Sprawozdanie z działalności Powiatowego Rzecznika Praw
Transkrypt
Sprawozdanie z działalności Powiatowego Rzecznika Praw
SPRAWOZDANIE z działalności Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim w 2012 roku SOKOŁÓW PODLASKI, 9 CZERWCA 2013 ROKU 1 2 SPIS TREŚCI I. WSTĘP I UWAGI OGÓLNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM…………………….5 Struktura biura Rzecznika, stan kadrowy (ilość zatrudnionych osób oraz ich kwalifikacje zawodowe). II. REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM……………………………………………………..8 1. Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów. 2. Składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów. 3. Występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów. 4. Współdziałanie z UOKiK, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi i innymi instytucjami w zakresie ochrony konsumentów. 5. Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do toczących się postępowań. 6. Działania o charakterze edukacyjno-informacyjnym. 7. Podejmowanie działań wynikających z: • art. 479 (38) Kpc (niedozwolone postanowienia umowne), • ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, • ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, • art. 42 ust. 1 pkt 3 uokik (występowanie w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów) • art. 42 ust. 5 uokik w zw. z art. 63 Kpc (przedstawianie sądowi istotnego poglądu dla sprawy) III. WNIOSKI KOŃCOWE, PROPOZYCJE ZMIAN ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY REALIZACJI PRAW KONSUMENTÓW…………………………………………12 1. Wnioski Rzecznika dotyczące polepszenia konsumentów. 2. Wnioski dotyczące pracy Rzecznika. IV. standardów ochrony TABELE……………………………………………………………………..17 1. Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony konsumentów. 2. Wystąpienia do przedsiębiorców w sprawie ochrony interesów konsumentów. 3. Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do toczących się postępowań. 4. Inne zadania. 3 4 I. WSTĘP I UWAGI OGÓLNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM ____________________________________________________________ Zgodnie z postanowieniami art. 4 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym ( Dz. U. nr 142 poz. 1592 ze zm.) powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie ochrony praw konsumenta. Do podstawowych praw konsumenta podlegających ochronie należą : 1) 2) 3) 4) 5) prawo do bezpieczeństwa zdrowotnego, prawo do bezpieczeństwa ekonomicznego, prawo do edukacji i informacji, prawo do dostępu do wymiaru sprawiedliwości, prawo do reprezentacji . W okresie sprawozdawczym zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów określała ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów ( Dz. U. z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm. - po nowelizacji wprowadzonej przez art. 52 ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych; Dz.U. z 2008 r. nr 223, poz. 1458) zwana w dalszej części sprawozdania uokik. Konsumentem w rozumieniu ustawy był konsument w rozumieniu przepisów art. 22¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) tj. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zadaniem samorządu terytorialnego w zakresie ochrony praw konsumentów było prowadzenie edukacji konsumenckiej, w szczególności poprzez wprowadzenie elementów wiedzy konsumenckiej do programów nauczania w szkołach publicznych ( art. 38 uokik ). Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonywał powiatowy rzecznik konsumentów ( art. 39 ust. 1 uokik ). Z rzecznikiem konsumentów stosunek pracy nawiązywał starosta (art. 40 ust. 1 uokik). Rzecznik konsumentów był bezpośrednio podporządkowany staroście ( art. 40 ust. 3 uokik ) i ponosił przed nim odpowiedzialność za swoje działania. Rzecznik konsumentów był wyodrębniony organizacyjnie w strukturze starostwa powiatowego ( art. 40 ust. 4 uokik ). W pozostałym zakresie dotyczącym statusu prawnego rzecznika konsumentów miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych (art. 40 ust. 5 uokik ). Status pracownika samorządowego przesądzał o przypisaniu rzecznikowi konsumentów przymiotu funkcjonariusza publicznego, natomiast z uwagi na to, iż rzecznik konsumentów nie jest organem administracji publicznej nie znajdują do niego zastosowania przepisy kpa w zakresie terminów i procedur. Do zadań rzecznika, zgodnie z uokik , należało : 1) zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 1), 2) składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 2), 3) występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów (art. 42 ust. 1 pkt 3), 4) współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi (art. 42 ust. 1 pkt 4), 5 5) wytaczanie powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępowanie , za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów (art. 42 ust. 2), 6) występowanie do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z uzasadnionym i uprawdopodobnionym wnioskiem o wszczęcie postępowania antymonopolowego w związku z podejrzeniem naruszenia przepisów ustawy w sprawach praktyk naruszających konkurencję ( art. 86 ust. 1 uokik) tj. porozumień ograniczających konkurencję ( art. 6 ust. 1 uokik ) oraz nadużywania pozycji dominującej (art. 9 ust. 2 uokik), 7) występowanie do Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów z uzasadnionym i uprawdopodobnionym wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, w szczególności stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów, naruszania obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, nieuczciwej praktyki rynkowej lub czynów nieuczciwej konkurencji (art. 100 ust. 1 uokik w związku z art. 24 ust. 2 uokik), 8) przekazywanie na bieżąco delegaturom Urzędu Konkurencji i Konsumentów wniosków i sygnalizowanie problemów dotyczących ochrony konsumentów, które wymagają podjęcia działań na szczeblach administracji rządowej (art. 43 ust. 3), 9) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych (art. 42 ust. 1 pkt 5). Przedsiębiorca, do którego zwrócił się rzecznik konsumentów, działając na podstawie art. 42 ust. 1 pkt 3 uokik, obowiązany był udzielić rzecznikowi wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia oraz ustosunkować się do uwag i opinii rzecznika (art. 42 ust. 4). Kto wbrew przepisowi art. 42 ust. 4 naruszył obowiązek udzielenia rzecznikowi konsumentów wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia rzecznika lub obowiązek ustosunkowania się do uwag i opinii rzecznika podlegał karze grzywny, nie mniejszej niż 2.000,00 zł (art. 114 ust. 1 uokik). Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów był oskarżycielem publicznym w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia ( art. 42 ust. 3 uokik), zaś w sprawach cywilnych o ochronę interesów konsumentów do powiatowego rzecznika konsumentów stosowało się odpowiednio przepisy o prokuratorze (art. 42 ust. 5 uokik oraz art. 63 Kodeksu postępowania cywilnego ). Jak wynikało z powyższych przepisów uokik Powiatowy Rzecznik Konsumentów był instytucją o kompetencjach doradczych i procesowych, nie posiadał natomiast kompetencji kontrolnych ani władczych. Zadania z zakresu ochrony praw konsumentów Powiatowy Konsumentów w Sokołowie Podlaskim wykonywał w oparciu o : Rzecznik 1) Ustawę z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm.- po nowelizacji wprowadzonej przez art. 52 ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych Dz.U. z 2008 r. nr 223, poz. 1458), 2) Regulamin Organizacyjny Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim. Jednoosobowe stanowisko Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim istnieje w niezmienionym wymiarze czasu pracy ½ etatu ( 20 godz. tygodniowo) od 13 lat tj. od 1 marca 1999 roku. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim jest pracownikiem samorządowym wyodrębnionym organizacyjnie w strukturze Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim oraz 6 jest bezpośrednio podporządkowany Staroście Sokołowskiemu . Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim w pozostałym wymiarze czasu pracy tj. ½ etatu jest zatrudniony u innego pracodawcy w innej miejscowości, co powoduje konieczność korzystania przez niego z urlopu wypoczynkowego (w wymiarze 13 dni ) w celu udziału procesowego w sprawach konsumenckich oraz udziału w niezbędnych szkoleniach prawnych dla rzeczników konsumentów, jeśli ich terminy przypadają w dni , w których nie świadczy on pracy na stanowisku rzecznika konsumentów. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim nie jest wyodrębniony w strukturze budżetu powiatu sokołowskiego. Nie jest więc samodzielnym dysponentem jakichkolwiek środków budżetowych, w szczególności przeznaczonych na pokrycie ewentualnych kosztów ochrony procesowej praw i interesów konsumentów. Powiatowy Rzecznik Konsumentów, w ramach wykonywanej służbowo funkcji rzecznika, nigdy nie był objęty ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej. Pierwszym Powiatowym Rzecznikiem Konsumentów w Sokołowie Podlaskim był p. Jerzy Oleszczuk. Od 1 stycznia 2003 roku - z przerwą w okresie od 1 stycznia 2006 roku do 16 kwietnia 2007 roku (vacat) - do chwili obecnej funkcję Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim pełni p. Marek Olędzki, który wykonując obowiązek nałożony przez art. 43 ust. 1 uokik sporządził i przedłożył niniejsze sprawozdanie. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przyjmuje konsumentów w p. nr 1 budynku Starostwa Powiatowego w Sokołowie Podlaskim położonym przy ul. Armii Krajowej 4 we wszystkie czwartki i piątki każdego miesiąca w godzinach od 8.00 do 18.00. Ponadto, konsumenci w tych dniach mogą korzystać z porad Rzecznika za pośrednictwem telefonu nr 257817459 oraz poczty elektronicznej pod adresem [email protected]. Nie jest wyodrębniony organizacyjnie dzień pracy w którym Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim mógłby nie przyjmować nowych spraw konsumenckich lecz skoncentrować się wyłącznie na rozpoznaniu częstokroć bardzo zawiłego stanu faktycznego oraz stanu prawnego uprzednio przyjętych spraw konsumenckich, a przede wszystkim przygotowywać pisma dla konsumentów, swoje własne wystąpienia do przedsiębiorców oraz ewentualne pisma procesowe. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim nadmienia, iż nie jest mu znana taka kancelaria prawna , która świadczyłaby usługi prawne w tak szerokim zakresie prawnym w jakim zobowiązany jest świadczyć usługi prawne rzecznik konsumentów. Konieczność starannego przygotowania pod względem prawnym pism przez rzecznika konsumentów wynika z faktu, iż jego przeciwnikiem prawnym są wąsko wyspecjalizowani prawnicy reprezentujący częstokroć największe i najbogatsze polskie firmy. 7 II. REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ POWIATOWEGO RZECZNIKA KONSUMENTÓW W SOKOŁOWIE PODLASKIM ____________________________________________________________ W okresie sprawozdawczym Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim udzielił 247 bezpłatnych porad i informacji prawnych ( w tym 40 porad o charakterze niekonsumenckim) z zakresu : • usług : 1. ubezpieczeniowych – 20 porad : Dotyczyły stosowania przez zakład ubezpieczeń nieuczciwej praktyki rynkowej polegającej na umieszczaniu w materiałach wysyłanych do konsumenta dokumentów wywołujących u niego wrażenie, że już zamówił reklamowany produkt mimo, iż tego nie zrobił ( rzekome prowadzenie rachunków IKZE), reklamacji wysokości kwoty odszkodowania z powodu doznanego trwałego uszczerbku na zdrowiu z tytułu dodatkowego grupowego ubezpieczenia na wypadek trwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem, uchylania się od wypłaty odszkodowania za szkodę osobową prze ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności zarządcy drogi gminnej za jej należyte utrzymanie, zwrotu opłaconej składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia w związku z przeniesieniem prawa własności, uchylania się zakładów ubezpieczeń od spłaty zadłużenia kredytobiorcy w przypadku kredytów z ubezpieczeniem od ryzyka zgonu kredytobiorcy 2. finansowych (innych niż ubezpieczeniowe) - 20 porad : Dotyczyły zwrotu przez bank części zapłaconej z góry składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ubezpieczenia w związku z wcześniejszą spłatą kredytu, reklamacji operacji bankomatowej, zwrotu rzekomej opłaty przygotowawczej przy odstąpieniu od przedwstępnej umowy pożyczki, naliczania ryczałtowych opłat za wysyłane monity pisemne i telefoniczne oraz wizyty windykatora bankowego. 3. dostaw energii, gazu, ciepła, wody, wywozu nieczystości - 2 porady : Dotyczyły reklamacji nienależytego wykonywania usługi wywozu nieczystości , reklamacji rozliczeń kosztów dostawy ciepła oraz ciepłej wody użytkowej do budynku wielolokalowego. 4. telekomunikacji (telefony, TV) - 2 porady : Dotyczyły odstąpienia od umowy z operatorem telewizji cyfrowej wskutek stosowania przez niego nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w błąd konsumenta w każdych okolicznościach przy telefonicznym przedłużaniu umowy abonamentowej a następnie niewywiązywaniu się z uzgodnionych indywidualnie zobowiązań umownych, usiłowania egzekucji przedawnionych świadczeń pieniężnych. 8 5. motoryzacyjnych – 1 porada Dotyczyła przewlekłego i nieterminowego wykonywania naprawy samochodu. 6. przewozowych – 1 porada Dotyczyła interwencji w sprawie nieuznawania przez przewoźnika ustawowych ulg dla inwalidów wojennych, 7. innych – 9 porad : Dotyczyły reklamacji usługi krawieckiej uszycia firanek oraz uszycia sukni ślubnej, reklamacji usługi transportowej, reklamacji usług hydraulicznych, reklamacji usług tapicerskich, reklamacji usługi optycznej, reklamacji usługi dentystycznej, reklamacji usługi stolarskiej oraz reklamacji usługi pocztowej. • umów sprzedaży : Dotyczyły głównie uprawnień reklamacyjnych z tytułu niezgodności z umową sprzedaży albo umową gwarancyjną, zakupionych towarów konsumpcyjnych począwszy od: 1. obuwia i odzieży – 45 porad : Dotyczyły m.in. stosowania przez sprzedawców nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w błąd co do praw konsumenta w postępowaniu reklamacyjnym. 2. wyposażenia mieszkania - 22 porad, 3. sprzętu RTV i AGD ( sprzętu telekomunikacyjnego ) – 30 porad , 4. motoryzacji – 5 porad : Dotyczyły m.in. reklamacji zakupionych końcówek wtryskiwaczy do silnika wraz ze zwrotem poniesionych kosztów ich montażu i demontażu oraz odstąpienia od umowy sprzedaży samochodu zakupionego w komisie. 5. innych – 5 porad : Dotyczyły reklamacji zakupionej kostki brukowej wraz z jej demontażem i ponownym ułożeniem, reklamacji zakupionej stolarki okiennej wraz z jej demontażem i ponownym montażem, reklamacji zakupionych płytek ceramicznych wraz z ich demontażem i montażem nowych, wolnych od wad, reklamacji zakupionych drzwi przesuwnych oraz reklamacji wykonanego pomnika nagrobnego. • umów poza lokalem i na odległość - 45 porad : Dotyczyły skutecznego odstąpienia od umowy o dostawę energii elektrycznej zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa wraz ze zmianą dostawcy, uzasadnionego podejrzenia stosowania przez dostawcę energii elektrycznej niedozwolonej klauzuli umownej mającej utrudnić zmianę dostawcy poprzez zapłatę tzw. opłaty jednorazowej naliczanej w niejasny i zawiły sposób przez 9 dostawcę, stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w błąd w trakcie rejestracji przez pośrednika w dostępie do bezpłatnego portalu społecznościowego usernet , usiłowania wyłudzenia ponownej zapłaty za towar zakupiony u akwizytora po upływie okresu przedawnienia roszczenia sprzedawcy względem kupującego, odstąpienia od zawartych umów poza lokalem przedsiębiorstwa na zakup urządzeń do masażu, pościeli, roweru, fotela, podnóżka oraz wycieczki, poduszki masującej, odstąpienia od zawartych umów na odległość na zakup kabiny prysznicowej wraz z hydromasażem , pasków piaskowca - łupanki na wykończenie elewacji domu mieszkalnego, tarczy sprzęgła oraz spełniania świadczeń niezamówionych. • inne ( niekonsumenckie ) – 40 porad : Dotyczyły różnorodnych pism dłużników w komorniczych postępowaniach egzekucyjnych, odwołań od decyzji organów rentowych, wniosków o stwierdzenie nabycia spadku, zapłaty za czasowe zajęcie gruntu , odwołań od decyzji o warunkach zabudowy, wniosków o przyznanie prawa pomocy, wniosków o sporządzenie pisemnego uzasadnienia , pism procesowych z zakresu prawa pracy oraz rodzinnego. Jak widać z przedstawionego powyżej zakresu spraw, Powiatowy Rzecznik Konsumentów świadczył bezpłatną pomoc prawną dla mieszkańców powiatu sokołowskiego przekraczającą nieznacznie zakres poradnictwa konsumenckiego, w szczególności były to porady dla osób niezamożnych, osób w podeszłym wieku oraz rolników. Reasumując, w trakcie 2012 roku, Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przyjął 247 interesantów, przygotował 162 pisma oraz rozpatrzył 199 spraw. Dla porównania - w 2011 roku - Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przyjął 206 interesantów, przygotował 132 pisma oraz rozpatrzył 173 sprawy. Rzecznik na wniosek i za zgodą konsumentki wstąpił do jednego postępowania procesowego po stronie powodowej. Postępowanie przeciwko wykonawcy robót budowlanych z tytułu niezgodnego z zamówieniem i zasadami sztuki budowlanej wykonania kotłowni co wraz z instalacją ogrzewania naściennego i podłogowego, szamba oraz przyłącza wodno-kanalizacyjnego jest w toku rozstrzygnięcia procesowego. W wyżej opisanej sprawie nienależytego wykonania usługi budowlanej Rzecznik przygotował również konsumentce pozew do sadu powszechnego. Rzecznik przygotował także konsumentom 2 skuteczne pozwy dotyczące reklamacji niezgodności sprzedanego towaru z umową ( oba dotyczące obuwia), 1 skuteczny pozew przeciwegzekucyjny przeciwko bankowi z tytułu bezprawnej egzekucji kredytu zaciągniętego przez jednego małżonka z majątku odrębnego drugiego małżonka oraz związanego z tym zwolnienia bezprawnie zajętego przez komornika na wniosek wierzyciela ciągnika rolniczego, 2 skuteczne sprzeciwy od nakazów zapłaty wydanych przez e-sąd w Lublinie, z czego jeden dotyczący przedawnionego a następnie sprzedanego firmie windykacyjnej roszczenia operatora telekomunikacyjnego , drugi zaś roszczenia spółdzielni mieszkaniowej przeciwko lokatorowi o zapłatę nieistniejącego w rzeczywistości zobowiązania. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim przygotował także 2 skuteczne procesowo odpowiedzi dla lokatorów mieszkań komunalnych na pozwy o zapłatę czynszu najmu z tytułu opłat za centralne ogrzewanie oraz o eksmisję z tytułu zaległości czynszowych . Apelacje wniesione do sądu II instancji przez administratora i zarządcę mieszkań komunalnych były nieskuteczne. Odpowiedzi na 10 wniesione apelacje również przygotował Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim. Rzecznik nie występował do Prezesa UOKiK z zawiadomieniami o wszczęcie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jednakże pisma przygotowywane dla konsumentów przez Rzecznika związane ze stosowaniem przez przedsiębiorców nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających w błąd konsumentów bądź też stanowiących agresywne praktyki rynkowe były przekazywane do wiadomości właściwych miejscowo delegatur UOKiK. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim korzystał z nieodpłatnej informacji dla konsumentów w postaci biuletynów i wydawnictw : Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, Federacji Konsumentów, Rzecznika Ubezpieczonych oraz Urzędu Regulacji Energetyki, rozprowadzając i udostępniając je nieodpłatnie zarówno wśród konsumentów jak też przedsiębiorców. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył w roku sprawozdawczym w nieodpłatnej konferencji pt. „ Jakość paliw w świetle wymagań prawa i kontroli Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Warszawie” zorganizowanej w dniu 13 stycznia 2012 roku w Warszawie przez Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Warszawie. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim wziął również udział w nieodpłatnej konferencji pt. „ Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK” zorganizowanej w dniu 28 lutego 2012 roku w Warszawie przez Rzecznika Ubezpieczonych, a także uczestniczył w nieodpłatnej konferencji naukowej pt. „Jakość umów zawieranych z konsumentami. Dobre praktyki. Niedozwolone klauzule.” zorganizowanej w dniu 8 marca 2012 roku w Warszawie przez Stowarzyszenie Konsumentów Polskich oraz Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur przy udziale Biura Informacji Kredytowej SA, Arbitra Bankowego i Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył również w nieodpłatnej konferencji pt. „Transgraniczny handel on-line - od sprzedaży na odległość do dyrektywy o prawach konsumenckich ” zorganizowanej w dniu 4 października 2012 roku w Warszawie przez Europejskie Centrum Konsumenckie. W dniu 12 grudnia 2012 roku Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim uczestniczył w nieodpłatnym, specjalistycznym szkoleniu zorganizowanym w Warszawie przez Federację Konsumentów dla rzeczników konsumentów oraz przedstawicieli organizacji konsumenckich dotyczącym praktycznego stosowania przepisów prawa na rynku bankowym i finansowym, ubezpieczeniowym, turystycznym oraz sprzedaży konsumenckiej. 11 III. WNIOSKI KOŃCOWE, PROPOZYCJE ZMIAN ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY REALIZACJI PRAW KONSUMENTÓW ____________________________________________________________ Niestety nadal zdarzają się przedsiębiorcy wykorzystujący nieświadomość konsumentów co do posiadania przez nich prawa wyboru pomiędzy ochroną wynikającą z gwarancji a ustawową odpowiedzialnością sprzedawcy wynikającą z ustawy o sprzedaży konsumenckiej i usiłujący uchylić się w ten sposób od odpowiedzialności za sprzedany konsumentowi towar przesuwając ją na gwaranta, którym najczęściej jest jego producent. W ten sposób konsument wdaje się w niepotrzebny i trudniejszy dla niego prawnie spór z producentem towaru. Nagminne jest też korzystanie przez sprzedawców podczas postępowania reklamacyjnego z opinii „rzeczoznawców” spoza list rzeczoznawców prowadzonych przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej a nawet częstokroć to sam sprzedawca reklamowanego towaru lub jego pracownik wypowiada się osobiście jako „rzeczoznawca” – i to w ustawowym okresie 6 miesięcy domniemania istnienia niezgodności w dniu wydania konsumentowi sprzedanego towaru . Opinie takich „ rzeczoznawców ” są w większości przypadków rażąco stronnicze na korzyść sprzedawcy. Konsumenci zaniedbują również pisemne dokumentowanie składanych reklamacji oraz wykonywanych napraw, co znakomicie utrudnia im przyszłe dochodzenie swoich roszczeń. Ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów dotyczących umów konsumenckich zawieranych zarówno w okolicznościach typowych ( w lokalu przedsiębiorstwa) jak też ( poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość) w zakresie obowiązków informacyjnych , wymogów formalnych i realizacji prawa do odstąpienia , a także uporządkowanie i zintegrowanie przepisów dotyczących odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej mają na celu przyjęte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 maja 2013 roku założenia do projektu ustawy o prawach konsumentów oraz o zmianie ustawy - Kodeks cywilny i innych transpozycja przepisów prawa unijnego. Przepisy ustaw której celem ma być przedmiotowej ustawy powinny wejść w życie najpóźniej z dniem 13 czerwca 2014 roku . Ustawa ta uchyli szczególnie nieudaną pod względem prawnym ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (określonej jako bubel prawny 2002 roku przez prof. Ewę Łętowską) jak też ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów. Niewątpliwie przedmiotowa ustawa przyczyni się do radykalnej poprawy ochrony praw i interesów konsumentów w sprawach indywidualnych , a tym samym znacząco ułatwi wykonywanie obowiązków ustawowych przez rzeczników konsumentów. Ochrona procesowa praw i interesów indywidualnych konsumentów ze strony rzeczników konsumentów jest również ułomna ze względu na fakt uzasadnionej obawy ze strony wielu rzeczników poniesienia przez budżet samorządu zatrudniającego rzecznika jako swojego pracownika kosztów procesowych przegranych spraw konsumenckich najczęściej nie przewidywanych w wydatkach budżetowych i związanej z tym negatywnej oceny poniesionego przez rzecznika ryzyka procesowego ze strony jego bezpośredniego zwierzchnika służbowego. Często występujący w praktyce fakt nieposiadania przez rzecznika konsumentów jakiegokolwiek wydzielonego budżetu przeznaczonego na ochronę procesową konsumentów powoduje uzasadnioną niechęć rzeczników do ryzykowania przegranym procesem . Z tego też względu, co do zasady Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Sokołowie Podlaskim jedynie wstępuje – na wniosek i za zgodą konsumentów – do wytoczonych przez nich powództw. Rzecznik przygotowuje również konsumentom pisma przedprocesowe oraz procesowe. Wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia rzeczników konsumentów od odpowiedzialności cywilnej może problem niedostatecznej ilości wytaczanych powództw przez rzeczników na rzecz konsumentów rozwiązać, ale jedynie przy właściwym 12 określeniu zakresu ubezpieczeń. ochrony oraz wyłączeń od odpowiedzialności zakładu Drugą przyczyną unikania przez rzeczników wytaczania powództw na rzecz konsumentów jest zatrudnianie rzeczników w Starostwach Powiatowych w niepełnym wymiarze czasu pracy, co wskutek faktu, iż niekoniecznie wyznaczony przez sąd orzekający termin posiedzenia w konsumenckim postępowaniu procesowym przypada na ustalony dzień pracy w charakterze rzecznika powoduje kłopotliwą i nie zawsze możliwą konieczność zwalniania się rzecznika z pracy u drugiego pracodawcy. W tej sytuacji zwiększanie ilości spraw procesowych prowadzonych przez rzecznika pogarsza jego sytuację jako pracownika innego zakładu pracy. Zmiany wymaga również sytuacja procesowa rzecznika wstępującego do postępowania po stronie pozwanego konsumenta tj. wtedy gdy konsument potrzebuje zdecydowanie większej ochrony, niż w przypadku gdy to on sam wytacza powództwo przeciwko przedsiębiorcy. Wstąpienie rzecznika do postępowania wymaga wówczas zgody powoda, którym jest przedsiębiorca. Ze zrozumiałych względów przedsiębiorca – pragnąc osłabić pozycje procesową pozwanego konsumenta najczęściej nie wyraża zgody na wstąpienie do postępowania rzecznika po stronie pozwanego konsumenta. Zdaniem Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim konieczna jest likwidacja konieczności uzyskania zgody przedsiębiorcy jako powoda na wstąpienie rzecznika konsumentów do postępowania po stronie pozwanego konsumenta gdy wstąpienie do postępowania następuje na wniosek i za zgodą pozwanego konsumenta. Nagminnym zjawiskiem, trudnym do zwalczenia przez rzeczników w trybie postępowania określonym przez przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia jest – w odpowiedzi na wystąpienie rzecznika - nieudzielanie informacji przez przedsiębiorcę w terminie określonym w wystąpieniu przez rzecznika bądź też udzielanie przez przedsiębiorcę nierzetelnych, niepełnych bądź też wprowadzających w błąd informacji. Stosowana w przedmiotowym karnym postępowaniu procesowym zasada in dubio pro reo stwarza przedsiębiorcom duże możliwości uchylania się od jakiejkolwiek odpowiedzialności za selektywne udzielanie odpowiedzi rzecznikowi oraz udzielanie odpowiedzi nie w przedmiocie wystąpienia rzecznika. Zdaniem Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim zmiana trybu postępowania w tym zakresie z karnego przed sądem powszechnym na postępowanie administracyjne przed starostą, który mógłby w takim przypadku nałożyć karę grzywny na przedsiębiorcę z możliwością odwołania się przedsiębiorcy do sądu administracyjnego byłaby o wiele skuteczniejsza i spowodowałaby bardziej efektywną pracę rzecznika . Zresztą takie uprawnienia posiada Prezes UOKiK w prowadzonych przez siebie postępowaniach. W tym kontekście szczególny niepokój Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Sokołowie Podlaskim budzi inicjatywa deregulacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości zmierzająca do usunięcia w ogóle z treści ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przepisu art. 114. Niewątpliwie zlikwidowanie przepisu art. 114 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jako czynnika dyscyplinującego i motywującego przedsiębiorców do udzielenia odpowiedzi na wystąpienia rzeczników spowoduje istotne utrudnienie w realizacji obowiązków ustawowych przez rzeczników konsumentów. 13 IV.TABELE ____________________________________________________________ Tabela nr 1: Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony konsumentów. Ogółem I. Usługi, w tym: ubezpieczeniowa finansowa (inne niż ubezpieczeniowa) remontowo-budowlana dostawy energii, gazu, ciepła, wody, wywóz nieczystości telekomunikacja (telefony, TV) turystyczno-hotelarska deweloperska, pośrednictwo nieruchomości motoryzacja pralnicza timeshare pocztowa gastronomiczna przewozowa edukacyjna/kulturalna/rekreacyjno-sportowa medyczna wyposażenie wnętrz pogrzebowa windykacyjne inne II. Umowy sprzedaży, w tym: obuwie i odzież wyposażenie mieszkania sprzęt RTV i AGD (sprzęt telekomunikacyjny) komputer i akcesoria komputerowe motoryzacja artykuły spożywcze artykuły chemiczne i kosmetyki zabawki inne III. Umowy poza lokalem i na odległość 55 20 20 2 2 1 1 9 107 45 22 30 5 5 45 14 Tabela nr 2: Wystąpienia do przedsiębiorców w sprawie ochrony interesów konsumentów. Przedmiot sprawy I. Usługi, w tym: ubezpieczeniowa finansowa (inna niż ubezpieczeniowa) remontowo-budowlana dostawy energii, gazu, ciepła, wody, wywóz nieczystości telekomunikacja (telefon, TV) turystyczno-hotelarska deweloperska, pośrednictwo nieruchomości motoryzacja pralnicza timeshare pocztowa gastronomiczna przewozowa edukacyjna/kulturalna/rekreacyjnosportowa medyczna wyposażenie wnętrz pogrzebowa windykacyjne inne II. Umowy sprzedaży, w tym: obuwie i odzież wyposażenie mieszkania i gospodarstwa domowego sprzęt RTV i AGD (sprzęt telekomunikacyjny) komputer i akcesoria komputerowe motoryzacja artykuły spożywcze artykuły chemiczne i kosmetyki zabawki inne III. Umowy poza lokalem i na odległość Ilość wystąpień ogółem 2 - Zakończone pozytywnie Zakończone negatywnie Sprawy w toku - - 2 - 1 - - 1 - - - - - - - - 1 5 3 3 2 2 1 1 - - - - - 2 4 1 4 1 - - 15 Tabela nr 3: Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów i wstępowanie do toczących się postępowań. Rozstrzygnięcie sądu lp. Przedmiot sporu 1. Powództwa dotyczące reklamacji w zakresie niezgodności towaru z umową lub gwarancji towarów Powództwa dotyczące niewykonania lub nienależytego wykonania usług Powództwa dotyczące uznania postanowienia umownego za niedozwolone Przygotowywanie konsumentom pozwów dotyczących reklamacji w zakresie niezgodności towaru z umową lub gwarancji towarów Przygotowywanie konsumentom pozwów dotyczących niewykonania lub nienależytego wykonania usług Inne RAZEM Sprawy kierowane do rozpatrzenia przez sąd polubowny Wstępowanie rzecznika konsumentów do postępowań 2. 3. 4. 5. 6. 1. 2. pozytywne (np. uwzględniające żądanie w zasadniczej części) Sprawy negatywne w toku Ilość powództw ogółem - - - - - - - - - - - - - - - 2 - - - 1 - - - 5 8 - - - - - - 1 1 16 Tabela nr 4: Inne zadania: L.p Realizacja zadań wynikających z: 1. Art. 479 (38) Kpc – niedozwolone postanowienia umowne 2. Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym 3. Ilość - Ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym - - 4. Art. 42 ust.1 pkt 3uokik – występowanie w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów - 5. Art. 42 ust. 5 uokik w zw. z art. 63 Kpc przedstawienie sądowi istotnego poglądu dla sprawy - Sokołów Podlaski, 9 czerwca 2013 roku 17