Ferdydurke Witolda Gombrowicza jako powieść awangardowa

Ferdydurke Witolda Gombrowicza jako powieść
awangardowa
1. Narrator:
wypowiedź narratora rozbita na trzy role będące ze sobą w sprzeczności:
„ja” narratora odsyłające do autora w Przedmowie do Filidora i Filiberta, którego rolę Gombrowicz

najwyżej sobie ceni; jest to jeden z głównych czynników nowoczesności jego powieści;
trzecioosobowy narrator relacjonujący dzieje bohaterów w rozdz. Filidor…, Filibert dzieckiem
podszyty;
pierwszoosobowa narracja bohatera Józia Kowalskiego w przeważającej części powieści;


skutkiem różnych płaszczyzn narracji w utworze ujawnia się niejednorodność gatunkowa (pamiętnik, parodia,
powiastka filozoficzna, poemat dygresyjny)
2. Charakter świata przedstawionego (czas, przestrzeń, postacie, zdarzenia)
udziwniony, zaskakujący czytelnika
A. Bohaterowie:
Przedstawieni w konwencji behawiorystycznej, tj. tylko w reakcjach zewnętrznych przez dialog, relacje o
gestach, cytaty o zachowaniu się bohatera; Józio Kowalski to bohater nijaki, nieokreślony nosiciel stanów
psychicznych, a nie treści ideowych
B. Wydarzenia (fabuła):
Pojawiają się epizody, które burzą ciąg przyczynowo-skutkowy, zbijają z tropu logiczności czytelnika, np. na
początku powieści pojawia się element snu, czytelnik zaczyna więc myśleć o zdarzeniach w konwencji sennej
przygody, ale szybko przekonuje się, ze te wydarzenia dzieją się naprawdę – Pimko rzeczywiście uprowadza
Józia ze szkoły. tworzy się sytuacja dwuznaczna, niepewności;
czytelnika zaskakują w powieści także porwania, pojedynki, intrygi rodem z taniej powieści przygodowej, do
których autor ma dystans;
wydarzenia te nie są dla niego ważne, wprowadza je do powieści nie dla nich samych, ale po to, by za ich
przyczyną stworzyć własną filozofię stosunków międzyludzkich;
wymyka się możliwości streszczenia w rozdziałach o Filibercie i Filidorze, mających charakter dygresyjny
3. Styl:
pełen innowacji stylistycznych, sprawia wrażenie zabawy słownej
4. kompozycja:
Z jednej strony – luźna, otwarta, tworzy ją wprowadzenie dwu nowel o Filidorze i Filibercie, z drugiej strony –
kompozycja jest matematycznie przemyślana, wszystko się ze sobą wiąże; jest przejrzysta, składa się z
wyraźnych trzech części – pobyt Józia w szkole, na stancji, we dworze; do nich zostają symetrycznie
wprowadzone dwie nowele i przemowy do nich (zwraca uwagę na to sam autor), które mają związek z sobą i
całą powieścią;
Głowiński zwraca uwagę na budowę pierścieniową Ferdydurke, w której fabuła przebiega od porwania do
porwania