pobierz artykuł w pdf

Rola Lactobacillus casei (DN-114 001)
w zapobieganiu zachorowaniom
na choroby infekcyjne u dzieci
robą. Dane uzyskiwano cotygodniowo, bezpośrednio od
rodziców, którzy mogli dodatkowo kontaktować się z badającymi telefonicznie o każdej porze. dodatkowo rodzice
mogli powiadamiać badających telefonicznie o każdej porze. Pytania o objawy chorobowe dotyczyły trzech grup infekcji:
1) infekcje górnych dróg oddechowych (zapalenie ucha
środkowego, zapalenie zatok, zapalenie gardła, katar,
zapalenie krtani),
2) infekcje dolnych dróg oddechowych (główny objaw – duszność, trudności z oddechem, kaszel, objawy
świadczące o zapaleniu płuc/zapaleniu oskrzeli),
3) infekcje pokarmowe (główne objawy – biegunka,
wymioty, nudności, zatwardzenie, ból brzucha, brak
apetytu).
Pytania o zmiany zachowania wywołane chorobą dotyczyły zmian w codziennej aktywności dziecka oraz rodziców
(nieobecność w szkole/przedszkolu, nieobecność rodziców
w pracy, nieobecność na zajęciach pozalekcyjnych, odłożone wizyty u znajomych itd.).
Uzyskane wyniki pokazały, że spożywanie napoju zawierającego probiotyczne szczepy Lactobacillus casei obniżało istotnie statystycznie (aż o 19%) liczbę wszystkich
zachorowań w porównaniu z grupą placebo (rys. 1).
12
Częstość zachorowań/100 osób/dzień
Infekcje układu oddechowego oraz pokarmowego są najczęstszymi chorobami występującymi u dzieci. W wieku
przedszkolnym należy liczyć się z wystąpieniem 6–8 infekcji
w roku. Szczególnie narażone na zachorowania są dzieci
przebywające w dużych skupiskach (żłobki, przedszkola,
szkoły). W wieku szkolnym liczba zakażeń zmniejsza się
do 3–4, a w 12. roku życia do 1–2 rocznie. Częste infekcje
nie tylko nagatywnie wpływają na zdrowie dzieci, ale mają
również skutki społeczne. Zachorowania dzieci bezpośrednio przekładają się na absencję rodziców w pracy.
Zachorowalność na choroby infekcyjne związana jest
z funkcjonowaniem układu odpornościowego. Dzieci chorują częściej niż dorośli, ponieważ ich układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni ukształtowany i dojrzałość
w zakresie funkcji obronnych osiąga dopiero ok. 12. roku
życia. Jednym z ważniejszych czynników modulujących
działanie układu immunologicznego jest żywność. Dieta
wzbogacona o składniki aktywujące rozwój odporności,
np. probiotyki, może chronić organizm dziecka przed
wystąpieniem zakażeń. Według WHO/FAO probiotyki są
definiowane jako żywe mikroorganizmy, które dostarczone w odpowiedniej dawce korzystnie wpływają na zdrowie gospodarza[1]. Bakterie probiotyczne działają poprzez
układ GALT (gut-associated lymphoid tissue), tj. układ immunologiczny związany z przewodem pokarmowym, aktywując mechanizmy przeciwzapalne (produkcję przeciwciał naturalnych, działanie makrofagów, komórek NK)[2].
Należy podkreślić, że skuteczność probiotyków jest szczepozależna i efektów klinicznych określonych szczepów nie
można przenosić na inne.
W renomowanym czasopiśmie „European Journal of Clinical Nutrition” ukazała się niedawno praca opisująca badanie kliniczne przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych,
w którym oceniano skuteczność szczepów probiotycznych
Lactobacillus casei DN-114 001 w zapobieganiu zachorowaniom na choroby infekcyjne u dzieci[3].
Do podwójnie zaślepionych badań z randomizacją, kontrolowanych placebo włączono 638 dzieci w wieku 3–6 lat,
które uczęszczały do przedszkola lub szkoły. Podawano im
produkt spożywczy Actimel® – fermentowany napój mleczny zawierający probiotyczne szczepy bakterii Lactobacillus
casei DN-114 001 (grupa z interwencją). W stosowanym
produkcie liczebność żywych szczepów Lactobacillus casei
wynosiła 1x108/g. Dzieci wypijały codziennie przez kolejnych 90 dni 200 ml napoju. Grupa placebo otrzymywała
napój mleczny o identycznych walorach smakowych oraz
zawartości białka, cholesterolu, węglowodanów i składników mineralnych, ale pozbawiony szczepów probiotycznych Lactobacillus casei. W obu grupach oceniano częstość
występowania chorób infekcyjnych (układu oddechowego
i pokarmowego) oraz zmiany zachowania związane z cho-
prof. nadzw. dr hab. n. med.
Bożena Cukrowska
Kierownik Pracowni Immunologii,
Zakład Patologii,
Instytut „Pomnik – Centrum
Zdrowia Dziecka”
10
8
6
4
2
0
Placebo
Actimel®
Rys. 1. Częstość wszystkich zachorowań/100 osób na dzień
17
Żywność dla zdrowia
Dzieci pijące Actimel® chorowały rzadziej przede wszystkim na infekcje górnych dróg oddechowych oraz infekcje
układu pokarmowego. Częstość występowania zakażeń
górnych dróg oddechowych w grupie spożywającej Actimel® była o 18% niższa niż w grupie placebo (Rys. 2), natomiast infekcji przewodu pokarmowego o 24% (Rys. 3).
3,5
Częstość zachorowań/100 osób/dzień
3
2,5
2
1,5
0,5
Placebo
Actimel®
Rys. 2. Częstość infekcji górnych dróg oddechowych/100 osób/dzień.
1,8
1,6
Częstość zachorowań/100 osób/dzień
Opisywane badanie rozszerza zakres możliwych efektów
prozdrowotnych szczepów Lactobacillus casei DN-114 001
w grupie wiekowej 3-6 lat. Ze względu na liczebność
grupy oraz wysoką jakość techniki badawczej badanie
stanowi wartościowy dowód skuteczności fermentowanego napoju zawierającego probiotyczne szczepy
Lactobacillus casei DN-114 001 w zakresie ochrony
przed infekcjami górnych dróg oddechowych i układu
pokarmowego. Należy podkreślić, że efekt profilaktyczny
został osiągnięty poprzez codzienne, trwające 90 dni spożywanie produktu.
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
Placebo
Actimel®
Rys. 3. Częstość infekcji przewodu pokarmowego/100 osób/dzień.
Zachorowalność na infekcje dolnych dróg oddechowych
zmniejszyła się nieznacznie (obniżenie liczby infekcji o 2%
w porównaniu z grupą placebo).
Pomimo korzystnego wpływu na częstość występowania infekcji górnych dróg oddechowych i układu pokarmowego,
18
 u matek karmiących, które stosowały Actimel®, obserwowano zwiększenie liczebności komórek NK, a u ich
dzieci zmniejszenie częstości występowania objawów
ze strony układu pokarmowego (biegunek, kolek, wymiotów itp.)[5],
 u ludzi starszych odnotowano natomiast skrócenie
czasu trwania infekcji[6].
1,4
0
Uzyskane przez autorów artykułu wyniki potwierdzają znaczenie żywności funkcjonalnej – produktu mlecznego Actimel®, w profilaktyce infekcji u dzieci uczęszczających do
przedszkola lub szkoły. Składnikiem aktywnym, indukującym mechanizmy przeciwzapalne, są szczepy probiotyczne
Lactobacillus casei DN-114 001. Szczep ten, w odróżnieniu
od typowych bakterii jogurtowych używanych do produkcji jogurtów, przeżywa w przewodzie pokarmowym i ma
zdolność aktywacji układu immunologicznego, co pokazały
wcześniejsze badania kliniczne prowadzone w innych grupach wiekowych:
 wykazano, że codzienne spożywanie napoju mlecznego zawierającego ww. szczepy probiotyczne indukowało aktywność przeciwzapalną monocytów oraz
właściwości cytotoksyczne komórek NK u zdrowych
dorosłych[4],
1
0
spożywanie napoju probiotycznego nie zmieniło istotnie
statystycznie zachowania dzieci i rodziców spowodowanego chorobą, chociaż zaobserwowano zmniejszenie liczby
dni nieobecnych w przedszkolu/szkole o 24% oraz absencji
w pracy o 33%.
Piśmiennictwo:
1. FAO/WHO: Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. Report of a Joint FAO/WHO
Working Group on Drafting Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. London, Onatario,
Kanada, 30 kwietnia – 1 maja 2002.
2. Galdeano C.M., de Leblanc Ade M., Carmuega E. i wsp.: Mechanisms involved in the immunostimulation by probiotic fermented milk. J. Dairy Res. 2009; 76: 446–454.
3. Merenstein D., Murphy M., Fokar A. i wsp.: Use of a fermented dairy probiotic drink containing
Lactobacillus casei (DN-114 001) to decrease the rate of illness in kids: the DRINK study. A patient-oriented, double-blind, cluster-randomized, placebo-controlled, clinical trial. Eur. J. Clin. Nutr.
2010; 64: 669–677.
4. Parra M.D., Martínez de Morentin B.E., Cobo J.M. i wsp.: Daily ingestion of fermented milk
containing Lactobacillus casei DN114001 improves innate-defense capacity in healthy middle-aged
people. J. Physiol. Biochem. 2004; 60: 85–91.
5. Ortiz-Andrellucchi A., Sánchez-Villegas A., Rodríguez-Gallego C. i wsp.: Immunomodulatory effects of the intake of fermented milk with Lactobacillus casei DN114001 in lactating mothers and
their children. Br. J. Nutr. 2008; 100: 834–845.
6. Guillemard E., Tondu F., Lacoin F., Schrezenmeir J.: Consumption of a fermented dairy product
containing the probiotic Lactobacillus casei DN-114001 reduces the duration of respiratory infections in the elderly in a randomised controlled trial. Br. J. Nutr. 2010; 103: 58–68.