wyrok uzasadnienie - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa

Sygn. akt VI Ka 167/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 czerwca 2016 r.
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :
Przewodniczący: SSO Małgorzata Bańkowska
Sędziowie: SO Marek Wojnar (spr.)
SO Agnieszka Wojciechowska-Langda
Protokolant asystent sędziego Jakub Nasiłowski
przy udziale prokuratora Mariusza Ejflera
po rozpoznaniu dnia 28 czerwca 2016 r.
sprawy B. G., c. C. i H., ur. (...) w miejscowości B.-P.
oskarżonej o przestępstwo z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej
od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie
z dnia 21 października 2015 r. sygn. akt III K 46/15
zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżoną B. G. uniewinnia od popełnienia przypisanego jej czynu;
kosztami sądowymi w sprawie obciąża Skarb Państwa; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 516,60
zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz podatek VAT.
SSO Marek Wojnar SSO Małgorzata Bańkowska SSO Agnieszka Wojciechowska - Langda
Sygn. akt VI Ka 167/15
UZASADNIENIE
B. G. została oskarżona o to, że w okresie czasu od 13.09.2012 r. do 06.11.2012 r. w W. przy ul. (...), działając czynem
ciągłym, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła M. R. do
niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.585 zł, w ten sposób, że będąc sprzedawcą w kiosku ruchu nie
dokonywała stosownych procesów rejestracyjnych prowadzonych transakcji polegających na nie nabijaniu na kasę
fiskalną sprzedanych biletów komunikacji miejskiej, na szkodę w/w pokrzywdzonego, tj. o czyn z art. 286 § 1 w zw.
z art. 12 k.k.
Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi Południe w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2015
r., sygn. akt III K 46/15:
1. zmienił opis i kwalifikację prawną czynu zarzucanego oskarżonej w punkcie 1. aktu oskarżenia w ten sposób, że
przyjął, że oskarżona w okresie od 1 do 31 października 2012 r. będąc sprzedawcą w kiosku przy ul. (...) w W., działając
czynem ciągłym, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przywłaszczyła powierzone jej mienie w kwocie 1.585 zł
nie rejestrując w tym celu na kasie fiskalnej sprzedaży biletów komunikacji miejskiej, czym działała na szkodę M. R.
i przyjął, że czyn ten wyczerpuje dyspozycję art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
2. B. G. uznał za winną popełnienia czynu opisanego i zakwalifikowanego w punkcie 1. wyroku i za jego popełnienie,
na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art.12 k.k. skazał ją, a na podstawie art. 284 § 1 k.k. wymierzył jej karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności;
3. na podstawie art. 69 § l i 2 k.k. i art. 70 § l pkt l k.k. (w brzmieniach obowiązujących przed wejściem w życie ustawy
z dnia 20.02.2015 r.) wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby;
4. na podstawie art.72 § 2 k.k. (w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 20.02.2015 r.)
zobowiązał oskarżoną do częściowego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez wpłatę na rzecz M.
R. kwoty 360 zł;
5. na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. dowód rzeczowy w postaci zeszytu, w którym odnotowano dni pracy pracowników
kiosku ujawniony w wykazie dowodów rzeczowych nr Drz (...) pod pozycją 1. pozostawił w aktach sprawy;
6. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżoną od opłaty i ponoszenia pozostałych kosztów sądowych, w całości
przejmując je na rachunek Skarbu Państwa; zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 1.236 zł.
Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonej. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu:
1. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., które mogło mieć wpływ
na treść wydanego orzeczenia, poprzez całkowicie dowolną, w miejsce swobodnej, ocenę materiału dowodowego, w
szczególności wyjaśnień oskarżonej i przyjęcie, iż oskarżona działając w sposób świadomy, umyślny, nie dokonywała
rejestracji transakcji sprzedaży okresowych biletów (...) na kasie (...), podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie
materiału dowodowego wynika, że brak takich rejestracji mógł być wynikiem pomyłki bądź zapomnienia oskarżonej;
2. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, w szczególności
art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. polegające na całkowicie dowolnym ustaleniu, że kwota
gotówki nienabita na kasę (...), przyjętej od klientów dokonujących zakupu okresowych biletów (...), choć
nieuwzględniona w raportach kasowych, nie trafiała fizycznie do szuflady kasy fiskalnej, kasetki w podłodze czy
koperty na zapleczu, w których przechowywano w kiosku gotówkę, podczas gdy okoliczność taka nie znajduje
potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym;
3. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k.,
które mogło mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, polegające na przyjęciu, że B. G. postąpiła z powierzoną
jej do rozliczenia kwotą 1585,00 złotych jak właściciel, podczas gdy ustalenia takie nie znajdują potwierdzenia w
zgromadzonym materiale dowodowymi i są całkowicie dowolne.
W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od czynu zarzucanego jej w
pkt I aktu oskarżenia.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje.
Apelacja obrońcy oskarżonej nie jest pozbawiona słuszności i jej wniosek zasługuje na
uwzględnienie.
Apelacja podnosi trafne zarzuty obrazy przepisów postępowania dotyczących oceny dowodów i będącego ich pochodną
błędu w ustaleniach faktycznych, co miało wpływ na treść wyroku.
Na wstępie rozważań podnieść należy, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności
innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeśli tylko: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej
całokształtu okoliczności sprawy; stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na
korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego; jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego; a nadto
zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3
września 1998 r., sygn. V KKN 104/98, Prok. i Pr. 1999, z. 2, poz. 6, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia
2012 r., sygn. III KK 298/12, LEX nr 1232292).
Kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku wykazała, że Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy nie
sprostał tym wymogom, bowiem sprzecznie z regułą wynikającą z art. 410 k.p.k. nie uwzględnił całokształtu
okoliczności wynikających z ujawnionych na rozprawie dowodów. Taka fragmentaryczna i wyrywkowa analiza
materiału dowodowego jest oceną dowolną, dokonaną z obrazą art. 7 k.p.k. Poczynione oparciu o taką ocenę dowodów
ustalenia faktyczne są wadliwe.
Zauważyć przy tym należy, iż zaskarżony wyrok jest wewnętrznie sprzeczny co do oceny prawnej czynu przypisanego
oskarżonej. Akt oskarżenia w pkt I zarzucał oskarżonej popełnienie czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Sąd Rejonowy w ramach tego zarzutu przypisał oskarżonej dopuszczenie się sprzeniewierzenia mienia, a więc
kwalifikowanego typu przywłaszczenia określonego w art. 284 § 2 k.k. popełnionego w warunkach art. 12 k.k.,
natomiast wymierzył karę na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a więc statuującego podstawowy
typ przywłaszczenia, który zagrożony jest łagodniejszą sankcją, natomiast w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
stwierdził, że oskarżona swoim zachowaniem wypełniła znamiona oszustwa w czynie ciągłym - z art. 286 § 1 k.k. w zw.
z art. 12 k.k. Ta ostatnia kwalifikacja prawna nie mogła wchodzić w grę, bowiem już podczas pierwszego rozpoznania
sprawy w tym zakresie zostało przypisane oskarżonej przestępstwo o łagodniejszej kwalifikacji - z art. 284 § 2 k.k. w
zw. z art. 12 k.k., przy czym również wymierzono jej karę na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a wyrok Sądu
I instancji w odniesieniu do tego czynu został uchylony i sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, na skutek
apelacji wniesionej przez obrońcę na korzyść oskarżonej, bowiem apelacja prokuratora dotyczyła jedynie obrazy
prawa materialnego, polegającej na niepełnym wskazaniu znamion art. 12 k.k. w czynie przypisanym oskarżonej.
Niemożliwe było zatem przy ponownym rozpoznaniu sprawy orzeczenie na niekorzyść oskarżonej. Niezależnie jednak
od powyższego, jak wskazano, Sąd meriti przy ponownym rozpoznaniu sprawy dokonał rozbieżnych ocen prawnych
zachowania oskarżonej, przy czym w sytuacji sprzeczności między częścią dyspozytywną i motywacyjną prymat należy
przyznać rozstrzygnięciu, zawartemu w tej pierwszej, choć i ta kwalifikacja prawna zawiera dychotomiczną ocenę.
Powyższe mankamenty nie są jednak kluczowe dla uznania wadliwości zaskarżonego wyroku, jednakże dla pełności
wywodu nie można było o nich nie wspomnieć.
Jak już podniesiono na wstępie apelacja stawia zasadne zarzuty obrazy prawa procesowego, dotyczącego oceny
dowodów, które skutkowały błędnymi ustaleniami faktycznymi, mającymi wpływ na treść wyroku. Kontrola
odwoławcza zaskarżonego wyroku wykazała, że Sąd I instancji naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów, ocenił
je bez uwzględnienia całokształtu wynikających z nich okoliczności i w konsekwencji poczynił nie tylko błędne,
ale i wewnętrznie sprzeczne ustalenia co do winy oskarżonej. Stwierdził bowiem, że oskarżona nie rejestrując na
terminalu kasy fiskalnej części sprzedaży doładowań kart miejskich spowodowała stratę w wysokości 1585 zł na szkodę
pokrzywdzonego M. R., a jednocześnie uznał, że oskarżona tą kwotę przywłaszczyła. Sąd meriti fakt spowodowania
niedoboru i to w sferze dokumentacyjnej zupełnie opatrznie utożsamia z przywłaszczeniem mienia, nie wskazując
jakie dowody za tym przemawiają. Bezspornym jest bowiem, że istniała rozbieżność między raportem z systemu (...)
połączonego z kasą fiskalną, a raportem z terminala Mennicy. Wynika z niej, iż nie wszystkie transakcje wykazane
w raporcie terminala Mennicy o doładowaniu kart miejskich (zakupie biletów elektronicznych) były rejestrowane
w systemie (...) i na kasie fiskalnej, co skutkowało tym, iż kwota nabita na terminalu Mennicy przewyższała w
sumie kwotę nabitą na kasie fiskalnej o 1585 zł oraz ilość transakcji w systemie (...) i na kasie fiskalnej była
mniejsza niż na terminalu Mennicy. Sąd Rejonowy nie poczynił jednak ustaleń czy kwota, której brak stwierdzono
w wyniku porównania raportów w terminala Mennicy i sytemu (...) rzeczywiście nie znalazła się w kasie, a więc czy
mimo różnicy dokumentacyjnej w kasie brakowało gotówki. Jak bowiem wynika z wyjaśnień oskarżonej i zeznań
pracującej z nią w tym samym kiosku – świadka Z. Ż., każdorazowo, po skończonej pracy dokonywały zliczenia
gotówki w kasie oraz dokonywały wydruku z kasy fiskalnej, jednakże nie porównywały wydruku z rzeczywistym
stanem kasy. Z zeznań pokrzywdzonego M. R. oraz z zeznań jego brata – świadka R. S. wynika, że nie dokonywali
systematycznie sprawdzenia gotówki w kasie, pochodzącej ze sprzedaży biletów elektronicznych (doładowań kart
miejskich) i porównania jej stanu z raportami kasowymi. Z ich zeznań, podobnie jak z wyjaśnień oskarżonej, wynika,
że możliwe było otworzenie kasy, bez uprzedniej rejestracji transakcji sprzedaży na kasie fiskalnej. Przeprowadzone
ponownie postępowanie dowodowe nie dostarczyło dowodów, na podstawie których można by stwierdzić, że brak
rejestracji w/w transakcji w systemie (...) i na kasie fiskalnej równoznaczny był z brakiem wpłaty uzyskanej za nią
gotówki do kasy. Innymi słowy żaden z przeprowadzonych dowodów nie wykazał w sposób nie budzący wątpliwości,
że w kasie brakowało gotówki z tytułu sprzedaży biletów, których sprzedaż mimo zarejestrowania na terminalu
Mennicy nie została zarejestrowana w systemie (...) i na kasie fiskalnej. Przedmiotem przywłaszczenia mógł być
jedynie realny pieniądz, a nie różnica dokumentacyjna. Skoro nie sprawdzano systematycznie stanu gotówki w kasie
i nie porównywano go z codziennymi wydrukami z kasy fiskalnej to brak było podstaw do przyjęcia, że w kasie
brakowało gotówki i tą brakującą kwotę przywłaszczyła oskarżona. Podkreślić w tym miejscu należy, że oskarżona
została już wcześniej prawomocnie uniewinniona od zarzutu przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 3234,99 zł, przy
czym jak wynika z poczynionych przez Sąd meriti ustaleń kwota ta dotyczyła różnicy w stanie towarowym i nie była
związana z transakcjami z tytułu sprzedawanych w kiosku doładowań kart miejskich. Nie można ponadto wykluczyć,
że ów niedobór w pewnej części wynikał z nieprawidłowej praktyki drugiej sprzedawczyni – Z. Ż., polegającej na
przyjmowaniu zapłaty za sprzedany towar przy użyciu karty płatniczej i wpisywaniu do sytemu przyjęcia gotówki, co
skutkowało w zakresie tych transakcji brakiem gotówki w kasie.
Podnieść również należy, że Sąd Rejonowy w sposób dowolny uznał, oceniając wyjaśnienia oskarżonej, iż świadomie
nie dokonywała rejestracji w systemie (...) i na kasie fiskalnej transakcji sprzedaży doładowań kart miejskich,
rejestrowanych na terminalu Mennicy, podczas gdy stwierdzona sporadyczność takich sytuacji w dniach pracy
oskarżonej, w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, przy uwzględnieniu wieku oskarżonej i związanej
z tym naturalnej, mimo przeszkolenia, ograniczonej swobody w posługiwaniu się systemami informatycznymi, nie
pozwalała na wykluczenie pomyłki w tym zakresie. Gdyby jednak nawet założyć umyślność działania oskarżonej
w tej mierze to można by jedynie domniemywać, że nie rejestrowała ona w systemie (...) transakcji sprzedaży
biletów elektronicznych wykazywanych na terminalu Mennicy po to, aby otrzymaną z tego tytułu należność
przywłaszczyć. Domniemanie to wobec braku jakichkolwiek dowodów na to, że w kasie rzeczywiście brakowało
gotówki i jej zaboru dokonała oskarżona, nie może być w żadnym razie postawą uznania jej winy w tym zakresie.
Spowodowanie niedoboru wynikającego z porównania raportów z terminalu Mennicy z wydrukami z kasy fiskalnej
nie skutkuje odpowiedzialnością karną oskarżonej i może co najwyżej rodzić z jej strony odpowiedzialność cywilną,
jako pracownika, który nie dopełnił swoich obowiązków zawodowych.
Przedstawione wyżej okoliczności prowadzą do wniosku, iż rację ma apelacja podnosząc zarzut błędnego ustalenia
przez Sąd Rejonowy co do winy oskarżonej w zakresie przypisanego jej czynu i skutkują zmianą zaskarżonego wyroku
i uniewinnieniem oskarżonej od popełnienia tego czynu.
O kosztach sądowych w sprawie orzeczono na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k.
Jednocześnie na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 oraz § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22
października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801) orzeczono
o wynagrodzeniu za obronę urzędu oskarżonej w postępowaniu odwoławczym obejmującym podatek VAT.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł, jak w dyspozytywnej części wyroku.
SSO Małgorzata Bańkowska SSO Marek Wojnar SSO Agnieszka Wojciechowska-Langda