HISTORIA MÓWIONA JAKO METODA BADAWCZA ćwiczenia 2014

HISTORIA MÓWIONA JAKO METODA BADAWCZA
ćwiczenia 2014/2015 r.– 15 godz.
1. Cele i zadania przedmiotu. Zajęcia organizacyjne
Zagadnienia:
 wyjaśnienie pojęć: historia mówiona, relacje ustne, oral history, źródła oralne
 podanie zakresu materiału i literatury
 podanie formy i sposobu zaliczenia przedmiotu
 półrocznik czasopisma w języku obcym – recenzja pisemna wybranego numeru
 transkrypcja wywiadu przydzielonego
 aktywność
 przydział prac zaliczeniowych
2. Oral history na świecie i w Polsce. Historia badań (omówienie wykładowcy)
Zagadnienia:
 geneza i rozwój oral history w Ameryce i w Europie
 początki wykorzystywania relacji ustnych w badaniach historycznych w Polsce
 historycy i archiwiści polscy o metodzie oral history
 Polskie Towarzystwo Historii Mówionej
 Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
Literatura uzupełniajaca:
Lewandowska I., Historycy wobec metody oral history. Przegląd polskiej literatury naukowej,
w: Historia  Archiwistyka  Informacja naukowa. Prace dedykowane Profesorowi
Bohdanowi Ryszewskiemu, red. M. Świgoń, Olsztyn 2009, s. 127-138.
Kurkowska M., Archiwa pamięci – oral history, „Historyka” 1998, T. 28, s. 67-76.
Goy J., Neosocjologia, „historia oralna”, czyli archiwa oralne historii, „Historyka” 1982, T.
12, s. 69-79.
Herbert U., Historia oralna, w: Nowe drogi w nauczaniu historii. Współczesna dydaktyka
niemiecka, red. J. Centkowski, J. Maternicki, K. Pellens, H. Süssmuth, Rzeszów 1999,
s. 279-290.
Kersten K., Historyk – twórcą źródeł, „Kwartalnik Historyczny” 1971, nr 2, s. 313-329;
Łepkowski T., Historia ustna i „historia ludowa”, „Kwartalnik Historyczny” 1981, nr 2, s.
441-443.
Maternicki J., Historia oralna, w: Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla
nauczycieli i studentów, red. J. Maternicki, Warszawa 2004, s. 105-107.
Maternicki J., Szkoła wobec historii oralnej, „Wiadomości Historyczne” 1994, nr 2, s. 83-88.
Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, podrozdział: „Poszukiwanie nowych
źródeł. Historia oralna. Tradycja a relacja”, s. 273-277.
Lewandowska I., Polskie Towarzystwo Historii Mówionej (PTHM/POHA), „Wiadomości
Historyczne” 2010, nr 2, s. 36-37.
http://www.pamieciprzyszlosc.pl/pl/tom-1 - teksty on-line z WRHM nr 1/2011
http://www.pamieciprzyszlosc.pl/pl/tom_2_2012 - teksty on-line z WRHM nr 2/2012
3. Problemy historii mówionej w świetle literatury angielskojęzycznej (zal.)
Zagadnienia:
1
 prezentacja zagadnień publikowanych w “Oral History: the journal of the Oral History
Society” 2012, T. 40, nr 1 i 2; 2013, T. 41, nr 1 i 2.
 dyskusja wokół pojmowania oral history na świecie
Zadanie dla studentów:
Tłumaczenie i recenzja (pisemna) wybranego przez siebie numeru z 2012 i 2013 r.
Literatura dla wszystkich :
Lewandowska I., Historie i problemy kobiet na łamach czasopisma „Oral History: The
Journal of the Oral History Society”, “Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” R. 3, 2013, s.
282-290.
4. Narracje historyczne uwzględniające źródła oralne (omówienie wykładowcy)
Zagadnienia:
 analiza poszczególnych sposobów pisania historii w oparciu o źródła mówione
 sposoby zapisu cytatów
 przypisy i opisy bibliograficzne relacji ustnych
Literatura uzupełniająca:
Lewandowska I., Zasady opisu bibliograficznego źródeł mówionych (relacji ustnych). Próba
systematyzacji, „Echa Przeszłości”, t. 10, 2009, s. 487-498.
Lewandowska I., Źródła oralne w warsztacie badawczym historyka dziejów najnowszych i w
edukacji historycznej, w: III Toruńskie Spotkania Dydaktyczne: Źródła w edukacji
historycznej, red. S. Roszak, M. Strzelecka, A. Wieczorek, Toruń 2006, s. 155-161.
Charlton M., Czarny orzeł i ptaszki: kryzys Imperium Sowieckiego: od Jałty do Solidarności:
historia mówiona, przekł. z ang. R. Wilski, Warszawa 1989.
Rozmowy Komisji Rządowej z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni
Gdańskiej (23-31 sierpnia 1980 r.), zapisu z taśmy magnetofonowej dokonał Mirosław
Chodecki, Warszawa 1981.
Szkoły Polskie na Warmii 1929-1939. Przegląd wspomnień, oprac. R. Marchwiński Olsztyn
1970.
Lewandowska I., Problemy warsztatowe historii mówionej, czyli o tym, jak powstawały
książki Edwarda Cyfusa, w: E. Cyfus, A życie toczy się dalej…, cz. 2, Olsztyn 2006, s.
205-216.
Lewandowska I., Instytut Mazurski w relacji jego współtwórcy Hieronima Skurpskiego, „Echa
Przeszłości” 2006, T. VII, s. 137-158.
Lewandowska I., Warmia i Mazury w latach 1946-1956 w relacji krakowskiego historyka
Władysława Ogrodzińskiego, „Przegląd Zachodni” 2005, nr 3, s. 128-145.
Murawska H, Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w
Olsztyńskiem, Olsztyn 2000.
Przesiedleńcy opowiadają. Pierwsze lata Obwodu Kaliningradzkiego we wspomnieniach i
dokumentach, pod red. J. W. Kostjaszowa, wyd. polskie przygotował T. Baryła,
Olsztyn 2000.
Przeszłość zapamiętana. Narracje z pogranicza. Materiały pomocnicze do analizy polskoniemieckich stosunków narodowościowych na przykładzie warmińskiej wsi Purda
Wielka, red. R. Traba, A. Sakson, Olsztyn 2007.
Lewandowska I., Głos w dyskusji o źródłach mówionych (oral history) na kanwie pracy
„Przeszłość zapamiętana. Narracje z pogranicza”, „Komunikaty MazurskoWarmińskie” 2008, nr 4, s. 509-513.
2
5. Archiwa historii mówionych (zal.)
Zagadnienia:
 Narodowe Archiwum Cyfrowe
 Ośrodek KARTA w Warszawie
 Dom Spotkań z Historią w Warszawie
 Stowarzyszenie Brama Grodzka - Teatr NN w Lublinie
 Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu
 Stowarzyszenie Tratwa w Olsztynie
 Kresowiacy na Warmii i Mazurach – Muzeum Warmii i Mazur
 Muzeum Historyczne w Ełku
 Komputerowa baza danych relacji ustnych – omówienie założeń i prezentacja
Literatura:
Lewandowska I., Oral history we współczesnej Polsce – badania, projekty, stowarzyszenia,
„Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, t. 1, 2011, s. 81-103.
Lewandowska I., Bogdanowicz A., Komputerowe metody archiwizacji relacji ustnych,
materiał pokonferencyjny [tylko wersja on-line]
Żeglińska A., Koncepcja Archiwum historii mówionej dla zasobu oral history, materiał
pokonferencyjny [tylko wersja on-line]
Żeglińska A., Relacje oral history jako uzupełnienie zasobu polskich archiwów, w: Źródła
współczesne w zasobach archiwów. Czy jesteśmy gotowi na nowe? Materiały z sesji
naukowej zorganizowanej przez Archiwum Państwowe w Olsztynie 5 X 2012 r., red.
zespół, Pracownia Wydawnicza Elset, Olsztyn 2012, s. 95-100. [również wersja online]
6. Problemy warsztatowe historii mówionej (omówienie wykładowcy)
Zagadnienia:
 rodzaje wywiadów
 zasady prowadzenia wywiadu
 sposoby opracowania relacji ustnych, trudności zapisu i interpretacji
 ocena wiarygodności rozmówcy
Literatura uzupełniająca:
Borkowski Igor, Współczesny prasowy wywiad dziennikarski: techniki prowadzenia,
opracowanie, publikacja, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” R. 1, 2011, s. 5779 (on-line).
Historia mówiona. Elementarz, oprac. tekstu M. Kurkowska-Budzan i in., wyd. Narodowe
Centrum Kultury, Warszawa 2008, ss. 40 + płyta CD.
Filipkowski Piotr, O relacjach byłych więźniów kacetów w kontekście czasu, miejsca i
sytuacji ich powstania (albo o pożytkach z historii mówionej), „Wrocławski Rocznik
Historii Mówionej” R. 2, 2012, s. 37-71 (on-line).
Kurkowska-Budzan Marta, Informator, świadek historii, narrator – kilka wątków
epistemologicznych i etycznych oral history, „Wrocławski Rocznik Historii
Mówionej” R. 1, 2011, s. 9-34 (on-line).
Lewandowska I., Wywiad jako technika zdobywania informacji źródłowych w badaniu
historii najnowszej, „Echa Przeszłości” 2004, T. V, s. 279-299.
Ratkowska-Widlarz Lucyna, Narracje (relacje świadków) w warsztacie antropologa kultury.
Pamięć i antropologia, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” R. 1, 2011, s. 35-56
(on-line).
3
7. Prezentacje przeprowadzonych przez studentów wywiadów lub transkrypcji (zal.)
Zagadnienia:
 omówienie trudności przy prowadzeniu i transkrypcji wywiadu
 ocena przygotowania kwestionariusza (scheduły badawczej)
Zadanie dla studentów:
Transkrypcja fragmentu wywiadu
Literatura dodatkowa:
Kłodnicki Z., O sposobach gromadzenia materiałów z zakresu regionalnego dziedzictwa
kulturowego, w: Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w zreformowanej
szkole, red. S. Bednarek, wyd. Silesia, Wrocław 1999, s. 72-93. (wywiad do badań
etnograficznych + kwestionariusz, s. 84-93), bibl. pedagog.
8. Podsumowanie i zaliczenie przedmiotu (45 min.)
4