemu wsparcia dla rozwoju ekonomii społecznej z możliwością certyfikowania działań przy zachowaniu niezależności i różnorodności poszczególnych instytucji wsparcia Przeniesiony z 2.3.2 (3). Wydaje się, że tworzący się system wsparcia, który budzi wiele kontrowersji wśród samych organizacji infrastrukturalnych, powinien się opierać na dowolności i proporcjonalności, zasadzie „tyle certyfikowania, ile wsparcia”. wypracowanie, przetestowanie i wdrożenie do polityk publicznych instrumentów oceny społecznej wartości dodanej przedsięwzięć Przeniesione z 2.3.2. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 21 ekonomicznych, w tym przedsiębiorstw społecznych; wypracowanie rozwiązań umożliwiających korzystanie z pracy wolontariuszy (emerytowanych ekspertów) w tym przy działalności gospodarczej podmiotów. podjęcie działań na rzecz wewnętrznej reformy sektora spółdzielczego w tym wypracowanie wraz z ruchem spółdzielczym rozwiązań prawnych umożliwiających rozwój tego typu aktywności gospodarczej. włączenie samorządów gminnych i powiatowych, jako kluczowych podmiotów programujących lokalne strategie działania (wraz z odpowiednimi środkami na planowane działania) oraz wspierania podmiotów ekonomii społecznej (ES) 2_3_2 Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości społecznej i innych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i zawodowemu Wspieranie przedsiębiorstw społecznych i innych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i zawodowemu przygotowanie i wprowadzenie nowych Wykreślić – odpowiedni zapis w 2.3.1 (1) rozwiązań legislacyjnych, w tym ustawy o Wydaje się, że tak jak w kierunku działań 2.3.1 chodzi o wspieranie przedsiębiorczości społecznej, tak w tym kierunku bardziej chodzi o wspieranie konkretnych przedsiębiorstw społecznych działających na polu przeciwdziałania wykluczeniu Ustawa o przedsiębiorczości społecznej ciągle jeszcze budzi kontrowersje w środowisku i warto w Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 22 przedsiębiorczości społecznej; Strategii zapisać bardziej ogólny kierunek prac nad ukonkretnieniem definicji przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstwa społecznego, który oczywiście może przyjąć formę konkretnej ustawy Wykreślić – zapis w 2.3.1 (4) przygotowanie i wdrożenie zwrotnych mechanizmów finansowania (pożyczek, kredytów i poręczeń) przedsiębiorczości społecznej oraz innych form aktywizacji zawodowej i społecznej; przygotowanie i wspieranie wdrażania – skorelowanego ze strategiami rozwoju długofalowego planu rozwoju przedsiębiorczości społecznej; włączenie samorządów wojewódzkich jako kluczowego podmiotu, w programowaniu i realizacji wsparcia i rozwoju przedsiębiorczości społecznej na terenie województw. stworzenie oraz wprowadzenie systemowych rozwiązań umożliwiających funkcjonowanie na zasadach partnerstwa publicznospołecznego, certyfikowanych Wykreślić włączenie samorządów wojewódzkich jako kluczowego podmiotu, w programowaniu i realizacji wsparcia i rozwoju przedsiębiorstw społecznych jako instrumentu integracji społecznej i zawodowej. Wykreślić Wydaje się, że z uwagi na zmianę systemu zarządzania Państwem i tworzenie horyzontalnych strategii, nie ma powodu tworzyć długofalowego planu rozwoju przedsiębiorczości społecznej. Powinien go zastąpić odpowiedni program operacyjny wynikający z SRKS. Wydaje się, że rola samorządu województwa w sferze spójności społecznej powinna uwzględniać rolę ekonomii społecznej w jej funkcji integracyjnej. Zapis w 2.3.1 Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 23 instytucji, wspierających infrastrukturalnie przedsiębiorczość społeczną w zakresie usług, szkoleń i doradztwa; przygotowanie i wdrożenie działań edukacyjnych dotyczących przedsiębiorczości społecznej, w tym edukacji dzieci i młodzieży poprzez praktyczną edukację przygotowania do przedsiębiorczości; przygotowanie i wdrożenie działań edukacyjnych dotyczących przedsiębiorczości i postaw społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem udziału uczniów w realizowaniu w pracy na rzecz szkoły i społeczności lokalnej (sklepik, recykling, spółdzielnia uczniowska) Edukacja dotycząca przedsiębiorczości w szkołach powinna opierać się na praktycznych podstawach. Być może punkt ten powinien zostać przeniesiony do celu 1 SRKS wypracowanie, przetestowanie i wdrożenie do polityk publicznych instrumentów oceny społecznej wartości dodanej przedsięwzięć ekonomicznych, w tym przedsiębiorstw społecznych; wsparcie projektów testujących i wprowadzających innowacyjne mechanizmy przeciwdziałania społecznemu i zawodowemu wykluczeniu. wsparcie obarczonych ryzykiem projektów testujących (eksperymentalnych) i wprowadzających innowacje społeczne w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania społecznemu i zawodowemu wykluczeniu. Pierwsza część przeniesiona do 2.3.1. Druga uzupełnione o znaną z EQUAL-a zasadę innowacyjności „może się nie udać”. opracowanie i wsparcie systemu wzajemnej pomocy dla instytucji integracji społecznej i zawodowej jako sposobu na przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom w integracyjnych przedsiębiorstwach społecznych (np. Funkcjonowanie przedsiębiorstw społecznych nastawionych na integrację społeczną i zawodową jest narażone na trudności zagrażające ich funkcjonowaniu. Wydaje się, że stworzenie systemu wsparcia może być ważnym elementem Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 24 spółdzielniach społecznych) zapewnienia im stabilności. uporządkowanie dotychczasowych praktyk wsparcia różnego typu instytucji integracji społecznej i zawodowej (ZPCH, CIS, ZAZ, WTZ itp) oraz czytelne określenie systemu ich instytucjonalnego wsparcia. 2_3_32 Wspieranie poradnictwa prawnego i obywatelskiego Wspierania przestrzegania praw obywatelskich wypracowanie mechanizmów gwarantujących realizację praw podstawowych obywateli (w tym realizacji zasad konstytucyjnych i europejskiej karty praw podstawowych) wraz z zainteresowanymi zostanie przeprowadzony całościowy przegląd systemu prawnego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów regulujących działalność społeczną, pod kątem ich celowości, a także faktycznych możliwości ich przestrzegania. Wiele z obowiązujących przepisów (np. ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ustawa o fundacjach i Prawo o 2 Po zmianie numeracji w SRKS 2_3_2 Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 25 stowarzyszeniach, ustawa o rachunkowości, ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu) nakładają na te społecznie działające instytucje obowiązki, które są nieracjonalne lub niemożliwe do spełnienia. wypracowanie – na poziomie działania systemowego i dobrych praktyk zasad realizacji idei pomocniczości administracji wobec obywateli i ich organizacji nowe rozwiązania legislacyjne umożliwiające wprowadzenie systemu wsparcia Państwa dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego; Bez uwag wsparcie tworzenia i wdrożenia systemu wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego; przygotowanie i wdrożenie powszechnego mechanizmu standaryzacji jakości usług poradniczych. Bez uwag obowiązek imiennych głosowań elektronicznych na wszystkich szczeblach władzy przedstawicielskiej z natychmiastowym udostępnieniem w Internecie Realna kontrola społeczna nad wybranymi przedstawicielami władzy najpełniej realizuje się w trakcie wyborów. Aby wybory były świadome, obywatele muszą wiedzieć jak, ich przedstawiciele głosują w trakcie kadencji. Tylko pełna elektronizacja wszystkich głosowań pozwala na taką wiedzę. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 26 nowelizacja ustawy medialnej wzmacniająca rolę organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego w mediach publicznych: organach nadzorczych, zarządczych i w programie Rozwijanie aktywności obywatelskiej może wspierać właściwa polityka mediów publicznych. Media powinny tej aktywności towarzyszyć, promować ją (m.in. poprzez tzw. patronaty medialne), opisywać, a w wielu wypadkach – współorganizować. Projekt ustawy Komitetu Obywatelskiego Mediów Publicznych, który według podpisanego przez Rząd Paktu dla Kultury ma być podstawą prac nad uporządkowaniem kwestii mediów publicznych, przedstawia różne instrumenty umożliwiające udział przedstawicieli zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w nadzorze nad mediami publicznymi. nowelizacja ustawy referendalnej wedle oczekiwań W polskiej praktyce obywatele nie mają realnej szansy na to, by doprowadzić do referendum. Z obywatelskich sformułowanych m.in. na jednej strony barierą jest wysoka liczba Kongresie Praw Obywatelskich w 2010 roku koniecznych podpisów; z drugiej - nawet zebranie podpisów nie gwarantuje przeprowadzenia referendum, gdyż zgodę na nie wyraża Marszałek Senatu. Nie ma nic bardziej podważającego wiarę obywateli we własne państwo, niż fikcyjne uprawnienia demokratyczne. Dlatego, w ślad za Kongresem Obywatelskim, proponujemy znowelizować ustawę o referendach, tak aby czynniki polityczne (np. Marszałek Senatu) nie miały wpływu na to, czy referendum się odbędzie. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000 Strona | 27 Proponuje się podział referendów na dwa typy: przeprowadzane samoistnie referenda ogólnopolskie po zebraniu zwiększonej do stanu obecnego liczbie podpisów (np. 750 tys.) oraz referenda - ogólnopolskie, regionalne i lokalne przeprowadzane wraz z wyborami do samorządów, parlamentarnymi i prezydenckimi. Do przeprowadzenia takiego referendum jest niezbędne zebranie 1% podpisów uprawnionych do głodowania na danym terenie. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Adres: ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel.: (22) 828 91 28, fax: (22) 828 91 29, e-mail: [email protected], www.ofop.eu NIP: 525-23-00-193, REGON: 015678615, KRS: 0000169795, Nr konta: 24 1500 1777 1217 7008 7698 0000