w formie zwartych opisów

http://www.praca.gov.pl/files/TOM_III.pdf
INSTRUKCJA OPRACOWYWANIA
CHARAKTERYSTYK ZAWODÓW
w formie zwartych opisów
Charakterystyka zawodu powinna obejmować około 1500 słów z podziałem
na następujące części:
1. Nazwa zawodu
2. Zadania i czynności robocze
250 słów
3. Środowisko pracy
250 słów
4. Wymagania psychologiczne
250 słów
5. Wymagania fizyczne i zdrowotne
150 słów
6. Warunki podjęcia pracy w zawodzie
150 słów
7. Możliwość awansu w hierarchii zawodowej
50 słów
8. Możliwość podjęcia pracy przez dorosłych
100 słów
9. Możliwość zatrudnienia (w tym osób
niepełnosprawnych) oraz płace
200 słów
10. Zawody pokrewne
|
11. Ważniejsze adresy
>
razem 150 słów
12. Polecana literatura
|
Powyższe objętości mogą być przekraczane, ale nie powinny być niższe
(poza wyjątkowymi przypadkami).
A oto jakie treści powinny znaleźć się w kolejnych działach:
1. Nazwa zawodu
Podaj nazwę zawodu zgodną z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności
(Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r.
(Dz.U. Nr 265, poz. 2644), a także numer zawodu w/g tej Klasyfikacji.
Podaj również wszelkie zwyczajowe nazwy zawodu, tak by zarówno ekspert
jak i mniej wyrobiony czytelnik wiedzieli o jaki zawód chodzi. (Wówczas jednak, gdy
zawód nie ma żadnych dodatkowych nazw, nie należy dopisywać „Brak nazw
zwyczajowych.", lecz pominąć tę kwestię.)
2. Zadania i czynności robocze
W pierwszym zdaniu określ podstawowy cel, najważniejszą funkcję jaką pełni
omawiany zawód w społeczeństwie. Na przykład: "Architekt - jest odpowiedzialny za
oryginalny pomysł i projekt budynku oraz jest zaangażowany w proces budowlany aż do
jego ukończenia"; "Oceanograf - dąży do zrozumienia fizycznych, chemicznych i
biologicznych procesów zachodzących w morzach i złożonych wzajemnych zależności
między tymi procesami".
Następnie opisz podstawowe zadania, obowiązki, zakresy odpowiedzialności
zawodu.
Wskaż jakie najważniejsze czynności należy wykonać by zrealizować, stojące
przed wykonawcą zadania.
Za niepełny uznalibyśmy opis, który omawia tylko zadania nic nie wspominając o
czynnościach charakterystycznych dla zawodu. Wtedy bowiem czytelnik nie uzyskuje
obrazu codziennej, konkretnej pracy jaką wykonują przedstawiciele omawianego
zawodu.
Błędem jest również szczegółowe wyliczanie wykonywanych czynności, a
abstrahowanie od syntetycznych zadań przypisanych do danego zawodu. W tym przypadku
czytelnik może zagubić się w szczegółach i nie zrozumieć czemu właściwie zawód służy.
Podsumowując, dobry opis powinien zawierać zarówno informacje o
najważniejszych zadaniach jak i najbardziej charakterystycznych czynnościach.
1
http://www.praca.gov.pl/files/TOM_III.pdf
Opisując czynności należy wspomnieć z jakich maszyn czy urządzeń korzysta
wykonawca w toku pracy. W miarę możliwości wyliczanie maszyn i urządzeń powinno
być wkomponowane w opis czynności, a nie stanowić odrębnego „obcego" materiału.
Opis powinien zorientować nawet mało wyrobionego czytelnika, na czym polega
praca w zawodzie i pomóc mu zadecydować , czy byłby nią zainteresowany. Powinien
również czytelnikowi bardziej wyrobionemu umożliwić zrozumienie istoty tej pracy, bez
sięgania do innych źródeł.
3. Środowisko pracy
W tym dziale należy wyodrębnić 3 oddzielne części zaopatrzone w podtytyły:
• A. Materialne środowisko pracy
• B. Warunki społeczne
• C. Warunki organizacyjne
Opisując warunki materialne zwróć uwagę na miejsce pracy typowe dla zawodu
(np. fabryka, laboratorium), najważniejsze zagrożenia (np. hałas, substancje toksyczne
itp.) oraz wynikające stąd choroby, zarówno zawodowe (np. pylica płuc) jak i te, które nie
są zaliczane do chorób zawodowych, a spotykane są stosunkowo częściej niż w innych
zawodach.
Opisując warunki społeczne wskaż, czy praca w zawodzie ma charakter głównie
zespołowy, czy indywidualny, na ile intensywne są kontakty z innymi ludźmi i jaki jest to
rodzaj kontaktów (negocjacje z partnerem zagranicznym, opiekowanie się dziećmi w
żłobku itp.). Zaznacz, jeśli praca przebiega w izolacji od innych.
Omawiając warunki organizacyjne zaznacz cechy charakterystyczne czasu pracy.
Czy godziny są stałe czy ruchome? Czy w zawodzie występuje praca zmianowa,
sezonowa, nocna, praca w dni powszechnie wolne od pracy itp.?. Czy istnieje
konieczność częstych wyjazdów, przemieszczania się z miejsca ma miejsce,
przebywania z dala od domu?. Wskaż również w jakim stopniu praca jest nadzorowana
(czy osoby wykonujące ten zawód mają na ogół pełna swobodę decydowania co i jak
robią, czy też w dużym stopniu dyktuje im to zwierzchnik), czy jest to praca rutynowa i z
jakimi rodzajami odpowiedzialności wiąże się (np. odpowiedzialnością finansową, za
bezpieczeństwo innych ludzi itp.)
4. Wymagania psychologiczne
Charakterystyka psychologicznych wymagań zawodu powinna zawierać opis tych
wszystkich cech osobowości, zdolności i zainteresowań, które są charakterystyczne dla
danego typu pracy np. zainteresowania naukowe, zdolności matematyczne, umiejętność
sprawnego porozumiewania się w mowie itp.
Wymagane w zawodzie cechy, sprawności i zainteresowania powinny być
poparte przykładami takich sytuacji lub zadań, które
występują w
danym zawodzie i w którym dana cech jest przydatna lub niezbędna.
Każdy, kto przeczyta taką charakterystykę psychologicznych wymagań
zawodu powinien być w stanie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy praca taka
odpowiada jego właściwościom . Przy określeniu krytycznych dla zawodu cech
osobowości i zdolności należy unikać posługiwania się terminologia psychologiczną,
stosując w zamian formę bardziej opisową lub sformułowania języka potocznego.
Opis wymagań psychologicznych nie powinien być suchym wyliczaniem
kategorii psychologicznych żywcem wziętych z kwestionariusza KAS P! Należy
starać się pisać własnymi słowami i przedewszystkim o sprawach najważniejszych, a
pomijać sprawy drugorzędne.
5. Wymagania fizyczne i zdrowotne
Opisz, na ile obciążająca fizycznie jest praca w zawodzie, jakie wymagania
zdrowotne stawia przed pracownikiem ( w zakresie np. budowy ciała, sprawności
układu oddechowego, słuchu itp.) i jakie są do niej przeciwwskazania.
Opisz możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych, zwracając uwagę na
2
http://www.praca.gov.pl/files/TOM_III.pdf
rodzaj niepełnosprawności.
6. Warunki podjęcia pracy w zawodzie
Wymień i opisz wszystkie niezbędne warunki, które muszą być spełnione, by
podjąć pracę w zawodzie tzn.:
• jakim wykształceniem musi legitymować się osoba ubiegająca się o prace
(wskaż jaki minimalny poziom wykształcenia tolerują pracodawcy, a jakie
wykształcenie jest preferowane )
• wymień typowe szkoły przygotowujące do zawodu (jeśli jest ich mało można
podać pełne nazwy i adresy)
• gdy nie ma żadnych warunków co do posiadania formalnego wykształcenia zaznacz to
• jakie inne warunki musi spełnić kandydat do pracy np. prawo jazdy, określone
kursy, znajomość języków itp.
7. Możliwość awansu w hierarchii zawodowej
Opisz możliwość awansowania w hierarchii zawodowej, zaznacz jakie są
kolejne szczeble w tej hierarchii i jak je osiągnąć.
W wielu zawodach nie ma formalnej struktury awansowania, mimo to istnieją
szansę podwyższenia swej pozycji zawodowej. Gdy żaden awans nie jest możliwy zaznacz to.
8. Możliwość podjęcia pracy przez dorosłych
Zwróć uwagę na to, jakie szansę podjęcia pracy w zawodzie mają
dorośli/starsi ( tzn. osoby nie-bezpośrednio po szkole czy studiach, ale w starszym
wieku). Określ górną granicę wieku, do której kandydaci mogą ubiegać się o pracę w
zawodzie, bądź do której można podejmować kształcenie w danym kierunku.
9. Możliwości zatrudnienia oraz płace.
Wskaż typowych pracodawców (tzn. podaj ogólną nazwę placówki
zatrudniającej, np. szpital, bank, agencja reklamowa itp.) i gałęzie przemysłu, w
których zawód jest szczególnie ważny. Czy są możliwości samo-zatrudnienia i jak
duże?.
Czy jest to zawód często spotykany? Podaj liczbę zatrudnionych .Gdzie
przede wszystkim skoncentrowane są potencjalne miejsca pracy: w całym kraju czy
w pewnych regionach? W jakich regionach? Czy liczba kandydatów do pracy jest
większa niż liczba miejsc, czy też odwrotnie?
Podaj średnie płace w zawodzie.
10. Zawody pokrewne
Wymień 7 lub 8 zawodów pokrewnych. Z dwóch zawodów wymienionych na
końcu listy jeden powinien być o wyższym poziomie kwalifikacyjnym niż omawiany,
a jeden o niższym poziomie. Nacisk jednak należy położyć na zawody o tym samym
poziomie kwalifikacyjnym co zawód omawiany.
W rubryce tej podajemy jedynie nazwy zawodów pokrewnych (a nie
opisujemy ich). Zakładamy, że zainteresowany czytelnik sam sięgnie do opisu
zawodów pokrewnych zamieszczonych w innym miejscu przewodnika.
Dział ten nie ma więc charakteru opisowego, a jest jedynie wyliczeniem
zawodów pokrewnych.
11. Ważniejsze adresy
Należy podać nazwy, adresy i telefony ważniejszych organizacji
profesjonalnych.
;
Koniecznie podawaj pełne dane tzn: nazwy w pełnym brzmieniu, pełne
adresy (łącznie z kodem pocztowym) oraz aktualne telefony!
3
http://www.praca.gov.pl/files/TOM_III.pdf
Uwzględnij wszystkie stowarzyszenia profesjonalne związane z danym
zawodem.
12. Polecana literatura.
Dołóż starań, by wyszukać ważniejsze pozycje bibliograficzne (książki lub
artykuły) omawiające badane zawody. Powinny być one wydane w ciągu ostatnich 4
lat (nie wcześniej)
Dobrze jest wspomnieć o czasopismach, w których często omawiane są
sprawy danego zawodu.
FORMA CHARAKTERYSTYKI
Opis powinien być jasny i zwięzły. Używaj zdań krótkich i nieskomplikowanych.
Do charakterystyki nie powinny być włączone własne opinie i oceny. Należy
uwzględnić wszystkie aspekty pracy w zawodzie, zarówno pozytywne jak i negatywne,
tak by czytelnik miał dokładny obraz sytuacji.
Wszystkie informacje powinny być napisane jasno, czytelnie i zrozumiale.
Ogólnie rzecz biorąc powinny być zrozumiałe już dla 14-latków.
Należy omijać długie słowa czy wyrażenia żargonowe. Pożądane jest nie
używanie skomplikowanych terminów technicznych, chyba że wymaga tego opis
ważnych elementów pracy. Gdy tylko możliwe należy objaśnić trudne i rzadkie słowa.
Używanie prostego stylu nie oznacza, że chce się obniżyć ważność opisywanego
zawodu czy też czytelnika:
Omawiając zagrożenia w danym zawodzie, czy też wymagania psychologiczne i
zdrowotne należy unikać sztywnych sformułowań wziętych bezpośrednio z
kwestionariusza KASP. Z odpowiednich działów nie można robić „wyliczanki" kategorii
zapożyczonych z KASP czy KAZ! Opis ma mieć formę prostego (lecz logicznego)
opowiadania, pisanego zwyczajnym językiem.
Nie należy podkreślać co nie jest charakterystyczne dla zawodu, np."nie
występują choroby zawodowe" lub „nie ma pracy zmianowej". Pisz o tym co jest, a nie
o tym czego nie ma! Odstępstwa od tej zasady dopuszczalne są tylko w w szególnych
przypadkach.
Forma w jakiej powinna być oddana opisowa
charakterystyka zawodu
Ostatecznie opracowana opisowa charakterystyka zawodu powinna być
przekazana w formie wydruku komputerowego.
4