Uchwała Nr 371/2016 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Uchwała Nr 371/2016 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa
Wyższego z dnia 4 listopada 2016 r. dotycząca projektu
rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu podziału
dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i
niepublicznych
Po rozpatrzeniu, na wniosek Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 6 października 2016 r. (pismo
DP.ZLS.1201.33.2016), projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu podziału
dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i niepublicznych, stosownie do art. 45, ust. 3 pkt. 3 ustawy z
dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.), Rada Główna
zgłasza następujące uwagi.
Uwagi ogólne
1. Kwestia podziału dotacji podstawowej z budżetu państwa dla uczelni publicznych na zadania związane z
kształceniem studentów studiów stacjonarnych, kształceniem uczestników stacjonarnych studiów
doktoranckich, kształceniem kadr naukowych i utrzymaniem uczelni, w tym remonty od dłuższego czasu
rodzi kontrowersje zarówno wśród decydentów jak i beneficjentów. W minionych latach korekty
algorytmu podziału uwzględniały dążenia do racjonalizacji alokacji środków budżetowych, przede
wszystkim z uwzględnieniem formalnych przesłanek podnoszenia jakości kształcenia. Poczucie
tymczasowości rozwiązań, w związku z dość częstymi zmianami stosowanych formuł, a także
wypowiedzi decydentów i przedstawicieli środowiska akademickiego nie sprzyjały opracowywaniu
długofalowych strategii uczelni. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym opracowywanie, a zwłaszcza
wdrażanie, odpowiednich strategii była zmienność otoczenia i warunków funkcjonowania uczelni. I to
zarówno w aspekcie rynku pracy (zresztą nie tylko dla absolwentów studiów stacjonarnych) jak i tzw.
falowania demograficznego kolejnych kohort wiekowych kandydatów na studia.
2. Utrzymywany przez lata kompromis wyrażający się stosowaniem stałej przeniesienia, która w
największym stopniu wpływała na wielkość dotacji, wraz z uznaniowymi interwencjami odpowiednich
ministrów - dysponentów poszczególnych części budżetu państwa, sprawiały że działania
racjonalizacyjne w samych uczelniach miały ograniczony charakter. Tym bardziej, że zasadniczy podział
ogólnej puli środków na wszystkie grupy uczelni publicznych był zdeterminowany ustawowo a zmiany
alokacji środków w stosunku do poszczególnych uczelni – w danej grupie nie były drastyczne. W
sterowaniu dotacją podstawową dysponenci kierowali się ponadto zasadą nie destabilizowania sytuacji
finansowej uczelni z powodu gwałtownych zmian przydziału środków finansowych. Po stronie uczelni,
choć nie wszystkich w tym samym stopniu, specyfika rozwiązań w zakresie dotacji podstawowej oraz
bierność instytucjonalna (np. zakumulowane zasoby, w tym kadrowe, procesy operacyjne – związane
m.in. z tzw. pensum dydaktycznym) przyczyniała się do działań określanych kolokwialnie „pogonią za
studentem”.
3. Analiza projektu Rozporządzenia z uwzględnieniem doświadczeń z przeszłości wskazuje, że zawiera on
rozwiązania, które silniej uzależniają poziom dotacji zasadniczej od infrastruktury zasobowej (w tym
zwłaszcza kadrowej), potencjału rozwojowego wreszcie bezpośrednio ujętych w formuły matematyczne
mierników jakości kształcenia, w poszczególnych uczelniach w stosunku do wartości ogólnych dla danej
grupy uczelni. Biorąc pod uwagę potencjalny wpływ Algorytmu na dotację zasadniczą może on
ograniczyć działania określone powyżej jako „pogoń za studentem”. Przyjmując za priorytetowe
podnoszenie jakości kształcenia w uczelniach wyższych w Polsce proponowany kierunek zmian Rada
Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego uznaje za właściwy, zgłaszając jednocześnie uwagi z intencją
ograniczenia negatywnych konsekwencji literalnych zapisów w Załączniku nr 1 do projektu
Rozporządzenia.
4. Najwięcej krytyki wywołuje jednakowe traktowanie uczelni zaliczonych do grupy nadzorowanej przez
ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego, które ze swej istoty a także wielu charakterystyk różnią
się znacząco, zwłaszcza w porównaniu do grupy uczelni medycznych czy artystycznych. Rada Główna
odczytuje rozwiązania w stosunku do grupy uczelni nadzorowanej przez ministra właściwego ds.
szkolnictwa jako wyraźną preferencję polityczną decydenta w stosunku do istotnych zmian alokacji
dotacji w tej tak bardzo zróżnicowanej grupie uczelni. Szczegółowe argumenty zawarto w części opinii
zawierającej „Uwagi szczegółowe”.
Uwagi szczegółowe
1. Rada zwraca uwagę, że proponowane sposoby podziału dotacji dla uczelni publicznych ujęte w formuły
matematyczne (dalej: Algorytm) nie zmieniają ani ogólnej puli (z wyjątkiem ustawowo przewidzianej
indeksacji) ani proporcji podziału środków dla dwóch grup uczelni: akademickich i zawodowych, o
których mowa odpowiednio w punktach 3 i 4 Załącznika nr 1 do projektu Rozporządzenia. Dotyczy to
także podziału dotacji budżetowej w przekroju grup uczelni nadzorowanych przez resort nauki i
szkolnictwa wyższego, resort zdrowia czy resort kultury i dziedzictwa narodowego.
Oznacza to, że nowy sposób podziału dotacji podstawowej czy jej części (tzw. dotacji zasadniczej) nie
zmienia struktury alokacji środków dla wyróżnionych grup uczelni. Tym samym petryfikuje
dotychczasowe proporcje finansowania w ramach grup uczelni nadzorowanych przez resorty.
2. Znane Radzie Głównej dokumenty lub materiały nie pozwalają na ocenę czy ujęcie konkretnych formuł
obliczeniowych dla sposobu podziału dotacji w Algorytmie, w projekcie Rozporządzenia, poprzedziła
odpowiednia symulacja, z wykorzystaniem danych rzeczywistych. W opinii Rady Głównej znajomość
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
3.
4.
5.
6.
7.
konsekwencji przyjmowanego Algorytmu dla alokacji środków w poszczególnych uczelniach ma kapitalne
znaczenie dla ich właściwego funkcjonowania.
Rada Główna zwraca uwagę, że poszczególne uczelnie nie mogą przeprowadzić symulacji skutków
nowego algorytmu, gdyż nie posiadają danych zagregowanych dla grup uczelni nadzorowanych przez
odpowiednich ministrów (nie mają danych dla mianowników w formułach dla poszczególnych składników
algorytmu). Brak takich symulacji zarówno w uczelniach jak i resortach nadzorujących generuje
nieznany poziom ryzyka wynikającego ze skumulowanego efektu zastosowania nowych formuł
naliczania poszczególnych składników Algorytmu, a także przyjętych parametrów (począwszy od
wartości stałej przeniesienia z roku poprzedniego, przez wagi dla składników studencko-doktoranckiego,
kadrowego , badawczego oraz umiędzynarodowienia do parametrów przeliczania sumy kalkulacyjnych
liczb nauczycieli akademickich). Bez wiedzy o wynikach takich szacunków i obliczeń dla poszczególnych
uczelni nie sposób kategorycznie wypowiedzieć się o konkretnych skutkach nowego algorytmu dla
praktyki.
Rada Główna docenia rozwiązanie, stanowiące swoisty bufor bezpieczeństwa i stabilizacji sytuacji
finansowej uczelni w przypadkach gdy dotacja naliczona zgodnie z nowym Algorytmem byłaby mniejsza
niż 95% dotacji podstawowej z roku poprzedniego w warunkach porównywalnych jak i większa niż 105%
, co z kolei dawałoby stosunkowo duże korzyści nie którym uczelniom. Pośrednio oznacza to, że
Projektodawca zdaje sobie sprawę z ryzyka generowania problemów przez zmianę poziomu dotacji dla
części środowiska akademickiego.
Przyjęte rozwiązanie można traktować jako arbitralne ograniczenie relatywnie dużych zmian w
finansowaniu poszczególnych uczelni w następstwie zastosowania nowego Algorytmu i swoiste
„wygładzanie ścieżki” finansowania.
W świetle uwag zgłaszanych przez przedstawicieli poszczególnych uczelni czy grup uczelni Rada Główna
podnosi kwestię potencjalnych kłopotów - w następstwie racjonalizacji działalności wywołanej skokowym
obniżeniem dotacji o 5%, tym bardziej, że w uczelniach zachodzą już procesy, które mają być
sfinansowane z tej obniżonej dotacji, a które skutkować będą w horyzoncie jej obowiązywania w 2017 r. i
latach następnych. Dodatkowo nie wiadomo nic o horyzoncie stosowania bufora „wygładzającego
ścieżkę” finansowania.
Rada Główna z naciskiem podkreśla, że projekt Rozporządzenia nie określa okresu obowiązywania
regulacji buforowania i stabilizacji sytuacji finansowej uczelni dzięki przyjęciu pasma zmienności od 95
do 105% dotacji z roku poprzedniego. Decydując o okresie obowiązywania tego rozwiązania, a także
potencjalnych skutkach dla uczelni, zwłaszcza tych o mniejszej dotacji, warto rozważyć inne sposoby
zmiany pasma zmienności. Chodzi tu zarówno o możliwość rozpoczynania stosowania Algorytmu w
paśmie od 97% do 103% - w pierwszym roku obowiązywania, przez 96-104% w drugim roku, do
95-105% w trzecim. Propozycja ta zakłada, że przyjęte pasmo zawierające o rozpiętości 10 pkt.
procentowych wynika, z symulacji Projektodawcy i nie wywołuje sytuacji kryzysowych.
Gdyby jednak Ministerstwo posiadało odpowiednie szacunki konsekwencji wdrożenia nowego Algorytmu
to ich analiza i ocena może prowadzić do odwrócenia pasma zmian zaczynając od 95-105% przez
96-104% do 97-103%. Wiedza o konsekwencjach takich zmian finansowania dla uczelni może prowadzić
także do innych prawidłowości zmian przedmiotowego pasma, a nawet różnicowania takich pasm dla
różnych grup uczelni nadzorowanych przez poszczególne resorty. Dodatkowym argumentem na rzecz
stosowania różnicowanych pasm zmienności dotacji podstawowej może być zastosowanie
zróżnicowanych obniżeń stałej przeniesienia z poprzedniego roku (dla uczelni nadzorowanych przez
ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego oraz uczelni wojskowych w zakresie kształcenia
osób cywilnych C=0,5, dla uczelni medycznych C=0,6, dla uczelni morskich C=0,65 a dla uczelni
artystycznych C=0,7) czy nietożsamych wartości wskaźników referencyjnych (tzw. SSR).
Warto zwrócić uwagę, że proponowane rozwiązania nie pociągają żadnych skutków dla budżetu państwa
(przynajmniej bezpośrednio, jeżeli nie brać pod uwagę konsekwencji ewentualnych
restrukturyzacji zatrudnienia) a jedynie stwarzają możliwość opracowania i zastosowania
odpowiednich strategii restrukturyzacji zamiast tzw. terapii szokowej.
Preferencyjny sposób ustalania dotacji podstawowej w roku przypadającym w okresie pięciu lat
następujących po roku utworzenia danej uczelni publicznej w wyniku połączenia uczelni publicznych lub
włączenia uczelni publicznej do innej uczelni publicznej, określony w pkt. 7 Załącznika nr 1 do projektu
Rozporządzenia, odzwierciedla priorytet decydentów dla procesów konsolidacji podmiotów w sektorze
szkolnictwa wyższego. Rada Główna uznaje ten sposób motywowania podmiotów do konsolidacji za
pożądany. Możliwość uzupełnienia dotacji zasadniczej, wynikającej z zastosowania Algorytmu, o którym
mowa w pkt. 3 lub pkt. 4 Załącznika nr 1 do projektu Rozporządzenia do 103 % sumy dotacji
podstawowych, które przyznał połączonym uczelniom minister nadzorujący w roku połączenia, w
warunkach porównywalnych, stanowi wyraz dążenia do racjonalizacji struktury uczelni publicznych w
Polsce. Ma to szczególne znaczenie wobec spadku popytu wywołanego m.in. przez liczebności roczników
z niżu demograficznego, wcześniejszego wydrenowania rynku z kandydatów do studiów w systemie
kształcenia niestacjonarnego, wreszcie z potencjału rozwojowego uczelni.
Jednocześnie Rada Główna zwraca uwagę na problem interpretacji zapisu pkt.7. Chodzi mianowicie o to
czy taki preferencyjny sposób ustalania dotacji dotyczy tylko jednego roku w okresie pięciu lat po
połączeniu czy tych wszystkich lat w tym okresie pod warunkiem, że dotacja zasadnicza kalkulowana
według algorytmu będzie niższa niż 103 %, w stosunku do roku poprzedzającego rok połączenia.
Rada Główna proponuje operacyjne zdefiniowanie kategorii „warunki porównywalne”, gdyż w praktyce
może to nie być jednoznacznie rozumiane.
Rada Główna odczytuje przyjęcie zróżnicowanych wartości stałych przeniesienia z poprzedniego roku dla
poszczególnych grup uczelni nadzorowanych przez cztery resorty jako preferencje Projektodawcy dla
określonego tempa zmian alokacji dotacji w tych grupach. Jednocześnie Rada zwraca uwagę, że
największe zmiany dotyczą najmniej jednorodnej grupy uczelni nadzorowanych przez ministra
właściwego ds. szkolnictwa wyższego.
W związku z tym Rada formułuje następujące uwagi:
7.1. Rada Główna zasadniczo pozytywnie ocenia zróżnicowanie parametru referencyjnej liczby
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
studentów i doktorantów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego (SSR). Jednak biorąc
pod uwagę specyfikę studiów doktoranckich i przypisywanie obowiązków odpowiednim nauczycielom
warto rozważyć wydzielenie w składniku studenckim doktorantów z innym mnożnikiem niż dla
studentów.
Podobna sugestia dotyczy zróżnicowania SSR dla studiów I i II stopnia (w uczelniach gdzie studia są tak
wyodrębnione) oraz odrębnie III stopnia.
Powyższe propozycje można zweryfikować w oparciu o dane rzeczywiste i podjąć odpowiednie decyzje.
7.2. Rada Główna negatywnie opiniuje jednolite wartości odchylenia od parametru SSR w paśmie
zmienności ±1.
Przyjęte w projekcie Rozporządzenia rozwiązanie oznacza, że
- w odniesieniu do uczelni artystycznych pasmo zmienności mieści się w przedziale ±22,22% wartości
parametru referencyjnego (od 3,5 do 5,5),
- w odniesieniu do uczelni medycznych pasmo zmienności mieści się w przedziale ± 16, 67% wartości
parametru referencyjnego (od 5 do 7),
- w odniesieniu do uczelni morskich pasmo zmienności mieści się w przedziale ± 6, 25% wartości
parametru referencyjnego (od 15 do 17),
- w odniesieniu do uczelni nadzorowanych przez MNiSW pasmo zmienności mieści się w przedziale ± 8,
3% wartości parametru referencyjnego (od 11 do 13).
Przedstawione wyżej zróżnicowanie wynikające z jednolitego odchylenia od SSR przemawiają, za
zróżnicowaniem pasma zmienność (np. od ±1 dla uczelni artystycznych, przez ±2 dla uczelni
medycznych, ±3 dla uczelni nadzorowanych przez MNiSW, do ±4 uczelni morskich). Przy czym biorąc
pod uwagę przesłanki merytoryczne i specyfikę kształcenia kardynalne znaczenie ma odpowiednia
zmiana w grupie uczelni nadzorowanych przez MNiSW.
7.3. Rada Główna bardzo negatywnie ocenia rozwiązanie polegające na przyjęciu jednolitego parametru
referencyjnego SSR w grupie uczelni nadzorowanej przez ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego.
Z szacunków RGNiSW, przeprowadzonych z wykorzystaniem dostępnych danych z bazy Polon dla 2015
roku (bez info o doktorantach) wynika, że parametr SSR o wartości 12 jest bardzo korzystny dla kilku
uniwersytetów wieloobszarowych, w szczególności UJ, UW, UAM, UMCS a także UW-M w Olsztynie.
Natomiast wskaźnik ten dla całej grupy uniwersytetów wieloobszarowych zawiera się w przedziale ca od
11 do 17. Podobna sytuacja dotyczy uniwersytetów przyrodniczych (SSR zawiera się w przedziale 11;14).
Takie same szacunki dla innych typów uczelni w tej grupie wskazują, że SSR dla uniwersytetów
ekonomicznych (wraz ze Szkoła Główną Handlową) zawiera się w przedziale od 17 do 30, a dla
politechnik od 12 do 22.
Ze względu na brak odpowiednich danych nie przeprowadzono podobnych obliczeń i porównań dla
jednoimiennych wydziałów (np. wydział nauk ekonomicznych UW i wydziałów ekonomicznych w
uniwersytetach ekonomicznych, podobnie dla wydziałów zarządzania).
Jednakże ekspercka ocena sytuacji wskazuje, że w największych uniwersytetach wieloobszarowych
występuje efekt kompensacji między wydziałami o relatywnie niskim wskaźniku SSR z wydziałami o
wysokim wskaźniku SSR, co skutkować będzie istotnie różnym podziałem dotacji zasadniczej w składniku
studenckim, zwłaszcza gdyby mechanizm buforujący miał obowiązywać jednorazowo, czy
krótkookresowo.
Nie ulega jednak wątpliwości, że np. „nadwyżka” - w stosunku do SSR – kadry na wydziale fizyki, chemii
czy biologii nie poprawi jakości kształcenia na wydziale ekonomii, nauk społecznych czy prawa ale
uniwersytet wieloobszarowy jako całość nie poniesie negatywnych konsekwencji wynikających z
oddziaływania wskaźnika jakości dydaktycznej na wartość składnika studenckiego w Algorytmie podziału
dotacji zasadniczej.
8. Rada Główna proponuje uwzględnienie w parametrze SSR zróżnicowanej wartości dla tzw. uniwersytetów
przymiotnikowych nadzorowanych przez MNiSW (politechniki, uniwersytety ekonomiczne, uniwersytety
przyrodnicze, akademie wychowania fizycznego). Mogą to być wartości odpowiadające obecnej wartości
średniej lub modalnej dla tych typów uczelni (por. załącznik do uchwały nr 371/2016) i stosowanie ich w
zdefiniowanym odpowiednio długim okresie.
Ponadto warto uprościć i zmodyfikować warunki dla wartości d w składniku studencko-doktoranckim.
Np. d = M/m dla m>M oraz d=1 dla m<M.
Taki wzór, obok swej prostoty, ma przewagi nad formułą z projektu Rozporządzenia. Chodzi o to, że przy
zbyt dużej liczbie studentów dotacja dla uczelni z tytułu tego składnika nie maleje, ale pozostaje mniej
więcej stała. Nie ma też obcięcia dotacji przypadającej na jednego studenta przy zbyt małej liczbie
studentów.
W okresie przejściowym (pierwszy i drugi rok obowiązywania nowego rozwiązania) należy używać
Algorytmu z wyraźnie zróżnicowanym M ukształtowanym w dotychczasowym procesie dla różnych typów
uczelni. Opcjonalnie warto uzależnić M od kategorii uczelni, tak aby uczelniom z wyższymi kategoriami
opłacało się wybrać ścieżkę elitarnej uczelni badawczej. W przypadku uczelni wysokiej kategorii warto
premiować poprawę dostępności kadry w kierunku relacji mistrz-uczeń (czyli d>1 dla m<M). Można też
odpowiednimi wagami zachęcać takie uczelnie do prowadzenia przede wszystkim studiów II i III stopnia,
natomiast uczelnie najniższych kategorii, na odwrót, do studiów stopnia I.
9. Rada Główna pozytywnie przyjmuje zwiększenie w składniku studencko-doktoranckim wagi dla
uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich pobierających stypendium, o którym mowa w art. 200
ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 5,0 do 6,0. Jednak waga ta może być nadal
niewystarczająca, zważywszy na dodany do ustawy art. 195a, z którego wynika konieczność przyznania
przynajmniej połowie doktorantów stypendium doktoranckiego. Chodzi o to, że skumulowane
konsekwencje zmian mogą przyczynić się do powstania trudności finansowych, w szczególności w
uczelniach kształcących głównie w dyscyplinach, dla których współczynnik kosztochłonności wynosi 1
lub 1,5.
Rada Główna sugeruje ustalenie wagi dla uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich
pobierających stypendium, o którym mowa w art. 200 ust. 1 ustawy na poziomie 7,0 (słownie: siedem).
Przy wymogu 50% doktorantów ze stypendium doktoranckim oraz specyfice oddziaływania składnika
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
10.
11.
12.
13.
14.
studencko-doktoranckiego zasadnym wydaje się przywrócenia asystentury jako alternatywy dla studiów
doktoranckich (zwłaszcza tam gdzie wskaźnik SSR jest znacznie wyższy niż referencyjna wartość 12, a
przypadki 240 godzin dydaktyki rocznie to zdecydowanie za dużo w początkowym etapie pracy młodego
naukowca).
Rada Główna podnosi konieczność doprecyzowania w definicji współczynnika Ld_stypd,i określonego w
składniku studencko-doktoranckim, jakiej grupy pracowników dotyczy wykluczenie. Obecne brzmienie
regulacji skutkuje wykluczeniem wszystkich doktorantów pozostających w stosunku pracy z i-tą uczelnią
akademicką. Wykluczenie to jest niezależne od charakteru pracy (nauczyciel akademicki, pracownik
administracyjny, pracownik techniczny) oraz części bądź całości etatu. Rada Główna uznaje, że
wykluczenie to jest zasadne tylko w przypadku doktorantów zatrudnionych w charakterze nauczyciela
akademickiego, z zastrzeżeniem pracowników naukowych zatrudnionych w wymiarze
nieprzekraczającym ½ etatu. W innym przypadku doprowadza to do zmniejszenia dotacji w związku z
zatrudnieniem doktoranta choćby w grancie na szczątkowym etacie (np. o wynagrodzeniu choćby 500 zł
na miesiąc) lub zatrudnienia na części etatu na stanowisku administracyjnym bądź technicznym.
Uczelnie nie chcą przyznawać stypendiów doktoranckich doktorantom zatrudnionym na takich etatach.
Doktorant i-tej uczelni pozostający z nią w stosunku pracy może zostać uwzględniony we współczynniku
kadrowym, tylko wtedy gdy jest zatrudniony w charakterze nauczyciela akademickiego z wagą równą
wymiarowi etatu. Przy częściowym etacie doktoranta, środki uzyskane przez uczelnię w Yi zwykle nie są
w stanie pokryć kosztów stypendium doktoranckiego.
Rada Główna postuluje zastosowanie koncepcji proporcjonalności wpływu kategorii naukowej na wartość
wskaźnika potencjału naukowego (Yi).
Postulat dotyczy uwzględnienia liczby studentów i/lub doktorantów w jednostce naukowej o określonej
kategorii naukowej w liczniku i mianowniku wskaźnika Yi . Przesłanką merytoryczną dla postulowanego
rozwiązania jest okoliczność, że w obecnej postaci wskaźnika potencjału naukowego posiadanie kategorii
A+ przez jednostkę, w której kształci się bardzo małą liczbę studentów tak samo wpływa na wartość Yi
jak kategoria B czy C w jednostce naukowej, w której kształci się dużą liczbę studentów.
Dodatkowym argumentem za przedłożoną propozycją jest skośność rozkładu kategorii, jakie posiadają
jednostki naukowe (A+ - 3%; A - 30%; B - 60%; C - 8%). Nadto stopień skośności różni się dla
wyróżnionych kategorii (Nauki Humanistyczno-Społeczne; Nauki o Życiu, Nauki Ścisłe i Inżynierskie,
Nauki o Sztuce i Twórczość Artystyczna).
Wreszcie, zawarte w projekcie Rozporządzenia rozwiązanie zawiera w sobie potencjalny paradoks,
zgodnie z którym nauczyciel ze stopniem naukowym doktora, w jednostce z kategorią A, z punktu
widzenia podziału dotacji zasadniczej, będzie wart więcej niż nauczyciel ze stopniem doktora
habilitowanego w jednostce z kategorią B. Nadto, dwuwydziałowa uczelnia z kategoriami A+ i B, w której
na wydziale z kategorią A+ jest 100 studentów a na wydziale B 10 000 studentów uzyska większy
składnik dla naliczenia dotacji zasadniczej niż dwuwydziałowa uczelnia posiadająca dwie kategorie A i
10 100 studentów.
Bez uwzględnienia w tym składniku Algorytmu wagi w postaci liczby studentów, będzie możliwe
stosowanie strategii obronnych albo w postaci dzielenia wydziałów z wysokimi kategoriami albo
przyłączania wydziałów słabych do wydziałów silnych
Proponowany wskaźnik umiędzynarodowienia uczelni, określony w pkt.3 podpunkt 4) Załącznika nr 1
(str.10), nie gratyfikuje tych uczelni, które szczególnie dbają o przyjmowanie studentów i doktorantów z
uczelni zagranicznych. Zadanie to jest znacznie trudniejsze oraz zdecydowanie kosztowniejsze niż
wysyłanie studentów i doktorantów do uczelni zagranicznych. Jednocześnie należy podkreślić, że od
szeregu lat występuje wyraźne niezrównoważenie powyższych strumieni studentów i doktorantów.
Trzeba również zwrócić uwagę na fakt, że obcokrajowcy odbywający studia w uczelniach polskich stają
się ambasadorami naszego kraju, rozumiejąc kulturę oraz bieżące problemy Polski.
Rada Główna uważa, że przyjęte w obowiązującej dotąd formule Algorytmu mnożniki dla liczby
studentów wyjeżdżających (x1) i przyjeżdżających (x3) pełniły taką rolę i powinny być utrzymane w
projekcie Rozporządzenia w odniesieniu do tego składnika.
Uwadze Projektodawcy Rada poleca uwzględnienie w tym składniku kwestii mobilności w programie
MOST, nawet przy redefinicji nazwy składnika na „mobilności i umiędzynarodowienia”.
Rada Główna przychyla się do stanowiska Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych
popierającej zmiany w projekcie Rozporządzenia za wyjątkiem wartości parametru SSR=6 (słownie:
sześć).
Zgodnie z Rozporządzeniem MNiSW z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia
studiów proporcja liczby nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum kadrowego do liczby
studentów na danym kierunku studiów nie może być mniejsza niż 1 : 60, z tym, że w przypadku kierunku
lekarskiego i lekarsko dentystycznego nie może być mniejsza niż 1 : 40. Celem zachowania proporcji
warunkujących prowadzenie studiów należałoby zatem zastosować parametr referencyjnej liczby
studentów i doktorantów (SSR) przypadających na 1 nauczyciela akademickiego w grupie uczelni
medycznych na poziomie 7 (słownie: siedem), zachowując dopuszczalne odchylenie w granicach ± 1 (lub
±2 zgodnie z pkt. 7.2 niniejszej opinii).
Należy bowiem uwzględnić, że uczelnie medyczne poza prowadzonymi kierunkami lekarskimi i lekarskodentystycznymi, wymagającymi większego udziału nauczycieli akademickich w opiece nad studentami,
prowadzą także studia na kierunkach takich jak: zdrowie publiczne, fizjoterapia, pielęgniarstwo,
położnictwo, dietetyka itp., dla których liczba studentów przypadających na nauczyciela akademickiego
jest dużo większa, co sankcjonuje cytowany wyżej przepis Rozporządzenia o warunkach prowadzenia
studiów.
Z przedstawionych dokumentów nie wynika w jakiej proporcji dzielone są środki określone w
poszczególnych częściach budżetu państwa na dotacje dla uczelni publicznych na zadania związane z
kształceniem studentów studiów stacjonarnych, kształceniem uczestników stacjonarnych studiów
doktoranckich, kształceniem kadr naukowych i utrzymaniem uczelni, w tym remonty dzielone są na
grupę uczelni akademickich i grupę uczelni zawodowych.
W opinii Rady przyjęcie określonych priorytetów dla rozwoju kształcenia na poziome wyższym, w ramach
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
dostępnych środków finansowych powinno znaleźć odzwierciedlenie w kształtowaniu tej relacji w ujęciu
dynamicznym, choć nie powinny to być zmiany wywołujące gwałtowną destabilizację sytuacji finansowej
danej grupy uczelni wynikającej z przyjętych priorytetów. Kwestia ta ma strategiczne znaczenie dla
korygowania struktury kształcenia w sektorze szkolnictwa wyższego w podziale na uczelnie akademickie
i zawodowe. W związku z tym Rada Główna postuluje opracowanie tzw. mapy drogowej pożądanych
zmian w strukturze uczelni publicznych w Polsce, z uwzględnieniem kryterium terytorialnego oraz
wskaźników dostępności uczelni, ewentualnie sieciowej organizacji uczelni.
15. Biorąc pod uwagę konieczność ograniczania niepewności w zarządzaniu uczelniami publicznymi Rada
Główna wnioskuje o pilne opracowanie założeń dotyczących obowiązywania stosowania stałej
przeniesienia z roku poprzedniego (C) i określenie przynajmniej średniookresowej perspektywy
stabilności lub zmian.
16. Nie sposób pominąć pewnej niespójności wynikającej z Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia
(zakres zmienności w odniesieniu do minimum kadrowego od 25 w ramach kierunków artystycznych do
120 w ramach kierunków społecznych i humanistycznych) oraz projektu opiniowanego Rozporządzenia w
kwestii parametru referencyjnego (M = 4,5 dla uczelni artystycznych i M = 12 dla uczelni
nadzorowanych przez ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego).
17. Rada Główna pozytywnie opiniuje zmiany Algorytmu dla uczelni zawodowych, w tym swoiste sankcje za
tzw. „pogoń za studentem”. Jednakże krytycznie odnosi się do wartości parametru dla udziału
przychodów pozabudżetowych, które w opinii przedstawicieli uczelni zawodowych są nadto niewłaściwie
sformułowane.
Uchwałę otrzymuje Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Przewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Prof. Jerzy Woźnicki
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)