Historia - Fara Gubińska - Centrum Spotkań Polsko

Fara Gubińska - Centrum Spotkań Polsko - Niemieckich
Historia
Pierwszy kościół parafialny w Gubinie usytuowano na terenie cmentarza z XI-I poł. XIII wieku. Była to
ceglana, trójnawowa bazylika z nawą poprzeczną i masywem wieżowym od zachodu o wendyjskim wątku
ścian, posadowiona na kamiennym fundamencie wykonanym z otoczaków polnych. Zbliżone do kwadratu
prezbiterium, o wymiarach około 10,35x7,75m, od wschodu zamykała prosta ściana i półkolista absyda,
w której do dziś przetrwał relikt ceglanego ołtarza. Nawa główna o wymiarach około23,80x7,75m sięgała
do wieży obecnego kościoła. Nawy boczne o rozpiętości około 4m, od wschodu były zakończone
półcylindrycznymi absydami. W absydach tych także znajdowały się ołtarze. Od zachodu znajdowały się
dwie wieże sklepione w przyziemiu, które mogły łączyć się w jednolity masyw. Kościół ten, pomimo
zróżnicowania brył, posiadał dość skromny detal architektoniczny w postaci profilowanego w cegle cokołu
i fryzu z gzymsem. Prawdopodobnie w końcu XIII w. przebudowie ulega chór kapłański. O przebudowie
zdecydował pożar, którego ślady przetrwały w postaci grubej warstwy spalenizny. Zgodnie z rozwijającą
się sztuką gotycką i potrzebami kleru chór otrzymał formę wydłużonego prostokąta. W trakcie
modernizacji zburzono absydę i ścianę wschodnią pierwotnego prezbiterium, po czym na przedłużeniu
bocznych ścian wzniesiono ceglane mury nowej, prosto zamkniętej od wschodu części chóru. Nowa część
p0resbiterium, pozbawiona skarp, wespół z adoptowaną późnoromańską, tworzyły wydłużony prostokąt
nakryty pułapem.
Kolejnej przebudowy kościoła dokonano prawdopodobnie w II poł. XIV w. Czy można ją wiązać z
legendarną wzmianką o zniszczeniu w tym czasie świątyni przez trzęsienie ziemi – nie wiadomo. Z
poprzedniej budowli zachowano część wieżową wraz ze ścianą zachodnią dawnej nawy poprzecznej,
prostokątne prezbiterium oraz ściany wschodnie naw bocznych z absydami. Rozebrano pozostałą część
korpusu łącznie z aneksami nawy poprzecznej, wznosząc w tym miejscu trójnawowy, pięcioprzęsłowy
korpus gotycki. Ceglane ściany boczne o wątku gotyckim, posadowione na fundamencie z otoczaków
polnych, zostały wzmocnione silnie wysuniętymi skarpami. Nowe ośmioboczne, ceglane filary miały lizeny
od strony naw bocznych. Zmieniony łęk tęczowy wspierał się obecnie na filarach krzyżowych,
zakończonych od zachodu oraz w linii łuku tęczy trójbocznie. Adaptacja romańskich absyd, kończących
nawy boczne, zdeterminowała proste, pilastrowe zakończenie filarów łuku tęczy od strony ich wnętrz.
Gotycki korpus nakryto ceglanymi sklepieniami. W efekcie dokonanej przebudowy powstała świątynia
składająca się z trójnawowego korpusu o nawach bocznych zakończonych od wschodu absydami,
wydłużonego prostokątnego prezbiterium i wież od strony zachodniej.
Z 1412r. pochodzi wiadomość o budowie w Gubinie szkoły. Prostokątna w panie budowla, usytuowana na
styku z północno-wschodnim narożem kościoła, równolegle do bryły prezbiterium, stanowi zapowiedź
realizacji nowego, halowego, trójprzęsłowego chóru, prawdopodobnie z ambitem. W nowym projekcie
adaptuje się prostokątną budowlę – przypuszczalnie szkołę. Początkowo zbudowano w stanie
surowym ściany zewnętrzne ze skarpami, wieloboczne filary obejścia oraz nowy łęk tęczowy przylegający
jeszcze do starego. Koronę murów powiązano tramami, których było pięć w pięciobocznym zakończeniu
nawy środkowej chóru. Nad oknami pozostawiono łukowo uformowane wnęki do umocowania przyszłych
płaszczy sklepiennych. Filary, jeszcze nie połączone ze sobą łękami, wyprowadzono w przyszłej partii
sklepiennej w formie przypór, aż do korony murów. Od południa na osi dawnego wejścia pozostawiono
otwór portalowy. W ten sposób przygotowane mury nakryto wielkim dachem, który pokryto dachówkami.
Dach od strony zachodniej zabezpieczono szalowaniem. W następnym etapie realizacji późnogotyckiego
prezbiterium zbudowano sklepienia w kaplicach, wzniesiono łęki międzyskarpowe i maswerki okien. Po
uformowaniu posadzek i wzniesieniu ołtarza oddano prezbiterium do użytku w 1508r.
W następnym etapie rozpoczęto budowę późnogotyckiego korpusu nawowego kościoła. Wyburzono stary
korpus świątyni, pozostawiając jedynie ścianę zachodnią z wieżami. Architekturę ściany południowej
korpusu, z wyjątkiem nieznacznych zmianw kroju okien oraz profilów gzymsu i cokołów, nawiązano do
partii wschodniej kościoła, rozwijając ją w podobnej formie aż do wież. Nieco inaczej potraktowano stronę
północną, gdzie wieniec kaplic zawartych między skarpami jest nieco płytszy i występuje także na
zewnątrz. Ze względu na przebieg ściany głównej w linii wejść do kaplic nie założono nad nim chodnika, a
filary widoczne są od zewnątrz. Po ukończeniu ścian i filarów, korpus przekryto dachem. Po wykonaniu
dekoracji i oszkleniu okien zbudowano łęki przyścienne oraz założono sklepienia sieciowe o interesującym
rysunku. Proces zakładania tych sklepień zakończono w II poł. XVI w.
W I poł. XVI w. Zburzono późnoromański wieżowy masyw zachodni, wznosząc częściowo na jego
fundamentach nową wieżę. Założono ją na planie kwadratu. Wieżę w ostatnich kondygnacjach
uformowano w ośmiobok wsparty na trompach i przykryto kopułą, z której centralnie wyrastała smukła
latarnia. Pomimo ceglanej faktury oraz średniowiecznej techniki wykonawstwa, należy ona już do epoki
renesansowej. Budowę wieży ukończono w 1555r.
http://www.fara.gubin.com.pl
Kreator PDF
Utworzono 3 March, 2017, 23:28