Ph 4-2010 - Dolnośląska Izba Aptekarska
Transkrypt
Ph 4-2010 - Dolnośląska Izba Aptekarska
Konkurs opieki farmaceutycznej – str. 8 BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ 50-333 Wrocław, ul. Matejki 6 tel/fax 71 321-18-77 e-mail: [email protected] Szanowni Państwo! W imieniu Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, wydawcy i właściciela miesięcznika „Pharmakon”, zapraszamy Państwa na łamy naszego czasopisma. Proponujemy Państwu teksty sponsorowane, reklamę graficzną, ogłoszenia i komunikaty, gotowe wkładki itp. Publikacje te mogą być kolorowe lub czarno-białe. W przypadku publikacji wielokrotnych przewidujemy możliwość rabatów. Materiały reklamowe przyjmujemy do dnia 10-go miesiąca, w którym ma się ukazać dany numer (np. do 10 maja do numeru 5/2010) w formie pliku eps, pdf, cdr, jpg, doc (e-mail) lub wydrukowanych ulotek A5. Oto ceny brutto (w tym VAT 22%) proponowanych przez nas usług reklamowych: Środek : 1/2 strony – czarno-biała 1 strona czarno-biała 1 strona kolorowa Ogłoszenia drobne (do 20 słów) Okładka: II i III strona IV strona A5 (wydrukowana przez reklamodawcę) Wkładka 244,488,976,122,1464,1830,610,- Informujemy Państwa jednocześnie, że „Pharmakon” wydawany jest w ilości 2450 egz., w formie kolorowej broszury formatu A-5. Kolportażem obejmuje wszystkich aptekarzy członków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej oraz większość hurtowni województwa dolnośląskiego, a także Okręgowe Izby Aptekarskie w Polsce, instytucje centralne samorządu aptekarskiego oraz Bibliotekę Narodową, niektóre biblioteki wojewódzkie i biblioteki Wydziałów Farmaceutycznych Akademii i Uniwersytetów Medycznych. Prowadzimy również prenumeratę indywidualną, dla instytucji i osób prywatnych z całej Polski. Z poważaniem red. nacz. Adam Zadrzywilski BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ 4/201 Kwiecień 2010 W numerze: Refleksje Prezesa W cieniu tragicznej katastrofy ............................................................................................................. 3 Ministerstwo Zdrowia W sprawie projektu ustawy o ograniczaniu barier administracyjnych .................................. 6 Główny Inspektor Farmaceutyczny W sprawie recept na plastry transdermalne ................................................................................... 7 Wydział Farmaceutyczny Konkurs opieki farmaceutycznej ........................................................................................................ 8 Czym dla farmaceutów jest opieka farmaceutyczna ................................................................13 Opieka farmaceutyczna w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej .................17 Dolnośląska Izba Aptekarska Ws. wykazu leków dopuszczonych do obrotu w sklepach ogólnodostępnych ...............26 Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny W sprawie legalizacji wag ...................................................................................................................29 Czar starych aptek Ku wolności w aptekarstwie – Galicja ............................................................................................34 Klub Seniora Wiosenne spotkanie .............................................................................................................................39 Wydarzenia Kolejne dyplomy dla członków samorządu aptekarskiego .....................................................40 Wydział Farmaceutyczny Studium Szkolenia Podyplomowego..............................................................................................41 Spotkanie integracyjne Zapraszamy na Szczeliniec .................................................................................................................42 Akademia Medyczna Nadzwyczajne posiedzenie Senatu .................................................................................................43 Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Nakład 2450 egz. http://www.dia.com.pl/biuletyn e-mail: [email protected] Redaktor naczelny – mgr inż. Adam Zadrzywilski Skład, łamanie, kolportaż – SAVIO. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów sponsorowanych i zastrzega sobie prawo skracania tekstów oraz informuje, że nie zawsze zgadza się z opiniami zawartymi w artykułach zamieszczanych na łamach „Pharmakonu”. Skład kolegium redakcyjnego biuletynu DIA „Pharmakon”: Piotr Bohater, Katarzyna Cichowicz, Olga Fedorowicz, Ewa Hrynkiewicz-Kacała, Irena Knabel-Krzyszowska, Zbigniew Madurowicz, Agnieszka Mikoszewska, Artur Owczarek, Ewa Wąsik, Urszula Wirska. DOLNOŚLĄSKA IZBA APTEKARSKA 50-333 Wrocław, ul. Matejki 6, tel/fax 71 321 18 77, 71 321 32 77, http://www.dia.com.pl/ e-mail: [email protected] tel. 71 322 00 70 (księgowość, ewidencja, PWZ, szkolenia) e-mail: [email protected]; [email protected]; [email protected] Prezes ORA DIA – mgr farm. Piotr Bohater Dyżury: wtorek g. 12.00-13.00, czwartek g. 13.00-14.00 w DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77 e-mail: [email protected] Wiceprezesi ORA DIA: • mgr farm. Irenia Knabel-Krzyszowska (region wrocławski), dyżur: poniedziałek g. 11.00-13.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77; • mgr farm. Irena Litwa-Parużyńska (region legnicki), dyżur: poniedziałek g. 15.00–16.00, „Apteka Piastów” w Legnicy, tel. 076 856 52 20, e-mail: [email protected]; • dr n. farm. Wojciech Piotrowski (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek, godz. 11.00-12.00, apteka „Pod Złotą Wagą” Karpacz, tel. 757619312.; • mgr. farm. Paweł Łukasiński (region wałbrzyski), dyżur w czwartki, godz. 13.00-14.00, apteka „Galen” w Świdnicy, tel. 748532909, e-mail: [email protected]. Sekretarz – mgr farm. Olga Fedorowicz, dyżur: czwartek, godz. 13.00 do 14.00, ASK, tel. 717332900, e-mail: [email protected] Skarbnik – mgr farm. Artur Owczarek, dyżur: środa godz. 8.00-9.00, AM, tel. 717840321, e-mail: [email protected] Radca prawny – mgr Ewa Hrynkiewicz-Kacała, dyżur: czwartek g. 14.00–15.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77, e-mail: [email protected] Konta Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej: Bank Polskiej Spółdzielczości SA O/Wrocław 33 1930 1073 2009 0900 4949 0001 (składki, reklamy) 80 1930 1073 2009 0900 4952 0001 (Kasa Pomocy Koleżeńskiej) Składka członkowska na rzecz DIA wynosi: 74,- zł – kierownicy aptek i hurtowni; 23,- zł – kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu; 6,- zł – emeryci niepracujący. W cieniu tragicznej katastrofy W obliczu wielkiej tragedii, która wydarzyła się na smoleńskim lotnisku, wszystkie nasze codzienne problemy i trudności wydają się być wyjątkowo małe i błahe. Dziesiątego kwietnia w nadzwyczaj bolesny sposób dotarła do nas pozornie oczywista prawda o kruchości ludzkiego życia i o tym, że nikt z nas nie wie, ile jeszcze czasu zostało mu do zrealizowania swoich planów i osiągnięcia postawionych celów. Każdy dzień powinien być ważny – szczególnie, kiedy możemy go spędzić w gronie najbliższych nam osób. Dziewiątego kwietnia odbył się we Wrocławiu trzeci Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej, którego patronem była również Dolnośląska Izba Aptekarska. Wieczorem prowadziłem comiesięczne zebranie aptekarzy regionu legnickiego, a po wykładzie naukowo-szkoleniowym długo jeszcze dyskutowaliśmy w gronie aptekarzy z Legnicy, jak rozwiązać trudny problem dyżurów nocnych i jak najlepiej przedstawić nasze argumenty przedstawicielom zarządu miasta. Około północy wróciłem do domu z dużą nadzieją na pozytywne rozwiązanie tego problemu w trakcie poniedziałkowego spotkania legnickich aptekarzy, przedstawicieli samorządu aptekarskiego i Wiceprezydenta Legnicy pani Doroty Purgal. Kiedy następnego dnia rano usłyszałem wiadomość, że w katastrofie rządowego samolotu zginął Prezydent Lech Kaczyński, jego żona i pozostałe 94 obecne na pokładzie osoby, wśród których byli wybitni przedstawiciele polskiego życia społeczno-politycznego, nie mogłem uwierzyć, że doszło do tak strasznej tragedii. I chociaż tak powszechne w kolejnych dniach wyrazy jedności i solidarności narodowej Polaków pomagały w otrząśnięciu się po tej katastrofie, to jednak skutki nagłej śmierci tylu wyjątkowych postaci naszego życia publicznego będziemy odczuwać jeszcze przez wiele lat, w szczególny sposób również my – aptekarze. Jednak w cieniu tej katastrofy musi dalej trwać nasze codzienne życie, trzeba na bieżąco starać się rozwiązywać kolejne pojawiające się problemy - wśród których w ostatnim czasie coraz bardziej dotkliwy dla aptekarzy Dolnego Śląska staje się obowiązek pełnienia dyżurów nocnych. W sytuacji, kiedy wiele aptek 4/2010 pharmakon 3 funkcjonuje na granicy płynności finansowej, propozycje niektórych rad powiatów zmierzające do zwiększenia ilości dyżurujących aptek w porze nocnej i święta, wywołują uzasadniony sprzeciw środowiska aptekarskiego. Na szczęście w trakcie dotychczasowych spotkań aptekarzy, przedstawicieli naszego samorządu i rad powiatów udawało się wynegocjować kompromis zadowalający wszystkie strony. Mam nadzieję, że jeśli pojawią się kolejne problemy tego typu, również uda się dojść do porozumienia. Ewentualne procesy sądowe w naszych warunkach prawnych byłyby kosztowne i długotrwałe, a ich wynik niepewny. Wskazują na to doświadczenia kilku izb okręgowych, które przekazały nam wyczerpującą dokumentację na ten temat. Bardzo bym chciał, aby analogiczne zrozumienie wykazało Ministerstwo Zdrowia w przypadku projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych. Przedstawiony projekt zwiększa ilość leków dopuszczonych do sprzedaży pozaaptecznej, również w dużych opakowaniach. Nasza Izba od wielu lat opiniuje negatywnie wyjątkowo liberalne rządowe projekty w tym zakresie, przedstawiając równocześnie dobre rozwiązania w oparciu o tłumaczenia odpowiednich ustaw i rozporządzeń np. niemieckich czy austriackich. Tym razem dołączyliśmy również wyjątkowo trafną i wyczerpującą opinię pani prof. Anny Wieli-Hojeńskiej, Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie farmakologii klinicznej dla województwa dolnośląskiego oraz Kierownika Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu. Zachęcam do zapoznania się z tą opinią na kolejnych stronach naszego Biuletynu. Mam nadzieję, że Ministerstwo Zdrowia wykaże w przypadku nowelizacji rozporządzenia w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych podobną rozwagę, jak w przypadku nowelizacji Prawa farmaceutycznego w zakresie likwidacji ograniczenia 1% ilości posiadanych aptek. W dalszej części Biuletynu przedstawione zostało pismo w sprawie rezygnacji z likwidacji tego ograniczenia. To od długiego czasu pierwsza pozytywna decyzja legislacyjna w tak ważnej dla środowiska aptekarskiego kwestii. Bardzo liczę, że wysiłki naszego samorządu przyczynią się do kolejnych pozytywnych dla aptekarzy decyzji, szczególnie w zakresie oczekiwanej ustawy refundacyjnej oraz zakazu prowadzenia w Polsce sprzedaży bezpośredniej do aptek. Piotr Bohater Wrocław, 23 kwietnia 2010 r. 4 pharmakon 4/2010 Okręgowa Rada Aptekarska Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu składa gorące podziękowania hurtowni farmaceutycznej „Dolpharma” za sponsorowanie posiedzeń naukowo-szkoleniowych, które w pierwszym półroczu 2010 roku towarzyszyły comiesięcznym spotkaniom aptekarzy regionu wrocławskiego. Szczególne podziękowanie, za wsparcie i osobiste zaangażowanie w nawiązywaniu dobrej współpracy z naszą Izbą kierujemy na ręce Pani Prezes mgr Danuty Mikoszewskiej w imieniu ORA DIA we Wrocławiu mgr farm. Piotr Bohater Ogłoszenie Mając na uwadze liczne uwagi związane z terminami i godzinami stałych comiesięcznych zebrań członków regionu jeleniogórskiego i wałbrzyskiego (często połączonych z posiedzeniem naukowo-szkoleniowym), prosimy aptekarzy o wypowiedzenie się w tej sprawie. Obecnie terminem tym jest pierwszy roboczy dzień po 15-tym (region wałbrzyski – godz. 10.00 bądź 11.00, region jeleniogórski - godz. 14.00). Propozycje prosimy przekazywać telefonicznie na nr tel.: 71-3211877; 713211877 i 71-3220070 lub pocztą elektroniczną: [email protected] lub ewidencja@ dia.com.pl. Przy planowaniu kolejnych spotkań uwzględnione zostaną Państwa sugestie. Przypominamy, że zebrania te są dostępne dla wszystkich farmaceutów, nie tylko kierowników aptek. 4/2010 pharmakon 5 Ministerstwo Zdrowia W sprawie projektu ustawy o ograniczaniu barier administracyjnych 6 pharmakon 4/2010 Główny Inspektor Farmaceutyczny W sprawie recept na plastry transdermalne 4/2010 pharmakon 7 Wydział Farmaceutyczny Konkurs opieki farmaceutycznej 9 kwietnia na Wydziale Farmaceutycznym wrocławskiej Akademii Medycznej odbył się trzeci już Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej, który zorganizowała sekcja studencka Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – Młoda Farmacja Wrocław. Nasza Dolnośląska Izba Aptekarska objęła nad tym konkursem patronat merytoryczny. Czym skorupka za młodu nasiąknie… Jak kwiaty na wiosnę, tak opieka farmaceutyczna w Polsce powoli rozkwita. Nie możemy się jeszcze równać z Europą Zachodnią, ale wieloletnie działania w celu promocji tego zagadnienia odnoszą pożądany skutek. Na wszystkich Wydziałach Farmaceutycznych do programu studiów został wprowadzony przedmiot o tej nazwie. Na rynku wydawniczym możemy znaleźć wiele wartościowych pozycji książkowych, a w gazetach – ciekawe artykuły na ten temat. Jednakże wciąż czuć niedosyt z powodu tak małej liczby aptek, w których jest ona realizowana. Sytuacja ta z pewnością będzie się powoli zmieniać, ponieważ studenci są bardzo zainteresowani tematem opieki farmaceutycznej. Niejednokrotnie słychać głosy, iż chcieliby oni wykorzystać swoją szeroką wiedzę i umiejętności zdobyte podczas studiów w praktyce, w szczególności podczas rozmowy z pacjentem. Potwierdzeniem tego zjawiska może być fakt, że dnia 9 kwietnia odbył się już III Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej, który w tym roku zorganizowała Sekcja Studencka Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – Młoda Farmacja Wrocław. Patronat honorowy nad konkursem objęli: Dziekan Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej – dr hab. Kazimierz Gąsiorowski prof. nadzw. oraz Prezes Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – prof. dr hab. Janusz Pluta. Patronat merytoryczny objęła Katedra i Zakład Tech- 8 pharmakon 4/2010 nologii Postaci Leku Wydziału Farmaceutycznego oraz Dolnośląska Izba Aptekarska. W piątkowy poranek w budynku Wydziału Farmaceutycznego na ulicy Grodzkiej 9, nieopodal wartko płynącej Odry, prace szły pełną parą. W końcu niecodziennie zdarza się gościć tyle znamienitych osobistości oraz studentów farmacji z całej Polski. Świadczy o tym udział aż czternastu dwuosobowych drużyn z Bydgoszczy, Gdańska, Krakowa, Poznania, Warszawy oraz Wrocławia. Pierwszy, pisemny etap konkursu rozpoczął się o godzinie 10:00 w dwóch salach komputerowych. Drużyny miały za zadanie zmierzyć się z trudnym przypadkiem dotyczącym nadciśnienia tętniczego. Przyszli magistrowie musieli zaproponować plan opieki farmaceutycznej, określić cele terapii, zidentyfikować rzeczywiste i potencjalne problemy lekowe oraz przedstawić ich rozwiązanie. Ponadto, zwięźle odpowiadając na zadane pytania, mieli poinformować pacjentkę o zasadach prawidłowego przyjmowania przepisanych leków. Czas trwania części pisemnej został ograniczony do 30 minut. Drużyny miały do dyspozycji materiały pomocnicze takie jak Pharmindex oraz Leki Współczesnej Terapii, a także dostęp do internetowych baz danych. Po niemałym wysiłku umysłowym uczestnicy udali się na słodki poczęstunek by zregenerować siły przed następnym etapem. W tym czasie prace były sprawdzane przez Jury konkursu w następującym składzie: - Prodziekan ds. Studentów oraz Kierownik Katedry i Zakładu Bromatologii i Dietetyki Wydziału Farmaceutycznego we Wrocławiu dr hab. Halina Grajeta prof. nadzw. 4/2010 pharmakon 9 – Prodziekan ds. Nauki oraz Kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej Wydziału Farmaceutycznego we Wrocławiu dr hab. Anna Wiela-Hojeńska prof. nadzw. – Przewodnicząca Ogólnopolskiej Sekcji Opieki Farmaceutycznej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, p.o. Kierownika Pracowni Farmakoepidemiologii i Farmakoekonomiki Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego – dr Agnieszka Skowron – Wiceprzewodnicząca Ogólnopolskiej Sekcji Opieki Farmaceutycznej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Asystentka w Katedrze i Zakładzie Technologii Postaci Leku Wydziału Farmaceutycznego we Wrocławiu - dr Bożena Karolewicz – Kierownik Apteki Akademickiego Szpitala Klinicznego im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu oraz Konsultant Wojewódzki z zakresu Farmacji Aptecznej dla województwa dolnośląskiego - mgr Olga Fedorowicz Zadanie, jakie członkinie Jury miały przed sobą, nie było łatwe. Wszystkie prace prezentowały wyrównany, wysoki poziom, a do finału konkursu mogły przejść tylko trzy najlepsze drużyny. Z największą ilością punktów zakwalifikowały się studentki naszej uczelni – Agnieszka Gałuszka i Monika Kopacka, z drugim wynikiem studentki z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu – Paulina Biskupska oraz Małgorzata Hamera, natomiast z trzecim – Joanna Guzińska i Anna Kornelak z Collegium Medicum w Bydgoszczy. Po oficjalnym rozpoczęciu konkursu i przywitaniu wszystkich osób zgromadzonych na sali, głos zabrali zaproszeni goście honorowi – Władze Dziekańskie Wydziału Farmaceutycznego, Prezes Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego oraz Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Po motywujących słowach wstępu, przyszedł czas na część wykładową. Rozpoczęła ją dr Agnieszka Skowron, niekwestionowany autorytet w dziedzinie opieki farmaceutycznej. 10 pharmakon 4/2010 W końcu nadszedł czas na długo wyczekiwany przez wszystkich moment – część finałową konkursu. Każda z drużyn zmierzyła się z dwoma problemami, z którymi mogą spotkać się na co dzień w aptece. Uczestnicy mieli maksymalnie 10 minut na odegranie każdej ze scenek. Pierwsza z nich dotyczyła farmakoterapii dziecka z astmą. W rolę dociekliwego pacjenta, który przyszedł do naszej apteki, wcielił się asystent z Katedry i Zakładu Chemii Analitycznej – dr Igor Mucha. W tym przypadku należało wykazać się znajomością leków przeciwastmatycznych i sposobów ich podania oraz zaproponować odpowiednie urządzenie do inhalacji dla małego dziecka. Ponadto wymagane było poinstruowanie pacjenta w zakresie obsługi i funkcjonowania nebulizatora. W drugim zadaniu studenci zmierzyli się z problemami pacjentki z cukrzycą typu 2. Znakomicie wcieliła się w tę rolę asystentka z Katedry i Zakładu Technologii Postaci Leku - mgr Anna Pawlik – Gałczyńska. Finał był bardzo emocjonujący a nasi pacjenci zebrali gromkie brawa od publiczności. Po jego zakończeniu Jury udało się na naradę by wyłonić zwycięską drużynę, a goście zostali zaproszeni na przerwę kawową. Po powrocie nadszedł czas na kolejne wykłady. Pierwszy, na temat „Opieki farmaceutycznej w leczeniu astmy” poprowadziła dr Bożena Karolewicz. Następnie głos zabrał Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej – mgr Piotr Bohater, który przekazał zgromadzonym informacje o opiece farmaceutycznej w innych krajach Europy. W końcu nadszedł czas na długo oczekiwane wyniki finału. III Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej wygrały studentki V roku Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu – Agnieszka Gałuszka oraz Monika Kopacka. Drugie miejsce przyznano drużynie z Poznania, natomiast trzecie miejsce zajęła drużyna z Bydgoszczy. Na zakończenie Prodziekan ds. Studentów dr hab. Halina Grajeta 4/2010 pharmakon 11 prof. nadzw. wręczyła wszystkim uczestnikom certyfikaty oraz upominki. Ponadto dyplomy i nagrody rzeczowe otrzymali laureaci trzech pierwszych miejsc. Następnie Przewodniczący Młodej Farmacji Wrocław – Andrzej Herbuś oraz Wiceprzewodnicząca – Katarzyna Jawna wręczyli kwiaty wykładowcom oraz Jury konkursu, a także złożyli podziękowania i oficjalnie zakończyli konkurs. Uczestnictwo w takim konkursie z pewnością rozwija w przyszłym farmaceucie umiejętność wykorzystania wiedzy teoretycznej podczas rozmowy z pacjentem. Ponadto jest cennym doświadczeniem w przyszłej pracy w aptece i przygotowuje do fachowej opieki farmaceutycznej. Dlatego już nie mogę doczekać się następnej edycji konkursu – przecież Wrocław będzie musiał bronić zdobytego tytułu. Już dziś wiem, że nie będzie to łatwe w odniesieniu do wysokiego poziomu wiedzy, jaki zaprezentowali w tym roku uczestnicy z innych uczelni. Nie mniej jednak motywuje to do pogłębiania naszej wiedzy, co z pewnością będzie korzystne dla naszych przyszłych pacjentów i dla nas samych. Na koniec chciałabym jeszcze raz podziękować osobom, bez których pomocy i wsparcia konkurs by się nie odbył. W szczególności Prezesowi Zarządu Stowarzyszenia Studentów i Absolwentów Uczelni Medycznych „FORUM MEDICUM” mgr. Arturowi Owczarkowi oraz dr Bożenie Karolewicz, która była autorką całej merytorycznej strony konkursu. Wszystkich zainteresowanych opieką farmaceutyczną serdecznie zapraszam na stronę internetową Młodej Farmacji we Wrocławiu, gdzie umieszczone są zadania, z którymi zmierzyli się uczestnicy konkursu wraz ze schematami rozwiązań – http://www.farma.topus.pl Katarzyna Jawna Młoda Farmacja 12 pharmakon 4/2010 Poniżej publikujemy wykład dr Agnieszki Skowron z pracowni farmakoepidemiologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz streszczenie wykładu jaki wygłosił prezes DIA mgr. farm Piotr Bohater. Czym dla farmaceutów jest opieka farmaceutyczna Prawna definicja opieki farmaceutycznej ujęta w Ustawie o Izbach Aptekarskich wskazuje, że wykonywanie zawodu farmaceuty poleg m.in. na „sprawowaniu opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta”. Definicja ta pozwala wyróżnić kilka elementów, które składają się na ten proces i odróżniają go od innych usług świadczonych przez aptekę ogólnodostępną, należą do nich: dokumentowanie działań farmaceuty, dbałość farmaceuty o skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii, współpracę z lekarzem i innymi pracownikami systemu zdrowotnego, edukowanie i doradzanie pacjentowi oraz wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych. W Krakowie i Wieliczce w okresie kwiecień – maj 2009 przeprowadzono badanie ankietowe, które objęło 378 farmaceutów z aptek ogólnodostępnych. Wśród wielu innych pytań, jednym z zadań farmaceuty było przedstawienie własnej definicji opieki farmaceutycznej. Podane przez farmaceutów definicje poddane zostały analizie jakościowej i ilościowej, pod kątem ich zgodności z prawną definicją. Sprawdzono m.in. które z wymienionych powyżej elementów opieki farmaceuci ujęli w swoich opisach. Okazało się, że ponad 41% ankiet nie zawierało żadnej definicji lub zawierało definicję, w której nie ujęto żadnego z elementów opieki, 36% zawierało tylko jeden z tych elementów, 18% - dwa elementy, a zaledwie 4% - trzy lub więcej elementów charakterystycznych dla opieki. Najwięcej osób (36%), które podały definicję opieką, w sposób bezpośredni lub pośredni, wskazało na problemy lekowe jako jej 4/2010 pharmakon 13 punkt wyjścia. O konieczności współpracy z lekarzem wspomniało 21% ankietowanych, o edukowaniu i doradzaniu pacjentowi – 16%, o dokumentowaniu – 10% i 8% - wskazało na odpowiedzialność farmaceuty za skuteczność i bezpieczeństwo . Definicje, które nie zawierały żadnych elementów opisujących opiekę w procesie analizy jakościowej podzielono na definicje misyjne, naukowe, kognitywne i zwięzłe. Choć żadna z nich nie opisuje opieki, warto je przytoczyć, aby pokazać jak wiele jest jeszcze do zrobienia w obszarze upowszechniania idei opieki i wdrażania jej do praktyki. Definicje misyjne można wyróżnić te, które wskazują na misję farmaceutów względem społeczeństwa, pojawiły się więc tutaj określenia, że opieka farmaceutyczna to: „Bardzo ważna misja społeczna”, „Czuwanie nad pacjentem i lekiem”, „Dbanie o to aby farmakoterapia pacjenta była właściwie prowadzona”, „Lekarz nie ma czasu dla chorego, farmaceuta powinien pomóc choremu”, „Najważniejsza zasada etyczna, jaka powinna panować w aptece”, „Służyć pacjentowi poradą, uśmiechem, sercem, dobrym słowem” czy „opieka nad pacjentem zagubionym w ilości leków otrzymywanych od lekarzy (szczególnie osoby starsze) i udzielanie informacji na temat dawkowania leków tj. pory dnia itp.”. Inną grupę definicji misyjnych stanowiły definicje wskazujące, że opieka jest misją wobec zawodu, ponieważ opieka farmaceutyczna to: „Przyszłość naszego zawodu, jedyna droga, która zapewni wykorzystanie wiadomości, zachowanie prestiżu”, „Być farmaceutą – nie sprzedawcą” czy „przywrócenie odpowiedniej rangi i prestiżu dla zawodu farmaceuty”. Zaskakująca dla mnie była stosunkowo duża liczba definicji o zabarwieniu pesymistycznym, w których opieka farmaceutyczna to: „Doradzanie pacjentowi z problemami zdrowotnymi w zakresie szerokim i farmakoterapia, zdrowy tryb życia oraz działania profilaktyczne. Ważne jest prowadzenie dokumentacji, co nastręcza wiele problemów”, „Fajna sprawa, ale musi być opłacalna.”, „Ma sens tylko wtedy, gdyby pacjent realizował wszystie recepty w jednej ap- 14 pharmakon 4/2010 tece. Można wtedy zapobiec interakcjom między lekami wypisywanymi przez innych specjalistów oraz miedzy lekami na Rp, a lekami OTC.”, „Niestety fikcja w Polsce w tym momencie, ale mam nadzieję że wszyscy farmaceuci starają się choć troszkę, tak jak ja, aby pacjenta traktować nie jak klienta, a jak pacjenta!”, „Pomoc farmaceuty w zakresie określonego leczenia schorzeń nie wymagających kontaktu z lekarzem specjalistą oraz wszystkich czynności związanych z użyciem, na przykład: glukometrów. W praktyce zagadnienie nie do zrealizowania w polskich aptekach.”, „Póki co to utopia. Bardzo chciałabym dożyć, aby to stało się faktem, co z pewnością podwyższy prestiż naszego zawodu, a pacjentom ułatwi dostęp do fachowej wiedzy.” i wreszcie „Coś abstrakcyjnego, na razie w naszym kraju”. Niektórzy farmaceuci starali się nadać swoim definicjom charakter bardziej naukowy i skomplikowany, co niestety nie tylko nie sprzyjało ich zrozumieniu, ale nie odzwierciedlało również istoty tego procesu. Do definicji naukowych zaliczono m.in. stwierdzenia, które wskazywały, że opieka farmaceutyczna to „Całokształt postępowania farmaceuty w procesie farmakoterapii pacjenta.”, „Dokumentowanie i nadzór nad farmakoterapią pacjenta, plus doradztwo farmaceutyczne.”, „Dokumentowany proces farmakoterapii pacjenta”, „praktyka, w której farmaceuta bierze odpowiedzialność za potrzeby pacjenta w sferze leków i jest rozliczany z przyjętego wzorca gospodarki lekiem.”, „rzetelne i dokładne udzielanie pacjentowi pomocy: udzielanie porad z zakresu umiejętnosci i wiedzy, jakie farmaceuta posiada. Również zapewnienie pacjenta o prawidłowości stosowania przepisanych leków, suplementów diety oraz kosmetyków. Poświęcenie mu odpowiedniego czasu, który potrzebuje na wspólną rozmowę i rozwiązywanie aktualnych problemów zdrowotnych”, „działania mające na celu prowadzenie przez aptekarza, uzyskanie wymiernych korzyści dla pacjenta, które zapewniają indywidualną 4/2010 pharmakon 15 farmakoterapię prowadzącą do określonych wyników poprawiających jakość zdrowia i jakość życia pacjenta. To wzajemne zaufanie pacjenta i aptekarza”. Nawet te najdłuższe z definicji nie pozwalają jasno określić rzeczywistych zadań farmaceuty, nierzadko posługują się bowiem utartymi sloganami, które niewiele z opieką farmaceutyczną mają wspólnego. Uwagę zwróciły definicje skupiające się na procesie komunikowania z pacjentem i doradzania mu. Zaliczono do nich definicje, według których opieka farmaceutyczna to: „Doradzanie pacjentowi i komunikacja z nim” lub rozszerzającą ją „Doradzanie pacjentowi przy wyborze leków oraz dobra komunikacja z pacjentem.” Dla niektórych opieka to tylko „Rozmowa z pacjentem” albo „doradzanie pacjentowi w wyborze leków, nie tylko otc, ale także preparatów medycznych, pomoc w analizowaniu możliwych interakcji” czy też „to nasza kompetencja, wiedza i życzliwość, którą zawsze oferowałam pacjentom i oferuję. Pomiar ciśnienia, obsługa glukometru pozostawiłabym w placówkach medycznych”. Trochę zaskakująca była definicja, że opieka farmaceutyczna to „życzliwe podejście do pacjenta, jako chorego człowieka, pomoc w wyborze leku, uzyskanie fachowej porady, wysłuchanie, skierowanie do lekarza”. Pozostaje mieć nadzieję, że ta ostatni definicja została podana przez osobę, która już deklaruje prowadzenie opieki, w przeciwnym razie można by pomyśleć, że nie podchodzi życzliwie do pacjenta. Niektórzy farmaceuci zwięźle określali, ze opieka farmaceutyczna to „Konieczność”, „Konsultacja pacjenta z farmaceutą”, „Monitorowanie schorzeń pacjenta”, „monitorowanie przebiegu farmakoterapii, doradztwo”, „Najlepiej dostępna i najszybsza pomoc dla pacjenta.”, „Odpowiedzialność farmaceuty za skuteczność i bezpieczeństwo prowadzonej farmakoterapii.”, „Pełniejsze czuwanie nad zdrowiem pacjenta”, „Pomoc pacjentowi w życiu i chorobie”, „Pomoc pacjentowi”, „Przedsięwzięcie polegające na kontroli pacjenta w celu poprawy jakości leczenia.”, „Przekazanie wiedzy w konkretnym przypadku choroby”, „Ważne ogniwo w profilaktyce ochrony zdrowia”, „Wszystkie czynności, które musimy wykonywać w zakresie prawa, nawet dzisiaj”. W ankiecie poproszono również farmaceutów o deklarację czy w chwili wypełniania ankiety mogą powiedzieć iż już prowadzą opiekę. Spośród wszystkich ankietowanych 16% (n=61) potwierdziło, że już prowadzi opiekę. Spośród prowadzących opiekę 3 osoby wspomniały w swojej definicji, że jest 16 pharmakon 4/2010 to proces dokumentowany, jednakże odnosiło się do przede wszystkim do dokumentowania samej farmakoterapii, a nie działań prowadzonych przez farmaceutę. Aż 32/61 osób podało definicję, która nie zawierała żadnego z elementów opieki, a 10/61 osób w ogóle nie podało żadnej definicji opieki, choć twierdziły że ją prowadzą. Prawie połowa z nich (28/61) wiedziało, ze opieka jest zdefiniowana w polskim prawie lecz tylko 1 wskazała poprawnie akt prawny. Każdy z farmaceutów powinien sam sobie odpowiedzieć na pytanie co wie o prowadzeniu opieki farmaceutycznej oraz czy jego wiedza jest zgodna ze stanem faktycznym. Twierdzenie wielu farmaceutów, że prowadzą opiekę farmaceutyczną wydaje się nieuprawnione w świetle obowiązującej definicji i przedstawionych sposobów jej definiowania przez farmaceutów. Agnieszka Skowron Opieka farmaceutyczna w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej Opieka farmaceutyczna będzie z pewnością odgrywać coraz większą rolę w codziennej pracy aptekarzy, zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Jej rozwój i praktyczne zastosowanie w dużym stopniu zadecyduje o miejscu aptekarzy w systemie ochrony zdrowia w przyszłości. Na zachodzące zmiany wpływa duża liczba istotnych czynników: – starzenie się społeczeństwa w Polsce i większości krajów europejskich, – stały wzrost liczby pacjentów przewlekle chorych, 4/2010 pharmakon 17 – bardzo szybki wzrost liczby chorych z zaburzeniami pamięci i kojarzenia, – stale rosnąca liczba przyjmowanych leków, – zwiększający się zakres samoleczenia pacjentów, A także szybki postęp technologiczny oraz zmniejszająca się w ostatnich latach liczba przepisywanych i wykonywanych w aptekach leków recepturowych. Jeszcze kilkadziesiąt czy nawet kilkanaście lat temu liczba wykonywanych leków recepturowych w ciągu dnia w wielu aptekach w Polsce znacznie przekraczała sto. Obecnie w zdecydowanej większości tych aptek wykonywanych jest nie więcej, niż kilka leków recepturowych dziennie. Ta tendencja ma bardzo istotne znaczenie dla umiejscowienia aptek i aptekarzy w systemie ochrony zdrowia. Kiedy większość leków wydawanych w aptece stanowiły leki recepturowe, pozycja zawodu aptekarza była jednoznaczna – aptekarze byli jedynymi pracownikami fachowymi w systemie ochrony zdrowia, którzy potrafili wykonać przepisane przez lekarzy leki recepturowe. W sytuacji, kiedy wśród wydawanych w aptece leków dominują leki gotowe, pozycja aptekarzy ulega istotnej zmianie. Właściwie prowadzona opieka farmaceutyczna będzie w przyszłości tym elementem, który zadecyduje o utrzymaniu wysokiego prestiżu naszego zawodu i uchroni nas od zaliczenia do kategorii „handel lekami”. Uczestnicząc wielokrotnie w wykładach i dyskusjach na temat opieki farmaceutycznej słyszałem poglądy, że jest to element pracy aptekarzy wprowadzony dopiero w ostatnich latach. Moim zdaniem definicja opieki farmaceutycznej została rzeczywiście określona dopiero niedawno, ale nie znaczy to, że wiele elementów tej opieki nie było wykorzystywanych nawet przed wieloma laty przez kolejne pokolenia aptekarzy. Twierdzenie, że opieka farmaceutyczna została wymyślona dopiero kilkanaście lat temu jest moim zdaniem krzywdzące dla wielu pokoleń aptekarzy, którzy przez 18 pharmakon 4/2010 całe zawodowe życie opiekowali się swoimi pacjentami. Może nie prowadzili złożonych rejestrów i sprawozdań, ale bezbłędnie potrafili wymienić z pamięci zarówno leki stosowane przez swoich pacjentów, jak i specyficzne dla nich uwarunkowania. Bardzo bym chciał, aby w naszym środowisku opieka farmaceutyczna była traktowana jako nieodłączny element wykonywania zawodu aptekarza, który podlega stałemu rozwojowi i ewolucji na skutek zmieniających się: – warunków funkcjonowania aptek, – poziomu kształcenia w trakcie studiów farmaceutycznych i kształcenia podyplomowego, – poziomu wiedzy i oczekiwań pacjentów, – możliwości technologicznych, – wiedzy na temat korzyści – również ekonomicznych – dla systemów ochrony zdrowia, – doświadczeń innych krajów, – możliwości refundacji prowadzonej opieki farmaceutycznej. Ogromne możliwości wykorzystania opieki farmaceutycznej wynikają z faktu, że np. w Polsce jest ok. 12 000 aptek, w których pacjenci mogą uzyskać niezbędne informacje i porady bez konieczności wcześniejszego umawiania się na wizytę, w bardzo dogodnym dla siebie czasie. To, co jest w naszym kraju potrzebne, to znaczna poprawa koordynacji prowadzonej opieki farmaceutycznej poprzez zwiększenie współpracy Naczelnej Izby Aptekarskiej i okręgowych izb aptekarskich w tym zakresie z Polskim Towarzystwem Farmaceutycznym, towarzystwami medycznymi, urzędami centralnymi, lokalnymi samorządami, uczelniami wyższymi i organizacjami pacjentów. Właściwe skoordynowanie prowadzonych działań w bardzo istotny sposób wpływa na zwiększenie pozycji i prestiżu zawodu aptekarzy, a także jest źródłem znacznych oszczędności w budżecie systemu ochrony zdrowia. W wielu krajach specjalistyczne agencje wykonują symulacje i obliczenia pokazujące korzyści finansowe wynikające z właściwie prowadzonej opieki farmaceutycznej. Np. w Portugalii jest 795 000 pacjentów chorych na cukrzycę. Koszty ich leczenia przekroczyły w roku 2008 miliard Euro, co stanowi 7% rocznych wydatków na ochronę zdrowia i równocześnie 0,7% PKB tego kraju. 4/2010 pharmakon 19 Jednym z najważniejszych celów zaplanowanej strategii dotyczącej opieki farmaceutycznej pacjentów diabetologicznych w Portugalii było bardziej racjonalne „wykorzystanie zasobów”. Przeprowadzone badania i analizy pozwoliły na określenie bezpośrednich korzyści wynikających z prowadzonej akcji na około 270 milionów Euro rocznie (średnio 43 Euro miesięcznie na pacjenta). Natomiast suma korzyści bezpośrednich i pośrednich oszacowana została na 410 milionów Euro rocznie. Tego typu wyliczenia pozwalają zdać sobie sprawę, jak znaczące korzyści ekonomiczne można uzyskać dzięki właściwie prowadzonej opiece farmaceutycznej w aptekach. Jednak, moim zdaniem, w naszym kraju jest jeszcze jedna bardzo istotna kwestia związana z opieką farmaceutyczną. Często opieka farmaceutyczna - zamiast łączyć nasze środowisko - wykorzystywana jest w prowadzonych działaniach marketingowych. Plakaty czy ulotki reklamowe wielu aptek sugerują, że tylko w danej aptece prowadzona jest opieka farmaceutyczna. Z pewnością traktowanie opieki farmaceutycznej przede wszystkim w kategoriach działań marketingowych, dodatkowo w warunkach nasilającej się bezwzględnej konkurencji cenowej między aptekami, nie ułatwi osiągnięcia tych celów, które są dla naszego środowiska najważniejsze i najbardziej wartościowe. Ważnym elementem opieki farmaceutycznej prowadzonej w wielu krajach europejskich są skoordyowane akcje informacyjne dotyczące często różnych chorób nowotworowych czy stosowania antybiotyków. Koordynacja działań polega na odpowiednio zaplanowanych cyklach szkoleń dla farmaceutów, dostarczaniu do aptek niezbędnych plakatów i ulotek informacyjnych dla pacjentów. Wprawdzie uczestnictwo aptek w tych działaniach jest dobrowolne, ale w większości przypadków liczba aptek aktywnie wspierających różne akcje przekracza 70%. Jednak prowadzona w aptekach opieka farmaceutyczna nie musi ograniczać się do 20 pharmakon 4/2010 fachowych porad, konsultacji i przekazywania pacjentom ulotek informacyjnych. Jednym z wielu nowych elementów opieki farmaceutycznej wprowadzonym już np. w Stanach Zjednoczonych, Portugalii i Wielkiej Brytanii jest wyknywanie wybranych szczepień ochronnych w aptekach przez odpowiednio przeszkolonych aptekarzy. Stany Zjednoczone: - szczepienia wykonywane są we wszystkich 50 stanach na podstawie na podstawie recepty „pisemnej” lub „ustnej” w okresie od lipca 2004 do czerwca 2005 procentowa ilość wybranych szczepień w aptekach wynosiła: (na podstawie wyników badań w 17 stanach) 10,0% - WZW A, WZW B, 30.4% - grypa, 36,2% - pneumokoki, 68,1% - szczepienia związane z podróżami. Wielkia Brytania: - wybrane szczepienia wykonywane są na podstawie recepty lub bez recepty dla określonej grupy pacjentów - na zasadzie lokalnego porozumienia z lekarzami, pielęgniarkami oraz innymi pracownikami fachowymi służby zdrowia - w zakresie tego porozumienia pacjenci szczepieni są przeciw grypie, śwince, odrze, różyczce, meningokokom i WZW B Szczególnie interesujące są doświadczenia w tym zakresie aptekarzy portugalskich, opublikowane w obszernym raporcie na ten temat. Portugalia - kampania szczepień przeciw grypie (październik 2008 – marzec 2009) uczestniczyło w niej 1 588 aptek (60% wszystkich aptek w Portugalii), 4/2010 pharmakon 21 KONKURS OPIEKI FA 22 pharmakon 4/2010 ARMACEUTYCZNEJ 4/2010 pharmakon 23 - - około 91% szczepień w aptekach wykonanych zostało przez odpowiednio przeszkolonych farmaceutów, w podanym okresie zaszczepiono około 159 700 pacjentów (statystycznie 206 pacj. w jednej aptece), udział szczepień w aptekach osiągnął prawie 25%, w tym około 50,4% pacjentów w wieku powyżej 65 lat, zdecydowana większość pacjentów była bardzo zadowolona z możliwości szczepienia w aptece: - 98,6% bardzo odpowiadały możliwe godziny szczepienia - 91,4% odpowiadało, że nie było konieczne wcześniejsze umówienie wizyty - 96% była zadowolona z przekazanych przez aptekarzy informacji - 97,9% pacjentów zadeklarowało, że mają zamiar zaszczepić się w aptece w przyszłym roku nie odnotowano dotychczas żadnego przypadku wstrząsu anafilaktycznego będącego wynikiem szczepienia w aptece Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że w latach 2009/10 liczba szczepień w aptekach zwiększyła się do ok. 33%, a liczba uczestniczących w nich aptek do 1 628. W okresie kwiecień-maj 2009 prowadzona też była w Portugalii intensywna kampania promująca szczepienia przeciw HPV: - ulotki informacyjne dla młodych kobiet, zawierające informacje o szczepieniu ochronnym oraz innych działaniach profilaktycznych zapobiegającym nowotworowi szyjki macicy - możliwość szczepienia w aptece, po przedstawieniu recepty (kobiet w wieku 19-26 lat) 24 pharmakon 4/2010 - kampania prowadzona we współpracy z różnymi organizacjami (m.in. towarzystwa medyczne, ) Oczywiście szczepienia w europejskich aptekach są jak dotąd „działaniami pionierskimi”, prowadzonymi jedynie w Portugalii i w bardziej ograniczonym zakresie w Wielkiej Brytanii. Jednak zdobyte doświadczenia w tej dziedzinie pozwalają na bardziej szerokie i otwarte spojrzenie na zakres opieki farmaceutycznej, która może być w przyszłości prowadzona w aptekach. Przed nami jest jeszcze dużo pracy i dlatego tak bardzo cieszę się, że w tegorocznym Trzecim Ogólnopolskim Konkursie Opieki Farmaceutycznej, który odbył sie w dniu 9 kwietnia we Wrocławiu, wzięło udział tak dużo uczestników z wielu regionów Polski. Ich entuzjazm, zapał oraz chęć do nauki i pracy pozwala mieć wielką nadzieję, że opieka farmaceutyczna będzie się bardzo szybko rozwijać w naszym kraju, co w ogromnym stopniu wpłynie na utrzymanie w przyszłości prestiżu zawodu aptekarza i wysokiego poziomu zaufania pacjentów. Piotr Bohater 4/2010 pharmakon 25 Dolnośląska Izba Aptekarska Ws. wykazu leków dopuszczonych do obrotu w sklepach ogólnodostępnych 26 pharmakon 4/2010 4/2010 pharmakon 27 28 pharmakon 4/2010 Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny W sprawie legalizacji wag 4/2010 pharmakon 29 30 pharmakon 4/2010 4/2010 pharmakon 31 32 pharmakon 4/2010 4/2010 pharmakon 33 Czar starych aptek Ku wolności w aptekarstwie – Galicja Postanowiłem zaprosić Państwa do pozostania na terenie dziewiętnastoletniej Galicji, vide poprzednie artykuły, i poruszyć temat środowiskowego umocowania naszego zawodu. Musimy sobie powiedzieć, że na początku dziewiętnastego wieku nie było jednolitych uregulowań prawnych dotyczących zawodu farmaceuty, w tym praw do własności. Pierwszym zapisem była ustawa z 1810 roku określające aptekę jako „Ein sanitätspolizeiliches Gewerbe”. W 1833 roku na terenie Galicji wschodniej ogłoszony został dekret kancelarii nadwornej o zasadach nadawania koncesji aptekarskich. Ów dekret oprócz uzależnienia aptekarza od władzy państwowej nie wiele w praktyce regulował. Wprawdzie stawiał wymóg ogłoszenia konkursu na objęcie apteki, jednak szybko okazało się, że stał się podstawą do korupcji. Społeczność aptekarska, przy okazji poruszenia praw mniejszości żydowskiej w Krakowie, mocno przeciwstawiała się wprowadzania Żydów do zawodu. Jak wiemy, uzyskali oni prawo mieszkania w wydzielonej części Krakowa – na Kazimierzu, ale jednocześnie handel żydowski poza tym terenem był zakazany, a co najważniejsze nie wolno im było trudnić się aptekarstwem! Postanowienia policyjno lekarskie likwidowały w Krakowie zwyczaj wytwarzania i zaopatrywania chorych w specyfiki farmakologiczne przez samych lekarzy. Było to odważne posunięcie, gdyż właśnie lekarze powiatowi sprawowali nadzór nad miejscowym aptekarstwem. Wspomniane postanowienia z 1834 roku szły dalej wspominając, że „Leczenia chorych podług metody homeopatycznej Hahnemanna… jest jak najsurowiej zabronione”. Istotny był też zapis określający zasady sprzedaży trucizn, a także trybu kształcenia aptekarzy. Uwagę przykuwa zadziwiająca zbieżność z dzisiejszymi czasami. Obecnie też monitorujemy psychotropy i zbieramy punkty edukacyjne. 34 pharmakon 4/2010 Dzisiaj mamy Izby Aptekarskie, wówczas w Galicji tworzono gremia aptekarzy. Pierwsze było krakowskie, a następnie powstało główne, z siedzibą we Lwowie oraz 18 filialnych. Skodyfikowano procedury wyzwolenia uczniów. Początkowo był sprawdzian przed gremium obwodowym, a po pozytywnym wyniku, „popis” na posiedzeniu gremium głównego we Lwowie. Współcześni delegaci obradują na corocznym zjeździe, natomiast 170 lat temu byli zobligowani do stawienia się do Lwowa na roczne obrady „instytucji głównej”. Frekwencja nie była zadowalająca, gdyż w ówczesnej aptece pracowano 14-16 godzin na dobę, często apteki były jednoosobowe, a i aptekarze mieli też inne lokalne obowiązki. Obawiam się, że niedługo obecne zjazdy izb też mogą trącić absencją. Aptekarze i prowizorzy byli obligowani do zawiadamiania przewodniczącego gremium o przyjęciu ucznia na praktykę. W sprawie koncesji rozporządzenie z 1874 roku wprowadziło zapis zobowiązujący starostów do zasięgnięcia zdania gremium co do uzdolnienia i kwalifikacji kandydata. Pomimo nacisków środowiska aptekarskiego Rada Państwa Galicji nie zdecydowała się na zniesienie zasady koncesjonowania i wprowadzenia swobody w zakładaniu aptek przez każdego aptekarza. Mało tego, funkcjonował wskaźnik ustalający jedną aptekę na 10.000 mieszkańców dla okręgów małomiasteczkowych i wiejskich i 15.000 dla miast – dzisiaj to byłby biznes! Tak, biznes, gdyż blisko 130 miejscowości w Galicji pozbawionych było apteki , a średnio na jedną istniejącą przypadało 28.266 tyś. mieszkań4/2010 pharmakon 35 ców. Nomen omen ówcześni przedstawiciele gremiów stanowczo sprzeciwiali się możliwości posiadania przez jednego aptekarza więcej niż jednej apteki. Dzisiaj tej motyw postulowano również i podobnie bezskutecznie. Pojawiające się w ówczesnej prasie zawodowej problemy farmaceutów dotyczyły najczęściej spraw bytowych, płacy i czasu pracy, a także dyżurowania w porze nocnej. W wiadomościach bieżących „Czasopisma Towarzystwa Aptekarskiego” z 1890 roku pisano, że „Trzymanie całą noc otworem apteki, męczenie pracujących za niewielkie wynagrodzenie jest ostatnim wyrazem konkurencji (…) Widziałem jednego z młodych ludzi, który biedą zmuszony jest do siedzenia całą noc w aptece. Zdrowie jego jest zrujnowane”. Narastające problemy środowiska oraz niemożność wpłynięcia na zmiany przepisów nasunęły w 1891 roku pomysł przekształcenia gremiów w Izbę Aptekarską – na wzór proponowanej nieco wcześniej Izby Lekarskiej. Z czasem następowały pewne zmiany w trybie kształcenia farmaceutów. I tak po ukończonej praktyce, której czas zależny był od wykształcenia (3 letnia przy posiadaniu 6 klas i 2 letnia po maturze), kandydat na podaptekarza przystępował do egzaminu. Wynik pozytywny upoważniał do podjęcia studiów wyższych, a po kolejnych 5 latach praktyki w aptece do ubiegania się o niezależność zawodową. A teraz coś co pozostaje niemal w ścisłym związku z czasami dzisiejszymi. Otóż, grupa galicyjskich magistrów wystąpiła w 1894 roku z petycją do Rady Państwa Galicyjskiego zawierającą dziewięć postulatów dających szansę poprawy kondycji aptekarstwa. Wśród najważniejszych postulowano konieczność wprowadzenia norm demograficznych na otwarcie apteki. Proponowano jedną aptekę na 4.000 mieszkańców. Apteki koncesyjne miano 36 pharmakon 4/2010 przyznawać kandydatom z najdłuższym stażem zawodowym. W myśl postulatów anulowane miały być przywileje „synów i spadkobierców aptekarzy” – jako społecznie nieuzasadnione, a po śmierci właściciela koncesja miała być poddana procedurze konkursowej. Postulowano wprowadzenie ubezpieczeń, w tym na starość, i zredukowanie czasu pracy do 8 godzin. Te i inne postulaty zostały opublikowane w Czasopiśmie Towarzystwa Aptekarskiego, ale jak i poprzednio nie zostały wysłuchane. Podobnie dzisiaj, od kilku lat środowisko aptekarskie chce pomóc ustawodawcom w konstrukcji realnych porządkujących uwarunkowań zawodowych – niestety nieskutecznie. Do tego wszystkiego „dokręca się” swoista partyzantka lobby producenckiego i mamy to co mamy! Dziewiętnasty wiek upłynął, a sprawy zasadnicze zawodu w Galicji nie zostały rozwiązane. Spowodowało to zmianę profesji przez blisko 1/3 farmaceutów. Lepsze czasy dla galicyjskiego aptekarstwa miały dopiero nadejść wraz z XX wiekiem. Jak to wyglądało może innym razem, ale nie można nie zauważyć, że XXI wiek serwuje nam coraz dynamiczniej nowe pomysły marketingowe i logistyczne, a aptekarze też równie dynamicznie „łykają” te kukułcze jaja… bo nie alternatywy! Pozdrawiam cieplutko hasłem „Proletariusze wszystkich aptek łączcie się!” Zbigniew Madurowicz 4/2010 pharmakon 37 Kalendarz Muzeum Farmacji Uniwersytetu Jagiellońskiego 38 pharmakon 4/2010 Klub Seniora Wiosenne spotkanie Nareszcie skończyła się zima, a była w tym roku wyjątkowo uciążliwa, długa, mroźna i śnieżna. Z radością powitaliśmy wiosnę i z przyjemnością spotkałyśmy się w miłym gronie na naszym cyklicznym zebraniu, które odbyło się 30.03.2010 r. Tematem zebrania były zasady racjonalnego żywienia osób w wieku starszym. Wykład wygłosiła pani dr inż. Joanna Wyka z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – Zakład Żywienia Człowieka. Pani doktor omówiła piramidę żywienia opracowaną dla ludzi w wieku powyżej 60 roku życia. Omówiła poszczególne grupy produktów, które są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dodatkowo zwróciła uwagę na potrzeby picia wody w odpowiedniej ilości, oraz uprawiania ćwiczeń fizycznych i umysłowych. Przy kawie i herbacie przewodnicząca omówiła sprawy bieżące. Z okazji Świąt Wielkanocnych złożyliśmy sobie nawzajem serdeczne życzenia. Zarząd Klubu Seniora 4/2010 pharmakon 39 Wydarzenia Kolejne dyplomy dla członków samorządu aptekarskiego 6 kwietnia w siedzibie Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, kolejny już raz wręczono dyplomy uzyskania tytułu specjalisty w specjalności farmacja apteczna i farmacja kliniczna. Dyplomy te wręczał prof. Janusz Pluta, kierownik Studium Szkolenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej oraz prezes DIA mgr farm. Piotr Bohater. Tym razem dyplomy te otrzymało 16 członków samorządu aptekarskiego. Podczas kolejnego szkolenia specjalizacyjnego dyplomy ze specjalizacji farmacji klinicznej uzyskali: Burycz Tomasz, Noczyńska-Kałużny Małgorzata, Przybylski Jacek, Rosenkiewicz Elżbieta i Więcek Agnieszka. Ze specjalizacji farmacja apteczna na zakończenie szkolenia dyplomy uzyskali: Chałon Sylwia, Dąbrowska Anna, Gabryś Katarzyna, Kijaczko Anna, Komarczewska Anna, Kułakowska-Krypczyk Monika, Magner-Ajtner Teresa, Pilśniak Anita, Radzik Justyna, Tkaczyk Maria i Zamiar Beata. 40 pharmakon 4/2010 Wydział Farmaceutyczny Studium Szkolenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego AM we Wrocławiu Wykaz kursów organizowanych w ramach szkolenia ciągłego farmaceutów: 1. Interakcje i działania niepożądane leków – 12 godz., 12 pkt. 2. Metody zwiększania skuteczności i bezpieczeństwa leczenia farmakologicznego – 18 godz., 18 pkt. 3. Wpływ czynników fizjologicznych i patologicznych na działanie leków (indywidualizacji farmakoterapii) – 15 godz., 15 pkt. 4. Etyczno-prawne aspekty badań klinicznych nowych leków na ludziach – 12 godz., 12 pkt. 5. Biofarmacja i farmakokinetyka – 9 godz., 9 pkt. 6. Postępy w zakresie leku roślinnego – 12 godz., 12 pkt. 7. Postępy w farmakoterapii chorób układu krążenia – 16 godz., 16 pkt. 8. Zagadnienia związane z homeopatią w aptece – 7 godz., 7 pkt. 9. Bezpieczeństwo farmakoterapii onkologicznej – 10 godz.,10 pkt. 10. Farmakoterapia bólu – 8 godz., 8 pkt. 11. Postępy w farmakoterapii chorób metabolicznych – 8 godz., 8 pkt. 12. Współczesne problemy farmakoterapii chorób nowotworowych – 10 godz., 10 pkt. 13. Farmakogenetyka. Metody zwiększania skuteczności i bezpieczeństwa leczenia – 7 godz., 7 pkt. 14. Bezpieczeństwo leków – 10 godz., 10 pkt. 15. Wybrane zagadnienia dotyczące substancji leczniczych – 7 godz., 7 pkt. 16. Narkotyki i problemy narkomanii w Polsce – 7 godz., 7 pkt. 17. Promocja zdrowia i profilaktyka zdrowotna w aptekach ogólnodostępnych – 6 godz., 6 pkt. 18. Prawo farmaceutyczne. Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczpospolitej Polskiej – 5 godz., 5 pkt. 19. Komunikacja i informacja o leku w pracy aptekarza – wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne – 16 godz., 16 pkt. 20. Postępy w technologii leków recepturowych – 14 godz., 14 pkt. 21. Nowe rozwiązania w technologii postaci leku – 13 godz., 13 pkt. Terminy szkoleń: do uzgodnienia w zależności od liczby i kolejności zgłoszeń. Forma zaliczenia kursów: sprawdzian testowy. Koszt kursu: 22 zł/godz. Zgłoszenia na kursy przyjmowane są w Studium Szkolenia Podyplomowego, ul. Szewska 38, 50-139 Wrocław, tel. 717840352, 717840353, e-mail: [email protected] Szczegółowe informacje są zamieszczone na stronie internetowej Studium: www.farmacja. am.wroc.pl Elżbieta Szkarpij 4/2010 pharmakon 41 Spotkanie integracyjne Zapraszamy na Szczeliniec Kolejną, tradycyjną, wiosenną wycieczkę pieszą tym razem planujemy zorganizować 22 maja. Wymarsz na Szczeliniec odbędzie się z Karłowa, do którego dojedziemy autokarem. Zapisy przyjmowane są w sekretariacie DIA we Wrocławiu. Radzimy się pospieszyć, bowiem ilość miejsc jest ograniczona. Zainteresowanych wędrówką czeka wspinanie się na ponad 900 m n.p.m. Dokładnie na wysokości 919 m (150 metrów powyżej Karłowa) znajduje się szczyt Szczelińca Wielkiego, który jest najwyższym szczytem w Górach Stołowych na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Zaliczany jest on do Korony Gór Polskich. Wraz z przepięknym rezerwatem krajobrazowym i licznymi trasami widokowymi sam Szczeliniec i jego rejon jest największą turystyczną atrakcją Sudetów. O tej porze roku w niektórych miejscach trasy można się jeszcze spodziewać leżącego śniegu. Informacja Informujemy, że zmienił się adres: Kielecka Okręgowa Izba Aptekarska ul. Stefana Okrzei 26/1, 25-525 Kielce tel./fax (041) 343 70 10 42 pharmakon 4/2010 Akademia Medyczna Nadzwyczajne posiedzenie Senatu 15 kwietnia w Sali Senatu Akademii Medycznej odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Senatu uczelni poświęcone tragedii pod Smoleńskiem. Zebrani minutą ciszy uczcili pamięć członków delegacji, którzy tragicznie zginęli na pokładzie samolotu TU 154 w drodze do Katynia. JM Rektor prof. Ryszard Andrzejak przedstawił życiorys Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, a prof. Alicja Chybicka, kierownik Katedry i Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej, wspomniała o prezydentowej Marii Kaczyńskiej, z którą miała okazję się spotkać. Dziekan Wydziału Farmaceutycznego dr hab. Kazimierz Gąsiorowski prof. nadzw., przedstawił zasługi tragicznie zmarłego Prezydenta oraz dolnośląskiej posłanki Aleksandry Natalli-Świat w budowie Nowej Farmacji. Zebrani łącząc się w bólu z rodzinami i bliskimi wszystkich ofiar podpisali okolicznościowe oświadczenie. 4/2010 pharmakon 43 44 pharmakon 4/2010 Akademia Medyczna Nadzwyczajne posiedzenie Senatu
Podobne dokumenty
Ph 12-2009 - Dolnośląska Izba Aptekarska
Kamal Al-Kadasi ......................................................................................................................................36
Bardziej szczegółowoPh 4-2009 - Dolnośląska Izba Aptekarska
Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Nakład 2300 egz. http://www.dia.com.pl/biuletyn e-mail: [email protected] Redaktor wydawca – mgr Joanna Piątkowska. Redaktor naczelny – mgr inż. Adam Zad...
Bardziej szczegółowopharmakon Jakie umowy podpiszemy z NFZ? jelenia góra
• dr n. farm. Wojciech Piotrowski (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek, godz. 11.00-12.00, apteka „Pod Złotą Wagą” Karpacz, tel. 757619312.; • mgr farm. Paweł Łukasiński (region wałbrzyski),...
Bardziej szczegółowo