SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE

SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE

SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW
W DEKANACIE NOWSKIM W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ
Teraz pojedziemy do Płochocina. Jest to wieś oddalona od Górnej Grupy o 20
km. Pamiętajmy, że czeka nas droga powrotna, czyli w sumie do przejechania
będzie 40 km  Co Wy na to? Wspaniała wycieczka. W Płochocinie zwiedzimy
Sanktuarium Maryjne, zostawiając u stóp Przenajświętszej Matki Kościoła nasze
osobiste intencje.
Po drodze poznamy bardzo ciekawe miejsca !
Mapa 1 – szlak rowerowy Górna Grupa – Rulewo 12,6 km
Mapa 2 – szlak rowerowy Rulewo – Płochocin przez Bąkowo. Trasa wynosi około 7 km
Do Płochocina obieram trasę, która prowadzi po drogach bitych i asfaltowych,
ale są to drogi bardzo spokojne i za każdym niemal zakrętem czeka na nas jakaś
niespodzianka widokowa. Mapa, którą widzicie, składa się niejako z dwóch
etapów:
Pierwszy etap to Górna Grupa – Rulewo wynoszący około 13 km
Drugi etap to Rulewo – Płochocin wynoszący 7 km.
Foto: Rulewo skrzyżowanie, na którym skręcamy w lewo na Warlubie. W połowie drogi,
czyli w Bąkowie skręcamy przy folwarku w lewo w kierunku Płochocina.
PŁOCHOCIN
Parafia Świętego
Wawrzyńca
SANKTUARIUM MARYJNE
MATKI KOŚCIOŁA
Proboszcz: ks. Stanisław
Wilkowski, mgr teol.
Miejscowości: Bąkowo,
Bąkowski Młyn, Krzewiny,
Płochocinek
Odpust: Św. Wawrzyńca –
10 sierpnia
Matki Kościoła – drugi
dzień świąt Zesłania Ducha
Świętego
Porządek nabożeństw:
niedziele i święta: godz.
8.30, 10.30 święta
„zniesione”: godz. 10.30,
18.00 dni powszednie:
godz. 17.00 (zimą), 18.00
Parafia św. Wawrzyńca i Matki Kościoła w Płochocinie - do parafii należą
miejscowości: Bąkowo, Bąkowski Młyn, Krzewiny, Płochocin, Płochocinek.
Obecnie tereny te znajdują się w gminie Warlubie, w powiecie świeckim, w
województwie kujawsko-pomorskim.
Święty Wawrzyniec (zm. 10 sierpnia 258 w Rzymie) –
diakon i męczennik .
Wawrzyniec jest czczony jako patron ubogich, piekarzy,
kucharzy, bibliotekarzy. Uważano, że chroni od pożarów
i pomaga w chorobach reumatycznych i w
poparzeniach. Według legendy miał schodzić co piątek
do czyśćca, by wybawić choćby jedną duszę. Św.
Wawrzyniec jest patronem diecezji pelplińskiej.
Przedstawiany jest w dalmatyce; najczęściej trzyma
kratę (ruszt), na której był męczony i gałązkę palmy,
jako symbol swego męczeństwa.
Wawrzyniec był jednym z siedmiu diakonów Kościoła
rzymskiego za czasów papieża Sykstusa II.
Wawrzyniec był administratorem majątku Kościoła w
Rzymie. Miał równocześnie zleconą opiekę nad ubogimi.
Namiestnik rzymski liczył, że namową i kuszącymi
obietnicami, a w razie potrzeby katuszami, wymusi na
nim oddanie całego majątku kościelnego w jego ręce.
Wawrzyniec miał wówczas poprosić o kilka dni, aby
mógł zebrać "skarby Kościoła" i pokazać je
namiestnikowi. Kiedy nadszedł oznaczony dzień, diakon
zgromadził wszystką biedotę Rzymu, którą wspierała
gmina chrześcijańska. Miał przy tym wypowiedzieć
słowa: "Oto są skarby Kościoła!" Zawiedziony tyran
kazał zastosować wobec niego wyjątkową katuszę.
Walerian nakazał rozciągnąć go na żelaznych rusztach i
wolno podgrzewać i piec żywcem w ogniu. Wawrzyniec
miał się zdobyć jeszcze na słowa: "Widzisz, że ciało moje
jest już dosyć przypieczone. Obróć je teraz na drugą
stronę!".
Obecny masywny neogotycki kościół będący trzecią z kolei świątynią powstał w
1891.
W kościele obraz Matki Boskiej Łaskawej o dość wyraźnych cechach baroku,
prawdopodobnie autorstwa Bartłomieja Strobla (ok. 1591-1660) nadwornego
malarza Władysława IV.
Foto: Ołtarz główny a w nim obraz
Matki Bożej Płochockiej Łaskawej
Berło maryjne z obrazu ołtarza głównego zostało odzwierciedlone w herbie
Gminy Warlubie.
Wieś stanowiła przez wieki własność szlachecką wzmiankowaną po raz pierwszy
w 1350. O starym osadnictwie świadczą odkryte groby skrzynkowe. Parafia
erygowana była w II poł. XIV wieku. Wzmianki o kościele pochodzą kolejno z
1701, z 1886 – był on drewniany.
We wsi znajduje się zespół parkowo-pałacowy z II poł. XIX w. wpisany do rejestru
zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.
Historia
Płochocin jest wsią o bardzo odległej historii. Na wczesnosłowiańskie osadnictwo
wskazywały odnalezione tutaj już w XIX wieku kamienne groby skrzynkowe. Za
czasów krzyżackich należał do wójtostwa tczewskiego. Wielcy mistrzowie
krzyżaccy w 1350 i 1385 r. nadali Płochocin i okolice rycerskim rodom z rzadkim
przywilejem dziedziczenia w linii żeńskiej. Wskutek tego od 1469 r. wykupił te
ziemie starosta nowski Jan Jasiński. W rękach Jasińskich był aż do końca XVIII w.
Parafia płochocińska powstała w 2 poł. XIV w. poprzez wyłączenie jej z parafii w
Bzowie. Jej istnienie poświadcza dokument odpustowy z 1363 r. oraz wykaz
danin rzymskich z 1398 r. Na miejscu pierwotnej świątyni w 1701 r. zbudowano
drewniany kościół parafialny Św. Wojciecha Biskupa z fundacji dziedziców
Płochocina i okolic: Aleksandra Czapskiego i Aleksandra Jasińskiego. Obecny
kościół wzniesiony został w stylu neogotyckim z czerwonej cegły w 1891 r , a
konsekrował go w 1910 r. biskup J. Klunder. Otrzymał formę jednonawową z
wydzielonym prezbiterium od wschodu oraz wysoką wieżę nad głównym
wejściem na osi kościoła. Korpus świątyni nakrywa dach siodłowy, a niższe
prezbiterium dach dwuokapowy. Prócz głównego wejścia ozdobionego mozaiką
z wizerunkiem Matki Boskiej, do kościoła prowadzi też boczne wejście z kruchtą
od południa.
Wnętrze kościoła( 30m dł. i 12m szer. ) przesklepione jest na wysokości 9 m
ostrołukowo drewnianym stropem, nad prezbiterium zaś ceglanym,
otynkowanym sklepieniem krzyżowym. Ołtarz główny z drewnianym, bogato
zdobionym rokokowym retabulum ( 2 poł. XVIII w ) i ozdobnym relikwiarzem
pochodzi z poprzedniego kościoła. W niszy pośrodku nastawy za parawanowym
obrazem Św. Wawrzyńca - patrona kościoła -widnieje cenny XVI -wieczny obraz
Płochocińskiej Matki Boskiej Łaskawej, odnowiony ok 1645 r. przez słynnego
malarza Bartłomieja Strobla. Malowidło ukazuje Matkę Bożą z Dzieciątkiem na
ręku z parą aniołów nad nimi. Od wieków ten wizerunek otoczony jest głębokim
kultem ze względu na odnotowane w tradycji cuda za wstawiennictwem Maryi,
Łaskawej Wspomożycielki. Z dawnych posrebrzanych sukienek zachowano do
dziś pod tym obrazem srebrne korony oraz nieliczne wota. Powyżej znajduje się
w owalu obraz św. Katarzyny i malarski Weraikon w zwieńczeniu ołtarza.
Foto: Wnętrze kościoła. Zdjęcie zrobione z chóru kościelnego.
Na chórze zainstalowane zostały XIX wieczne organy piszczałkowe w roku 1966, dla uczczenia
1000 - lecia chrztu Polski.
Dwa barokowe ołtarze boczne ( XVIII w ) posiadają drewniane nastawy, w
których umieszczono obrazy pędzla A. Piotrowicza z 1892 r. w prawym - św.
Rocha i św. Jana Nepomucena, w lewym - św. Józefa z Dzieciątkiem oraz św.
Barbary. Drewniana ambona i kamienna chrzcielnica otrzymały neogotycki
wystrój, podobnie jak balustrada chóru, na którym umieszczono w XIX - wieczne
organy. Z dawnego wystroju świątyni zachowały się na południowej ścianie dwie
cenne barokowe figury drewniane , ukazujące św. Kazimierza - królewicza oraz
św. Stanisława Kostkę, a także epitafium Jasińskiego z Bąkowa (1 poł. XVIII w ) w
postaci trumiennego portretu w otoczeniu bogato złoconej dekoracji
rzeźbiarskiej . Dopełnienie wystroju kościoła stanowią cztery feretrony ( XIX - XX
w ), barwnie polichromowane płaskorzeźby 14 stacji Drogi Krzyżowej oraz tablice
pamiątkowe - dla uczczenia 1000 - lecia chrztu Polski ( 1966 r. ), a zwłaszcza
dwojga Sług Bożych w tym kościele ochrzczonych - Ks. Franciszka
Rogaczewskiego i Ś. Heliodory Matuszewskiej - beatyfikowanych przez Papieża
Jana Pawła II ( w1999 i 2000 r. )
http://plochocin.terazwww.pl/historia_plochocina_i_kosciola_2.html
Foto: Fragmenty stacji Drogi Krzyżowej.
Foto: epitafium Jasińskiego z Bąkowa (1 poł.
XVIII w ) w postaci trumiennego portretu w
otoczeniu
bogato
złoconej
dekoracji
rzeźbiarskiej.
Historia Płochocina
Płochocin, miejscowość wchodząca w skład gminy Warlubie, po raz pierwszy
pojawia się w dokumencie z 1350 roku. Przez znaczny okres swej historii był
własnością szlachecką. W Płochocinie znajduje się neogotycki kościół z roku
1891. Jego wyposażenie to eksponaty głównie barokowe. Najciekawszy z nich to
obraz przedstawiający Matkę Boską, namalowany prawdopodobnie przez
Bartłomieja Strobla, malarza króla Władysława IV.
W odległości 2 kilometrów od miejscowości Warlubie położony jest dawny
majątek rodziny Hutten - Czapskich. Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w
1295 roku.
http://warlubie.pl/cms/1132/historia
Bąkowo – nazwę tej wsi wyprowadza się od właściciela Bądka. Pierwsza
wzmianka o wsi pochodzi z 1350 r. i dotyczy jej lokacji na prawie niemieckim.
Tego roku wielki mistrz Henryk Dusemer nadał Bąkowo z Płochocinem
Henrykowi von Frischenbach.
Około 1385 r. wsie te wraz z Krzewinami wielki mistrz Konrad von Rothenstein
przekazał Henrykowi i Jaśkowi (Jeschke) von Kischenbach z rzadkim przywilejem
sukcesji w linii żeńskiej w sytuacji wygasnięcia linii męskiej. W 1469 r. połowę
wspomnianych wsi posiadała Barbara Schoffynen (Schoff) i sprzedała staroście
nowskiemu Ninogniewowi Jasińskiemu h. Poronia, który w tymże roku nabył
ponadto drugą część Bąkowa od Brygidy z Bąkowa. Wieś należała do Jasińskich
jeszcze w 1561 r. W rejestrze poborowym z lat 1570-71 jako właściciele wsi
wystapili J.Czapski i J.Płochowski. Wieś pozostawała w rękach Czapskich h. Leliwa
jeszcze w XVIII w. W końcu tego stulecia jako posag Ludwiki Czapskiej przeszła w
ręce Michała Skórzewskiego h. Drogosław. Ok. 1818 r. nabył wieś Andrzej
Gotzendorf-Grabowski h. Zbiświcz, a w 1840 sprzedał ją Gustawowi Gerlichowi,
po którym dziedziczył syn Karl Ernst (1885 r.).
Foto: Dawny majątek rodziny Hutten - Czapskich. Pałac w Bąkowie
Już w 1350 r. we wsi był młyn. Dał początek osadzie Bąkowski Młyn, którą ok.
1481 r. przejął Ninogniew Jasiński. Rodzina ta krótko trzymała osadę, lecz
następni właściciele są mało znani.
Foto: w kompleksie pałacowym, obecnie mieści się Dom Dziecka.
Bąkowo to dawny majątek rodziny Hutten-Czapskich. Wart zobaczenia jest
zabytkowy pałac (obecnie Dom Dziecka) z zabudowaniami i parkiem (w parku
pomnikowe drzewa: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk zwyczajny i buk
zwyczajny odmiany zwisłej). W pobliżu pałacu rosną liczne dęby szypułkowe z
których trzy tworzą pomnik przyrody "Dęby Bąkowskie". Największy kilkusetletni
"Jan Kazimierz" liczy 940 cm w obwodzie i należy do największych z tego gatunku
zarejestrowanych w województwie.
Dęby Bąkowskie.
Foto: w parku przy pałacu bąkowskim możemy podziwiać przepiękny
okazały drzewostan prawem chroniony.
Foto: Widok na starą gorzelnię, a po prawej stronie okaleczony nawałnicami
atmosferycznymi okazały dąb szypułkowy.
Foto: budynki gospodarcze, czyli spichlerz w którym przechowywano ziarno zbożowe. Po
prawej stronie widać komin po starej i już nie czynnej gorzelni.
Foto: kierunkowskaz wskazujący drogę do Rulewa. Właśnie stamtąd przyjechaliśmy.
Foto: skrzyżowanie w Bąkowie. Na prawo do Warlubia. W lewo do Rulewa. Prosto, wjazd
na dziedziniec pałacu, majątku rodziny Hutten-Czapskich.
Foto: kapliczka przydrożna z figurką Matki Boskiej we wsi Bąkowo.
Foto: wieś Bąkowo
Posłuchajmy co mówią nam źródła historyczne na temat Płochocina i innych
miejscowości na trasie jak i przynależących do tej parafii.
Foto: ślady bytności na tych terenach menonitów
W czasach średniowiecznych, bo już w roku 1350, wieś Płochocin wraz z
Bąkowem, wielki mistrz Henryk Dusemer dał Henrykowi von Frischenbach.
W 1570 r. Płochocin należał do Stanisława Jasińskiego, w rękach tej rodziny
pozostawał aż do 1801 r. 3 I tego roku Alojzy Jasiński sprzedał Płochocin
Antoniemu Gotzendorfowi - Grabowskiemu. Po jego śmierci syn Leon zbył wieś
Wojciechowi Mieczkowskiemu, w 1830 r. kupił ją z kolei Ernest Fryderyk Conrad
i w rękach jego potomków pozostawała do końca XIX w. (H.Maercker, op.cit., s.
279-282). Parafia wzmiankowana już w 1308 r. Obecny kościół pod wezwaniem
św. Wawrzyńca, neogotycki, wzniesiono w 1891 r. na miejscu poprzedniego
wybudowanego z pruskiego muru w 1700 r. kosztem podkomorzego
malborskiego Aleksandra Czapskiego.
Foto: Sanktuarium ukrywa się za koronami drzew, tak jakby był nieśmiały w pokazaniu swej
przepięknej architektury neogotyckiej.
Foto: Nad głównym wejściem do kościoła widnieje mozaika Matki Boskiej.
Płochocinek wyrósł niewątpliwie z Płochocina. Pojawia się w źródłach dopiero w
latach 1686-87. Do wyodrębnienia Płochocinka musiało dojść wcześniej, gdyż
wieś miała już wówczas 10 łanów, 18 domów ze 108 mieszkańcami
Bąkowo – nazwę tej wsi wyprowadza się od właściciela Bądka. Pierwsza
wzmianka o wsi pochodzi z 1350 r. i dotyczy jej lokacji na prawie niemieckim.
Tego roku wielki mistrz Henryk Dusemer nadał Bąkowo z Płochocinem
Henrykowi von Frischenbach. Około 1385 r. wsie te wraz z Krzewinami wielki
mistrz Konrad von Rothenstein przekazał Henrykowi i Jaśkowi (Jeschke) von
Kischenbach z rzadkim przywilejem sukcesji w linii żeńskiej w sytuacji
wygasnięcia linii męskiej. W 1469 r. połowę wspomnianych wsi posiadała
Barbara Schoffynen (Schoff) i sprzedała staroście nowskiemu Ninogniewowi
Jasińskiemu h. Poronia, który w tymże roku nabył ponadto drugą część Bąkowa
od Brygidy z Bąkowa. Wieś należała do Jasińskich jeszcze w 1561 r. W rejestrze
poborowym z lat 1570-71 jako właściciele wsi wystąpili J.Czapski i J.Płochowski.
Wieś pozostawała w rękach Czapskich h. Leliwa jeszcze w XVIII w. W końcu tego
stulecia jako posag Ludwiki Czapskiej przeszła w ręce Michała Skórzewskiego h.
Drogosław. Ok. 1818 r. nabył wieś Andrzej Gotzendorf-Grabowski h. Zbiświcz, a
w 1840 sprzedał ją Gustawowi Gerlichowi, po którym dziedziczył syn Karl Ernst
(1885 r.)
Już w 1350 r. we wsi był młyn. Dał początek osadzie Bąkowski Młyn, którą ok.
1481 r. przejął Ninogniew Jasiński. Rodzina ta krótko trzymała osadę, lecz
nastepni właściciele są mało znani.
Pierwsza wzmianka źródłowa o Blizawach pochodzi z 1357 r.. Wieś należała
wówczas do Zakonu i była lokowana na prawie chełmińskim. Nazwa osady
pochodzi od pobliskiej rzeczki. Po II pokoju toruńskim przeszła na uposażenie
kościoła parafialnego w Nowem. W zaborze pruskim po sekularyzacji dóbr
kościelnych stała się częścią domeny państwowej.
Borowy Młyn pojawia się w źródłach dopiero w 1492 r. jako własność królewska.
Była to osada niewielka, skupiona wokół młyna, stąd nazwa. W 1773 r. wraz z
Borową Karczmą posiadała tylko 1 łan chełmiński z 3 domami i 19 mieszkańcami.
W 1870 r. Borowy Młyn kupił właściciel Płochocina.
Foto: Główne skrzyżowanie dróg w Rulewie
Informację o wsi Buśnia, umieściłem w tym miejscu tylko dlatego, że ona leży na
naszej trasie do Rulewa. Wioskę Buśnia już poznaliśmy z rajdu rowerowego:
„Górna Grupa – Grupa – Piła Młyn – Buśnia – Rulewo”
Buśnia, kolejna wieś gminna, lokowana na prawie chełmińskim w 1310 r.
stanowiła własność rycerską. W późniejszych źródłach jest jeszcze kilkakrotnie
wzmiankowana. W 1478 r. miała kilku współwłaścicieli. W 1533 r. stanowiła
własność Jana Kopickiego, pozostawała w rękach Kopickich nadal w latach 157071. W 1649 r. należała do starosty hamersztyńskiego Mirosława Konarskiego h.
Kolczyk vel Ossorya, później była w rękach Dorpowskiego (1682), Pałubickiego, a
w 1722 r. Pawłowskiego. Od 1789 r. znana jest także Mała Buśnia (Buszynek).
Opracował na podstawie materiału zamieszczonego na różnych stronach internetowych: o.
Kajetan Sahlke SVD
Zdjęcia: o. Kajetan Sahlke SVD