Spójność wychowania domu i szkoły

Elżbieta Bednarz
Spójność działań wychowawczych szkoły i domu rodzinnego
Podstawowym problemem rodziców i wychowawców jest kształtowanie właściwych
wzorców zachowań dzieci i młodzieży, co jest warunkiem prawidłowego rozwoju
społecznego oraz moralnego młodych ludzi. To rodzice winni zapewnić dziecku zaspokojenie
prymarnych potrzeb i umożliwić nabywanie różnorodnych doświadczeń, będących podstawą
życia i rozwoju. Od charakteru ich oddziaływań, stosowanych przez nich metod oraz form
zależy w dużej mierze to, jak będzie przebiegał rozwój dziecka.
Z aktualnej sytuacji społecznej i ekonomicznej, w jakiej żyje dzisiaj przeciętna
rodzina, wynika głównie potrzeba integracji jej oddziaływań z pozostałymi podmiotami
edukacyjnymi, które same do współpracy powinny dążyć. Postulat ten odnosi się przede
wszystkim do szkoły. Wszystko po to, aby móc spożytkować potencjał edukacyjny i
wychowawczy tkwiący bez wątpienia w rodzinie i szkole, w odniesieniu do ucznia.
Niezmiernie istotne są jednolite zasady postępowania wszystkich dorosłych w stosunku do
dziecka (ucznia). We wzajemnych kontaktach ważne jest, aby rodzice i nauczyciele byli
sprzymierzeńcami. Tylko razem można stworzyć właściwy klimat wychowawczy.
Współpraca szkoły z rodzicami jest warunkiem sukcesu dzieci i młodzieży.
Rozwój młodego człowieka przebiega właściwie, gdy relacje pomiędzy nauczycielami
i rodzicami są pełne wzajemnego zaufania i zgodności celów,
a wszystko to łączy
równowaga sił.
Na podstawie publikacji naukowych oraz badań prowadzonych na temat
współdziałania szkoły i rodziny (M. Winiarski, W. Segiet) można stwierdzić, że zdecydowana
większość nauczycieli i rodziców poddana sondażowi opinii w sprawie wzajemnej ich
współpracy, docenia jej znaczenie dla prawidłowego rozwoju dzieci. Właściwa współpraca z
rodzicami może okazać się wielką pomocą w likwidowaniu trudności w nauce i zachowaniu
dziecka. Ich udział jest niezbędny w chrześcijańskiej edukacji, ponieważ nauczyciele nie
mogą być jednymi wychowawcami i nauczycielami dziecka, co jest często sygnalizowane
rodzicom. Współdziałanie i uzgadnianie postępowania rodziców i nauczycieli, wzajemne
„utwierdzenie autorytetów” jest jedną z lepszych metod wychowawczych.
Przy współpracy szkoły i rodziny niezbędna jest wymiana informacji. Szkoła powinna na
bieżąco informować rodziców m.in. o:

Celach i zadaniach edukacji i wychowania (chrześcijańskiego) w szkole oraz
warunkach ich realizacji;

Stanie potrzeb w zakresie opieki i wychowania;

Prowadzonych działaniach nad doskonaleniem pracy szkoły; osiągnięciach w
zakresie
pracy
dydaktyczno-wychowawczej
i
opiekuńczej,
ich
uwarunkowaniach, napotykanych trudnościach i sposobach ich przezwyciężania.
Szkoła powinna również otrzymywać informacje od rodziców w zakresie: warunków i
organizacji życia dzieci w domu i najbliższym otoczeniu; stanie opieki i wychowania w
domu, trudnościach w tym zakresie, stosowanych formach i metodach; własnych pomysłach
dotyczących usprawnienia działalności opiekuńczo-wychowawczej szkoły itp.
Niezwykle pożądane są wzajemne działania wspomagające rodzinę i szkołę. W tym
zakresie szkoła chrześcijańska systematycznie organizuje szkolenia dla rodziców na temat
wychowania chrześcijańskiego, różnorodnych zagrożeń i innych, ważnych w procesie
wychowania dzieci i młodzieży, tematów. Często także rodzice, jako specjaliści:
psychologowie, lekarze, duszpasterze, terapeuci, prowadzą szkolenia i warsztaty dla innych
rodziców dzieci, uczęszczających do placówek chrześcijańskich, udzielają porad, propozycji
ciekawych inicjatyw wychowawczych. Od rodziców także wypływają propozycje, dotyczące
organizacji wolnego czasu wychowanków, wspólnych wyjazdów i obozów letnich, w których
biorą oni udział wspólnie z dziećmi i wychowawcami.
Omawiając rolę spójności działań szkoły i domu rodzinnego, nie sposób nie
wspomnieć o więziach rodzinnych, które są istotnym elementem systemu życia rodzinnego,
ponieważ podobnie jak struktura i wewnętrzna organizacja rodziny, wyznaczają zachowanie
jej członków. J. Szczepański szczególnie podkreśla emocjonalną rolę więzi, które w rodzinie
odznaczają się dużą siłą i dlatego są, jego zdaniem, najskuteczniejszymi regulatorami
zachowań1. To one, w szczególny sposób, ukierunkowują pełnienie ról społecznych (żony,
męża, matki, ojca). Warto wykorzystać działania szkoły w celu wzmacniania odpowiednich
więzi rodzinnych, a także relacji na odcinku: dom rodzinny – szkoła. Poprzez współpracę
istnieje szansa wzajemnego odkrywania siebie, dogłębnego poznawania, a też nawiązywania
właściwych reakcji emocjonalnych i społecznych.
Podsumowując, praktyka edukacji chrześcijańskiej zakłada ścisły związek pomiędzy
uczeniem się a chrześcijańskim wychowaniem, w pełnej harmonii i współpracy dwóch
środowisk wychowawczych, którymi są dom rodzinny i szkoła. Korelacja edukacji z
wychowaniem w chrześcijańskiej placówce edukacyjnej realizowana jest w jedności
integrowanych treści, a także poprzez organizację planowania procesu dydaktyczno1
Z. Tyszka, A. Wachowiak, Podstawowe pojęcia i zagadnienia socjologii rodziny, Wyd. Akademii Rolniczej
im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań 1997, s. 56.
wychowawczego. Szkoła współdziałając z rodzicami, urzeczywistnia wspólnie z nimi
działania, uwzględniane w Szkolnym Programie Wychowawczym. Jako przykład niech
posłużą następujące2:

Każdy z rodziców ma prawo uczestniczyć w życiu szkoły i klasy w wybranej i
zadeklarowanej dziedzinie, np. wychowawczej, kulturalnej, porządkowej,
gospodarczej.

Propozycje współpracy rodziców ze szkołą to udział w wycieczkach, imprezach
kulturalnych
itp.;
praca
na
rzecz
szkoły,
działalność
profilaktyczno-
wychowawcza.

Rodzice mają obowiązek uczestniczyć w zebraniach rodziców i w miarę
możliwości włączać się w działalność szkoły.
Spośród wspólnych działań szkoły i domu rodzinnego, organizowanych w zespole
szkół chrześcijańskich Samuel w Warszawie, wymienia się: wycieczki i wyjazdy kilkudniowe
poza miasto, obozy organizowane w ramach Royal Rangers, świętowanie w szkole (Święto
Plonów, Boże Narodzenie oraz Wielkanoc), oraz, na szczególną uwagę zasługujące,
Skautowskie Dni Integracyjne. Każdego roku szczególnej uwadze poddaje się także
organizację Dnia Rodziny, która obejmuje Dzień Dziecka, Dzień Mamy i Taty. Wspólnie z
rodzicami ustala się termin świętowania, miejsce oraz formę. Sprzyja to ścisłym,
pozytywnym więziom dzieci, rodziców oraz grona pedagogicznego.
2
Prawa i obowiązki rodziców wymienione w Programie Wychowawczym Chrześcijańskiej Szkoły Podstawowej
Samuel.