Problem narkomanii na terenie województwa

Transkrypt

RAPORT: PROBLEM NARKOMANII NA TERENIE
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO 2008
Szczecin 2009
PROBLEM NARKOMANII NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO 2008
I. WPROWADZENIE
Województwo zachodniopomorskie jest połoŜone w północno-zachodniej części Polski.
Województwo posiada granice o łącznej długości 873, 9 km, w tym zachodnią granicę
państwową z Niemcami o długości 188, 9 km, granicę morską o długości 188, 9 km na północy,
granicę południową z województwami wielkopolskim liczącą 197, 4 km i lubuskim o długości
216, 9 km oraz granicę wschodnią z województwem pomorskim na odcinku 190, 9 km.
Województwo posiada dwa przejścia graniczne podległe Pomorskiemu Oddziałowi StraŜy
Granicznej. Jest to morskie przejście graniczne w Szczecinie oraz lotnicze przejście graniczne
w Goleniowie.
Województwo zajmuje obszar 22 902 km2, (5. co do wielkości w Polsce), co stanowi 7,
3% powierzchni kraju. Województwo zachodniopomorskie zostało utworzone w wyniku
obowiązującej od 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej kraju, z połączenia województw
szczecińskiego i koszalińskiego, 11. gmin z województwa gorzowskiego, 5. gmin województwa
pilskiego oraz 3. gminy województwa słupskiego.
Stolicą województwa jest Szczecin, główny ośrodek administracyjny, gospodarczy
i kulturalny regionu, liczący 407, 8 tys. mieszkańców. Pozostałe większe ośrodki miejskie to:
Koszalin (107, 4 tys. mieszkańców), Stargard Szczeciński (70, 2 tys. mieszkańców), Kołobrzeg
(44, 9 tys. mieszkańców), Świnoujście (40, 9 tys. mieszkańców) i Szczecinek (38, 5 tys.
mieszkańców).
Wykres 1. Struktura płci i wieku ludności województwa w 2008 roku
źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
2
Liczba ludności w regionie w latach 2004-2007 spadła z 1 694 865 do 1 692 271, co daje
11. miejsce i 4, 44% udziału w populacji całego kraju. Województwo jest jednym z najsłabiej
zaludnionych obszarów Polski, z wartością wskaźnika na poziomie 74 osób/km² zajmuje 13.
miejsce, przy średniej krajowej wynoszącej 122 osoby /km². W miastach na 1 km² przypada
średnio 849 osób (w tym 1 368 osób/km² w Szczecinie, 1 289 osób/km² w Koszalinie, 207
osób/km² w Świnoujściu). Na terenach gmin miejskich gęstość zaludnienia wynosi 986
osoby/km², natomiast w najsłabiej zaludnionych powiatach wynosi od 33 (powiat drawski) do 36
osób/km² (powiat łobeski). Najwięcej mieszkańców liczą powiaty: miasto Szczecin – 407 811
osób, stargardzki – 119 192 osób i miasto Koszalin – 107 376 osób.
Najmniejszą liczbę ludności w 2007 roku miały powiaty: łobeski (38 206) i pyrzycki (39
927). Na 100 męŜczyzn przypada 106 kobiet. Największy współczynnik feminizacji posiada
Szczecin i Koszalin (110) oraz powiat kołobrzeski (108), najmniejszy jest on w powiatach:
koszalińskim, choszczeńskim i pyrzyckim (101). W strukturze demograficznej regionu utrzymuje
się spadek odsetka ludności w wieku przedprodukcyjnym na korzyść grupy ludności w wieku
produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Mapa 1. Województwo Zachodniopomorskie
3
System ochrony zdrowia województwa zachodniopomorskiego tworzy zróŜnicowana
i złoŜona struktura publicznych i niepublicznych podmiotów dostarczających świadczenia
zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,
lecznictwa stacjonarnego i ratownictwa medycznego. Na terenie województwa na koniec 2007
roku działało 39 szpitali ogólnych i 17 zakładów opieki długoterminowej. Samorząd
województwa jest organem prowadzącym 16 zakładów opieki zdrowotnej, na które składa się 1
stacja pogotowia ratunkowego, 3 przychodnie specjalistyczne, oraz 12 jednostek opieki
stacjonarnej: 9 szpitali wysokospecjalistycznych i 1 uzdrowiskowy, 1 ośrodek terapii uzaleŜnień
i 1 zakład opiekuńczo- leczniczy.
Uwarunkowania
problemu
narkomanii
wynikające
ze
specyfiki
województwa
zachodniopomorskiego:
1. PołoŜenie
przygraniczne
województwa
-
dokonywanie
transakcji
na
miejscu
i krzyŜowanie się szlaków narkotycznych północ-południe i wschód-zachód. Swoboda
przepływu osób wewnątrz Unii Europejskiej dzięki wejściu do Strefy Schengen.
2. Charakter tranzytowy województwa.
3. Charakter portowo-turystyczny województwa.
4. DuŜy ruch społeczny i anonimowość jego uczestników.
5. Wysoki wskaźnik zjawisk patologicznych zwiększających natęŜenie ryzykownych
zachowań i zagroŜeń zdrowotnych: prostytucja przygraniczna, przemyt, handel ludźmi,
przestępczość zorganizowana.
6. Bezrobocie i ubóstwo wynikające z zamknięcia duŜych zakładów produkcyjnych
w województwie.
7. Frustracje i zbyt niski poziom płac powodujący podejmowanie aktywności i prac
dodatkowych - mniej czasu rodziców poświęcanego rodzinie.
8. Silny ośrodek akademicki w Szczecinie i Koszalinie – 78 246 studentów. Posiłkowanie
się przez studentów podczas egzaminów substancjami psychoaktywnymi.
9. Pojawienie się sklepów z tzw. legalnymi substancjami psychoaktywnymi, przez co
młodzieŜ ma relatywnie nieograniczony dostęp do tzw. „dopalaczy”.
10. Szerokie zjawisko zaŜywających substancje psychoaktywne „białych kołnierzyków”.
11. Komercjalizacja klubów sportowych nastawionych na tzw. wyczyn.
4
12. Niedoinformowanie społeczeństwa o zasobach województwa w zakresie rozwiązywania
problemów uzaleŜnień.
13. Akceptacja
i
przyzwolenie
społeczne
na
uŜywanie
nielegalnych
substancji
psychoaktywnych.
Biorąc powyŜsze pod uwagę zauwaŜa się, Ŝe narkomania w zachodniopomorskim zaczęła
się upodabniać do światowych standardów. Występuje niezmiennie duŜy popyt na narkotyki
syntetyczne. WciąŜ na wysokim poziomie utrzymuje się produkcja narkotyków w postaci
amfetaminy, ekstazy. Coraz większym zainteresowaniem, szczególnie w duŜych aglomeracjach
miejskich, cieszy się kokaina, która trafia do Polski z zagranicy, głównie z Niemiec. Grupy
przestępcze poszukując nowych rynków zbytu coraz częściej dystrybuują tzw. twarde środki
odurzające w małych ośrodkach miejskich, takŜe na wsiach.
Zdecydowanie wzrosła produkcja własna marihuany. Spowodowane jest to znacznym
wzrostem upraw konopi indyjskich zarówno w profesjonalnych szklarniach nadzorowanych
przez grupy przestępcze, jak równieŜ upraw własnych /domowych/ przez pojedyncze osoby.
Zdobyte w ten sposób narkotyki wykorzystywane są na własny uŜytek oraz w celu dystrybucji
w środowisku lokalnym. PowyŜszemu zjawisku sprzyjają prowadzone za pośrednictwem sieci
Internet akcje polegające na bezpłatnym rozdawaniu wyselekcjonowanych nasion konopi
narkotycznych o zdecydowanie zwiększonej zawartości THC, a takŜe licznych porad na temat
uprawy i produkcji narkotyków. Sposób dystrybucji spowodował, Ŝe zjawisko to stało się
powszechne. Liczne realizacje Policji wskazują na bardzo duŜy wzrost tego typu zjawiska
w małych ośrodkach miejskich i na wsi oraz bardzo duŜy wzrost tego rodzaju przestępczości
w stosunku do lat poprzednich. Tendencja ta wskazuje na moŜliwość utrzymania się jej w latach
następnych, a takŜe na jej dynamiczny wzrost.
Oszacowanie liczby uŜytkowników narkotyków jest niezwykle trudne. Oprócz młodych
ludzi, studentów, ludzi zmarginalizowanych społecznie są równieŜ biznesmeni. Problem
narkomanii dotyka kaŜdą grupę społeczną. Zdecydowanie akcentuje się unifikacja wzorca
uŜywania substancji.
Najczęściej uŜytkownicy sięgają po konopie indyjskie i jej przetwory, amfetaminę,
tabletki ecstasy, LSD, GHB, anaboliki i środki psychotropowe. Towar ten dostępny jest głównie
w klubach, na ulicach, w parkach oraz w szkołach.
5
DuŜe zapotrzebowanie występuje takŜe na innego rodzaju środki o działaniu
psychoaktywnym tzw. „dopalacze”, a takŜe środki farmaceutyczne zawierające pseudoefedrynę,
lub inne np. GBL, dzięki którym, wykorzystując domowe sposoby, moŜna uzyskać substancję
posiadające właściwości odurzające. W większości dystrybucja i uŜywanie tych substancji nie
jest kontrolowane.
Dzięki duŜej dostępności, wielu źródłach dostępu do narkotyków, narkomania w ostatnich
latach stała się problemem nie tylko duŜych miast w województwie. Problem zaŜywania
substancji psychoaktywnych widoczny jest w miasteczkach oraz wsiach.
II.
OPIS
SYTUACJI,
EPIDEMIOLOGIA,
CHARAKTERYSTYKA
ZJAWISKA
NARKOMANII NA TERENIE WOJEWÓDZTWA
UŜywanie narkotyków.
Nadal najbardziej rozpowszechnionymi i najpopularniejszymi substancjami nielegalnymi
wśród młodzieŜy województwa zachodniopomorskiego jest marihuana i haszysz. Z wyników
badań ankietowych Zachodniopomorskiego Oddziału Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci
UzaleŜnionych „Powrót z U” wynika, Ŝe najpopularniejszym środkiem uŜywanym przez
młodzieŜ z terenu województwa zachodniopomorskiego jest marihuana – 58% respondentów
w 2008 roku wskazało tę substancję psychoaktywną. Na 2. miejscu znajduje się amfetamina –
29% w 2008 roku. W dalszej kolejności jest ekstazy - 14%. UŜywanie LSD oraz sterydów
cechuje stała wartość utrzymująca się na wysokości 4%. Utrzymuje się tendencja najmniejszego
kontaktu badanych uczniów z kokainą i klejami – 1%.
Wyniki raportu ESPAD z 2007 to potwierdzają, wskazują, Ŝe wśród uczniów klas
młodszych na pierwszym miejscu pod względem rozpowszechnienia eksperymentowania
znajdują się marihuana i haszysz (15, 7%), a na drugim leki uspokajające i nasenne uŜywane bez
przepisu lekarza (15,8%). Wśród uczniów klas starszych na pierwszym miejscu równieŜ znajdują
się marihuana i haszysz (27,9%). Leki uspokajające i nasenne przyjmowane bez zalecenia lekarza
takŜe ulokowały się na drugim miejscu (19,0%). Wśród gimnazjalistów na trzecim miejscu
znalazły się substancje wziewne (8, 2%), a na czwartym amfetamina (3,8%).
6
W starszej kohorcie na trzecim miejscu znajduje się amfetamina 7, 8%, a na czwartym
substancje wziewne (6,8%). Wśród gimnazjalistów dwuprocentowe rozpowszechnienie osiągnęły
jeszcze ecstasy (2, 5%), grzyby halucynogenne (2, 0%) oraz sterydy anaboliczne (2, 1%). Wśród
starszych uczniów analogiczna lista środków, których uŜywało kiedykolwiek w Ŝyciu co
najmniej 2% badanych, jest szersza i obejmuje LSD (2, 7%), kokainę (2, 5%), grzyby
halucynogenne (2, 9%), sterydy anaboliczne (3,5%).
Wykres 2. Najczęściej uŜywane rodzaje narkotyków – badania ankietowe z 2007 oraz 2008 roku.
Źródło: Zachodniopomorski Oddział Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych „Powrót z U”
w Szczecinie
Eksperymenty z narkotykami podejmuje młodzieŜ z domów o najniŜszym statusie
ekonomicznym i edukacyjnym, jak równieŜ młodzieŜ z domów o statusie najwyŜszym.
Niepokojącym zjawiskiem jest coraz częstsze sięganie po substancje psychoaktywne
przez dorosłych w wieku 25-45 lat. Najczęstszymi substancjami przyjmowanymi przez tą grupę
są marihuana i amfetamina. Medykalizacja codziennego Ŝycia powoduje, Ŝe na kaŜdą
7
dolegliwość staramy się znaleźć medykament. Dorośli ludzie stosują amfetaminę, jako remedium
na zmęczenie.
Dostępność narkotyków.
Z danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie wynika, Ŝe nie istnieje problem
z dostępem do substancji psychoaktywnych. Bardzo popularna jest amfetamina i konopie
indyjskie.
Ceny narkotyków na nielegalnym rynku:
- amfetamina – 1 gram: 30- 40 zł,
- marihuana – 1 gram: 20-30 zł,
- tabletki ekstazy: 10 -15 zł./szt.
- kokaina – 1 gram: 200 – 300 zł.
Postawy wobec narkotyków i narkomanii.
MłodzieŜ coraz częściej eksperymentuje z narkotykami. Coraz częstszym zjawiskiem
jest zjawisko politoksykomanii. Młodzi ludzie głównie między 15 a 22 rokiem Ŝycia bardzo
często uŜywają jednocześnie marihuany i amfetaminy, a takŜe eksperymentują z uŜywaniem
wielu substancji legalnych i nielegalnych. Z danych Komendy Wojewódzkiej Policji
w Szczecinie wynika, Ŝe często wraz z nielegalnymi substancjami psychoaktywnymi uŜywane
są tzw. „smart drugs” kupowane legalnie w sklepach z „dopalaczami”.
Z raportów przeprowadzonych przez Uniwersytet Szczeciński w latach 2006-2007
wynika, ·Ŝe im młodzieŜ jest starsza, tym częściej sięga po uŜywki w tym substancje
psychoaktywne. Szczególnie istotną cezurę czasową stanowi wiek 14 lat, po osiągnięciu którego
wzrasta liczba odurzających się gimnazjalistów. Co dziesiąty gimnazjalista nie ma nic przeciwko
zaŜywaniu narkotyków. Wynika z tego, Ŝe im bardziej pozytywnie badana młodzieŜ ocenia
zaŜywanie danego typu narkotyku, tym częściej po niego sięga.
8
Badania ESPAD z 2007 wskazują, Ŝe stosowanie silniejszych środków narkotycznych
podyktowane jest nieumiejętnością radzenia sobie z negatywnymi emocjami - 30%, które
pojawiają się wraz z nieuniknionymi trudnościami i problemami Ŝyciowymi. Istotna jest tutaj
namowa innych osób (22%), jednakŜe chęć przeŜycia przyjemności (17%), jak i ciekawość
działania takich substancji (13%), znacznie spada. Wykazano wysoki odsetek uczniów
posiadających informację gdzie moŜna kupić lub dostać narkotyki – około 20 %. JednakŜe
odsetek ten nie przekracza odsetka osób deklarujących ich zaŜywnie.
Niepokojącym zjawiskiem jest zaŜywanie substancji psychoaktywnych przez ludzi
w wieku 25-45 lat pracujących w duŜych firmach. Najczęściej sięgają oni po amfetaminę
i kokainę.
Problemowe uŜywanie narkotyków oraz konsekwencje zdrowotne i społeczne.
Najczęściej do poradni uzaleŜnień zgłaszają się osoby w wieku 18 - 28 lat
o ustabilizowanej sytuacji społecznej tj. uczące się i pracujące. Powody, dla których zgłaszają się
do poradni to: problemy z utrzymaniem związków z partnerami i rodziną, presja rodziny oraz
nakazy sądowe.
Część pacjentów zgłasza się na terapię z powodu zaburzeń psychicznych związanych
z zaŜywaniem substancji psychoaktywnych. Najczęściej do poradni zgłaszają się osoby
zaŜywające marihuanę i amfetaminę. DuŜa część pacjentów łączy narkotyki z alkoholem.
Poradnia Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień MONAR w Szczecinie w 2008 realizowała
następujące świadczenia:
− interwencje kryzysowe – 116 odbiorców,
− poradnictwo - 329 odbiorców,
− poradnictwo telefoniczne – 1181 rozmów,
− konsultacje psychologiczne – 40 odbiorców,
− terapia ambulatoryjna indywidualna – 98 odbiorców,
− terapia grupowa dla rodzin – 49,
− grupa terapeutyczna dla osób utrzymujących abstynencję 190 godzin
− wczesna interwencja terapeutyczna 56.
9
W 2008 roku z ofert na terenie ambulatorium skorzystały 362 osoby. Zgłosiło się 71 osób
eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi, 64 osoby naduŜywające i uzaleŜnione, 45
osób utrzymujących abstynencję w programie zapobiegania nawrotom. Z oferty MONAR-u
skorzystały równieŜ osoby bliskie osób uzaleŜnionych. W ubiegłym roku do poradni zgłosiły
się 134 osoby z najbliŜszej rodziny.
Zachodniopomorski Oddział Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych
„Powrót z U” zrealizował 3815 świadczeń (porady lekarza, specjalisty uzaleŜnień, poradnictwo
I-go kontaktu, poradnictwo telefoniczne, grupy wsparcia, terapia indywidualna, terapia rodzin,
porady rodzinne). Z oferty Towarzystwa skorzystało 133 pacjentów pierwszorazowych
uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych i 441 członków ich rodzin. 56 osób zostało
objętych terapią indywidualną.
Problemowe uŜywanie narkotyków w województwie zachodniopomorskim oszacować
moŜna na podstawie wskaźników i danych statystycznych lecznictwa psychiatrycznego,
odnoszących się do zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych uŜywaniem
substancji psychoaktywnych w 2008 r.
Do oceny trendów epidemiologicznych posłuŜą między innymi wskaźniki pochodzące
z lecznictwa stacjonarnego: liczba osób przyjętych do lecznictwa stacjonarnego z powodu
zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych uŜywaniem substancji
psychoaktywnych oraz liczba pacjentów pierwszorazowych, definiowanych jako osoby, które
w danym roku po raz pierwszy w Ŝyciu podjęły leczenie w placówce stacjonarnej.
Tabela 1. Leczeni z powodu zaburzeń spowodowanych uŜywaniem środków psychoaktywnych w
województwie zachodniopomorskim w 2008 r.
W tym
leczeni po raz
Leczeni
pierwszy w Ŝyciu
Zobowiąza
ni do
w wieku lat
leczenia
65
65
w tym
19w tym
30ogółem
0-18
30-64 i ogółem
0-18 19-29
i
męŜczyźni
29
męŜczyźni
64
więcej
więcej
Wyszczególnienie
Ogółem grupy F11-F19 wg ICD
- 10
(suma wierszy 4- 35)
Z kolumny 1
leczeni po raz
pierwszy
w Ŝyciu
W tym
leczeni ogółem
w wieku lat
1
1106
697
81
417
523
85
416
255
58
215 107 36
77
10
Kanabinole (F12)
Leki uspokajające i nasenne
(F13)
Kokaina (F14)
męŜczyźni
osoby zamieszkałe na
wsi
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F11.0, F11.1)
zespół uzaleŜnienia i
zespół abstynencyjny
(F11.2, F11.3)
inne
(F11.7, F11.8, F11.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F12.0, F12.1)
(F12.2, F12.3)
zaburzenia
psychotyczne (F12.4,
F12.5, F12.6)
inne
(F12.7, F12.8, F12.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F13.0, F13.1)
(F13.2, F13.3)
zaburzenia
F13.5, F13.6)
inne
(F13.7, F13.8, F13.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F14.0, F14.1)
(F14.2, F14.3)
zaburzenia
F14.5, F14.6)
inne
(F14.7, F14.8, F14.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F15.0, F15.1)
(F15.2, F15.3)
Inne substancje
pobudzające w
tym kofeina
(F15)
Zaburzenia psychiczne spowodowane uŜywaniem substancji psychoaktywnych
Opiaty (F11)
Z wiersza
1
2
54
312
306
25
40
147 60
8
20
3
127
75
18
46
44
19
57
32
13
31
12
1
2
4
90
63
2
5
82
1
3
3
2
-
1
-
1
5
19
11
3
12
2
2
11
6
1
9
1
-
1
6
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
7
32
28
2
30
-
-
31
26
2
29
-
-
1
8
58
45
14
34
10
-
31
23
10
20
1
-
6
9
17
13
6
8
3
-
10
7
5
5
-
-
-
10
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
11
207
54
1
15
160
31
29
7
1
5
20
3
24
12
125
49
2
28
53
42
76
19
2
14
28
32
14
13
5
3
-
1
3
1
2
-
-
1
1
-
-
14
14
11
-
9
5
-
4
1
-
3
1
-
-
15
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
16
9
5
1
4
4
-
3
1
1
1
1
-
1
17
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
18
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
19
31
20
-
15
16
-
8
5
-
6
2
-
1
20
27
19
8
14
5
-
19
10
2
13
4
-
5
11
21
16
11
12
2
2
-
12
8
10
2
-
-
-
22
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Subst. Halucynogenne (F16)
23
5
5
-
3
2
-
-
-
-
-
-
-
-
24
4
2
2
2
-
-
2
-
-
2
-
-
-
25
2
2
-
2
-
-
-
-
-
-
-
-
2
26
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Lotne rozpuszczalniki (F18)
27
24
22
1
9
14
-
6
3
1
3
2
-
2
28
7
3
2
2
3
-
2
1
-
1
1
-
-
29
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
30
11
8
-
8
3
Kilka subst. Lub inne subst.
Psychoakt. (F19)
Zaburzenia psychiczne spowodowane uŜywaniem substancji psychoaktywnych
zaburzenia
F15.5, F15.6)
inne
(F15.7, F15.8, F15.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F16.0, F16.1)
(F16.2, F16.3)
zaburzenia
F16.5, F16.6)
inne
(F16.7, F16.8, F16.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F18.0, F18.1)
(F18.2, F18.3)
zaburzenia
F18.5, F18.6)
inne
(F18.7, F18.8, F18.9)
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F19.0, F19.1)
(F19.2, F19.3)
zaburzenia
psychotyczne (F19,.4,
F19.5, F19.6)
inne
(F19.7, F19.8, F19.9)
UŜywanie tytoniu
(F17)
Współistniejące uzaleŜnienia od
alkoholu
31
210
173
5
32
91
73
33
5
34
WspółuzaleŜnienia
-
-
-
-
2
1
-
2
-
-
-
101 101
3
54
47
4
34
16
-
10
6
61
23
1
54
47
6
35
12
1
7
5
-
5
-
-
4
4
-
4
-
-
-
23
19
-
11
12
-
7
6
-
4
3
-
-
35
74
53
14
36
20
4
46
30
11
22
13
-
2
36
83
55
9
37
37
-
39
32
7
19
13
-
4
37
256
89
-
6
250
-
256
89
-
6
250
-
-
Źródło: Zachodniopomorskie Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia.
Spośród 1 106 przyjętych do stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego w 2008 r.
416 osób stanowili pacjenci przyjęci po raz pierwszy. Dane te potwierdzają spadek odsetka
przyjęć
pierwszorazowych
w
stosunku
do
roku
ubiegłego.
W
województwie
12
zachodniopomorskim pacjentów pierwszorazowych w 2007 r. było 607, co stanowi spadek
o 31,4%.
Zmniejszyła się o 63% liczba osób w wieku 0-18 leczonych z powodu zaburzeń
spowodowanych uŜywaniem środków psychoaktywnych z 161 w roku 2007 do 58 w roku 2008.
Spadek ilości pacjentów widać równieŜ w grupie wiekowej 19-29. W roku 2007 leczyło się 289
osób, natomiast w roku 2008 z leczenia korzystało 215 osób.
Tabela 2. Wskaźniki dotyczące leczonych z powodu zaburzeń spowodowanych uŜywaniem
środków psychoaktywnych w woj. zachodniopomorskim w 2008 r.
W tym leczeni
po raz pierwszy w Ŝyciu
na 100
na 100
w liczbach
w liczbach
w
w odsetkach
tys.
tys.
bezwzględnych
bezwzględnych odsetkach
ludności
ludności
Leczeni ogółem
Wyszczególnienie
Ogółem grupy F11-F19 wg ICD –
1
10
(suma wierszy 4-35)
1 106
100,0
65,4
416
100,0
24,6
męŜczyźni
697
63,0
41,2
255
61,3
15,1
127
11,5
7,5
57
13,7
3,4
90
8,1
5,3
3
0,7
0,2
2
osoby zamieszkałe na
3
wsi
ostre zatrucie i
4
uŜywanie szkodliwe
(F11.0, F11.1)
Zaburzenia psychiczne spowodowane uŜywaniem substancji
psychoaktywnych
Leki
uspokajające i
Kanabinole (F12)
Opiaty (F11)
nasenne (F13)
Z wiersza 1
(F11.2, F11.3)
5
19
1,7
1,1
11
2,6
0,6
inne
(F11.7, F11.8, F11.9)
6
-
-
-
-
-
-
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F12.0, F12.1)
(F12.2, F12.3)
zaburzenia
F12.5, F12.6)
7
32
2,9
1,9
31
7,4
1,8
8
58
5,2
3,4
31
7,4
1,8
9
17
1,5
1,0
10
2,4
0,6
inne
(F12.7, F12.8, F12.9)
10
-
-
-
-
-
-
11
207
18,7
12,2
29
7,0
1,7
12
125
11,3
7,4
76
18,3
4,5
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F13.0, F13.1)
(F13.2, F13.3)
13
Substancje halucynogenne (F16)
Lotne rozpuszczalniki (F18)
zaburzenia
F13.5, F13.6)
13
5
0,5
0,3
2
0,5
0,1
inne
(F13.7, F13.8, F13.9)
14
14
1,3
0,8
4
1,0
0,2
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F14.0, F14.1)
(F14.2, F14.3)
zaburzenia
F14.5, F14.6)
15
-
-
-
-
-
-
16
9
0,8
0,5
3
0,7
0,2
17
-
-
-
-
-
-
inne
(F14.7, F14.8, F14.9)
18
-
-
-
-
-
-
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F15.0, F15.1)
(F15.2, F15.3)
zaburzenia
F15.5, F15.6)
19
31
2,8
1,8
8
1,9
0,5
20
27
2,4
1,6
19
4,6
1,1
21
16
1,4
0,9
12
2,9
0,7
inne
(F15.7, F15.8, F15.9)
22
-
-
-
-
-
-
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F16.0, F16.1)
(F16.2, F16.3)
zaburzenia
F16.5, F16.6)
23
5
0,5
0,3
-
-
-
24
4
0,4
0,2
2
0,5
0,1
25
2
0,2
0,1
-
-
-
inne
(F16.7, F16.8, F16.9)
26
-
-
-
-
-
-
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F18.0, F18.1)
(F18.2, F18.3)
zaburzenia
F18.5, F18.6)
27
24
2,2
1,4
6
1,4
0,4
28
7
0,6
0,4
2
0,5
0,1
29
-
-
-
-
-
-
Inne
(F18.7, F18.8, F18.9)
30
11
1,0
0,6
2
0,5
0,1
31
210
19,0
12,4
54
13,0
3,2
32
91
8,2
5,4
54
13,0
3,2
ostre zatrucie i
uŜywanie szkodliwe
(F19.0, F19.1)
(F19.2, F19.3)
Kilka subst. lub
inne subst.
psychoaktywne
(F19)
Zaburzenia psychiczne spowodowane uŜywaniem substancji
psychoaktywnych
Inne substancje pobudzające
w tym kofeina (F15)
Kokaina (F14)
14
zaburzenia
psychotyczne (F19,.4,
F19.5, F19.6)
33
5
0,5
0,3
4
1,0
0,2
inne
(F19.7, F19.8, F19.9)
34
23
2,1
1,4
7
1,7
0,4
35
74
6,7
4,4
46
11,0
2,7
Współistniejące uzaleŜnienia od
alkoholu
36
83
7,5
4,9
39
9,4
2,3
WspółuzaleŜnienia
37
256
23,1
15,1
256
61,5
15,1
UŜywanie tytoniu (F17)
Źródło: Zachodniopomorskie Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia.
Wskaźnik
przyjętych
do lecznictwa
stacjonarnego
na
100 000
mieszkańców
dla zachodniopomorskiego w 2004 roku wynosi 48, 4, natomiast w roku 2008 wynosił 65,4.
MoŜna zauwaŜyć tendencję spadkową. Nadal wysoki jest wskaźnik przyjęć pierwszorazowych
na 100 000 mieszkańców, który wynosił w 2004 roku 27, 5 natomiast w roku ubiegłym 24,6.
Zachorowania na choroby wywołane przez ludzki wirus upośledzenia odporności HIV
w woj. zachodniopomorskim w 2008 r.
W 2008 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego zarejestrowano łącznie 32
przypadki nowych zakaŜeń HIV. W Punktach Konsultacyjno – Diagnostycznych wykonujących
anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakaŜenia wirusem HIV, mieszczących
się w Szczecinie i Koszalinie wykonano łącznie 1219 badań (zakaŜenie wirusem HIV
stwierdzono w 11 przypadkach – wykazanych w rejestrze nowych zakaŜeń HIV. Nie
zarejestrowano zgonów z powodu AIDS.
W 2008 roku zarejestrowano 235 nowych nosicieli HCV. Zachorowań na HCV
zarejestrowano u 47 osób.
Badania serologiczne zlecane przez lekarza leczącego w kierunku HIV i HCV
wykonywane w laboratoriach szpitalnych i zakładach opieki zdrowotnej nie podlegają nadzorowi
Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
15
III. OPIS I OCENA POSIADANYCH ZASOBÓW ORAZ PODEJMOWANYCH
DZIAŁAŃ W WOJEWÓDZTWIE
Ograniczanie popytu
Podstawowym
celem
profilaktyki
jest
zahamowanie
tempa
wzrostu
popytu
na narkotyki. Realizacja tego odbywa się poprzez działania profilaktyczne najczęściej wpisane
w lokalne strategie społeczne.
W
ramach
przyjętego
przez
Sejmik
Województwa
Zachodniopomorskiego
Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania UzaleŜnieniom na lata 2006-2015 wyznaczone
zostały cele i działania zmierzające do ograniczenia skutków społecznych nadmiernego uŜywania
substancji psychoaktywnych wśród mieszkańców województwa. Celem głównym Programu jest:
Ograniczenie skutków społecznych nadmiernego uŜywania substancji psychoaktywnych wśród
mieszkańców Województwa Zachodniopomorskiego. Wykonanie Programu polega na realizacji
celów operacyjnych i działań mieszczących się w ich obrębie tj.:
-
Zahamowanie tempa wzrostu popytu na narkotyki;
-
Wspieranie
rozwoju,
modernizacja
i
zwiększenie
dostępności
do
usług
terapeutycznych dla osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych;
-
Edukacja społeczeństwa w zakresie konsekwencji środków psychoaktywnych,
metody zapobiegania oraz ograniczania negatywnych skutków takich zachowań;
-
Zmniejszenie udziału osób nietrzeźwych oraz pod wpływem narkotyków
w naruszaniu prawa i porządku publicznego;
-
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i agresji rówieśniczej.
WPPU na lata 2006-2015 to program operacyjny stanowiący integralną część Strategii
Województwa Zachodniopomorskiego, co za tym idzie jest najwaŜniejszym aktem prawa
lokalnego, wyznaczającym kierunki działań wszystkich osób, instytucji, jednostek, zajmujących
się problematyką uzaleŜnień na terenie naszego województwa.
Tabela 3. Analiza ankiet Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.
Liczba gmin, które zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii złoŜyły
sprawozdanie.
Liczba oddzielnych gminnych programów dot. przeciwdziałania narkomanii.
2007
2008
114
/100%/
56
114
/100%/
66
16
/52%/
/57%/
Przy opracowywaniu programów najczęściej uczestniczyli:
- przedstawiciele władz samorządowych;
- przedstawiciele oświaty;
- pracownicy ochrony zdrowia;
- przedstawiciele pomocy społecznej;
98 gmin /86%/ wspierało finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej.
20 gmin /17%/prowadziło własne edukacyjne kampanie społeczne na temat problemu narkomanii.
16 gmin /14%/ włączyło się w inną kampanię (np. ogólnopolską, wojewódzką, itd.)
Tylko największe gminy dofinansowują programy ograniczania szkód zdrowotnych związanych z
uŜywaniem narkotyków.
Tylko trzy największe gminy organizowały szkolenia z zakresu ewaluacji gminnych programów
przeciwdziałania narkomanii
Jedynie 14 gmin /12%/ wsparło finansowo programy zdrowotne z zakresu leczenia uzaleŜnień od
narkotyków w jednostkach ambulatoryjnych.
14 gmin /12%/ zrealizowało lub zaleciło do realizacji na terenie gminy badania dotyczące
rozpowszechniania uŜywania narkotyków wśród młodzieŜy szkolnej.
Monitorowanie epidemiologiczne problemu narkotyków i narkomanii na szczeblu lokalnym prowadzone
jest przez 38 gmin /19%/.
Tylko największe gminy realizowały lub zlecały do realizacji coroczny monitoring oraz analizę trendów
związanych ze zjawiskiem narkomanii na poziomie gminy.
Źródło: Opracowanie własne
W 2008 roku zrealizowano takie działania jak:
1. Ograniczenie moŜliwości zakupu i spoŜycia środków psychoaktywnych przez
niepełnoletnich poprzez respektowanie obowiązujących rozwiązań prawnych i kampanie
społeczne.
2. WdroŜenie
nowoczesnych,
profesjonalnych,
psychospołecznych
programów
profilaktycznych skierowanych do dzieci, młodzieŜy i dorosłych, uczących postaw
i umiejętności słuŜących zdrowemu i trzeźwemu stylowi Ŝycia.
3. Ograniczenie działań promujących picie alkoholu i zaŜywania narkotyków.
4. Wspieranie tworzenia zintegrowanego systemu działań profilaktycznych promujących
postawy będące alternatywą wobec uzaleŜnień.
5. Prowadzenie psychokorekcyjnych projektów wobec grup podwyŜszonego ryzyka – dzieci
i młodzieŜy z rodzin alkoholowych, uwikłanych w przemoc oraz zagroŜonych
narkomanią.
6. Kształtowanie świadomości dotyczącej szkodliwości alkoholu wśród osób sprzedających
alkohol.
7. Profesjonalne przygotowanie kadr pracujących z dziećmi i młodzieŜą w zakresie
profilaktyki uzaleŜnień.
17
8. Podniesienie poziomu wiedzy społecznej na temat problemów i zagroŜeń związanych
z uzaleŜnieniami.
9. Promocja i wdraŜanie nowoczesnych programów profilaktycznych poprzez pomoc
stowarzyszeniom zajmującym się opracowywaniem i realizacją takich programów.
10. WdraŜanie nowoczesnych i efektywnych kampanii profilaktycznych w celu ograniczenia
uŜywania środków psychoaktywnych.
11. Tworzenie bazy o programach profilaktycznych i ułatwianie kontaktów realizatorom
programów z terenu województwa.
12. Współpraca samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych w ww. zakresie.
PowyŜsze działania realizowane były takŜe poprzez projekty realizowane przez podmioty
niepubliczne w ramach ogłoszonych konkursów ofert na realizację zadań Samorządu
Województwa. Były to:
Projekty profilaktyczno - edukacyjne w zakresie profilaktyki uzaleŜnień skierowane
do
młodzieŜy
ponadgimnazjalnej
i
studentów
zamieszkujących
województwo
zachodniopomorskie, których celem było wdroŜenie i realizacja nowoczesnych, profesjonalnych,
psychospołecznych programów profilaktycznych uczących postaw i umiejętności słuŜących
zdrowemu
i
trzeźwemu
stylowi
Ŝycia,
tworzenie
zintegrowanego
systemu
działań
profilaktycznych promujących postawy będące alternatywą wobec uzaleŜnień, prowadzenie
psychokorekcyjnych projektów wobec grup podwyŜszonego ryzyka, wdraŜanie nowoczesnych
i
efektywnych
kampanii
profilaktycznych
w
celu
ograniczenia
uŜywania
środków
psychoaktywnych. Realizacja zadania polegała na szeroko rozumianej, nowoczesnej profilaktyce
oraz edukacji z zakresu profilaktyki uzaleŜnień, wykorzystującej nowoczesne metody, środki
i techniki przekazu. Realizatorami ww. projektów były organizacje pozarządowe takie jak:
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci O/Koszalin, Stowarzyszenie „Młodzi Młodym” w Koszalinie,
Stowarzyszenie „Vacatio Dei” w Koszalinie, Zach. Oddział Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół
Dzieci UzaleŜnionych „Powrót z U” w Szczecinie, Stowarzyszenie OFFicyna Szczecin,
Stowarzyszenie DADU Szczecin oraz Zachodniopomorski Oddział Krajowego Stowarzyszenia
Mediatorów w Szczecinie. Działania łącznie objęły ponad 6 600 osób i realizowane
był w powiatach: stargardzkim, gryfickim, gryfińskim, kołobrzeskim, szczecineckim, pyrzyckim,
goleniowskim, świdwińskim, drawskim, koszalińskim oraz w mieście Szczecin.
18
W ramach zadań z zakresu zwalczania narkomanii realizowany był projekt pod nazwą:
„Tworzenie i prowadzenie Punktów Informacyjno – Konsultacyjnych o narkotykach
i narkomanii dla mieszkańców wsi i miast do 20 000 mieszkańców”, którego celem było:
zmniejszenie poziomu bezradności wśród osób uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych
oraz osób współuzaleŜnionych, będących mieszkańcami miast do 20 000 mieszkańców oraz wsi
województwa zachodniopomorskiego, zwiększenie dostępu mieszkańców miast do 20 000
mieszkańców oraz wsi województwa zachodniopomorskiego do profilaktycznej działalności
informacyjnej i edukacyjnej oraz wiedzy o narkotykach i narkomanii, a takŜe profilaktyki
HIV/AIDS oraz bezpiecznych zachowań seksualnych. Wsparcie i profesjonalna pomoc,
zmierzająca do zwiększenia dostępności i skuteczności zorganizowanych form profesjonalnej
pomocy dla osób uzaleŜnionych m. in. motywowania do podjęcia leczenia oraz kierowania
do specjalistycznych placówek lecznictwa odwykowego, a takŜe prowadzenia informacji
telefonicznej i statystyki udzielanych porad i konsultacji, zwiększenie umiejętności mieszkańców
miast do 20 000 mieszkańców oraz wsi województwa zachodniopomorskiego w dziedzinie
rozwiązywania problemów związanych z uzaleŜnieniem od substancji psychoaktywnych,
dostarczenie wiedzy społeczeństwu o narkotykach i narkomani oraz sposobach radzenia sobie
z tym problemem. Realizatorem był: Zachodniopomorski Oddział Towarzystwa Rodzin
i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych „Powrót z U” w Szczecinie, który stworzył i poprowadził PIK
w Choszcznie i Łobzie oraz kontynuował działalność punktów w Barlinku i Gryfinie.
W punktach łącznie udzielono 165 porad, przeprowadzono 175 telefonicznych konsultacji
w ramach „telefonu zaufania”.
„Kampania edukacyjna w zakresie profilaktyki uzaleŜnień”, której celem było zmniejszenie
poziomu bezradności osób uzaleŜnionych od substancji psychoaktywnych oraz osób
współuzaleŜnionych,
a
takŜe
zwiększenie
dostępu
mieszkańców
Województwa
Zachodniopomorskiego do profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz wiedzy
o substancjach psychoaktywnych, profilaktyki w tym zakresie oraz umiejętności mieszkańców
województwa w dziedzinie rozwiązywania problemów związanych z uzaleŜnieniem od substancji
psychoaktywnych.
Ponadto
dostarczenie
wiedzy
społeczeństwu
o
substancjach
psychoaktywnych, sposobach radzenia sobie z tym problemem oraz prowadzeniem informacji
19
i statystyk udzielanych porad i konsultacji. Adresatami projektu są zarówno osoby uzaleŜnione
od środków psychoaktywnych, rodziny osób uzaleŜnionych, osoby będące w kryzysie w związku
z uzaleŜnieniem a zwłaszcza osoby naraŜone i zagroŜone uzaleŜnieniem. Kampania prowadzona
była w trakcie imprez masowych odbywających się na terenie regionu w powiatach:
stargardzkim, drawski, gryfickim, gryfińskim, koszalińskim i kołobrzeskim.
„Konferencja modelująca postawy wobec uzaleŜnień”. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne
w Szczecinie zorganizowało wysokospecjalistyczną konferencję pod nazwą „Podwójna diagnoza
– problem medyczny i społeczny”. Adresatami działania byli w szczególności pracownicy
placówek lecznictwa odwykowego oraz inne osoby odpowiedzialne za rozwiązywanie
problemów uzaleŜnień. Na konferencji poruszone zostały takie zagadnienia jak: problemy
diagnostyczne
i
terapeutyczne
u
pacjentów
z
podwójną
diagnozą;
charakterystyka
neurobiologicznych podstaw współwystępowania zaburzeń psychicznych i uzaleŜnień od
substancji psychoaktywnych, proces leczenia i rehabilitacji pacjenta z podwójną diagnozą,
a takŜe społeczne uwarunkowania tzw. podwójnej diagnozy. W konferencji uczestniczyło około
150 osób z całego regionu.
Stowarzyszenie
OPERAHAUS
w
Szczecinie
zorganizowało
kampanię
edukacyjno
–
profilaktyczną ABSYNT. Zasadniczym załoŜeniem projektu było przeprowadzenie kampanii
edukacyjno/profilaktycznej skierowanej do zróŜnicowanych grup społecznych: studentów,
środowisk akademickich, mieszkańców Szczecina oraz województwa zachodniopomorskiego.
Przedsięwzięcie oparte zostało na niekonwencjonalnych metodach komunikacji społecznej,
polegających w duŜej mierze na wykorzystaniu zarówno tradycyjnych form komunikacji, jakimi
juŜ dziś są obraz wideo lub film, jak i nowoczesnych odmian komunikacji miejskiej,
wywodzących swoje korzenie z tradycji subkultur lub nieformalnych grup twórczych. Istotnym
składnikiem działania były edukacyjne i profilaktyczne działania za pomocą sztuki, oparte
o niestandardowe metody interakcji środowiskowych, których celem było kształtowanie
alternatywnych postaw oraz kumulowanie energii i potencjału na działaniach artystycznych
i twórczych zamiast na działaniach destrukcyjnych i patologicznych. Wszystkie działania podjęte
w ramach realizacji projektu miały na celu promocję zdrowia oraz zdrowego stylu Ŝycia
i zdrowych postaw wobec substancji psychoaktywnych, a takŜe edukację w zakresie problemu
20
alkoholizmu społeczności lokalnej. W ramach kampanii opracowano i wydano m.in. ulotki,
plakaty, vlepki edukacyjne oraz utworzono stronę internetową, a takŜe zorganizowano
czterodniowy przegląd filmów antyalkoholowych.
Zorganizowano coroczne spotkanie robocze z pełnomocnikami/koordynatorami gminnych
programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz innymi osobami
odpowiedzialnymi za rozwiązywanie problemów uzaleŜnień w gminach województwa
zachodniopomorskiego. W trakcie spotkania przedstawiono m.in. zbiorcze dane uzyskane
ze sprawozdań za 2007 rok przygotowywanych na zlecenie agend rządowych tj. Państwowej
Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania
Narkomanii. Jednocześnie w ramach podjęcia współpracy między administracją rządową
i samorządową mającej na celu zmniejszenie zjawiska uzaleŜnień dotykających mieszkańców
naszego regionu przedstawiciel Wojewody omówił rodzaje placówek wsparcia dziennego
w systemie pomocy społecznej ze szczególnym uwzględnieniem świetlic socjoterapeutycznych.
Uwzględniając zgłaszane przez pełnomocników gminnych wnioski, przedstawione zostały takŜe
formalnoprawne aspekty cofnięcia zezwoleń na detaliczną sprzedaŜ napojów alkoholowych.
Po raz piąty opracowany i wydany został „Informator o działaniach na rzecz rozwiązywania
problemów uzaleŜnień oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Województwie
Zachodniopomorskim”. Informator zostanie przekazany realizatorom ustawy o wychowaniu
w trzeźwości, przeciwdziałaniu narkomanii a takŜe przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz
osobom zainteresowanym skorzystaniem z fachowej pomocy w dziedzinie rozwiązywania
problemów uzaleŜnień i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W informatorze umieszczonych
zostało blisko 800 instytucji i organizacji z terenu całego województwa pełniących działania
z zakresu ww. ustaw.
W bieŜącym roku zorganizowano Kampanię informacyjno-edukacyjną prowadzoną w prasie
lokalnej, która objęła około 100 000 osób. W celu dotarcia do społeczności lokalnych
województwa, przedsięwzięto kampanię polegającą na publikacjach artykułów informujących
o działalności Samorządu Województwa w tematyce profilaktyki uzaleŜnień i przemocy.
Kampania prowadzona była w dziewiętnastu gazetach, w powiatach: gryfińskim, łobeskim,
21
goleniowskim, świnoujskim, gryfickim, choszczeńskim, kamieńskim, koszalińskim, wałeckim,
pyrzyckim, kołobrzeskim, polickim i myśliborskim.
Wspólnie z Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie zorganizowano kolejną edycję szkolenia
pod nazwą „Profilaktyka uzaleŜnień w szkole” dla dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych
województwa zachodniopomorskiego. Szkolenie miało na celu m.in. zwrócenie uwagi władzom
szkół ponadgimnazjalnych na wzrost występowania uzaleŜnień wśród uczniów, a takŜe
wskazanie im konkretnych narzędzi do przeciwdziałania tym problemom. Na szkoleniu
omówione zostały m.in. takie zagadnienia jak: podstawy prawne działań podejmowanych
w szkole w zakresie profilaktyki uzaleŜnień, problem przyjmowania środków uzaleŜniających
przez uczniów, profilaktyka oraz działania podejmowane przez szkołę w sytuacji, gdy uczniowie
sięgają po środki psychoaktywne, a takŜe Udział Gminy i jej obowiązki w zakresie
przeciwdziałania uzaleŜnieniom.
Po raz pierwszy na terenie województwa zachodniopomorskiego odbyło się ogólnopolskie
spotkanie z Ekspertami ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii zorganizowane wspólnie
z Krajowym Biurem Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii w Warszawie, które jako agenda
rządowa odpowiada za koordynowanie i monitorowanie Krajowego Programu Przeciwdziałania
Narkomanii. Współpracujący z innymi podmiotami właściwymi do podejmowania działań
wynikających z tego programu, który określa się w szczególności: kierunki i rodzaje działań
w zakresie przeciwdziałania narkomanii, harmonogram przyjętych działań, cele oraz sposoby
ich osiągania oraz ministrów odpowiedzialnych za ich realizację, a takŜe podmioty właściwe
do podejmowania określonych działań. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii inicjuje
działania
zmierzające
do
ograniczania
uŜywania
środków
odurzających,
substancji
psychotropowych i środków zastępczych, wspiera i prowadzi analizy oraz badania naukowe nad
problematyką narkomanii, w tym sporządzanie oceny epidemiologicznej zagroŜeń narkomanią.
Mając na względzie dotychczasowe efekty współpracy z przedstawicielami słuŜb mundurowych
postanowiono wspólnie z przedstawicielami Oddziału śandarmerii Wojskowej w Szczecinie
wdroŜyć do realizacji działania z zakresu profilaktyki uzaleŜnień. Cele i zadania zawarte
w partnerskim programie edukacji społecznej dotyczyły m.in.:
22
1. Zwiększenia
dostępu
stacjonujących
Ŝołnierzy
na
terenie
województwa
zachodniopomorskiego do profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz
wiedzy dotyczącej zjawiska uzaleŜnienia od substancji psychoaktywnych.
2. WdroŜenia i realizacji nowoczesnych, profesjonalnych, psychospołecznych programów
profilaktycznych skierowanych do Ŝołnierzy stacjonujących na terenie województwa
zachodniopomorskiego,
uczących
postaw
i
umiejętności
słuŜących
zdrowemu
i trzeźwemu stylowi Ŝycia.
3. Zwiększenie umiejętności kadr zajmujących się profilaktyką śandarmerii Wojskowej
województwa
zachodniopomorskiego
w
dziedzinie
rozwiązywania
problemów
związanych z uzaleŜnieniem od substancji psychoaktywnych.
4. Zmniejszenie poziomu bezradności Ŝołnierzy uzaleŜnionych i naraŜonych na uzaleŜnienie
od
substancji
psychoaktywnych,
stacjonujących
na
terenie
województwa
zachodniopomorskiego.
Do tej pory przeprowadzony został pierwszy etap szkoleń dla Ŝołnierzy zajmujących
się profilaktyką oraz oficerów wychowawczych dot. zjawiska uzaleŜnienia od substancji
psychoaktywnych. Wspólnie z przedstawicielami śandarmerii przygotowywana jest kampania
edukacyjno – informacyjna skierowana do Ŝołnierzy stacjonujących na terenie województwa
zachodniopomorskiego. Umotywowaniem realizacji projektu były takŜe badania ankietowe
z 2006 roku przeprowadzone na zlecenie Komendy Głównej śandarmerii Wojskowej
w Warszawie, w których udział wzięło 700 Ŝołnierzy zasadniczej słuŜby wojskowej
w jednostkach wojskowych stacjonujących na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Z badań wynika, Ŝe: 28% deklarowało, iŜ przynajmniej 1-2 razy próbowało środków
odurzających; 6, 9% deklarowało, Ŝe przynajmniej 3-4 razy próbowało środków odurzających
oraz 17% deklarowało, Ŝe próbowało środków odurzających powyŜej 5 razy. Ponadto 19% osób,
które miały kontakt ze środkami odurzającymi deklarowało, Ŝe miało pierwszy kontakt przed
wcieleniem do słuŜby wojskowej. Natomiast 16% osób, które miały kontakt ze środkami
odurzającymi deklarowało, Ŝe miało pierwszy kontakt po wcieleniu do słuŜby wojskowej.
Jednym z zadań zrealizowanego programu edukacji społecznej w zakresie profilaktyki
uzaleŜnień wspólnie z Komendą Wojewódzką Policji w Szczecinie adresowanego
do mieszkańców województwa, a takŜe turystów odwiedzających nasz region, była Akcja
„Trzeźwy kierowca”. Celem nadrzędnym było uświadomienie młodym kierowcom oraz
23
kandydatom na kierowców, jakie niebezpieczeństwo niosą substancje psychoaktywne
dla kierowców. Kolejna edycja kampanii edukacyjno – społecznej „Trzeźwy kierowca” w radio
(RMF MAXXX, EKSA, SZCZECIN) miała na celu eliminację nietrzeźwych kierujących
i odstraszanie potencjalnych nietrzeźwych kierujących od jazdy. Analiza stanu bezpieczeństwa
na terenie województwa zachodniopomorskiego wykazała w okresie lipiec - sierpień 2008 r.
(porównując do analogicznego okresu z roku 2006) spadek liczby ofiar śmiertelnych z winy
nietrzeźwych kierowców.
Wspomniany powyŜej program edukacji społecznej w zakresie profilaktyki uzaleŜnień
realizowany wspólnie z Komendą Wojewódzką Policji w Szczecinie równieŜ podzielony został
na konkretne zadania m.in. w ramach kampanii „Profilaktyka oczami młodzieŜy” placówkom
oświatowym wydano 2000 szt. płyt DVD z filmami laureatów II edycji konkursu. Przygotowano
finał III edycji konkursu wojewódzkiego, na który zgłoszono 27 filmów. Wyłoniono 4 finalistów,
a takŜe wyróŜniono 3 filmy, których autorom wręczono nagrody. Na stronach internetowych
organizatorów umieszczono informacje dotyczące konkursu.
Zachodniopomorski Kurator Oświaty w zakresie profilaktyki podjął następujące działania:
1. upowszechnianie załoŜeń Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 2010, np.:
− udział wizytatorów w szkoleniach dotyczących realizacji programu oraz przekazywanie
informacji
dyrektorom
szkół
i
placówek
podczas
narad
i
spotkań
zespołów
samokształceniowych;
− publikowanie materiałów i informacji z realizacji programu na stronie internetowej
Kuratorium Oświaty w Szczecinie (np. Bank dobrych praktyk);
2. monitorowanie i analiza problemów narkomanii oraz działania profilaktyczne podejmowane
w szkołach i placówkach województwa, to m. in.:
− nadzór, monitorowanie, kontrola i ocena stopnia realizacji przez szkoły i placówki
województwa 428 programów poprawy efektywności wychowania i sprawowania opieki nad
uczniami;
− realizacja rządowego programu wspierania w latach 2007 – 2009 organów prowadzących
w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w publicznych szkołach
i placówkach „Monitoring wizyjny w szkołach i placówkach” – przyjmowanie wniosków
od jednostek samorządu terytorialnego, praca w komisji decydującej o przydziale dotacji,
24
przekazywanie informacji o wynikach prac komisji, rozliczanie przydzielonych środków,
sporządzenie sprawozdania z realizacji zadania (w 2008 r. wykorzystano dotację na kwotę:
905.407,24 zł);
3. ścisła współpraca z Komendą Wojewódzką Policji w Szczecinie w prowadzeniu szerokiej
działalności związanej z bezpieczeństwem i profilaktyką narkomanii w szkołach
i placówkach, np.:
− V edycja programu „Bezpieczna Szkoła” – konkurs organizowany przez Komendę
Wojewódzką Policji w Szczecinie, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, Kuratorium
Oświaty w Szczecinie i Fundację „Razem Bezpieczniej” – zakończony honorowym
certyfikatem (otrzymało go dotychczas 21 szkół);
− Policyjne Studium Bezpieczeństwa – przez cały rok szkolny 2007/2008 pedagodzy,
dyrektorzy
szkół,
nauczyciele,
pełnomocnicy
ds.
bezpieczeństwa
uczestniczyli
w comiesięcznych spotkaniach – wykładach, ćwiczeniach praktycznych i warsztatach
dotyczących szeroko rozumianej profilaktyki i bezpieczeństwa w szkole;
4. współpraca z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Szczecinie:
− program edukacyjny dotyczący propagowania aktywności fizycznej wśród gimnazjalistów
oraz uczniów ostatnich klas szkół podstawowych „Trzymaj Formę” – objął 372 szkoły;
− III Forum MłodzieŜowe HIV/AIDS poświęcone obchodom Światowego Dnia AIDS;
5. współpraca z Zachodniopomorskim Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia w Szczecinie:
− koordynowanie programu „Szkoła promująca zdrowie” – utworzenie Zachodniopomorskiej
Sieci Szkół Promujących Zdrowie (31 szkół);
− współorganizacja konferencji w Koszalinie „Nałogi i ich następstwa”.
6. Ponadto
w
ramach
szeroko
rozumianej
profilaktyki
podejmowane
były
przez
Zachodniopomorskiego Kuratora Oświaty w szkołach i placówkach województwa
m. in. następujące działania:
− wyposaŜenie dyrektorów szkół i pedagogów szkolnych w wiedzę na temat prawno – karnych
aspektów
zjawisk
patologicznych
mogących
występować
w
szkołach
i placówkach oraz prawnych sposobów reakcji na występujące zagroŜenia;
− zamieszczanie w regionalnych miesięcznikach oświatowych „Refleksje” i „Dialogi” tekstów
opartych na codziennych doświadczeniach dyrektorów i nauczycieli szkół dotyczących
przedmiotowego tematu;
25
− upowszechnianie
na
stronie
internetowej:
www.kuratorium.szczecin.pl
aktualnych
komunikatów oraz informacji z realizowanych zadań i konkursów dotyczących profilaktyki
narkomanii;
− promowanie, jako priorytetowych, form doskonalenia nauczycieli w zakresie umiejętności
wychowawczych i radzenia sobie z młodzieŜą sprawiającą problemy wychowawcze;
− aktywizacja organów prowadzących szkoły i placówki na rzecz zwiększenia ilości zajęć
pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej;
− promowanie programów rozwojowych placówek wychowania pozaszkolnego;
− pomoc materialna w formie dofinansowania wypoczynku dzieci i młodzieŜy;
− natychmiastowe reagowanie, w formie kontroli, na sygnały o wystąpieniu zagroŜenia
w konkretnej szkole czy placówce na obszarze województwa oraz przekazywanie wniosków
z nich wypływających dyrektorom szkół i placówek podczas najbliŜszych konferencji, spotkań,
narad – w 2008 r. nie zgłoszono do Kuratorium Oświaty w Szczecinie problemów związanych
z narkotykami.
Profilaktyka
w
jednostkach
penitencjarnych
na
terenie
województwa
Programy profilaktyczne w zakładach są niezbędne, odpowiadają potrzebom skazanych,
wpływają na ich postawy, modyfikują ich zachowania. Prowadzone systematycznie stały
się elementem codziennej pracy resocjalizacyjnej. Sami skazani są zainteresowani kontynuacją
pracy w kolejnych edycjach programów. Z obserwacji populacji skazanych wynika szczególna
potrzeba rozbudowy programów profilaktycznych i w tym kierunku zmierza praca w obecnym
roku w jednostkach.
W ramach profilaktyki uzaleŜnień w minionym roku odbyło się równieŜ szereg
przedstawień, w których uczestniczyli skazani uzaleŜnieni i naduŜywający środków
psychoaktywnych i alkoholu. Przedstawienia te prowadzone były przez osoby z zewnątrz
(agencje artystyczne z Krakowa, Gdańska i Szczecina), nadzór nad realizacją i przebiegiem
spotkań prowadzili psychologowie i wychowawcy d/s kulturalno- oświatowych.
We wszystkich programach profilaktyki uzaleŜnień w zakładach w województwie
zachodniopomorskim w 2008 roku wzięło udział 448 skazanych.
26
Do tematyki uzaleŜnień nawiązywały równieŜ artykuły pisma "Zamczysko" wydawanego
co miesiąc w ZK w Nowogardzie przez koło dziennikarskie działające w ramach opracowanego
programu dla skazanych.
Ponadto naleŜy wskazać, Ŝe w Zakładzie Karnym w Nowogardzie funkcjonuje oddział
dla skazanych uzaleŜnionych od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
w którym terapii poddaje się w jednym cyklu 28 osób. W ciągu 2008 roku terapię ukończyło 57
skazanych, a przyjęto i objęto oddziaływaniami 85 osób.
Wydział Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
zorganizował moduły edukacyjne związane z profilaktyką, leczeniem i rehabilitacją osób
zakaŜonych wirusem HIV oraz chorych na AIDS, a takŜe podczas szkoleń dla koordynatorów do
spraw bezpieczeństwa w szkołach i placówkach. W zajęciach uczestniczyło 266 osób.
Leczenie i rehabilitacja
Usługi medyczne dla osób uzaleŜnionych na terenie województwa zachodniopomorskiego
świadczone są przez placówki ambulatoryjnej i stacjonarnej opieki psychiatrycznej.
W dalszym ciągu wzrasta dostępność do tego rodzaju opieki. Na terenie kaŜdego powiatu
znajduje się poradnia zdrowia psychicznego, ponadto w niektórych działają poradnie leczenia
uzaleŜnień i współuzaleŜnień. Łatwiej jest uzyskać poradę wykwalifikowanych psychologów
i terapeutów, poniewaŜ prowadzone są one takŜe przez organizacje pozarządowe.
Tabela 4. ŁóŜka w zakładach psychiatrycznych według rodzaju zakładów.
Liczba zakładów
Zakłady psychiatryczne
Ogółem
w tym
niepubliczne
Liczba łóŜek rzeczywistych
wskaźnik
Ogółem
na 10 tys.
ludności
w tym
niepubliczne
2007
10
9
515
3,0
434
2008
10
9
490
2,9
409
szpitale psychiatryczne
2
2
133
0,8
133
ośrodki leczenia odwykowego
2
1
101
0,6
20
ośrodki rehabilitacyjne dla
narkomanów (takŜe MONAR-y)
6
6
256
1,5
256
27
Źródło: Zachodniopomorskie Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia w Szczecinie
Tabela 5. Działalność oddziałów w zakładach psychiatrycznych w 2008 r.
ŁóŜka rzeczywiste
Oddziały
WOJEWÓDZTWO
stan w dniu średnia
31.12
liczba
Średnie
wykorzystanie łóŜek
wskaźnik wskaźnik
w%
w dniach
323,5
88,6
Liczba
leczonych
*/
Liczba
leczonych
na 1 łóŜko
Średni
czas
pobytu
chorego
(w
dniach)
3 148
6,1
52,9
2007
515
515
2008
490
501
323,9
88,7
3 358
6,7
48,3
psychiatryczne
119
119
333,3
91,3
1 308
11,0
30,3
terapii uzaleŜnienia od alkoholu
leczenia alkoholowych zespołów
abstynencyjnych
terapii uzaleŜnienia od substancji
psychoaktywnych
rehabilitacyjne dla uzaleŜnionych od
substancji psychoaktywnych
Leczenia zespołów abstynencyjnych
po substancjach psychoaktywnych
(detoksykacji)
90
89
355,8
97,5
707
7,9
44,8
19
18
246,9
67,6
570
31,7
7,8
139
153
308,8
84,6
400
2,6
118,1
117
117
324,4
88,9
238
2,0
159,5
6
5
263,6
72,2
135
27,0
9,8
*/ z ruchem międzyoddziałowym
Tabela 6. Opieka dzienna w ramach przychodni specjalistycznych w woj. zachodniopomorskim
w 2008 r.
w tym
Opieka psychiatryczna
Rodzaj ośrodka
Miejsca
(stan w dn. 31.XII.)
Leczeni
Osobodni cyklu
leczenia
Oddziały psychiatryczne razem (2700-2719)
141
874
31 957
dla dzieci i młodzieŜy (2701)
−
−
−
dla pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi (2706,
2707)
25
119
5 419
Ośrodek alzheimerowski (2710)
−
−
−
Oddział dzienny terapii uzaleŜnienia od alkoholu
(2711-2712)
46
425
10 038
Oddziały terapii uzaleŜnienia od środków
psychoaktywnych (2713-2714)
−
−
−
28
Readaptacja społeczna
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym umoŜliwiła, aby osoby
uzaleŜnione od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu
terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej zostały zatrudnione przez Centra Integracji
Społecznej tzw. CIS.
Centra Integracji Społecznej w zachodniopomorskim:
1. Centrum Integracji Społecznej „Przystań” w Barlinku
2. Centrum Integracji Społecznej w Szczecinie
3. Centrum Integracji Społecznej "Sos" w Szczecinie
4. Centrum Integracji Społecznej w Stargardzie Szczecińskim
5. Centrum Integracji Społecznej w Białogardzie
6. Centrum Integracji Społecznej w Rogozinie
Ograniczanie szkód zdrowotnych
Stowarzyszenie MONAR realizuje program „Alternative Dance", którego głównym celem
jest ograniczanie szkód zdrowotnych i społecznych związanych z zaŜywaniem narkotyków oraz
kształtowanie postaw sprzyjających bezpiecznej zabawie wśród uczestników imprez muzycznych
– okazjonalnych uŜytkowników narkotyków. Od 2007 roku program prowadzony jest na skalę
województwa. Realizowane są w ramach niego działania skierowane do młodzieŜy okazjonalnie
przyjmującej narkotyki. Poprzez takie działania jak: rozdawanie ulotek, broszur informujących
i edukacyjnych na temat zagroŜeń wynikających z zaŜywania narkotyków, edukowaniu poprzez
rozmowy na temat powikłań zdrowotnych wynikających z uŜywania narkotyków.
Partyworkerzy podczas przepracowanych 325 godzin na koncertach i festiwalach rozdali:
- 2000 szt. naklejek edukacyjnych
- 13500 szt. ulotek
- 300 szt. smyczy
- 500 szt. stoperów do uszu
29
Działania prowadzono w powiatach: stargardzkim, drawskim, gryfickim, gryfińskim,
koszalińskim i kołobrzeskim.
Program metadonowy, czyli program leczenia substytucyjnego w zachodniopomorskim
został uruchomiony w roku 1998, a realizatorem jego jest Specjalistyczny Samodzielny
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Zdroje” w Szczecinie. Programem obecnie obejmuje
się średnio 70-80 osób, chociaŜ moŜliwości jednostki pozwalają przyjąć 90 pacjentów. Program
wykazuje najlepszą skuteczność w leczeniu opiatowców. Przyjmowanie metadonu umoŜliwia
im normalne funkcjonowanie w społeczeństwie, podejmowanie nauki i pracy. U osób tych
poprawia się ogólny stan zdrowia i odnotowuje się wśród nich mniejszą liczbę wykroczeń.
Ponadto,
sukcesem
jest
rodzenie
seronegatywnych
dzieci
z
rodziców
narkomanów
seropozytywnych. Istniejące zasady kontraktowania tego typu usług przez NFZ nie zabezpieczają
kompleksowo
Programu.
Zdaniem
specjalistów
z
Programu,
niezmiernie
waŜnym
jest, by nie dopuścić do niebezpiecznej sytuacji nagłego odstawienia leku u osób leczonych
metadonem. W 2005 roku uczestnikami programu były 73 osoby, w roku 2006 było to 70 osób
natomiast w roku 2008 leczonych w programie metadonowym było 58-66 osób, w tym
1 osoba po raz pierwszy.
Ograniczanie podaŜy
Celem ograniczenia podaŜy jest zmniejszenie dostępności narkotyków poprzez
usprawnienie kontroli nad surowcami do nielegalnej produkcji narkotyków syntetycznych
i zahamowanie wzrostu przestępczości związanej z narkotykami, głównie przemytu narkotyków.
Ograniczenie dostępności jest bardzo trudne ze względu na stały wzrost podaŜy narkotyków.
Ograniczeniem podaŜy narkotyków zajmują się głównie: Policja, Urzędy Celne i StraŜ
Graniczna.
W związku ze zniesieniem tradycyjnych granic na zachodzie kraju, Polska jest swoistym
pomostem łączącym Wschód z Zachodem, słuŜącym do przemytu i tranzytu substancji,
psychoaktywnych. Województwo zachodniopomorskie umiejscowione jest na skrzyŜowaniu
szlaków narkotycznych północ-południe i wschód-zachód.
30
Znaczna część narkotyków przemycana jest z Niemiec i Holandii. Narkotyki przewoŜone
są przez kurierów oraz coraz częściej wysyłane pocztą. Coraz powszechniej spotykanym
zjawiskiem jest przesyłanie niewielkich ilości narkotyku w kopertach.
Dystrybucja narkotyków odbywa się najczęściej w dyskotekach, szkołach, parkach
i na ulicach. Środki odurzające rozprowadzane są głównie wśród młodzieŜy w wieku
od 16 do 25 lat.
Osoby trudniące się sprzedaŜą narkotyków udoskonalają swój proceder poprzez częstą
zmianę numeru telefonu, aparatu telefonicznego. Z danych zachodniopomorskiej policji wynika,
Ŝe cześć dealerów rozprowadza narkotyki wyłącznie w grupach koleŜeńskich. Następuje swoista
hermetyzacja środowiska; nowi odbiorcy wprowadzani są poprzez juŜ sprawdzonych i dopiero
po pewnym czasie uzyskują bezpośredni dostęp do głównego dealera. W zachodniopomorskim
pojawił się nowy trend w nielegalnym wyrobie amfetaminy. Pojawiają się małe laboratoria, które
w kaŜdym momencie moŜna przewieźć na inne miejsce. Przestępcy, by uniknąć podejrzeń
organów ścigania, wytwarzają amfetaminę właśnie w taki sposób. Polska z uwagi na jakość oraz
koszt nielegalnie produkowanej amfetaminy jest jednym z największych w Europie jej
eksporterów.
Dotychczas największe zagroŜenie przestępczością narkotykową wiązano z duŜymi
aglomeracjami miejskimi. Niepokojącą tendencją jest dostępność narkotyków juŜ nie tylko
w aglomeracjach miejskich, ale praktycznie w kaŜdej miejscowości, z tym, Ŝe w małych
miejscowościach, oddalonych od większych miast, obowiązują wyŜsze ceny.
Analiza danych statystycznych dotyczących przestępczości narkotykowej w 2008 roku
wykazuje, Ŝe w stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek liczby przestępstw z 3101 w roku
2006 do 2614, co oznacza spadek o 18 %.
Najczęściej popełniane przestępstwa związane z narkomanią:
−
Art. 56 (wprowadzenie do obrotu albo uczestniczenie w nim) – 46
−
Art. 58 (udzielanie innej osobie) – 497
−
Art. 59 (udzielanie innej osobie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) - 472
−
Art. 62 (posiadanie) – 1599
31
Tabela 7. Liczba zabezpieczonych środków odurzających przez Komendy Wojewódzkie Policji
/dane bez CBŚ KGP/
polska
heroinacm
DOLNOŚLĄSKIE
KUJAWSKO - POMORSKIE
LUBELSKIE
LUBUSKIE
ŁÓDZKIE
MAŁOPOLSKIE
MAZOWIECKIE (bez KSP)
OPOLSKIE
PODKARPACKIE
PODLASKIE
POMORSKIE
ŚLĄSKIE
ŚWIĘTOKRZYSKIE
WARMIŃSKO MAZURSKIE
WIELKOPOLSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
KSP WARSZAWA
POLSKA
słoma
makowakg
marihuana-g
amfetamina
- g.
kokaina
-g.
ecstasy-szt.
LSDszt.
heroinag.
grzybki
halucynoge
nne- g.
haszysz- g.
1 332
41
11
215
112
782
1
0
0
0
43
1 290
0
173
0
372
0
1 017
100
17
0
156
106
0
12
3
15 600,0
11 949,5
12 981,5
9 921,0
46 592,0
9 451,0
24 894,0
6 777,6
2 190,0
5 237,0
3 699,5
10 137,0
24 270,3
6 570
18 585
2 048
1 032
11 044
4 658
7 696
6 071
1 206
4 834
5 565
12 744
3 241
57
194
85
0
373
625
154
25
0
0
340
832
4
6 085
12 528
1 608
1 349
1 400
4 944
3 015
541
501
321
44 153
6 468
750
5,0
5,0
0,0
2,0
0,0
3,0
0,0
17,0
0,0
0,0
52,0
42,5
3,0
233,0
7,0
0,0
154,0
395,0
9,0
50,0
0,0
0,0
235,0
189,0
0,0
0,0
466,5
38,0
0,0
105,0
1 400,0
3 129,0
150,0
100,0
260,0
10,0
23,0
122,0
70,0
758,5
481,0
0,0
1 436,0
102,5
52,0
17 267,0
69,0
4,5
132,0
10 858,0
1 032,0
316,0
10
2
24 830,0
5 705
73
1 973
0,0
54,0
8,0
74,7
1
60
10 703
14 601
4
5
132
2 098
8 348,0
32 758,5
14 312,5
263 949,4
7 893
12 945
18 087
129 922
149
184
995
4 088
3 294
1,0
3 647
0,0
16 370 102,0
108 946 232,5
2,0
3,5
568,0
1 899,5
10,0
47,5
81,0
6 020,0
720,5
5 428,5
364,5
39 096,7
Źródło: Komenda Główna Policji
Wykres 2. Liczba zabezpieczonej amfetaminy i marihuany przez Komendy Wojewódzkie Policji
/dane bez CBŚ KGP/
Źródło: Komenda Głowna Policji.
Z wykresu wynika, Ŝe województwo zachodniopomorskie zajmuje drugą pozycję
w Polsce z 12 945 gramami w ilości zabezpieczonej amfetaminy.
32
Tabela 8. Liczba skazanych za przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Nazwa Sądu
Liczba
skazanych
Liczba skazanych na
bezwzględną karę pozbawienia
wolności
Sąd Okręgowy w Koszalinie
347
14
Sąd Okręgowy w Szczecinie
917
140
Źródło: Sąd Okręgowy w Szczecinie, Sąd Okręgowy w Koszalinie.
Liczba skazanych na karę
pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem
236
418
W roku 2008 wykrywalność przestępstw z Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii
w województwie zachodniopomorskim była następująca: z Art. 53 - Ust.1 i Ust.2 100%. Art. 54 Ust. 1 – 100%, Ust.2 - 85,7%, Art.55 - Ust. 1-2 – 84,6 %, Ust.3 - 93,3%, Art.56 Ust.1-2 - 78,3%,
Ust.3 – 91,3%, Art.58 – 96%, Art. 59 – 96%, Art.60 – 100%, Art.61 – 100%, Art.62 - Ust.1-3 –
96,7%, Ust.2 - 96,5%, Art.63 - Ust.1-96,4%, Ust.2 – 91,3%.
Tabela 9. Podejrzani o przestępstwa drogowe wg stanu świadomości 2008 rok
stan świadomości
WIJEWÓDZTWO
dolnośląskie
ogółem
pod
trzeźwy
wpływ. uciekł z nietrzeźwy
śr.
m.
uciekł z
trzeźwy nietrzeźwy nieustalony odurz wypadku m.wypadku
14776
966
13661
58
41
kujawsko-pomorskie
8224
599
7566
36
15
lubelskie
9192
734
8387
30
15
lubuskie
7560
281
7155
23
87
łódzkie
12027
1346
10591
38
9426
975
8359
34
11689
932
10649
opolskie
5339
392
podkarpackie
8089
podlaskie
pomorskie
małopolskie
mazowieckie (bez KSP)
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
KSP Warszawa
POLSKA
3
4
2
4
29
1
1
30
3
1
66
21
1
4
4889
37
10
664
7361
35
6
1
2
5557
373
5143
16
13
2
8649
773
7800
34
26
1
14139
1451
12512
55
58
6134
418
5678
18
12
2
3
7032
463
6511
26
19
14611
1264
13129
36
154
2
2
3
9414
568
8663
20
149
1
1
9440
161298
1118
13317
8137
146191
37
599
112
797
16
1
29
33
Województwo
zachodniopomorskie
przoduje
w
liczbie
wypadków
drogowych
spowodowanych przez osoby prowadzące pojazd pod wpływem środków psychoaktywnych.
W roku 2008 r. policja zatrzymała 149 takich osób.
Zachodniopomorska Policja wskazuje, Ŝe osoby zaŜywające narkotyków dopuszczają
się często drobnych kradzieŜy w rodzinie, w miejscu leczenia, w sklepach. CięŜszą kategorią
przestępstw są włamania do samochodów, mieszkań, aptek, fałszerstwa recept. Najgroźniejsze
z uŜyciem przemocy, często na skutek zachowań agresywnych, pod wpływem narkotyku rozboje, wymuszenia rozbójnicze, uszkodzenia ciała, gwałty i zabójstwa.
Wykres 3. Liczba nieletnich zatrzymanych z związku z przestępstwami związanymi
z narkomanią w 2008r.
ku
ja do ln
ws
o
ko ślą
-p
s
om kie
or
s
lu k ie
be
ls
lu kie
bu
sk
m
ie
az
ł
ó
ow
m dz
a
ie
ck łop kie
ie
o
(b lsk
ez ie
KS
op P)
po
o
dk lsk
a r ie
pa
po cki
dl e
a
po sk
m ie
or
sk
wa św
ślą ie
rm ięt
s
iń ok kie
sk
rz
o- ys
m
ki
a
e
za
wi zur
ch e l
s
od ko kie
ni po
o
ls
KS p om kie
P
o
W rsk
ar
i
sz e
aw
a
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
W województwie zachodniopomorskim odnotowano spadek o 12, 4 % liczby
stwierdzonych czynów w kategorii przestępstw związanych z narkomanią popełnionych przez
osoby nieletnie z 183 do 160 osób.
34
Skazani z podziałem na rodzaje przestępstw związanych z narkomanią popełnionych
przez osoby nieletnie: Art.. 58 - 34 osoby, Art.. 59 – 21 osób, Art. 62 - Ust. 1-3 - 101 osób, Ust. 2
– 2 osoby, Art..63 Ust.1 - 2 osoby.
Pomorski Oddział StraŜy Granicznej w 2008 r. przechwycił 6 g marihuany oraz 2, 5 g
amfetaminy.
W
jednostkach
podległych
Okręgowemu
Inspektoratowi
SłuŜby
Więziennej
w Szczecinie, a umiejscowionych na terenie województwa zachodniopomorskiego, ujawniono
w 2008 r.: heroinę w ilości 0, 79 g, amfetaminę w ilości 53, 26 g oraz 42, 913 g marihuany.
KaŜdy przypadek wykrycia substancji psychoaktywnych przy ustaleniu sprawcy lub osób
podejrzanych o jej posiadanie skutkuje powiadomieniem o popełnieniu przestępstwa właściwej
komendy policji i prokuratury. W 2008 r. dokonano 18 powiadomień.
Regulowanie współpracy z przemysłem farmaceutycznym w zakresie kontroli nad
wytwarzaniem i stosowaniem środków odurzających oraz ich prekursorów.
W 2008 r. Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny w Szczecinie wydał następujące
zezwolenia na produkcję i obrót środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi
i prekursorami I-R:
- zakłady opieki zdrowotnej nieprowadzące aptek zakładowych – 34
- zakłady lecznicze dla zwierząt – 16
- lekarze dentyści – 1
- lekarze weterynarii – 82
- lekarze prowadzący indywidualną praktykę lekarską – 12
- zezwolenia dla statków morskich – 20
- zezwolenia dla jednostek wojskowych i Ŝandarmerii – 2.
Na wniosek strony złoŜono 9 wniosków o cofnięcie zezwoleń na produkcję i obrót
środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami I-R.
35
W 2008 r. nie było ani jednego wniosku o wstrzymaniu lub wycofaniu z aptek
ogólnodostępnych i hurtowni farmaceutycznych na terenie województwa towarów, którymi obrót
jest niedozwolony.
WNIOSKI I REKOMENDACJE
1. UŜywanie narkotyków dotyczy w równym stopniu młodzieŜy, jak i dorosłych.
2. Eksperymenty z narkotykami podejmuje młodzieŜ z domów o najniŜszym statusie
ekonomicznym i edukacyjnym, jak równieŜ młodzieŜ z domów o statusie najwyŜszym.
3. Najpopularniejszymi narkotykami są marihuana, haszysz i amfetamina.
4. Najłatwiej zdobyć jest marihuanę lub haszysz, do których najłatwiejszy dostęp jest
w klubach i dyskotekach.
5. Coraz więcej amfetaminy lokalnej produkcji pojawia się na nielegalnym rynku.
6. Szczególne
uwarunkowania
geograficzne
i
społeczno-ekonomiczne
(lotnisko
w Goleniowie, względnie otwarte granice, duŜa liczba bezrobotnych, duŜy ośrodek
akademicki etc. są powodem zwiększonego zagroŜenia narkomanią i przestępczością
narkotykową.
7. Prowadzenie działalności profilaktycznej powinno stanowić bezwzględny priorytet,
zorientowany na ograniczanie popytu na substancje psychoaktywne wśród młodzieŜy.
8. Ujawnia się niska skuteczność programów profilaktycznych – niezbędnym wydaje
się poszukiwanie innowacyjnych form profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej.
9. NaleŜy przeprowadzić kompleksowe badania nt. uŜywania środków psychoaktywnych
przez młodzieŜ szkolną/akademicką z terenu województwa zachodniopomorskiego
(rozpowszechnienie zjawiska uŜywania substancji psychoaktywnych, identyfikacja
i pomiar czynników mających wpływ na podaŜ i popyt na środki psychoaktywne).
10. Monitorować na bieŜąco problemy narkotyków i narkomanii wśród mieszkańców regionu
11. Zachęcać do monitoringu osoby odpowiedzialne w gminach za rozwiązywanie
problemów uzaleŜnień oraz wskazywać jego korzyści.
12. Wspierać działania na rzecz integracji społeczności lokalnych wokół rozwiązywania
problemów związanych z narkomanią.
36
13. Ukazywać młodzieŜy niebezpieczeństwa związane z politoksykomanią.
14. W związku z duŜą dostępnością substancji psychoaktywnych, prowadzone działania
wzmocnić intensywną edukacją społeczną poprzez większą współpracę z mediami,
dystrybucję materiałów edukacyjnych, a takŜe informacyjnych na temat programów
i placówek udzielających pomocy.
15. Przedstawić sądom listę instytucji zajmujących się terapią dla uzaleŜnionych skazanych.
16. Przygotować ofertę programową dla młodzieŜy uŜywającej względnie często substancji
nielegalnych a takŜe tzw. „dopalaczy”, tak aby skutecznie przekonać ich do zmiany stylu
Ŝycia i zadbać o minimalizację szkód (np. poprzez programy realizowane w dyskotekach,
barach itp.).
17. Wspierać rozwój pracy streetworkerskiej poprzez zaangaŜowanie ulicznych liderów
rówieśniczych.
18. Wspierać organizacje pozarządowe działające na rzecz zapobiegania narkomanii.
19. Przygotować ofertę zagospodarowującą czas wolny młodzieŜy poprzez szeroki rozwój
bazy alternatywnej w jak największej liczbie miast i wsi.
20. Przeprowadzić kampanię informacyjną skierowaną do osób dorosłych o szkodliwości
spoŜywania substancji psychoaktywnych.
37
BIBLIOGRAFIA
1. Wojewódzki Program Przeciwdziałania UzaleŜnieniom na lata 2006-2015.
2. Dane statystyczne Komendy Głównej Policji i Komendy Wojewódzkiej Policji.
3. Dane statystyczne Centralnego Biura Śledczego.
4. Dane statystyczne StraŜy Granicznej.
5. Dane statystyczne Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
6. Główny Urząd Statystyczny.
7. Urząd Statystyczny w Szczecinie.
8. Dane statystyczne Kuratorium Oświaty w Szczecinie.
9. Dane statystyczne z Samodzielnego Publicznego Specjalistycznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej „ZDROJE” w Szczecinie.
10. Dane statystyczne Zachodniopomorskiego Oddziału Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół
Dzieci UzaleŜnionych „POWRÓT Z U”.
11. Dane statystyczne Stowarzyszenia MONAR.
12. Dane statystyczne Sadu Okręgowego w Szczecinie.
13. Dane statystyczne Sadu Okręgowego w Koszalinie.
14. Dane statystyczne Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Szczecinie.
15. Dane statystyczne Pomorskiego Oddziału StraŜy Granicznej.
16. Dane statystyczne Okręgowego Inspektoratu SłuŜby Więziennej w Szczecinie.
17. Dane statystyczne Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego.
18. Dane statystyczne Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.
19. Dane statystyczne Zachodniopomorskiego Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia.
20. UŜywanie alkoholu i narkotyków przez młodzieŜ szkolną – ESPAD. Raport
z
europejskich
badań
ankietowych
zrealizowanych
w
województwie
zachodniopomorskim w 2007 roku przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
21. „Wspólnie przeciw uzaleŜnieniom”. Raport z badań prowadzonych przez Uniwersytet
Szczeciński w latach 2006-2007.
38
STRESZCZENIE
Dokonując analizy problemu narkomanii w województwie zachodniopomorskim naleŜy
wziąć pod uwagę m.in. połoŜenie przygraniczne województwa, a takŜe jego charakter tranzytowy
i turystyczny, swobodę przepływu osób dzięki wejściu do Strefy Schengen, duŜy ośrodek
akademicki, ubóstwo i bezrobocie oraz wynikające z nich frustracje.
ZauwaŜa się, Ŝe narkomania w zachodniopomorskim zaczęła się upodabniać
do światowych standardów. Występuje niezmiennie duŜy popyt na narkotyki syntetyczne.
PowyŜsze powoduje, Ŝe wciąŜ na wysokim poziomie utrzymuje się produkcja narkotyków
w postaci amfetaminy, ekstazy. Widoczne jest coraz większe zainteresowanie, szczególnie w
duŜych aglomeracjach miejskich, narkotykiem w postaci kokainy, który trafia do Polski
z zagranicy. Grupy przestępcze, poszukując nowych rynków zbytu, coraz częściej dystrybuują
tzw. twarde środki odurzające w małych ośrodkach miejskich, a takŜe wiejskich.
Zdecydowanie wzrosła produkcja własna narkotyku w postaci marihuany. PowyŜsze
spowodowane jest znacznym wzrostem upraw konopi indyjskich zarówno w profesjonalnych
szklarniach nadzorowanych przez grupy przestępcze, jak równieŜ upraw własnych /domowych/
przez pojedyncze osoby.
Nadal najbardziej rozpowszechnionymi i najpopularniejszymi substancjami nielegalnymi
wśród młodzieŜy województwa zachodniopomorskiego jest marihuana i haszysz. Tendencja taka
wykazana została w przeprowadzonym badaniu ESPAD z 2007 roku, jak i w wynikach ankiet
przeprowadzonych przez Zachodniopomorski Oddział Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci
UzaleŜnionych „Powrót z U” w Szczecinie.
MłodzieŜ coraz częściej eksperymentuje z narkotykami. Coraz częstszym zjawiskiem
jest zjawisko politoksykomanii. Młodzi ludzie, głównie między 15 a 22 rokiem Ŝycia, bardzo
często uŜywają jednocześnie marihuany i amfetaminy, a takŜe eksperymentują z uŜywaniem
wielu substancji legalnych i nielegalnych. Z danych Komendy Wojewódzkiej Policji
w Szczecinie wynika, Ŝe często wraz z nielegalnymi substancjami psychoaktywnymi uŜywane
są tzw. „smart drugs” kupowane legalnie w sklepach z „dopalaczami”.
Niepokojącym zjawiskiem jest coraz częstsze sięganie po substancje psychoaktywne
przez dorosłych w wieku 25-45 lat. Najczęstszymi substancjami przyjmowanymi przez tą grupę
39
jest marihuana i amfetamina. Dodatkowo dorośli pracujący w duŜych firmach coraz częściej
sięgają po kokainę.
Z danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie wynika, Ŝe nie istnieje problem
z dostępem do substancji psychoaktywnych. Ceny substancji psychoaktywnych są zbliŜone
do cen takich, jak w pozostałych częściach kraju.
Najczęściej do poradni uzaleŜnień zgłaszają się osoby w wieku 18 - 28 lat
o ustabilizowanej sytuacji społecznej tj. uczące się i pracujące. Powody, dla których zgłaszają się
do poradni to: problemy z utrzymaniem związków z partnerami i rodziną, presja rodziny oraz
nakazy sądowe.
Część pacjentów zgłasza się na terapię z powodu zaburzeń psychicznych związanych
z zaŜywaniem substancji psychoaktywnych. Najczęściej do poradni zgłaszają się osoby
zaŜywające marihuanę i amfetaminę. DuŜa część pacjentów łączy narkotyki z alkoholem.
Problemowe uŜywanie narkotyków w województwie zachodniopomorskim oszacować
moŜna na podstawie wskaźników i danych statystycznych lecznictwa psychiatrycznego,
odnoszących się do zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych uŜywaniem
substancji psychoaktywnych w 2008 r.
Spośród 1106 przyjętych do stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego, odnoszących się
do zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych uŜywaniem substancji
psychoaktywnych w 2008 r. 416 osób stanowili pacjenci przyjęci po raz pierwszy. Dane
te potwierdzają spadek odsetka przyjęć pierwszorazowych w stosunku do roku 2007.
W województwie zachodniopomorskim pacjentów pierwszorazowych w 2007 r. było 607 - co
stanowi spadek o 31,4%.
Zmniejszyła się o 63% liczba osób w wieku 0-18 leczonych z powodu zaburzeń
spowodowanych uŜywaniem środków psychoaktywnych z 161 w roku 2007 do 58 w roku 2008.
Spadek ilości pacjentów widać równieŜ w grupie wiekowej 19-29. W roku 2007 leczyło się 289
osób, natomiast w roku 2008 z leczenia korzystało 215 osób.
Wskaźnik
przyjętych
do lecznictwa
stacjonarnego
na
100 000
mieszkańców
dla zachodniopomorskiego w 2004 roku wynosi 48,4, natomiast w roku 2008 wynosił 65,4.
MoŜna zauwaŜyć tendencję spadkową. Nadal wysoki jest wskaźnik przyjęć pierwszorazowych
na 100 000 mieszkańców, który wynosił w 2004 roku 27, 5 natomiast w roku ubiegłym 24,6.
40
Dotychczas
największe
zagroŜenie
przestępczością
narkotykową
wiązano
z duŜymi aglomeracjami miejskimi. Niepokojącą tendencją jest dostępność narkotyków juŜ nie
tylko w aglomeracjach miejskich, ale praktycznie w kaŜdej miejscowości.
W związku ze zniesieniem tradycyjnych
granic na zachodzie kraju Polska
jest swoistym pomostem łączącym Wschód z Zachodem, słuŜącym do przemytu i tranzytu
substancji
psychoaktywnych.
Województwo
zachodniopomorskie
umiejscowione
jest na skrzyŜowaniu szlaków narkotycznych północ-południe i wschód-zachód.
Ograniczeniem podaŜy narkotyków zajmują się głównie: Policja, Urzędy Celne i StraŜ
Graniczna. Analiza danych statystycznych dotyczących przestępczości narkotykowej w 2008
roku wykazuje, Ŝe w stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek liczby przestępstw
z 3101 w roku 2006 do 2614, co oznacza spadek o 18 %. Odnotowano spadek o 12, 4 % liczby
stwierdzonych czynów w kategorii przestępstw związanych z narkomanią dokonanych przez
osoby nieletnie z 183 do 160 osób.
Województwo
zachodniopomorskie
przoduje
w
liczbie
wypadków
drogowych
spowodowanych przez osoby prowadzące pojazdy pod wpływem środków psychoaktywnych.
W roku 2008 r. policja zatrzymała 149 takich osób.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym umoŜliwiła, aby osoby
uzaleŜnione od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu
terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej zostały zatrudnione przez Centra Integracji
Społecznej tzw. CIS. W województwie istnieje 6 CIS-ów.
Od 1998 realizowany jest program leczenia substytucyjnego, a realizatorem jego jest
Specjalistyczny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Zdroje” w Szczecinie.
W 2008 r. leczonych w programie metadonowy było 58-66 osób, w tym 1 osoba po raz pierwszy.
W
ramach
przyjętego
przez
Sejmik
Województwa
Zachodniopomorskiego
Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania UzaleŜnieniom na lata 2006-2015 wyznaczone
zostały cele i działania zmierzające do ograniczenia skutków społecznych nadmiernego uŜywania
substancji psychoaktywnych wśród mieszkańców województwa. Celem głównym Programu jest
ograniczenie skutków społecznych nadmiernego uŜywania substancji psychoaktywnych wśród
mieszkańców województwa zachodniopomorskiego.
41
NaleŜy podkreślić, Ŝe Samorząd Województwa poza wykonywaniem zadań, do których
jest zobligowany ustawowo, inicjuje i wyznacza nowe kierunki, trendy działań z zakresu
przeciwdziałania uzaleŜnieniom, jak i przeciwdziałania przemocy. Wszystkie podejmowane
działania realizowane są na podstawie dokonanej wcześniej wnikliwej diagnozy i analizy
lokalnych potrzeb. Ocena potrzeb wynika między innymi z konsultacji prowadzonych
z przedstawicielami organizacji pozarządowych, administracji samorządowej i rządowej oraz
innymi instytucjami.
42

Problem narkomanii na terenie województwa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Szkolenie dla pracowników przedszkoli „Opieka nad dzieckiem z

Studenci ZUT w Szczecinie o grupach producentów rolnych wiedzą

Słowo Pasterskie na XXXIII niedzielę zwykłą

1 Ryzyko zażywania substancji psychoaktywnych przez młodzież

Konkurs fotograficzny pn. „W Ryczącej Perspektywie”

Projekt “Wzrost konkurencyjności gabinetu poprzez inwestycje w

T.Duklas Monitoring 1

Drodzy Rodzice !