Streszczenie Celem katolickiej architektury sakralnej jest utworzenie

Streszczenie
Celem katolickiej architektury sakralnej jest utworzenie przestrzeni dla liturgii.
Liturgia Mszy świętej kształtowała się od początku istnienia Kościoła, a jej tradycja sięga
czasów Starego Testamentu.
Podział przestrzeni kościoła na miejsce dla wiernych, miejsce składania ofiary
oraz miejsce przebywania Boga jest zbieżny z układem świątyni jerozolimskiej. Korpus
odpowiada przedsionkowi, prezbiterium – miejscu świętemu, a tabernakulum – Świętemu
Świętych.
Architektura kościołów katolickich kształtowała się od początków chrześcijaństwa.
Na jej formę wywarły wpływ trzy typy architektoniczne: świątynia jerozolimska, synagoga
i bazylika rzymska.
Świątynia jerozolimska była miejscem Bożej obecności i składania ofiar, synagoga –
miejscem modlitwy i czytania Pisma Świętego. Kościół pełni te funkcje: jest miejscem
obecności Bożej w Najświętszym Sakramencie, składania ofiary Mszy świętej i słuchania
Słowa Bożego. Bazylika rzymska była budowlą świecką, której rozwiązania przestrzenne
zostały wykorzystane w architekturze kościołów.
W synagodze modlitwa zgromadzonych kierowała się ku Jerozolimie, zaś w kościele –
ku wschodowi, który symbolizował Chrystusa. Praktyka orientowania kościołów istniała
od początków chrześcijaństwa. Podział przestrzeni liturgicznej na korpus i prezbiterium znany
jest również od czasów starożytnych.
Przechowywanie w świątyniach Eucharystii, znane od czasów średniowiecza, stało się
źródłem nowego typu pobożności. Sobór Trydencki potwierdził słuszność kultu
eucharystycznego. Po soborze tabernakulum zostało trwale związane z ołtarzem głównym.
Spowodowało to, że orientowanie świątyń straciło na znaczeniu. Wyznawana przez katolików
realna obecność Chrystusa była ważniejsza niż znak tej obecności.
Architektoniczny typ świątyni, jako budowli na podłużnym planie z wydzielonym
prezbiterium i tabernakulum w ołtarzu głównym, trwał w Kościele aż do reformy liturgicznej
z 1969 roku.
Posoborowa reforma liturgii łączyła się z istotnymi zmianami w architekturze,
które nie były postulowane przez Sobór Watykański II. Nie były one korzystne z punktu
widzenia nauczania Kościoła. Najważniejsze z nich to zanik podziału na korpus
i prezbiterium, oddzielenie tabernakulum i ołtarza, wprowadzenie ołtarza w formie stołu
oraz zmiana kierunku modlitwy kapłana.
Zanik podziału na korpus i prezbiterium zatarł różnicę między kapłaństwem
powszechnym a urzędowym. Oddzielenie tabernakulum od ołtarza sprawiło, że straciło ono
swoją kluczową rangę w przestrzeni świątyni. Ołtarz w formie stołu z kapłanem ustawionym
na wprost wiernych spowodował zamknięcie wspólnoty i skoncentrowanie jej na samej sobie.
Architektura po reformie liturgicznej miała ukazać nowe rozumienie zgromadzenia
liturgicznego i poszukiwać nowej symboliki. W rezultacie doszło do szeregu nieporozumień,
zrezygnowano z czytelnych znaków i zerwano z tradycją sięgającą początków
chrześcijaństwa. Wszystkie te problemy daje się zaobserwować porównując kościoły
wrocławskie powstałe przed 1969 rokiem z późniejszymi realizacjami.