Program Wspierania Rodziny w Gminie Goworowo na Lata 2017-2019

Transkrypt

Załącznik do uchwały Nr XXX/186/16
Rady Gminy Goworowo
z dnia 29 grudnia 2016 r.
Program
Wspierania Rodziny w Gminie Goworowo
na lata 2017-2019
Program Wspierania Rodziny w Gminie Goworowo na lata 2017-2019
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE ...................................................................................................... 3
1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA.......................... 4
2. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA .............................. 6
3. OCENA WDROŻENIA POPRZEDNIO REALIZOWANEGO PROGRAMU
WSPIERANIA RODZINY W GMINIE GOWOROWO .................................................. 9
4. CHARAKTERYSTYKA GMINY GOWOROWO .................................................... 11
5. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE GOWOROWO .......... 15
5.1. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ......................................................................... 15
5.2. SYTUACJA MIESZKANIOWA RODZIN .............................................................. 16
5.3. SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM .............. 19
5.4. SYTUACJA RODZINY I DZIECKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM .................... 25
5.5. POMOC SPOŁECZNA RODZINIE I DZIECKU ................................................... 36
5.6. DZIECKO I RODZINA WSPIERANI PRZEZ PORADNIĘ PSYCHOLOGICZNOPEDAGOGICZNĄ ............................................................................................... 44
5.7. PRZESTĘCZOŚĆ ORAZ DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA RZECZ
ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA .................................................................. 45
5.8. ANALIZA SWOT ................................................................................................. 45
5.9. ZASOBY WSPIERAJĄCE RODZINĘ I DZIECKO W GMINIE GOWOROWO ..... 51
6. CEL GŁÓWNY PROGRAMU, CELE OPERACYJNE, DZIAŁANIA ..................... 54
7. HARMONOGRAM I REALIZACJA PROGRAMU ................................................. 59
7.1. ODBIORCY PROGRAMU................................................................................... 60
7.2. PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE I PARTNERZY ............................................... 60
7.3. ŻRÓDŁA FINANSOWANIA................................................................................. 60
7.4. REGULACJE PRAWNE REALIZACJI PROGRAMU ........................................... 61
7.5. PRZEWIDYWANE EFEKTY I REZULTATY ........................................................ 61
7.6. MONITORING I SPRAWOZDAWCZOŚĆ ........................................................... 62
2
WPROWADZENIE
Dziecko i rodzina wymagają wsparcia oraz szczególnej troski i ochrony.
Działalność na rzecz rodzin powinna koncentrować się na wyrównywaniu pomiędzy
nimi nieuzasadnionych i niezawinionych różnic socjalnych, tworzeniu im równych
szans oraz asekurowaniu w obliczu ryzyka życiowego, natomiast działania
podejmowane na rzecz dzieci winny mieć na celu ochronę ich praw, wyrównywanie
szans
życiowych
poprzez ułatwianie
dostępu
do
oświaty,
służby
zdrowia
i wypoczynku oraz zapewnienie im ochrony w obliczu zagrożeń.
Stworzenie
lokalnego
systemu
wspierania
rodziny
daje
możliwość
świadczenia komplementarnego wsparcia rodzinom, które stają się bezradne
i marginalizowane. W systemie takim ważne jest, by prowadzone działania oprzeć na
przekonaniu, że naturalnym i koniecznym środowiskiem wychowania dziecka jest
rodzina. W
pierwszej kolejności powinien
on być nastawiony na
pomoc
w rozwiązywaniu życiowych problemów rodziny, zanim nastąpi rozkład więzi
rodzinnych oraz zaistnieją okoliczności zmuszające do rozłączenia rodziny. Należy
przy tym pamiętać, iż efektywna praca z rodziną musi być stała, intensywna
i dotyczyć jej ważnych problemów.
Z punktu widzenia polityki społecznej, która odpowiada za tworzenie
warunków samodzielnego funkcjonowania rodziny, rodzina i dziecko stanowią
przedmiot niejako selektywnego zainteresowania. Jest tak dlatego, że odnosi się ono
zwłaszcza do tych rodzin i pochodzących z nich dzieci, które na pewnym etapie
swojego życia stają się bezradne i marginalizowane.
Niniejszy Program został opracowany w Gminnym Ośrodku Pomocy
Społecznej w Goworowie przy merytorycznym wsparciu Ośrodka Kształcenia Służb
Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Częstochowie. Jest on zgodny z art. 176
pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 575), który w ramach zadań własnych gminy
przewiduje „opracowanie i realizację 3-letnich gminnych programów wspierania
rodziny”.
3
1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA
Najogólniej rodzinę określa się jako podstawową komórkę społeczną,
składającą się z rodziców (rodzica) i dzieci. Cechą wspólną wszystkich definicji
rodziny jest to, że zapewnia ona ciągłość biologiczną społeczeństwa i przekazuje
dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom. Podkreśla się również instytucjonalną
formę małżeństwa, poprzez którą powstaje system pokrewieństwa i dziedziczenia.
Rodzinę charakteryzuje współwystępowanie takich elementów, jak wspólne
zamieszkanie członków, wspólne nazwisko, wspólna własność oraz wspólna kultura
duchowa. Rodzina pełni szereg funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb
swoich członków. Przede wszystkim warunkuje prawidłowy rozwój biologiczny
i psychospołeczny dziecka. Jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której
przebiega
proces
socjalizacji
dzieci,
kształtowanie
ich
osobowości
oraz
przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Rodzina oddziałuje na dziecko
poprzez określony i swoisty układ stosunków społecznych, na których podłożu
dziecko przyswaja sobie określone wartości i wzory osobowe.
Każda rodzina tworzy własną, niepowtarzalną atmosferę życia domowego, na
którą wpływają między innymi: stosunki wzajemne między małżonkami, miłość
rodzicielska do dzieci, codzienne zachowania członków rodziny, kultywowanie
tradycji, a także służba uznawanym wartościom. Wychowawcze oddziaływanie
rodziny
ma
istotny
wpływ
na
socjalizację
dzieci
i
młodzieży
w
drodze
nieuświadomionego często przekazywania wiedzy o otaczającym świecie wraz
z wartościowaniem go i preferowaniem wzorów zachowań.
Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża szereg czynników, wśród
których istotną rolę odgrywają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną
rodzinę dysfunkcjonalną, czyli taką, która nie potrafi sprostać swoim obowiązkom
względem dzieci i innych członków rodziny oraz pomyślnie rozwiązywać swoich
problemów i sytuacji kryzysowych. Do zjawisk patologicznych zalicza się: alkoholizm,
narkomanię, przestępczość rodziców oraz przemoc w rodzinie. Są one najczęstszą
przyczyną niedostosowania społecznego dzieci.
Dziecko, podobnie jak rodzina, nie jest jednoznacznie definiowane. Według
Kodeksu cywilnego to osoba, która nie ukończyła 18 lat i nie uzyskała pełnej
zdolności do czynności prawnych. W Kodeksie karnym osobę do ukończenia
17. roku życia uważa się za nieletnią. Dzieci do 13. roku życia nie mają zdolności do
4
czynności prawnych, a w ich imieniu działają rodzice lub opiekunowie prawni.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych Kodeks cywilny przyznaje dzieciom,
które ukończyły 13 lat.
Pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się wraz z ukończeniem
18 roku
życia
(jedyne
odstępstwo
stanowi
wcześniejsze
zawarcie
związku
małżeńskiego). Dziecko pozostaje aż do uzyskania pełnoletności, tj. ukończenia
18 lat, pod władzą rodzicielską.
5
2. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA
Rodzina i dziecko są chronione zarówno w ustawodawstwie polskim, jak
i międzynarodowym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18. stanowi,
że małżeństwo, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką
Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejne artykuły konkretyzują to stwierdzenie, odnosząc je
do różnych aspektów życia rodzinnego.
Rozwinięcie norm zawartych w Konstytucji, a odnoszących się do rodziny,
znajduje miejsce w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W dokumencie tym
unormowano
problematykę
zawierania
i
ustawania
małżeństw,
stosunków
majątkowych między małżonkami, obowiązków alimentacyjnych, pochodzenia
dziecka, stosunków między rodzicami i dziećmi, instytucji przysposobienia, opieki
i kurateli.
Innymi regulacjami prawnymi związanymi z problematyką rodziny są Kodeksy:
karny, cywilny, postępowania cywilnego i pracy. Pierwszy z nich zakłada ściganie
z urzędu przestępstw przeciwko rodzinie, do których zalicza: bigamię, znęcanie się
nad członkami rodziny, rozpijanie małoletniego, uchylanie się od obowiązku
alimentacyjnego, porzucenie i uprowadzenie dziecka. Natomiast Kodeks cywilny,
choć nie jest bezpośrednio związany z ochroną rodziny, służy jej w zakresie
przepisów dotyczących ochrony praw małoletniego w obrocie prawnym oraz
dotyczących zasad prawa spadkowego. Kodeks postępowania cywilnego z kolei
chroni rodzinę w postępowaniu egzekucyjnym. Obejmuje również ustawowe
zwolnienie od kosztów sądowych dla osób dochodzących roszczeń alimentacyjnych
i daje możliwość występowania w tych sprawach w charakterze pełnomocnika
właściwego przedstawiciela do spraw opieki społecznej organu gminy lub organizacji
społecznej, mającej na celu udzielenie pomocy rodzinie. Kodeks pracy służy głównie
ochronie macierzyństwa i zdrowia kobiet.
Problematykę rodzinną podejmują również ratyfikowane przez Polskę akty
międzynarodowe. Jednym z nich jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, której
art. 16. stanowi, że rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma
prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa.
Zapis dotyczący rodziny figuruje również w pkt. 16 pierwszej części
Europejskiej Karty Społecznej. Mówi on, iż rodzina, jako podstawowa komórka
6
społeczeństwa,
ma
prawo
do
odpowiedniej
ochrony
społecznej,
prawnej
i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju.
Innym dokumentem zapewniającym ochronę rodzinie jest uchwalona przez
Stolicę Apostolską Karta Praw Rodziny. W dokumencie tym zapisane jest
m.in. prawo do istnienia i budowy rodziny, czyli prawo każdego do założenia rodziny
i posiadania środków na jej utrzymanie, prawo do przekazania życia i wychowania
dzieci wedle własnych tradycji i wartości, prawo do mieszkania pozwalającego na
godziwe życie rodzinne oraz prawo do zabezpieczenia fizycznego, społecznego,
politycznego i ekonomicznego.
Problematyka rodzinna podejmowana jest także w Konwencji w sprawie
likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. W dokumencie tym, w określeniu
prawa kobiet do równouprawnienia i partnerstwa podkreślono m.in. wpływ kobiet na
wzrost dobrobytu społeczeństwa i rodziny. Część artykułów Konwencji pozostaje
w bezpośrednim związku z rodzinnymi funkcjami kobiety, ukierunkowanymi na
wzmocnienie społecznego statusu rodziny.
Kolejnym dokumentem międzynarodowym, będącym zarazem najważniejszym
aktem prawnym regulującym prawa dziecka, jest Konwencja o Prawach Dziecka.
Jej postanowienia dotyczą osób, które nie ukończyły 18. roku życia, i obejmują:
prawa cywilne, prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, prawo do
wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami, prawa socjalne oraz kulturalne
i polityczne. Konwencja ustanawia status dziecka oparty na założeniach, że jest ono
samodzielnym podmiotem, wymagającym – ze względu na swoją niedojrzałość
psychiczną i fizyczną – szczególnej opieki i ochrony prawnej, posiadającym jako
istota ludzka prawo do poszanowania tożsamości, godności i prywatności, a rodzina
jest najlepszym środowiskiem wychowania i wymaga ze strony państwa wsparcia.
Tworząc system ochrony dziecka, kierowano się następującymi zasadami:
zasadą dobra dziecka (wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym
interesie dziecka), równości (wszystkie dzieci, niezależnie od ich cech: koloru skóry,
płci i narodowości, mają być równe wobec prawa), zasadą poszanowania praw
i odpowiedzialności obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka (ochronie
podlega autonomia rodziny i prawa obojga rodziców do decydowania o sprawach
dziecka) oraz zasadą pomocy państwa w zabezpieczeniu odpowiednich warunków
socjalnych i zdrowotnych rodziny.
7
Jeszcze innym aktem prawnym zapewniającym ochronę dziecku jest
Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci. Ma ona zastosowanie do dzieci,
które w momencie przysposobienia nie ukończyły 18 lat, nie zawarły związku
małżeńskiego oraz nie są uznawane przez prawo za pełnoletnie.
Dokumentem na rzecz praw dziecka jest także Europejska Konwencja
o Statusie Prawnym Dziecka Pozamałżeńskiego, która zrównuje w prawach dzieci
małżeńskie i pozamałżeńskie.
Rodzina i dziecko są chronione w ustawodawstwie Unii Europejskiej. Prawny
zapis ochrony rodziny i dziecka znajduje się w wyżej wymienionych aktach
międzynarodowych oraz w konstytucjach poszczególnych państw członkowskich.
Istnieją poza tym wspólnotowe akty wtórne dotyczące równego traktowania kobiet,
które zwracają uwagę na konieczność godzenia życia zawodowego z rodzinnym oraz
na szczególną ochronę kobiet w ciąży i w okresie macierzyństwa.
8
3. OCENA WDROŻENIA POPRZEDNIO REALIZOWANEGO
PROGRAMU WSPIERANIA RODZINY W GMINIE GOWOROWO
Przed przystąpieniem do opracowania nowego Programu Wspierania Rodziny
dla gminy Goworowo dokonano oceny stopnia realizacji wcześniejszego Programu,
uwzględniając osiągnięcia, ograniczenia, zachodzące lokalnie zmiany w zakresie
problemów społecznych. Przedstawiciele instytucji realizujących PWR na lata 20142016 weszli w skład Zespołu Oceniającego, który przy pomocy pięciopunktowej skali
dokonał ogólnej oceny wdrożenia tego Programu. Poszczególnym ocenom
przypisano stopień realizacji, tak że:

ocena 1 – oznacza, że osiągnięto zaawansowane przygotowanie
do wdrożenia założeń programu,

ocena 2 – oznacza, że rozpoczęto wdrażanie założeń programu,

ocena 3 – oznacza, że częściowo wdrożono przyjęte założenia,

ocena 4 – oznacza, że osiągnięto zaawansowany stopień wdrożenia
założeń programu,

ocena 5 – oznacza, że w pełni i skutecznie wdrożono założenia programu.
Uwzględniając całokształt przeprowadzonych prac, Zespół zaproponował
ocenę realizacji wcześniejszego PWR dla gminy Goworowo na poziomie 3, co
wskazuje na częściowe wdrożenie przyjętych założeń. Zespół uzasadnił te ocenę,
podając przykłady dotychczasowych osiągnięć oraz trudności, z powodu których nie
udało się zrealizować wszystkich założeń programowych.
Trudności i ograniczenia w realizacji programu
Największą barierę w realizacji wszystkich założeń Programu Wspierania
Rodziny na lata 2014-2016 w gminie Goworowo stanowił niedobór środków
finansowych. Pojawiły się również trudności z pozyskaniem bazy lokalowej
odpowiedniej do utworzenia świetlicy socjoterapeutycznej.
Osiągnięcia w realizacji programu
W poprzednim okresie programowym udało się zatrudnić asystenta rodziny,
który towarzyszy i wspiera rodziny z problemami opiekuńczo-wychowawczymi.
Zwiększono również dostępność do opieki przedszkolnej i oferty zajęć sportowych
dla dzieci i młodzieży. W gminie Goworowo prowadzono także działania edukacyjno9
informacyjne
poświęcone
tematyce
uzależnień,
przemocy
w
rodzinie
oraz
przestępczości. Udało się zorganizować badania specjalistyczne dla mieszkańców
gminy przy okazji spotkań integracyjnych oraz zaszczepiono wśród mieszkańców
idee
pomocy
wolontaryjnej,
co
uwidacznia
się
w
liczbie
wolontariuszy
i podejmowanych przez nich działaniach.
W minionym okresie programowym zrealizowano także projekt pn. „Targi
przedsiębiorczości”,
którego
celem
było
minimalizowanie
skutków
ubóstwa,
zmniejszenie poziomu bezrobocia, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
rodzin, osób długotrwale doświadczających różnego rodzaju trudności życiowych
oraz integracja osób niepełnosprawnych i starszych ze środowiskiem.
Przedsięwzięcia, których nie udało się zrealizować podczas wdrażania
programu
Z uwagi na brak zasobów finansowych i bazy lokalowej nie została utworzona
świetlica socjoterapeutyczna. Nie udało się także doprowadzić do utworzenia na
terenie gminy Goworowo poradni specjalistycznej.
Przedsięwzięcia, które należałoby kontynuować lub podjąć w nowym okresie
programowania
Przede wszystkim należy kontynuować działania profilaktyczne w placówkach
oświatowych, w oparciu o szkolne programy profilaktyczno-edukacyjne. Ważnym
elementem
profilaktyki
jest
właściwe
spożytkowanie
czasu
wolnego
dzieci
i młodzieży, naprzeciw czemu powinna wyjść atrakcyjna oferta zajęć sportowych
i kulturalnych, powstała przy współpracy lokalnych instytucji i organizacji.
Należy kontynuować pomoc w postaci usług asystenta rodziny, zwłaszcza dla
rodzin
nieporadnych
życiowo,
które
mają
niskie
umiejętności
opiekuńczo-
wychowawcze, przy czym należałoby w kolejnym okresie programowym zwiększyć
liczbę asystentów rodziny i objąć tą formą pomocy możliwie jak największą liczbę
rodzin potrzebujących takiego wsparcia. Dla wzmocnienia podstawowej komórki
społecznej, jaką jest rodzina, niezbędne jest zapewnienie większej liczby miejsc dla
przedszkolaków oraz zapewnienie opieki dla dzieci młodszych poprzez utworzenie
żłobka czy też klubów malucha. Istotne dla prawidłowego funkcjonowania rodzin są
również więzi społeczne, które należy pielęgnować, stwarzając rodzinom możliwość
integracji w zabawach, festynach, akcjach prozdrowotnych.
10
4. CHARAKTERYSTYKA GMINY GOWOROWO
Gmina wiejska Goworowo jest położona w północno-wchodniej części
województwa
mazowieckiego,
w
powiecie
ostrołęckim.
Sąsiaduje
ona
z następującymi gminami: Rzekuń, Czerwin, Wąsewo, Długosiodło, Rzewnie, Różan,
Młynarze.
Gmina Goworowo zajmuje powierzchnię 218 km2, a w jej skład wchodzi 45
sołectw: Borki, Brzeźno, Brzeźno Kolonia, Cisk, Czarnowo, Czernie, Damięty,
Daniłowo, Dzbądzek, Gierwałty, Goworowo, Goworówek, Góry, Grabowo, Grodzisk
Mały, Jamieliste, Jawory Podmaście, Jawory Stare, Jawory Wielkopole, Józefowo,
Jurgi, Kaczka, Kobylin, Kółko, Kruszewo, Kunin, Lipianka, Ludwinowo, Michałowo,
Nogawki, Pasieki, Pokrzywnica, Ponikiew Duża, Ponikiew Mała, Rębisze Działy,
Rębisze Kolonia, Rębisze Parcele, Smólnik, Struniawy, Szarłat, Szczawin, Wólka
Brzezińska, Wulka Kunińska, Zaorze, Żabin. Na dzień 30.06.2016 r. liczba
mieszkańców gminy wynosiła 8 645.
Przez gminę przepływa rzeka Orz, która jest lewym dopływem Narwi.
Nad rzeką Orz leżą takie miejscowości, jak: Czerwin, Goworowo, Kunin czy Zaorze.
Gmina Goworowo stanowi fragment korytarza ekologicznego „Dolnej Narwi” oraz
fragment „Zielonych Płuc Polski”. Znajdują się tam pomniki przyrody oraz zabytki,
min.: drewniany kościół w Kuninie p.w. NMP, murowany kościół w Goworowie
p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, drewniany młyn na rzece Orz w miejscowości
Kółko, zespół pałacowo-parkowy w Szczawinie czy Brzeźnie.
Ważną rolę w infrastrukturze ponadlokalnej odgrywa droga krajowa nr 60 oraz
linia kolejowa relacji Warszawa – Tłuszcz – Ostrołęka z czynnymi przystankami
kolejowymi w Pasiekach, Gierwatach i Goworowie. Podmioty świadczące usługi
komunikacyjne w gminie, to: P.H.U.P. „Pradox” s.c., Firma Handlowo-Usługowa
„Aleksandria”, Przedsiębiorstwo Transportowe „Darex”, PKS w Ostrołęce S.A. Dobre
połączenia komunikacyjne w gminie mają mieszkańcy miejscowości Damięty,
Gierwaty, Goworowo, Pasieki, Pokrzywnica, Żabin. Natomiast z trudnościami w tej
sferze zmagają się mieszkańcy Jawor Wielkopole, Jawor Podmaście, Kruszewa,
Lipianki oraz Cisku. Sieć dróg publicznych ma długość 230 km, z czego 115 km to
drogi gminne.
Głównym sektorem lokalnej gospodarki jest rolnictwo, w którym istotną rolę
odgrywa rozwój gospodarstw ekologicznych. Łączna powierzchnia użytków rolnych
11
gminy wynosi 13 463 ha, z czego 10 097 ha stanowią grunty orne. Mieszkańcy gminy
Goworowo zajmują się także agroturystyką, zapewniając turystom 28 miejsc
noclegowych. Większość podmiotów gospodarczych działających w gminie należy do
sektora prywatnego. W latach 2013-2015 obserwowalny jest wzrost liczby podmiotów
gospodarczych zarejestrowanych w ewidencji gminnej, z 391 do 411. W roku 2016
na terenie gminy Goworowo powstała stacja paliw – Benzol sp. z. o.o. Do bogactw
naturalnych gminy Goworowo należą pokłady pisaku i żwiru oraz zasoby wodne
w postaci wód rzeki Orz i Narwi.
Poziom
rozwoju
infrastruktury
technicznej
w
gminie
Goworowo
jest
zróżnicowany. Dobrze rozwinięta jest sieć wodociągów, która ma długość 200 km
i obejmuje 85,73% mieszkańców. Jednakże sieć kanalizacyjna jest jeszcze słabo
rozwinięta. Ma długość zaledwie 10 km, umożliwiając korzystanie z niej 13,16%
mieszkańców. Odbiór i unieszkodliwianie ścieków zapewniają dwie oczyszczalnie.
Brakuje w gminie sieci gazociągowej, z której mogłaby korzystać lokalna ludność,
pomimo iż przez gminę biegnie gazociąg tranzytowy „Jamal”. Na obszarze gminy
znajduje się również odcinek linii energetycznej o znaczeniu przemysłowym.
Gmina Goworowo podejmuje działania sprzyjające rozwojowi infrastruktury
technicznej i jej unowocześnianiu, o czym świadczą inwestycje realizowane w latach
2013-2015. Do najważniejszych inwestycji realizowanych w tym okresie należą:
budowa sieci wodociągowej w Kobylinie, budowa kanalizacji w Wólce Brzezińskiej,
rozbudowa
oczyszczalni
przedszkolnych
na
ścieków
terenie
gminy,
w
Goworowie,
budowa
placu
doposażenie
zabaw
w
oddziałów
Goworowie,
zagospodarowanie centrum miejscowości Pasieki i Brzeźno oraz inwestycje drogowe
związane z przebudową dróg relacji Lipianka – Damięty – Bobin, Ponikiew Mała –
Kaczka – Jemieliste, Goworowo – Szczawin – Ludwinowo – Smólnik.
Na sieć placówek oświatowych i wychowania przedszkolnego w gminie
Goworowo składają się: Przedszkole Samorządowe (ul. Szkolna 11, 07-440
Goworowo),
4
oddziały
przedszkolne
w
szkołach,
3
szkoły
podstawowe
(SP im. Mikołaja Kopernika przy ZS Nr 1 w Goworowie, SP im. Janusza Korczaka
w Pasiekach, SP w Kuninie), Gimnazjum im. Jana Pawła II przy ZS Nr 1 (Goworówek
43a, 07-440 Goworowo), szkoła ponadgimnazjalna (Zespół Szkół Powiatowych ul. Ostrołęcka 27, 07-440 Goworowo).
12
W roku szkolnym 2015/2016 do punktów wychowania przedszkolnego
uczęszczało 131 dzieci, do szkół podstawowych 513 uczniów, do gimnazjum 260,
a do szkoły ponadgimnazjalnej 127 uczniów.
Placówki prowadzone przez Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji
realizują program wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży (Świetlica Wiejska
w Brzeźnie, Ośrodek Edukacji Regionalnej w Lipiance).
Działalnością kulturalną w gminie zajmuje się przede wszystkimi Gminny
Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Goworowie z siedzibą przy ul. Szkolnej 16a.
W ramach działalności kulturalnej GOKSiR oferuje możliwość spędzenia czasu
wolnego i rozwijania zainteresowań poprzez klub majsterkowicza, zajęcia plastyczne,
zajęcia fotograficzne, świetlicowe atrakcje, zajęcia komputerowe dla osób 50+,
zajęcia zumby, tenis stołowy, unihokej, piłkę nożną, aerobik i siłownię. GOKSiR
organizuje
rozmaite
imprezy
kulturalne,
m.in.
konkursy
kulinarne,
bale
(karnawałowy), targi, spotkania okolicznościowe (Dzień Kobiet, Dzień Ziemi, Dni
Rodziny, wigilię), dożynki, wystawy, Festiwal Piosenki Religijnej, Świętojańskie
Granie, Wojewódzki Przegląd Legend Mazowsza.
Działalność kulturalno-edukacyjną
prowadzi również Ośrodek Edukacji
Regionalnej w Lipiance (Lipianka 37). Zaspakajaniem potrzeb w zakresie
czytelnictwa, udostępnianiem zbiorów bibliotecznych oraz promocją wydawnictw
zajmuje się Gminna Biblioteka Publiczna w Goworowie wraz z 4 filiami (Filia
Biblioteczna Kunin 22a; Filia Biblioteczna Kruszywo, Kruszewo 13; Filia Biblioteczna
Pasieki ul. Szkolna 2; Filia Biblioteczna Żabin 100).
Propagowaniu sportu i rozwojowi kultury fizycznej w gminie Goworowo służą
przede wszystkim szkoły i utworzone przy nich kluby sportowe (3 UKS), Gminny
Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji (GOKSiR) oraz Klub Sportowy „Orz Goworowo”.
Prawie wszystkie szkoły zlokalizowane w gminie posiadają sale gimnastyczne.
Wyjątkiem jest Szkoła Podstawowa w Kuninie. Znaczącą rolę w uprawianiu sportu
dla mieszkańców odgrywa kompleks boisk sportowych „Moje boisko – Orlik 2012”,
w którym utworzony został basen otwarty, czynny w sezonie letnim (obiekt działa
przy ZS Nr 1 w Goworowie). Boisko do piłki nożnej funkcjonuje również przy parafii
p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego.
Zadania ochrony zdrowia w gminie realizują dwa Niepubliczne Zakłady Opieki
Zdrowotnej (NZOZ „Zdrowie” Leszek Jakubczyk, Przychodnia Lekarska Vita-Med
s.c.) oraz 6 prywatnych praktyk lekarskich, w tym 3 stomatologiczne mieszczące się
13
w Goworowie (Indywidualna Praktyka Lekarska Stomatologiczna Anna Pęksa-Duch,
ul. Sienkiewicza 33; Indywidualna Praktyka Lekarska Stomatologiczna Małgorzata
Grzesik, ul. Dulczewskiego 1a; Indywidualna Praktyka Lekarska Stomatologiczna
Marta Minota, ul. Ostrołęcka 17). Na terenie gminy znajdują się dwie apteki, obie
zlokalizowane w Goworowie; pierwsza to Apteka Prywatna. Dorota GroszykTwardziak, mieszcząca się przy ul. Kościelnej 12 oraz Apteka Amicus sp. j.,
znajdująca się przy ul. Dulczewskiego 4.
Pomoc społeczną na poziomie gminy świadczy mieszkańcom Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej w Goworowie, którego działalność pomocową
uzupełniają parafie i organizacje pozarządowe, z którymi samorząd gminy Goworowo
współpracuje, udzielając im wsparcia rzeczowego, lokalowego oraz prowadząc
doradztwo i konsultacje w sprawach dotyczących realizacji zadań publicznych.
14
5. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE
GOWOROWO
Diagnoza sytuacji rodziny i dziecka w gminie Goworowo została oparta na
badaniu źródeł zastanych, tj. danych pozyskanych z instytucji i organizacji
działających w gminie, bądź obejmujących zasięgiem działania jej mieszkańców,
oraz analizie ankiet skierowanych do przedstawicieli funkcjonujących w gminie
placówek oświatowych, a także reprezentantów środowiska lokalnego. Diagnoza
uwzględnia również analizę SWOT, która została przeprowadzona w obszarach
„Rodzina, dziecko i młodzież, przemoc w rodzinie”, „Zdrowie, uzależnienia,
bezpieczeństwo publiczne” oraz „Kapitał społeczny i ludzki”.
5.1. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA
Z końcem 2015 roku gmina Goworowo liczyła 8 655 mieszkańców, w tym
4 268 kobiet, które stanowiły 49,31% ogółu ludności (na 100 kobiet przypadało 102
mężczyzn). Gęstość zaludnienia w gminie wynosiła w przybliżeniu 40 osób na km2
(39,7). Szczegółowe dane na temat struktury wiekowej ludności gminy i jej zmian
w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela.
Tabela 1. Struktura wiekowa ludności gminy w latach 2013-2015
2013 r.
2014 r.
2015 r.
liczba osób w wieku przedprodukcyjnym
1 748
1 714
1 645
liczba osób w wieku produkcyjnym
5 430
5 494
5 458
liczba osób w wieku poprodukcyjnym
1 582
1 517
1 552
ogółem
8 760
8 725
8 655
Dane Urzędu Gminy w Goworowie.
W latach 2013-2015 w gminie Goworowo liczba dzieci i młodzieży z roku na
rok zmniejszała się, liczba osób w wieku produkcyjnym wzrosła w 2014 r., a w roku
następnym
zmalała.
Odwrotną
tendencję
wykazała
grupa
osób
w
wieku
poprodukcyjnym, której liczebność początkowo zmniejszyła się o 64 osoby, po czym
w 2015 r. wzrosła o 35.
Sytuacja demograficzna kształtowana jest przez takie wskaźniki, jak przyrost
naturalny (będący różnicą między liczbą urodzeń i zgonów) oraz saldo migracji, która
15
odbywa się zarówno w ruchu wewnętrznym, jak i zagranicznym. Dane szczegółowe
w tym zakresie odnoszące się do gminy Goworowo przedstawiają poniższe tabele.
Tabela 2. Ruch naturalny ludności gminy w latach 2013-2015
2013 r.
90
96
-6
liczba urodzeń
liczba zgonów
przyrost naturalny
2014 r.
98
91
7
2015 r.
92
105
- 13
W roku 2014 przyrost naturalny był dodatni, natomiast w 2013 i 2015 r.
przyrost naturalny był ujemny. Rok 2015 pod względem przyrostu naturalnego okazał
się wyjątkowo niekorzystny dla demografii gminy Goworowo, gdyż liczba zgonów
przekraczała aż o 13 liczbę urodzeń.
Tabela 3. Ruch migracyjny ludności gminy w latach 2013-2015
2013 r.
2014 r.
2015 r.
saldo migracji w ruchu wewnętrznym
-24
-73
brak pełnych
danych*
saldo migracji w ruchu zagranicznym
-5
-4
-4
saldo migracji ogółem
-29
-77
brak pełnych
danych*
* w 2015 r. zameldowano 42 osoby spoza gminy, w tym jedną z zagranicy, brak pełnych danych liczbowych wskazujących na
całkowitą liczbę wymeldowań z gminy, jednakże wiadomo, iż w 2015 r. wymeldowało się za granicę z gminy 5 osób.
Migracja ludności w gminie Goworowo odbywała się zarówno w ruchu
wewnętrznym, jak i zagranicznym. Dane z lat 2013-2014 pokazują ujemny
współczynnik migracji, co oznacza, że więcej osób wymeldowało się w tym czasie,
niż zameldowało. Z uwagi na brak ogólnej liczby osób wymeldowanych z gminy
w roku 2015, nie można ustalić salda migracji wewnętrznych i ogólnego salda
migracji. Natomiast wiadomo, iż saldo migracji zagranicznych było w 2015 r. ujemne,
na poziomie -4.
5.2. SYTUACJA MIESZKANIOWA RODZIN
Zasoby i warunki mieszkaniowe ludności determinują w znacznym stopniu
jakość jej bytowania. Niejednokrotnie zakreślają również granice możliwości
realizowania własnych aspiracji życiowych.
16
W latach 2013-2015 liczba budynków mieszkalnych w gminie Goworowo
zwiększała się z roku na rok, od 2 503 do 2 534. W analizowanym okresie wzrosła
o 32 liczba mieszkań. Analogicznie rosła liczba izb mieszkalnych, których w roku
2013 było 10 857, a w 2015 już 11 035. W analizowanym okresie łączna
powierzchnia użytkowa mieszkań zwiększyła się o 4 230 m2, a przeciętna
powierzchnia użytkowa jednego mieszkania w gminie wzrosła o 0,5 m2. Przeciętna
powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na jedną osobę zwiększyła się
(z 27,5 m2 w 2013 r., przez 28,0 m2 w 2014 r., do 28,5 m2). Nieznacznie wzrosła
także przeciętna liczba izb. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa
tabela.
Tabela 4. Zasoby mieszkaniowe w gminie w latach 2013-2015
liczba budynków mieszkalnych w gminie
liczba mieszkań
liczba izb
powierzchnia użytkowa mieszkań (w m2)
przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (w m2)
przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę
(w m2)
przeciętna liczba izb w mieszkaniu
2013 r. 2014 r. 2015 r.
2 503
2 522
2 534
2 634
2 654
2 666
10 857 10 966 11 035
237 462 239 973 241 692
90,2
90,4
90,7
27,5
28,0
28,5
4,12
4,13
4,14
Dane Głównego Urzędu Statystycznego.
W latach 2013-2015 liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na terenie
gminy pozostawała na stałym poziomie. Było w tym czasie 7 mieszkań komunalnych
oraz 3 mieszkania socjalne. Nie wzrastała powierzchnia mieszkań ani liczba izb
w mieszkaniach komunalnych. Analogicznie zmianie nie uległa również przeciętna
powierzchnia użytkowa mieszkań komunalnych i socjalnych. Nie odnotowano zmian
w liczbie osób zamieszkujących w tych mieszkaniach.
Tabela 5. Zasoby mieszkaniowe będące w posiadaniu gminy w latach 2013-2015
liczba mieszkań komunalnych
liczba izb w mieszkaniach komunalnych
łączna powierzchnia użytkowa mieszkań komunalnych (w m2)
przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania komunalnego
(w m2)
łączna liczba osób mieszkających w mieszkaniach
komunalnych
liczba mieszkań socjalnych
liczba izb w mieszkaniach socjalnych
17
2013 r.
7
29
391,63
2014 r. 2015 r.
7
7
29
29
391,63 391,63
55,95
55,95
55,95
16
16
16
3
7
3
7
3
7
łączna powierzchnia użytkowa mieszkań socjalnych (w m2)
przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania socjalnego
(w m2)
łączna liczba osób mieszkających w mieszkaniach socjalnych
150,25
150,25 150,25
21,46
21,46
21,46
14
14
14
W analizowanym okresie oddano w gminie do użytkowania łącznie 69 nowych
mieszkań. Przy czym liczba nowych mieszkań oddawanych do użytkowania była
w poszczególnych latach różna, a najwięcej, bo aż 26 mieszkań, oddano do użytku
w roku 2014. Brak jest danych dotyczących liczby izb w oddanych do użytkowania
mieszkaniach w roku 2013, jednocześnie wiadomo, iż w roku 2014 liczba oddanych
użytkownikom izb wyniosła 147, a w roku 2015 oddano 105 kolejnych izb. W latach
2013-2015 oddano do użytku mieszkania o łącznej powierzchni 8 975 m2.
Oprócz mieszkań oddano w gminie w latach 2013-2015 do użytku 13 nowych
budynków niemieszkalnych o łącznej powierzchni 4 100 m2. Szczegółowe dane na
temat nowych mieszkań i budynków niemieszkalnych oddanych do użytkowania,
liczby izb w nowych mieszkaniach oraz powierzchni użytkowej nowych mieszkań i
budynków niemieszkalnych przedstawia poniższa tabela.
Tabela 6. Nowo oddane mieszkania i budynki niemieszkalne w gminie w latach 20132015
liczba nowych mieszkań oddanych do użytkowania
2013 r. 2014 r. 2015 r.
24
26
19
liczba nowych izb oddanych do użytkowania
brak
danych
147
105
powierzchnia użytkowa oddanych mieszkań (w m2)
3 098
3 385
2 492
4
4
5
1 025
1 001
2 074
liczba nowych budynków niemieszkalnych oddanych
do użytkowania
powierzchnia użytkowa budynków niemieszkalnych oddanych
do użytkowania (w m2)
Dane Głównego Urzędu Statystycznego.
Gospodarstwom domowym, które ze względu na swoją trudną sytuację
ekonomiczną nie są w stanie pokrywać całości kosztów związanych z utrzymaniem
mieszkania, wypłacane są dodatki mieszkaniowe. Jest to forma pomocy świadczona
przez gminę, a realizowana przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Dane
szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.
18
Tabela 7. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2013-2015
liczba rodzin, którym decyzją przyznano dodatek
liczba przyznanych dodatków
wartość przyznanych dodatków (w zł)
2013 r.
26
224
26 762,96
2014 r.
22
204
27 874,22
2015 r.
16
145
17 947,16
Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Goworowie.
W latach 2013-2015 liczba rodzin w gminie Goworowo, którym decyzją
administracyjną przyznano dodatek mieszkaniowy, zmniejszała się: z 26 w 2013 r.,
poprzez 22 w 2014 r., do 16 w 2015 roku. Analogicznie malała liczba przyznanych
dodatków mieszkaniowych. Pomimo zmniejszania się liczby przyznanych dodatków
w roku 2014, wydatki na ten cel były wówczas najwyższe z całego analizowanego
okresu i wyniosły 27 874,22 zł. Oznacza to, iż wartość dodatków w roku 2014 była
wyższa niż w 2013 r., kiedy liczba świadczeń tego rodzaju była większa, zaś wartość
udzielonej pomocy finansowej mniejsza.
5.3. SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM
Analiza sytuacji dziecka w gminie Goworowo została dokonana na podstawie
badań ankietowych przeprowadzonych w funkcjonujących na jej terenie placówkach
oświatowych. Badania te pozwoliły zdiagnozować środowisko szkolne i rodzinne
uczniów pod kątem występowania zachowań o cechach patologii społecznej oraz
uzyskać informację na temat prowadzonych w szkołach działań opiekuńczowychowawczych, profilaktycznych i leczniczych.
W sumie do analizy przedłożono 4 ankiety – wypełnione przez pedagoga
szkolnego, dyrektora lub nauczycieli – z następujących placówek oświatowych:
 Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Pasiekach (liczba uczniów: 87,
liczba nauczycieli: 12, 1 ankieta),
 Szkoła Podstawowa w Kuninie (liczba uczniów: 120, liczba nauczycieli: 14,
1 ankieta),
 Zespół Szkół Nr 1 w Gworowie z/s w Goworówku (liczba uczniów: 599,
liczba nauczycieli: 66, 1 ankieta),
 Zespół Szkół Powiatowych (liczba uczniów: 112, liczba nauczycieli: 15,
1 ankieta).
19
Zasoby i oferta szkolna
Z analizy ankiet wynika, iż 3 szkoły zapewniają uczniom opiekę logopedy. Są
to: Szkoła Podstawowa w Kuninie, Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka
w Pasiekach oraz Zespół Szkół Nr 1 w Goworowie. Zespół Szkół Nr 1 zatrudnia
ponadto pedagoga, pielęgniarkę i psychologa, natomiast Zespół Szkół Powiatowych
nie zatrudnia ww. specjalistów.
Wszystkie badane placówki prowadzą dożywianie uczniów, obejmując tą
formą pomocy łącznie 274 uczniów. Dwie szkoły zgłosiły potrzebę objęcia tą formą
pomocy większej liczby dzieci, szacując ich liczbę na 25.
Wszystkie placówki zapewniają uczniom dostęp do Internetu. Trzy umożliwiają
uczniom korzystanie z sali gimnastycznej (brak sali gimnastycznej w SP w Kuninie)
oraz prowadzą zajęcia świetlicowe (wyjątkiem jest Zespół Szkół Powiatowych, który
takich zajęć nie prowadzi). Na terenie gminy Goworowo tylko Szkoła Podstawowa
w Kuninie prowadzi klasy integracyjne, dwie szkoły (SP w Kuninie oraz ZS Nr 1)
prowadzą nauczanie indywidualne. Przedstawiciele Zespołu Szkół Powiatowych
stwierdzili, że uczniowie, z uwagi na likwidację niektórych kursów komunikacji
publicznej, mają utrudniony dojazd na zajęcia.
Wszystkie szkoły prowadzą zajęcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, należą do nich: zajęcia wyrównawcze (3), zajęcia korekcyjnokompensacyjne (2), zajęcia logopedyczne (3), zajęcia socjoterapeutyczne (1),
zajęcia
psychoterapeutyczne
(1).
Rodzaj
realizowanych
w poszczególnych
placówkach zajęć, jest uwarunkowany potrzebami uczniów.
Wszystkie szkoły oferują dzieciom i młodzieży zajęcia dodatkowe. Najczęściej
przyjmują one postać różnorodnych tematycznie kół zainteresowań (m.in. kół
przedmiotowych, koła teatralnego, zajęć karate). Przy szkołach zawiązują się
i działają wolontariaty i drużyny harcerskie. Niektóre placówki prowadzą chór szkolny,
zajęcia rozwijające zainteresowania o UE, zajęcia przygotowujące do egzaminów
oraz zajęcia rozwijające umiejętności społeczne.
Problemy dosięgające uczniów i ich rodziny
Ankietowani identyfikowali problemy, które w najpoważniejszym stopniu
dosięgają uczniów i ich rodziny, wypełniając zamknięty katalog negatywnych
20
zachowań i zjawisk patologicznych występujących w społeczności szkolnej
(12 zmiennych) i w otoczeniu rodzinnym (6 zmiennych). Respondenci potwierdzali
występowanie poszczególnych zmiennych, podając jednocześnie liczbę ujawnionych
przypadków. Szczegółowe informacje dotyczące zidentyfikowanych zachowań
zawierają kolejne tabele.
Tabela 8. Negatywne zachowania i zjawiska patologiczne występujące w społeczności
uczniowskiej gminy Goworowo
rodzaj negatywnych zachowań
i zjawisk patologicznych
2
2
1
2
-
52
1
10
-
liczba
placówek,
w których
nie
stwierdzono
2
2
4
3
4
4
4
2
4
4
4
-
-
4
liczba placówek,
liczba
w których
ujawnionych
stwierdzono
przypadków
palenie papierosów
sięganie po alkohol
sięganie po narkotyki
niszczenie mienia szkolnego
kradzieże na terenie szkoły
dyskryminacja w grupie rówieśniczej
udział w grupach negatywnych
agresja i przemoc w grupie rówieśniczej
autoagresja
ucieczki z domu
przestępczość ujawniona
przypadki wymagające nadzoru
kuratora sądowego
8
Dane z badań ankietowanych przeprowadzonych w placówkach oświatowych gminy.
Najczęściej stwierdzane w szkołach zachowania negatywne, to palenie
papierosów. Odnotowano także przypadki sięgania po alkohol, agresji i przemocy
w grupie rówieśniczej oraz niszczenia mienia szkolnego.
Połowa ankietowanych miała trudności z określeniem tendencji nasilania się
występowania ujawnionych negatywnych zachowań, połowa stwierdziła natomiast,
że w ciągu ostatnich 3 lat zachowania te nie nasilały się.
Tabela 9. Zjawiska patologiczne stwierdzone w środowisku rodzinnym uczniów w roku
szkolnym 2015/2016
rodzaj zachowań patologicznych
bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych
i prowadzenia gospodarstwa domowego
21
liczba
ujawnionych
przypadków
liczba szkół, w których
stwierdzono zachowania
patologiczne
w środowisku rodzinnym
11
3
zaniedbanie
uzależnienia (alkoholizm, narkomania)
przemoc w rodzinie
wykorzystywanie seksualne dzieci
6
3
3
-
2
2
2
-
przestępczość
-
-
Dane z badań ankietowanych przeprowadzonych w placówkach oświatowych gminy.
Najczęstszym
zjawiskiem
patologicznym
występującym
w
otoczeniu
rodzinnym uczniów jest bezradność wychowawcza i opiekuńcza rodziców oraz brak
umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego (11 ujawnionych przypadków).
Tego rodzaju przypadki zostały ujawnione w 75% placówek szkolnych. Innymi
zachowaniami patologicznymi są: uzależnienia, przemoc w rodzinie oraz zaniedbanie
dzieci, które zostały ujawnione w 50% szkół na terenie gminy Goworowo. Istotny jest
również fakt współwystępowania różnych zachowań patologicznych w rodzinie
ucznia, który zazwyczaj przekłada się na oceny i zachowanie dzieci w szkołach.
Określając problemy dotykające rodzin uczniów, ankietowani wskazywali na
bezrobocie, ubóstwo, niewłaściwe spędzanie czasu wolnego. Ankietowani dostrzegli
potrzebę przeprowadzenia kompleksowej diagnozy sytuacji rodzin uczniów.
Połowa ankietowanych przedstawicieli szkół miała trudności z określeniem
tendencji występowania ujawnionych zachowań patologicznych w rodzinach
uczniów, a połowa respondentów stwierdziła, że w ciągu ostatnich 3 lat zachowania
te nie nasilały się.
Działania profilaktyczne podejmowane w szkołach
W placówkach oświatowych i opiekuńczo-wychowawczych (świetlica wiejska)
podejmowane są różnorodne działania profilaktyczne. Warto wymienić takie
działania, jak:

realizowanie programów promujących zdrowy styl życia i bezpieczeństwo
(np.: „Sobą bądź , dobrze żyj, nie uzależniaj się”, „NOE”),

realizowanie projektów o tematyce profilaktycznej (np.: „Wybierz sam”, „Mity
i fakty o narkotykach”).

uczestnictwo w happeningu „Trzymaj formę”,

prowadzenie warsztatów (np.: „Nie daj się wypalić”, „Wyzwól miłość – postaw
na czystość”),

organizowanie konkursów (np.: „Jak żyć długo i zdrowo?”),
22

zorganizowanie spektaklu interaktywnego pt.: „Wspomnienie narkomanki”,

prowadzenie
zajęć
edukacyjno-profilaktycznych
w
ramach
godzin
wychowawczych lub wychowania do życia w rodzinie,

organizowanie spotkań ze specjalistami tj.: policja, terapeuta ds. uzależnień,
psycholog,

proponowanie uczniom ciekawych form spędzania czasu wolnego (koła
zainteresowań, wycieczki, spotkania tematyczne z zapraszanymi gośćmi)
W szkołach realizowane są szkolne programy profilaktyczne i wychowawcze,
przy których współtworzeniu biorą udział rodzice.
Badania
oraz
działania
profilaktyczne
i
naprawcze
konieczne
do
przeprowadzenia
Oceniając dotychczasowe działania profilaktyczne, w tym prowadzone
w szkołach
badania,
ankietowani
przedstawiciele
szkół
wyrazili
zdanie,
iż dotychczasowe działania są wystarczające, w związku z czym należy je
kontynuować
w
kolejnych
latach.
Jeden
respondent
dostrzega
potrzebę
przeprowadzenia kompleksowej diagnozy sytuacji uczniów w środowisku szkolnym
i rodzinnym, którą powinien przeprowadzić specjalista. Brak jednak wskazania,
jakiego rodzaju specjalista miałby odpowiadać za wykonanie takiej diagnozy.
Pojawiła się również propozycja zbadania dostępności narkotyków i dopalaczy
w szkołach.
Współpraca szkół z rodzicami uczniów
Przedstawiciele wszystkich ankietowanych placówek uznali współpracę
z rodzicami uczniów za zadowalającą. W jej ramach odbywają się konsultacje
indywidualne
rodziców
z nauczycielami,
wywiadówki,
prelekcje,
warsztaty,
poradnictwo na terenie szkół, wizytowanie rodzin w domu ucznia. Niektóre placówki
organizowały w szkołach dni otwarte, podczas których rodzice mogli przychodzić
i konsultować się z pedagogiem, psychologiem, wychowawcami oraz dyrektorem,
a jedna szkoła prowadziła także Uniwersytet dla Rodziców. Szkoły współpracują
przede wszystkim z Radami Rodziców, które aktywnie uczestniczą w organizowaniu
uroczystości szkolnych, wycieczek, imprez integracyjnych (zorganizowanie Festynu
Rodzinnego) oraz wspierają finansowo udział uczniów w konkursach.
23
Zdaniem niektórych ankietowanych należałoby wzmocnić zaangażowanie
rodziców w wychowanie uczniów i motywowanie ich do nauki.
Współpraca szkół z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież
i rodziny
Przedstawiciele wszystkich badanych placówek stwierdzili, że współpraca
z instytucjami
i organizacjami
wspierającymi
dzieci,
młodzież
i
rodziny
jest
zadowalająca. Najczęściej przybiera ona formę pomocy socjalnej i materialnej,
poradnictwa, dofinansowania wypoczynku dzieci, pomocy w sytuacjach kryzysowych,
dożywiania
uczniów,
prowadzenia
konsultacji,
diagnoz
psychologiczno-
pedagogicznych, pedagogizacji rodziców, prowadzenia zajęć terapeutycznych,
udzielania pomocy medycznej, jak również organizowania konkursów, imprez,
spotkań, warsztatów, pogadanek i przekazywania materiałów z zakresu profilaktyki.
Przykładem konkretnej współpracy było opracowywanie programów profilaktycznowychowawczych w ramach realizacji rządowego programu na lata 2014-2016
„Bezpieczna i przyjazna szkoła”.
Szkoły współpracują przede wszystkim z innymi placówkami oświatowymi.
Ponadto do instytucji i organizacji, z jakimi szkoły prowadzą współpracę, należą:
Urząd Gminy w Goworowie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Poradnia
Psychologiczno-Pedagogiczna w Czerwinie, Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych, Sąd Rejonowy w Ostrołęce, Policja w Goworowie
i Ostrołęce, Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji, Gminna Biblioteka Publiczna
wraz z filiami, Powiatowa
Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna
w Ostrołęce,
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce, Powiatowy Urząd Pracy,
przychodnie zdrowia (lekarze POZ, pielęgniarki), Ochotnicza Straż Pożarna
w Goworowie, Nadleśnictwo Ostrołęka, parafie rzymsko-katolickie, Stowarzyszenie
Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych i Zagrożonych Uzależnieniem „Nadzieja”
w Ostrołęce, Polskie Centrum Profilaktyki w Krakowie, Fundacja „Ster na miłość”
z Warszawy.
Potrzeby dzieci i młodzieży
Wskazując potrzeby dzieci i młodzieży z terenu gminy Goworowo, które
wymagają
zaspokojenia,
ankietowani
zwrócili
uwagę
na
zapewnienie
bezproblemowego dojazdu do szkół, zwłaszcza na pierwszą godzinę lekcyjną
24
rozpoczynającą się o godzinie 8. Istotną kwestią, zdaniem ankietowanych, jest troska
o sytuację rodzinną uczniów. Chodzi głównie o zdolność rodzin do zaspokajania
potrzeb poszczególnych jej członków oraz do wypełniania przez nie ról społecznych.
Uwzględniając potrzeby dzieci, które powinna zaspokoić rodzina, ankietowani
wymieniali przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa i akceptacji oraz miłości.
Dzieciom należy zapewnić pomoc w codziennych sytuacjach życiowych, a przede
wszystkim wysłuchiwać i rozmawiać z nimi, co sprzyja poszukiwaniu rozwiązań.
W gminie Goworowo dostrzegalna jest deprywacja potrzeb dzieci i młodzieży
pochodzących z rodzin borykających się z uzależnieniem.
Formy pomocy proponowane uczniom i ich rodzicom, w związku z problemem
przemocy domowej
Uczniowie z rodzin, w których dochodzi do przemocy domowej, mogą
korzystać w szkołach ze wsparcia wychowawcy, innych nauczycieli i dyrekcji.
Najczęściej udzielane jest wsparcie psychologiczno-pedagogiczne, oferowana jest
pomoc w odrabianiu lekcji oraz udział w zajęciach pozalekcyjnych. Z rodzicami takich
uczniów odbywają się rozmowy z udziałem wychowawcy lub pedagoga, podczas
których proponuje się konsultacje ze specjalistami i przekazuje informacje
o miejscach świadczących pomoc w związku z problemem przemocy w rodzinie.
Nauczyciele
uczestniczą
także
w
zebraniach
roboczych
Zespołu
Interdyscyplinarnego, które mają na celu wypracowanie wspólnych działań
specjalistów pracujących z rodziną.
5.4. SYTUACJA RODZINY I DZIECKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM
Analiza sytuacji rodziny i dziecka w środowisku lokalnym została dokonana na
podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród osób mających wpływ na
kształt lokalnej polityki społecznej oraz losowo wybranych mieszkańców gminy.
Do analizy przedłożono w sumie 29 wypełnionych anonimowo ankiet,
w których badani odnieśli się do wybranych zagadnień dotyczących sytuacji
społecznej w gminie. Wśród ankietowanych dominowały kobiety (58,6%). Ponad
połowa
ankietowanych
zamieszkuje
w
gminie
Goworowo
od
urodzenia
(55,2% badanych). Natomiast wiekowo przeważała grupa osób pomiędzy 46 a 55
25
rokiem życia, która stanowiła 48,3% respondentów (48,3% grupa 46-55 lat; 27,6%
grupa 56-65 lat; 10,3% grupa 36-45 lat; 6,9% grupa 26-35 lat; 3,4% grupa osoby
powyżej 65 lat; 3,4% brak deklaracji wiekowej).
W pierwszej kolejności poproszono przedstawicieli środowiska lokalnego
o wskazanie problemów, które najczęściej dotykają rodziny mieszkające w gminie
Goworowo. Rozkład odpowiedzi ilustruje poniższy wykres.
Wykres 1. Problemy i niekorzystne zjawiska najbardziej uwidaczniające się w gminie
Goworowo
ubóstwo
5,5% 3,6%
32,7%
bezrobocie
10,9%
alkoholizm
rozpad rodzin
12,7%
10,9%
16,4%
7,3%
przemoc w rodzinie
bezradność opiekuńczowychowawcza
inne
zanik więzi społecznych
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Do problemów, które najczęściej dotykają rodzin w gminie Goworowo,
respondenci zaliczyli alkoholizm (32,7%) oraz bezrobocie (po 16,4%). Po 11%
badanych zwróciło uwagę na bezradność opiekuńczo-wychowawczą rodzin i zanik
więzi społecznych. Z kolei 7,3% ankietowanych wskazało na ubóstwo. Problemy
i zjawiska rzadziej wskazywane zostały na wykresie zebrane w kategorie „inne”
(narkomania, zaniedbywanie dzieci, nieumiejętność prowadzenia gospodarstwa
domowego,
dewastacja
środowiska
naturalnego,
niezaspokojenie
potrzeb
mieszkaniowych, potrzeb w zakresie ochrony zdrowia, kultury i edukacji).
W następnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów,
w których oferta pomocy świadczonej rodzinom dotkniętym problemami społecznymi
w gminie jest najbardziej niezadowalająca. Rozkład uzyskanych odpowiedzi ilustruje
kolejny wykres.
26
Wykres 2. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej rodzinom dotkniętym
problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca
13,0%
7,4%
16,7%
5,6%
5,6%
7,4%
22,2%
7,4%
przeciwdziałanie ubóstwu
14,8%
przeciwdziałanie alkoholizmowi
ograniczenie bezrobocia
zapewnienie opieki w żłobkach
zapewnienie opieki przedszkolnej
zapewnienie odpowiedniego poziomu edukacji dzieci i młodzieży
wspieranie uczenia się przez całe życie
wspieranie osób starszych
inne
Odpowiedzi respondentów na powyższe pytanie są sprzężone z pytaniem
wcześniejszym, o najbardziej uwidaczniające się problemy. Na pierwszym miejscu
wskazywano na niski poziom satysfakcji mieszkańców z działań w zakresie
przeciwdziałania alkoholizmowi, a na drugim miejscu, z działań w zakresie
ograniczania bezrobocia (16,7%). Wysoki odsetek (13,0%) badanych wskazał na
niewystarczającą ofertę opieki dla dzieci w żłobkach. Najrzadziej respondenci
wyrażali niezadowolenie w obszarach takich, jak: przeciwdziałanie przemocy
w rodzinie i zapewnienie ochrony ofiarom przemocy oraz w zakresie ochrony zdrowia
(po 1 wskazaniu).
Respondentów zapytano również o czynniki, które najbardziej ograniczają
prawidłowe funkcjonowanie rodzin w gminie. Najczęściej pojawiały się odpowiedzi
związane
z
brakiem
zatrudnienia
i
dochodów
w
rodzinach,
które
wiążą
się z koniecznością podejmowania pracy poza miejscem zamieszkania, często na
emigracji; niskimi zarobkami i koniecznością podejmowania dodatkowej pracy;
brakiem perspektyw dla młodych osób chcących założyć rodzinę w obecnym miejscu
zamieszkania.
27
Wśród pozostałych odpowiedzi wymieniano: brak czasu rodziców dla dzieci,
błędy wychowawcze, alkoholizm rodzica, zanik więzi społecznych i tradycyjnego
modelu rodziny, niewłaściwe zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży.
Ankietowani w celu zaspokojenia potrzeb rodzin z terenu gminy Goworowo
postulują
podjęcie
działań
zmierzających
do
zwiększenia
liczby
miejsc
w przedszkolu, budowy żłobka, utworzenia dziennego domu pobytu dla seniorów,
zapewnienia mieszkańcom miejsc pracy, skrupulatniejszego diagnozowania potrzeb
rodzin
i
weryfikowania
wykorzystania
udzielanego
wsparcia.
Wskazywano
w odpowiedziach także na potrzebę częstszego udzielania wsparcia w miejscu
zamieszkania (rozszerzona praca socjalna z rodzinami, udzielanie wsparcia
finansowego i poradnictwa), zatrudnienia większej liczby specjalistów pracujących w
środowisku
(pracownicy
socjalni,
asystenci
rodziny,
asystenci
osoby
niepełnosprawnej, asystenci osoby starszej, opiekunowie środowiskowi, pielęgniarki
środowiskowe),
zapewnienia
mieszkańcom
gminy
możliwości
skorzystania
w okresach kryzysowych z mieszkania chronionego (młodzieży po opuszczeniu
ośrodków opiekuńczo-wychowawczych, osobom doznającym przemocy w rodzinie,
osobom starszym pozostawionym bez opieki oczekującym na umieszczenie
w instytucji całodobowej).
Czynniki, które ograniczają prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży w gminie
Goworowo
W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie czynników, które
ograniczają możliwości prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży w gminie.
W odpowiedziach ankietowani wymieniali zarówno czynniki bezpośrednio związane
z funkcjonowaniem rodziny, tj.: alkoholizm, przemoc, niski poziom opieki nad
dziećmi, brak czasu rodziców dla dzieci, bezradność opiekuńczo-wychowawcza, jak
i czynniki rynkowe (dostęp do alkoholu i papierosów, dostęp do przedszkoli
i żłobków, dostęp do opieki stomatologicznej i lekarskiej, zapewnienie dostępu do
edukacji – niezadowalająca organizacja dowozów uczniów do szkół) oraz czynniki
kulturalno-rekreacyjne (zbyt mało w gminie miejsc przystosowanych do spędzania
czasu wolnego i rozwijania zainteresowań, niewystarczająca oferta zajęć z zakresu
organizacji czasu wolnego, brak dostępu w okolicznych miejscowościach do miejsc
przystosowanych do uprawiania sportu, brak lub niedobór placów zabaw w wioskach,
zbyt mało atrakcyjna oferta GOKSiR w zakresie działań kulturalnych).
28
Najważniejsze problemy dostrzegane w środowisku dzieci i młodzieży w gminie
Kolejne pytania, miały na celu identyfikację problemów występujących
w środowisku dzieci i młodzieży w gminie Goworowo. Za najważniejsze z nich
ankietowani uznali występowanie zjawisk negatywnych, takich jak: uzależnienia, brak
szacunku do drugiego człowieka, brak autorytetów i uleganie negatywnej presji
rówieśniczej. Do istotnych problemów badani zaliczyli również zaniedbanie ze strony
rodziców, przejawiające się w nieodpowiedniej opiece i trosce, poświęcanie dzieciom
zbyt małej ilości czasu i uwagi oraz bezradność opiekuńczo-wychowawczą, a także
występujące w niektórych rodzinach nieporozumienia między rodzicami i dziećmi.
Za równie ważny problem respondenci uznali nieodpowiednie do potrzeb
możliwości konstruktywnego spędzania czasu wolnego, co niejednokrotnie przekłada
się na demoralizację młodzieży. Innymi problemami są ograniczone perspektywy
rozwoju w środowisku lokalnym, eurosieroctwo, nieprzystosowanie młodzieży oraz
występujące nierówności społeczne.
Odpowiadając na kolejne pytania ankiety, przedstawiciele środowiska
lokalnego wyrażali opinie dotyczące zaspokojenia potrzeb w określonych sferach
życia społecznego, jakości oferowanych w gminie usług oraz wskazywali na
ewentualne braki lub obszary wymagające podjęcia działań w celu stworzenia
lepszych
warunków
rozwoju
osób
w
wieku
przedprodukcyjnym.
Poniżej
zamieszczono wykresy obrazujące poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców w
zakresie opieki nad dziećmi w żłobkach i przedszkolach.
Wykres 3. Czy oferta opieki w żłobkach
w gminie zaspokaja potrzeby
mieszkańców?
Wykres 4. Czy oferta opieki
przedszkolnej zaspokaja potrzeby
mieszkańców gminy?
34,5
%
38,0%
6,9%
51,7%
tak
nie
3,4%
nie wiem
34,5
%
tak
brak odpowiedzi
nie
27,6
%
3,4%
nie wiem
brak odpowiedzi
29
Ponad połowa ankietowanych wskazała, iż obecna oferta opieki oferowana dla
dzieci w żłobkach jest niewystarczająca. Aż 38,0% badanych nie wie, jaka jest ta
oferta. Kolejne 6,9% respondentów nie udzieliło w ogóle odpowiedzi na to pytanie,
a zaledwie 3,4% ankietowanych odpowiedziało, iż oferta opieki dla dzieci do lat
trzech zaspokaja potrzeby mieszkańców gminy. Powyższe dane wskazują na
deprywację potrzeb mieszkańców w zakresie zapewnienia opieki nad małymi dziećmi
(w wieku 1-3 lat). Ta sytuacja w znacznym stopniu przyczynia się do rezygnacji
kobiet z powrotu do pracy i uwidacznia się w statystykach osób nieaktywnych
zawodowo i bezrobotnych.
Zdania respondentów w zakresie zapewnienia dzieciom opieki przedszkolnej
są podzielone. Taki sam odsetek badanych (34,5%) uważa, że obecna oferta w tym
zakresie zaspokaja i nie zaspokaja potrzeb mieszkańców gminy Goworowo. Ponadto
27,6% ankietowanych nie orientuje się w zakresie usług opieki dla dzieci w wieku
przedszkolnym, a kolejne 3,4% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.
Odpowiadając na następne pytanie, przedstawiciele środowiska lokalnego
wyrazili opinie odnośnie jakości oferty edukacyjnej w gminie, co zostało zobrazowane
poniższym wykresem.
Wykres 5. Jaka jest jakość oferty edukacyjnej szkół w gminie?
dobra
55,2%
dostateczna
niedostateczna
3,4%
27,6%
brak odpowiedzi
13,8%
Dane z badania ankietowego przeprowadzonego w środowisku lokalnym.
Jakość oferty edukacyjnej została oceniona przez zdecydowaną większość
ankietowanych pozytywnie (łącznie 82,8%). Warto zauważyć, że dominowały
wskazania na ocenę dobrą (55,2%). Odsetek około 14% respondentów wybrał ocenę
niedostateczną, a około 3% badanych nie udzieliło odpowiedzi na powyższe pytanie.
Około 62% ankietowanych oceniło jakość gminnej oferty w zakresie sportu
i rekreacji
na
poziomie
dostatecznym.
Ocenę
dobrą
wskazało
17,2%,
a niedostateczną 6,9% badanych. Około 14% badanych nie było w stanie dokonać
oceny tej oferty.
30
Bardzo podobnie została oceniona oferta kulturalna gminy, bowiem aż 64,3%
respondentów uznało, iż jest ona na poziomie dostatecznym, a około 7% badanych
nie było w stanie dokonać oceny. Po 14,3% ankietowanych wskazało na ocenę
dobrą i niedostateczną, co oznacza, iż ofertę kulturalną, w porównaniu do oferty
sportowej (6,9%) ankietowani częściej oceniali, jako nieatrakcyjną. Rozkład
uzyskanych odpowiedzi prezentują poniższe wykresy.
Wykres 6. Jaka jest oferta gminy w zakresie
sportu i rekreacji?
62,1%
Wykres 7. Jaka jest atrakcyjność i jakość
oferty kulturalnej w gminie?
64,3
%
17,2%
13,8%
14,3
%
6,9%
7,1%
14,3
%
dobra
dostateczna
dobra
dostateczna
niedostateczna
brak wskazania
niedostateczna
nie wiem
Respondenci po dokonaniu oceny jakości oferowanych usług w zakresie
opieki nad dziećmi, edukacji, oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej mieli
możliwość wymienienia placówek, zajęć, kół, klubów, usług, których ich zdaniem
najbardziej brakuje w gminie Goworowo.
W obszarze oświaty najczęściej wymieniano: brak żłobka, małą liczbę miejsc
w przedszkolu, nieatrakcyjną ofertę zajęć dodatkowych w szkołach, brak świetlicy
socjoterapeutycznej lub klubu tego rodzaju, brak możliwości edukacji artystycznej
w zakresie muzyki, plastyki i tańca.
Ankietowani wskazywali również placówki kulturalne, których w gminie
brakuje, bądź do których dostęp jest utrudniony. Wskazano na małą liczbę placówek
rozrywkowych, brak sali widowiskowej oraz sceny w wymagającej remontu remizie
OSP. Scena ta umożliwiłaby organizację występów zespołów muzycznych, koła
gospodyń wiejskich i grupy teatralnej.
Ponadto respondenci uznali, iż GOKSiR powinien organizować wyjazdy do
kina, teatru i innych placówek kultury na terenie kraju. Postulowano także
31
rozszerzenie
działalności
edukacyjno-wychowawczej
GOKSiR
poprzez
organizowanie nauki języków obcych, nauki gry na instrumencie, inicjowania
powstawania grup zainteresowań skupiających miłośników danej dziedziny.
W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej ankietowani dostrzegali
przede wszystkim brak hali sportowej lub sportowo-widowiskowej przy Szkole
Podstawowej w Kuninie. Zdaniem respondentów Gminny Ośrodek Kultury Sportu
i Rekreacji powinien zatrudniać więcej trenerów, którzy świadczyliby usługi
nieodpłatnie na istniejących boiskach, zwłaszcza na boisku wielofunkcyjnym
w Goworowie. Mieszkańcy gminy wskazują na niską dostępność do siłowni
zewnętrznych, potrzebę rozbudowy istniejących ścieżek rowerowych oraz brak
reprezentacyjnego stadionu sportowego. W zakresie usług pojawiły się propozycje
organizowania spływów kajakowych na rzece Orz do Czerwina, organizowanie
wycieczek
rowerowych,
zapewnienie
dzieciom
w
szkołach
podstawowych
i gimnazjach bezpłatnej nauki pływania.
W kolejnym pytaniu poproszono ankietowanych o opinię na temat wsparcia
i rehabilitacji dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi oraz prowadzonych w gminie
działań wychowawczych, profilaktycznych i edukacyjnych, których adresatami są
rodziny i dzieci. Rozkład odpowiedzi ilustrują poniższe wykresy.
Wykres 8. Czy gmina zapewnia wsparcie
rodzinom z dziećmi niepełnosprawnymi?
51,7%
Wykres 9. Ocena realizowanych
w gminie działań edukacyjnych,
wychowawczych i profilaktycznych
51,8
%
34,5
%
3,4%
34,5%
3,4%
6,9%
10,3
%
3,4%
tak
raczej nie
brak odpowiedzi
raczej tak
nie
dobrze
dostatecznie
niedostatecznie
nie wiem
Zdaniem 86,2% respondentów gmina Goworowo zapewnia wsparcie rodzinom
z dziećmi niepełnosprawnymi (odpowiedzi „tak” i „raczej tak”). Przeciwnego zdania
jest 10,3% badanych (odpowiedzi „nie” i „raczej nie”). Natomiast 3,4% ankietowanych
32
nie udzieliło odpowiedzi na pytanie, co może świadczyć o tym, iż nie mają wiedzy
o sytuacji rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi i usługach im oferowanych.
Wśród działań, jakie należałoby podjąć w celu poprawy warunków rozwoju
i społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych wyliczano:

zwiększenie wysokości dofinansowań do turnusów rehabilitacyjnych dla osób
niepełnosprawnych,

zwiększenie dostępności opieki medycznej dla osób niepełnosprawnych,
w tym usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych,

zapewnienie
profesjonalnego
wsparcia
rodzin
poprzez
umożliwienie
korzystania z terapii, różnych form rehabilitacji oraz zapewnienia opieki
dziennej dzieciom niepełnosprawnym,

eliminowanie barier architektonicznych,

integracja zawodowa osób niepełnosprawnych (zachęcanie pracodawców do
zatrudniania osób z niepełnosprawnością, pomoc w dostosowaniu stanowiska
pracy)

zwiększenie atrakcyjności dowozu dzieci niepełnosprawnych do szkoły
w Ostrołęce,

utworzenie
na
terenie
gminy
domu
pomocy
społecznej
dla
osób
niepełnosprawnych.
Ocenie respondentów poddano także usługi w zakresie profilaktyki i ochrony
zdrowia realizowane w gminie. Usługi te zostały ocenione jako dobre przez 10,3%
badanych, jako dostateczne przez 55,2% badanych, jako niedostateczne przez
13,8% badanych. Pozostała część ankietowanych udzieliła odpowiedzi „nie wiem”
(17,2%) lub w ogóle nie wskazała odpowiedzi (3,4%).
W celu lepszego zaspokojenia potrzeb mieszkańców gminy Goworowo
ankietowani uznali, iż należy zatrudnić specjalistów, tj.: pediatrę, kardiologa,
ginekologa, neurologa oraz zwiększyć dostęp do refundowanych usług medycznych
(rehabilitacji, badań profilaktycznych). Pojawiły się również głosy świadczące
o potrzebie wprowadzenia dyżuru całodobowego w przychodni lub utworzenia
w Goworowie Stacji Pogotowia Ratunkowego.
Kolejnym obszarem poddanym ocenie przez respondentów była działalność
wychowawczo-profilaktyczna adresowana do dzieci i rodzin. Ponad połowa (51,8%)
respondentów uznała, iż realizowanie w gminie działania profilaktyczno-edukacyjne
zasługują na ocenę dostateczną. Natomiast 34,5% badanych dobrze ocenia
33
podejmowane w tym obszarze działania. Około 10% badanych wskazało, iż są one
niedostateczne, a kolejne 3% respondentów nie udzieliło odpowiedzi na pytanie
dotyczące działań profilaktycznych.
Respondenci wyrażali również swoje opinie na temat organizacji czasu
wolnego dzieci i młodzieży w gminie. Rozkład odpowiedzi ilustruje kolejny wykres.
Wykres 10. Jaka jest organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży w gminie?
51,7%
dobra
dostateczna
27,7%
3,4%
17,2%
niedostateczna
nie wiem
Największa grupa respondentów (51,7%) oceniła organizację czasu wolnego
dzieci i młodzieży na poziomie dostatecznym. Ocenę dobrą wskazało 17,2%
badanych, natomiast ocenę niedostateczną, aż 27,7%. Około 3% ankietowanych nie
orientuje się w działaniach podejmowanych w tym obszarze na terenie gminy
Goworowo (odpowiedzi „nie wiem”).
Wszyscy ankietowani pozytywnie ocenili bezpieczeństwo rodzin i dzieci
w gminie Goworowo, przy czym 41,4% wskazało, iż zdecydowanie czuje się
bezpiecznie, a 58,6% wskazało odpowiedź „raczej bezpiecznie”.
Co zrobić, by poprawić sytuację rodzin, dzieci i młodzieży w gminie?
W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające badanym wskazać
działania, jakie należałoby podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji rodzin oraz
dzieci i młodzieży. Odpowiadając na nie badani zwracali uwagę przede wszystkim na
konieczność prowadzenia spotkań edukacyjnych dla rodzin z dziećmi dotyczących
funkcjonowania rodziny (uzależnień, przemocy). Wspomniano również o potrzebie
zapewnienia mieszkańcom gminy dostępu do mieszkań chronionych
Zdaniem badanych w rodzinach doświadczających skutków bezrobocia należy
prowadzić pracę z rodziną opartą o warunkowanie udzielenia pomocy finansowej od
działań podejmowanych przez osoby bezrobotne. Ankietowani wskazują, iż pierwszą
formą pomocy dla rodzin ubogich dotkniętych jednocześnie bezrobociem, powinna
być wszelka pomoc nakierowana na uzyskanie zatrudnienia (motywowanie do
34
podjęcia kursów, szkoleń, przekwalifikowania, do poszukiwania ofert pracy, składania
dokumentów rekrutacyjnych). Ankietowani podkreślali także konieczność tworzenia
nowych miejsc pracy.
Respondenci podnosili także kwestię zwiększenia usług oferowanych
mieszkańcom gminy Goworowo w programie „Karta Dużej Rodziny”.
W celu utrzymania poziomu bezpieczeństwa należy, zdaniem respondentów,
kontynuować patrole policyjne (w okolicy marketu „Stokrotka” i boiska parafialnego,
przy szkołach, w okolicach runku), prowadzić kontrole trzeźwości kierowców,
monitorować spożywanie alkoholu w miejscach publicznych (zwłaszcza przed
sklepami), monitorować aktualność znaków drogowych (ograniczeń prędkości
i tonażu). Nieodłącznym elementem prewencji powinna być edukacja w zakresie
kultury jazdy, możliwości zabezpieczenia się przed oszustwami i kradzieżami oraz
edukacja dotycząca uzależnień i obowiązującego prawa.
Zdaniem respondentów niezbędne jest monitorowanie sytuacji w rodzinach
dysfunkcyjnych
zapewnienie
oraz
im
szerszego
dostępu
do
wsparcia
specjalistycznego (pedagog, psycholog, terapeuta). Szczególną uwagę należy
zwrócić na potrzeby dzieci i młodzieży, gdyż nie są one jeszcze w stanie
samodzielnie zadbać o swój byt, a pozostawienie ich samych sobie prowadzi do
wielu negatywnych skutków społecznych.
Wśród działań, jakie należy podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji dzieci
i młodzieży, wymieniano:

utworzenie świetlicy środowiskowej i klubu socjoterapeutycznego,

utworzenie placów zabaw na wsiach,

wspieranie rodzin niepełnych, w tym poprzez dofinansowywanie wypoczynku
letniego i zimowego dzieci,

utworzenie większej liczby miejsc w przedszkolu oraz tworzenie klubów dla
dzieci,

rozszerzenie działalności Gminnego Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji
(o wyjazdy edukacyjne np.: do kina, czy teatru; wyjazdy krajoznawcze;
o zajęcia uspołeczniające dot. szacunku, akceptacji, tolerancji i współpracy;
o atrakcyjne formy zajęć sportowych, np.: o wyjazdy na basen kryty w zimie;
o zajęcia
dla
rodziców
np.:
edukacyjno-uświadamiające
o
ich
roli
i odpowiedzialności rodzicielskiej; o zajęcia resocjalizacyjne dla rodziców
starających się powrócić do aktywności zawodowej; oraz rozszerzenie
35
działalności GOKSiR poprzez częstsze wykorzystywanie istniejących w gminie
obiektów rekreacyjno-sportowych z uwzględnieniem godzin wolnego wstępu
dla ogółu mieszkańców),

wspomaganie organizacji pracujących z rodziną i na jej rzecz (stowarzyszenia,
kluby, ośrodki rehabilitacyjne i terapeutyczne).
Instytucje i organizacje, które mogą w przyczynić się do zminimalizowania
problemów rodzin i dzieci
W
kolejnym pytaniu poproszono ankietowanych o podanie instytucji
i organizacji działających w gminie bądź obejmujących zasięgiem działania jej
mieszkańców, które mogą w największym stopniu przyczynić się do niwelowania
problemów rodzin i dzieci. Wśród nich badani najczęściej wskazywali: Urząd Gminy,
placówki oświatowe, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Policję, Gminny Ośrodek
Kultury Sportu i Rekreacji, Kościół, organizacje pozarządowe, Gminną Komisję
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz świetlice wiejskie.
5.5. POMOC SPOŁECZNA RODZINIE I DZIECKU
Pomoc społeczną rodzinie i dziecku w gminie świadczy Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w Goworowie. Jednostka ta realizuje zadania wynikające m.in.
z takich aktów prawnych, jak: ustawa o pomocy społecznej, ustawa o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa
o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o pomocy państwa
w wychowaniu dzieci.
W dniu 31.12.2015 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Goworowie do
realizacji swoich zadań zatrudniał 4 pracowników socjalnych, 3 pracowników
świadczących usługi opiekuńcze, kierownika i 12 innych pracowników.
Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące kwot wydatkowanych przez
GOPS na pomoc społeczną w gminie w latach 2013-2015.
Tabela 10. Środki finansowe wydatkowane przez GOPS na pomoc mieszkańcom
gminy w latach 2012-2014
wielkość wydatków
ogółem (w zł)
w tym
na świadczenia pomocy
2013 r.
5 239 535,01
814 876,82
36
2014 r.
5 224 407, 12
722 881,16
2015 r.
5 357 379,16
820 640,20
społecznej
w tym
na świadczenia rodzinne
2 700 333,16
2 690 416,13
2 768 268,24
Wysokość
środków
finansowych
wydatkowanych
przez
GOPS
w poszczególnych latach analizowanego okresu była zmienna. Największą kwotę
przeznaczono na ten cel w 2015 r. (5 357 379,16 zł). Z pośród środków
wydatkowanych przez GOPS w Goworowie zdecydowanie w latach 2013-2015
przeważały kwoty na świadczenia rodzinne. Mniej środków przeznaczano natomiast
na świadczenia pomocy społecznej, w tym na przyznawanie świadczeń w formie
posiłku, pomocy materialnej dla uczniów, zasiłków celowych i w naturze, zasiłków
stałych, okresowych oraz usług opiekuńczych.
Warto dodać, iż gmina Goworowo w roku 2015 przeznaczyła 87 858,73 zł na
profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych, 9 600,00 zł na profilaktykę
i rozwiązywanie problemów narkomanii, i 936,82 zł na przeciwdziałanie przemocy
w rodzinie. Poniżej zamieszczono tabelę przedstawiającą dane liczbowe dotyczące
beneficjentów objętych przez GOPS wsparciem z zakresu pomocy społecznej
w latach 2013-2015.
Tabela 11. Beneficjenci systemu pomocy społecznej
liczba osób, którym przyznano decyzją
świadczenie
liczba rodzin
liczba osób w rodzinach
2013 r.
2014 r.
2015 r.
839
837
775
422
1 476
407
1 429
393
1 581
Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie w latach 2013-2015
zmniejszała się, począwszy od 839 w 2013 r., poprzez 837 w 2014r. do 775 w roku
2015. Jednakże liczba osób w rodzinach objętych pomocą GOPS w roku 2015
wzrosła w stosunku do 2014 r. o 152 osoby, a w stosunku do 2013 r. o 105 osób.
Najliczniejszą grupę wśród mieszkańców gminy Goworowo korzystających ze
wsparcia GOPS-u w 2015 roku stanowiły, charakteryzujące się niskim poziomem
dochodów, rodziny dotknięte ubóstwem (259 rodzin) oraz rodziny z problemami
opiekuńczo-wychowawczymi
i
bezradnością
w
prowadzeniu
gospodarstwa
domowego (212 rodzin). Najliczniejszą (428 osób) grupę wiekową odbiorców pomocy
społecznej stanowiły dzieci do 16 r. życia. Rodziny ubogie, które dodatkowo
37
przeżywają trudności w gospodarowaniu niskimi zasobami finansowymi lub trudności
opiekuńczo-wychowawcze, wymagają przede wszystkim pomocy specjalistów, gdyż
udzielenie wsparcia finansowego, o które najczęściej rodziny wnioskują, może
przyczyniać się do utrwalania zjawiska wyuczonej bezradności w rodzinach
korzystających od kilku pokoleń ze wsparcia finansowego państwa. Z wsparcia
specjalisty, jakim jest asystent rodziny, korzystało w 2015 r. 14 rodzin.
Trzecim powodem korzystania ze wsparcia GOPS-u była długotrwała lub
ciężka choroba (181 rodzin), a kolejnym – bezrobocie (156 rodzin). Rodziny
korzystające z pomocy z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby członka rodziny
oczekują zazwyczaj pomocy finansowej oraz usług opiekuńczych. Dopiero czwartym
powodem ubiegania się o pomoc było bezrobocie. W 156 rodzinach korzystających z
tego powodu ze wsparcia było łącznie 505 osób, z czego tylko 61 stanowiły osoby
dorosłe, które nie miały prawa do zasiłku.
Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane na temat liczby rodzin i osób
w rodzinach korzystających z pomocy społecznej oraz przyczyn przyznawania tej
pomocy przez GOPS w Goworowie w latach 2013-2015.
Tabela 12. Wybrane powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 20132015
powód przyznania pomocy
ubóstwo
liczba osób w rodzinach
liczba rodzin
2013 r. 2014 r. 2015 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r.
282
284
259
985
1 037
861
bezdomność
5
7
4
9
13
5
potrzeba ochrony macierzyństwa
75
86
94
430
492
509
bezrobocie
176
177
156
604
622
505
niepełnosprawność
121
124
129
358
381
365
długotrwała lub ciężka choroba
161
190
181
481
595
489
237
283
212
891
1153
791
61
80
63
98
49
65
201
466
213
562
148
369
przemoc w rodzinie
1
4
4
2
12
16
alkoholizm
35
31
23
104
113
70
trudności w przystosowaniu do
życia po opuszczeniu zakładu
karnego
2
0
2
4
0
5
zdarzenie losowe
1
0
0
6
0
0
bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych i
prowadzenia gospodarstwa
domowego
w tym
rodziny niepełne
w tym
rodziny wielodzietne
Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Goworowo.
38
Od 2013 r. obserwowalny jest wzrost liczby rodzin korzystających z pomocy
społecznej z powodu niepełnosprawności (121, 124, 129). Liczba orzeczeń
o niepełnosprawności
wydawanych
w tym
czasie
przez
Powiatowy
Zespół
ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Ostrołęce ulegała wahaniom. W przypadku
orzeczeń dotyczących dzieci, w roku 2013 i 2015 wydano po 16 takich orzeczeń,
a w roku 2014 o połowę mniej (8).
Liczba orzeczeń wydanych dorosłym mieszkańcom gminy Goworowo w tym
okresie była następująca: 82 orzeczenia w 2013 r., 76 orzeczeń w 2014 r., 87
orzeczeń w 2015 roku. Obserwowalna była w tym czasie tendencja zmniejszania się
liczby wydawanych orzeczeń o lekkim stopniu niepełnosprawności (37, 32, 30) oraz
wzrost liczby orzeczeń o stopniu umiarkowanym (18, 26, 37). Liczba orzeczeń
o znacznym stopniu niepełnosprawności wahała się (z 27 w 2013 r. do 18 w roku
2014, a następnie do 20 w 2015 r.).
Powody przyznania pomocy społecznej w gminie mają wpływ na formę
wsparcia udzielanego przez GOPS. Dane dotyczące form wsparcia udzielonego
mieszkańcom gminy w latach 2013-2015 przedstawia kolejna tabela.
Tabela 13. Rodzaje wsparcia udzielanego przez GOPS w Goworowie
liczba osób, którym
przyznano decyzją
liczba osób w
liczba rodzin
formy
administracyjną
rodzinach
pomocy
świadczenie
2013 r. 2014 r. 2015 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r.
pieniężna
286
343
270
276
335
267
874
1 052
797
rzeczowa
643
566
507
339
278
255
1 312 1 189 1 022
praca socjalna
X
X
X
242
314
532
888
1 187 1 138
poradnictwo
specjalistyczn
X
X
X
0
0
0
0
0
0
e
schronienie
0
1
0
0
1
0
0
1
0
usługi
19
19
24
19
19
24
22
27
35
opiekuńcze
specjalistyczn
e usługi
opiekuńcze
13
14
13
13
14
13
31
32
29
dla osób z
zaburzeniami
psychicznymi
wynagrodzeni
e dla opiekuna
z tytułu
2
3
4
2
3
4
X
X
X
sprawowania
opieki
39
przyznane
przez Sąd
sprawienie
pogrzebu
odpłatność za
pobyt w domu
pomocy
społecznej
3
1
4
3
1
4
3
1
6
4
3
5
X
X
X
X
X
X
Najczęściej udzielaną mieszkańcom gminy formą wsparcia w analizowanym
okresie była pomoc rzeczowa, głównie w formie produktów spożywczych lub
dożywiania uczniów w szkołach, w formie ubrań, wyprawek szkolnych, paczek ze
środkami czystości czy opału.
W latach 2013-2014 liczba rodzin korzystających z pomocy finansowej była
większa od liczby rodzin korzystających z usług w postaci pracy socjalnej. Natomiast
w roku 2015 prawie dwa razy więcej rodzin skorzystało z pracy socjalnej
niż z pomocy finansowej. Praca socjalna polegała m.in. na udzielaniu informacji,
wskazówek i pomocy przy rozwiązywaniu trudnych spraw życiowych oraz współpracy
z innymi podmiotami pomocy społecznej. Niektóre rodziny, korzystając z pracy
socjalnej GOPS, współpracowały w oparciu o kontrakt socjalny (42 kontrakty
w 2013 r., 65 kontrakty w 2014 r., 33 kontrakty w 2015 r.).
Wśród form pomocy świadczonej przez Ośrodek znalazły się również usługi
opiekuńcze i ponoszenie częściowej odpłatności za pobyt w domu pomocy
społecznej osób wcześniej zamieszkujących w gminie Goworowo. W latach 20132015 GOPS pokrywał koszt pobytu w DPS-ie odpowiednio dla: 4, 3 i 5 osób. W roku
2013 nie kierowano nikogo z gminy do domu pomocy społecznej, w kolejnych dwóch
latach kierowano po 1 osobie.
GOPS
wypłacał
w
analizowanym
okresie
wynagrodzenie
opiekunom
przyznane na podstawie wyroków Sądu. Liczba opiekunów, którzy uzyskali takie
wynagrodzenie, rosła: z 2 w 2013 r. do 4 w 2015 roku.
Pomoc osobom dotkniętym problemami uzależnień i przemocy w rodzinie
świadczy Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespół
Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz działający przy
Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej Punkt Konsultacyjny. W kolejnych latach
GKRPA w Goworowie skierowała na terapię odpowiednio: 13, 12, 14 sprawców
przemocy w rodzinie. W latach 2013-2014 przeprowadzono po 29 rozmów
40
interwencyjno-motywujących z osobami uzależnionymi, a w 2015 przeprowadzono
22 takie rozmowy. GKRPA występowała również do Sądu z wnioskami o podjęcie
leczenia odwykowego (dla 13 osób w 2013 r., dla 10 osób w 2014 r., dla 14 osób
w 2015 r.).
Bardzo istotnym wsparciem dla rodzin, realizowanym w ramach zadań GOPS,
jest przyznawanie świadczeń rodzinnych. Poniższa tabela prezentuje szczegółowe
dane o liczbie i wartości świadczeń rodzinnych przyznanych w latach 2013-2015.
Tabela 14. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2013-2015
wielkość wydatków na świadczenia rodzinne
(w zł)
liczba przyznanych świadczeń
liczba osób, którym decyzją przyznano
świadczenia
2013 r.
2 462 319,
90
20 586
2014 r.
2 481 298,
73
19 196
2015 r.
2 501 571,
90
18 575
602
586
552
rodzaj świadczenia
liczba przyznanych świadczeń
zasiłek rodzinny
11 984
11 163
10 724
57
47
38
167
110
139
421
329
326
445
417
401
752
713
675
1 884
1 784
1 831
2 607
2 388
2 261
1 814
1 874
1815
świadczenie pielęgnacyjne
373
299
303
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się
dziecka
82
72
62
dodatek do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka
dodatek do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem
w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
dodatek do zasiłku z tytułu samotnego
wychowywania dziecka
dodatek do zasiłku z tytułu kształcenia i rehabilitacji
dziecka niepełnosprawnego
dodatek do zasiłku z tytułu rozpoczęcia roku
szkolnego
dodatek do zasiłku z tytułu podjęcia przez dziecko
nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
dodatek do zasiłku z tytułu wychowywania dziecka
w rodzinie wielodzietnej
zasiłek pielęgnacyjny
W latach 2013-2015 wielkość wydatków przeznaczonych przez GOPS na
realizację świadczeń rodzinnych zwiększała się z roku na rok. Spadała natomiast
liczba przyznanych świadczeń (z 20 586 w 2013 r. do 18 575 w 2015 r.) oraz liczba
osób, którym przyznano decyzją świadczenie (z 602 w 2013 r. do 552 w 2015 r.).
Najczęściej GOPS wypłacał zasiłek rodzinny, który służy częściowemu
pokryciu wydatków na utrzymanie dziecka. Istotne formy wsparcia stanowiły również:
41
dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej, dodatek z tytułu
podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania, zasiłek pielęgnacyjny
oraz dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego.
Kolejną formą wparcia udzielaną mieszkańcom gminy w latach 2013-2015
przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej są świadczenia alimentacyjne. Ta pomoc
finansowa, świadczona zgodnie z ustawą o pomocy osobom uprawnionym do
alimentów, była przyznawana dziecku wychowywanemu w rodzinie niepełnej,
w przypadku bezskuteczności egzekucji zasądzonych świadczeń alimentacyjnych
oraz dzieciom wychowywanym przez osoby pozostające w związkach małżeńskich,
przeprowadzających separację lub rozwód. Dane szczegółowe w tym zakresie
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 15. Świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2013-2015
2013 r.
2014 r.
2015 r.
liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenie
alimentacyjne
32
38
37
liczba przyznanych świadczeń alimentacyjnych
836
867
876
wielkość wydatków na świadczenia alimentacyjne (w
310 709,00 324 350,00 343 201,00
zł)
Liczba mieszkańców gminy, którym w latach 2014-2015 Ośrodek przyznał
świadczenie alimentacyjne była zbliżona (38 w 2014 r., 37 w 2015 r.), natomiast
w 2013 r. była nieco niższa (32). Z kolei liczba wypłaconych świadczeń rosła (z 836
w 2013 r., poprzez 867 w 2014 r., do 876 w 2015 r.), podobnie jak wartość wydatków
na ten cel.
W uzupełnieniu powyższych danych należy odnotować, że Powiatowe
Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce, jako jednostka powiatowa, obejmuje
zasięgiem działania również mieszkańców gminy Goworowo. Wybrane dane
dotyczące działalności PCPR-u w odniesieniu do pieczy zastępczej w latach 20132015 przedstawia poniższa tabela.
Tabela 16. Działalność PCPR-u w odniesieniu do pieczy zastępczej w latach 2013-2015
2013 r.
2014 r.
2015 r.
liczba dzieci z gminy zgłoszonych do adopcji
0
0
2
liczba dzieci z gminy adoptowanych
0
0
1
liczba dzieci z gminy umieszczonych w rodzinach zastępczych
0
1
2
liczba dzieci z gminy umieszczonych
0
0
0
42
w
placówkach
liczba dzieci z gminy przebywających w rodzinach zastępczych
9
10
12
liczba dzieci z gminy przebywających
4
4
3
liczba rodzin zastępczych, które objęły opieką dzieci z gminy
4
5
5
liczba usamodzielnionych dzieci z gminy
3
0
1
w
placówkach
Dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce.
W roku 2015 do adopcji zgłoszono 2 dzieci z gminy, a 1 adoptowano. W latach
2013-2015 w rodzinach zastępczych umieszczono łącznie 3 dzieci, w tym czasie
w rodzinach zastępczych przebywało odpowiednio: 9, 10 i 12 dzieci. W 2013 roku
4 rodziny zastępcze obejmowały opieką dzieci z gminy Goworowo, w latach 20142015 ich liczba zwiększyła się do 5.
W analizowanym okresie nie umieszczono w placówkach opiekuńczowychowawczych żadnego dziecka z gminy Goworowo. W latach 2013-2014
przebywało w nich 4 dzieci, a w 2015 roku 3. W analizowanym okresie
usamodzielniono łącznie 4 wychowanków.
Poza omówionymi wyżej instytucjami i formami wsparcia, mieszkańcy gminy
mają możliwość skorzystania z usług Środowiskowego Domu Samopomocy
w Czarnowie, który zapewnia łącznie 25 miejsc dla osób niepełnosprawnych. ŚDS
oferuje treningi funkcjonowania w życiu codziennym, treningi kulinarne, treningi
budżetowe, treningi umiejętności interpersonalnych, trening umiejętności spędzania
czasu wolnego, terapie zajęciową, rehabilitację ruchową, wsparcie psychologiczne,
pomoc socjalną przy załatwianiu spraw urzędowych.
Ponadto starsi mieszkańcy gromadzą się w działających na terenie gminy
dwóch klubach seniora: „Klubie Seniora w Goworowie – Jesienne Kwiaty” oraz
„Klubie Seniora w Kuninie – Rozmaryn”, które łącznie skupiają około 100 osób.
Mieszkańcy gminy korzystali także w minionych latach ze wsparcia instytucji
usytuowanych poza gminą Goworowo, tj.:

Polski Komitet Pomocy Społecznej, ul. Przemysłowa 1 w Ostrołęce (klienci
GOPS; odbiór żywności),

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, ul. Kościuszki 21 w Ostrołęce (klienci GOPS;
kolonie, paczki świąteczne, jabłka),

Ochotniczy Hufiec Pracy, ul. Zawadzkiego 1a w Ostrołęce (doradztwo
zawodowe, szkolenia i kursy dokształcające dla młodzieży),
43

Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, filia w Ostrołęce, ul. Poznańska 17
(klienci GOPS; spotkania dla osób bezrobotnych dot. realizowanych form
wsparcia).
5.6. DZIECKO I RODZINA WSPIERANI PRZEZ PORADNIĘ
PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNĄ
Dzieci i rodziny z gminy Goworowo objęte są także wsparciem ze strony
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Czerwinie, która obejmuje zasięgiem
swojego działania szkoły z gminy Goworowo. W roku szkolnym 2015/2016 pomocą
objęto 285 osób. Poradnia udziela pomocy dzieciom, uczniom i ich rodzicom
(opiekunom prawnym) oraz nauczycielom przedszkoli, szkół i placówek mających
siedzibę
na
terenie
działania
poradni,
a
także
dzieciom
i młodzieży
nie
uczęszczającym do szkoły, przedszkola oraz ich rodzicom (opiekunom prawnym),
zamieszkałym na terenie działania Poradni. Pracownicy poradni realizują zadania
również poza siedzibą poradni, w środowisku dzieci i młodzieży, w tym w środowisku
rodzinnym.
Celem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Czerwinie jest m.in.
udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym
pomocy logopedycznej, a także pomoc uczniom w wyborze kierunku kształcenia
i zawodu. Jednym z zadań PPP w Czerwinie jest diagnozowanie poziomu rozwoju,
potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci
i młodzieży. W roku szkolnym 2015/2016 przeprowadzono łącznie 217 takich
diagnoz.
Poradnia prowadzi terapie dzieci i młodzieży, których w roku szkolnym
2015/2016
dla
uczniów
z
gminy
Goworowo
przeprowadzono
łącznie 49
(psychologicznych, pedagogicznych, logopedycznych, rehabilitacyjnych).
Poradnia wydaje orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub
o potrzebie nauczania indywidualnego oraz opinie psychologiczno-pedagogiczne.
W roku szkolnym 2015/2016 wydano 11 orzeczeń o potrzebie kształcenia
specjalnego dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, 6 orzeczeń o potrzebie
kształcenia indywidualnego oraz 2 opinie o potrzebie wczesnego wspomagania
rozwoju.
44
5.7. PRZESTĘCZOŚĆ ORAZ DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA RZECZ
ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA
W
Goworowie
przy
ul. Szkolnej 10 mieści się
Posterunek Policji.
Funkcjonariusze w przypadku ujawnienia czy ujęcia nieletniego sprawcy czynu
karalnego, bądź podejrzewanego o zachowania świadczące o postępującej
demoralizacji, o zaistniałych zdarzeniach informowali Sąd Rejonowy w Ostrołęce
(Wydział ds. Nieletnich). Ponadto prowadzono na bieżąco współpracę z kuratorami
sądowymi w zakresie osób nieletnich, jak również osób dorosłych objętych dozorami
w związku ze stosowaniem przemocy.
Przedstawiciel Policji z Posterunku Policji w Goworowie uczestniczył
w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,
działającego przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej. Brak jest jest jednak
szczegółowych danych dotyczących liczby przestępstw i wykroczeń dokonanych
w roku 2015 r. na terenie gminy Goworowo.
Kuratorzy z Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. wykonywania orzeczeń
w sprawach rodzinnych i osób nieletnich Sądu Rejonowego w Ostrołęce prowadzą
nadzór
nad
nieletnimi
w 7 sprawach.
Nadzór
nad
wykonywaniem
władzy
rodzicielskiej dotyczy 15 spraw (25 małoletnich dzieci). Kuratorzy prowadzą także
nadzór na osobami, wobec których orzeczono obowiązek poddania się leczeniu
odwykowemu (9 spraw).
Kuratorzy z Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. wykonywania orzeczeń
w sprawach karnych dozorują 6 osób skazanych za znęcanie się nad najbliższą
rodziną i 1 osobę skazaną na mocy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
5.8. ANALIZA SWOT
Analiza SWOT (jej nazwa to akronim angielskich słów: Strengths – mocne
strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse i Threats – zagrożenia)
jest jedną z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych służących
porządkowaniu informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania
strategicznego. Analiza SWOT pozwala oszacować potencjał, jakim się dysponuje,
oraz
określić
stopień,
w jakim
posiadane
i oczekiwaniom społeczności lokalnej.
45
zasoby
odpowiadają
potrzebom
Przedstawiona
poniżej
analiza
została
przeprowadzona
z
udziałem
przedstawicieli samorządu gminy, a jej przedmiotem stały się następujące obszary:

rodzina, dziecko i młodzież, przemoc w rodzinie,

zdrowie, uzależnienia, bezpieczeństwo publiczne,

kapitał społeczny i ludzki.
RODZINA, DZIECKO I MŁODZIEŻ, PRZEMOC W RODZINIE
słabe strony
mocne strony
















analizowanie potrzeb i problemów rodzin,
dzieci młodzieży
podejmowanie różnorodnych inicjatyw na
rzecz przeciwdziałania
dysfunkcjonalności rodzin
udzielanie wsparcia w formie usług
asystenta rodziny
zapewnianie mieszkańcom gminy
wymagających specjalistycznego
wsparcia możliwości korzystania
z poradnictwa specjalistycznego
analizowanie potrzeb osób samotnie
wychowujących dzieci
występowanie placówek wsparcia
dziennego na terenie gminy, w tym
świetlicy wiejskiej
monitorowanie zapotrzebowania na
opiekę przedszkolną
dobra baza dydaktyczna istniejącego
szkolnictwa
oferowanie uczniom zajęć
pozalekcyjnych przez placówki
oświatowe
działalność instytucji gminnych
oferujących różne możliwości
zagospodarowania czasu wolnego dla
dzieci i młodzieży
propagowanie wśród mieszkańców
gminy idei wolontariatu
szeroko rozwinięty wolontariat w rożnych
grupach wiekowych
kadra przygotowana do pracy
z rodzinami dotkniętymi zjawiskiem
przemocy
gmina przez powołane do tego instytucje
prowadzi poradnictwo specjalistyczne
i podejmuje interwencje w rodzinach
doświadczających przemocy
funkcjonowanie i aktywne działania
Zespołu Interdyscyplinarnego
informowanie osób doświadczających
przemocy o możliwych formach
46






niewystarczająca w stosunku do potrzeb
liczba pracujących asystentów rodziny
brak organizacji pozarządowych na
terenie gminy, które zajmowałby się
problemami rodzin
brak w gminie miejsc zapewniających
schronienie w całodobowych ośrodkach
wsparcia
gmina nie kierowała dotychczas
sprawców przemocy do programów
korekcyjno-edukacyjnych
brak świetlicy socjoterapeutycznej
brak poradni specjalistycznej w obszarze
ochrony zdrowia

















uzyskania wsparcia i procedurach
uwrażliwianie społeczności lokalnej na
zjawisko przemocy domowej
prowadzenie zintensyfikowanej pracy
socjalnej z rodzinami borykającymi się
z wieloma problemami
oferowanie przez lokalne podmioty
różnych możliwości spędzania czasu
wspólnie z rodziną
współpraca międzypokoleniowa
rozwijanie oferty opieki przedszkolnej na
terenie gminy
gmina koordynuje działaniami na rzecz
pracy z rodzinami, dziećmi i młodzieżą
szanse
możliwość utrzymania i rozwoju
istniejącej bazy dydaktycznej szkół dzięki
środkom finansowym gminy
rodziny nie zgłaszają zapotrzebowania
na wsparcie ze strony organizacji
pozarządowych, co może wynikać
z braku takich organizacji na terenie
gminy, działających w obszarze pracy
z rodziną
angażowanie się dzieci i młodzieży
w działania wolontarystyczne
interwencje i poradnictwo oferowane
przez instytucje gminne wpływają na
zmianę zachowania ofiar i sprawców
przemocy
nie zwiększająca się liczba osób
dotkniętych przemocą w rodzinie
wymagających umieszczenia
w ośrodkach wsparcia
nie zaobserwowano wzrostu skali
zjawiska przemocy w rodzinie
możliwość kontynuowania nauki na
poziomie gimnazjalnym
i ponadgimnazjalnym na terenie gminy
dostęp mieszkańców do bazy sportowej
umożliwiającej poprawę kondycji
fizycznej
rozwój intelektualny młodzieży poprzez
uczestnictwo w zajęciach kulturalnych
organizowanych na terenie gminy
objęcie pomocą interdyscyplinarną rodzin
doświadczających przemocy i innych
problemów, w szczególności rodzin
z wieloma problemami
zmniejszenie społecznego przyzwolenia
na agresję i przemoc wśród rodzin
zamieszkujących w gminie Goworowo
zagrożenia












47
nasilanie się problemów rzutujących na
prawidłowe funkcjonowanie rodzin
w gminie Goworowo
wzrastająca liczba rodzin dysfunkcyjnych
wzrastająca liczba rodzin wymagających
wsparcia usługami asystenta rodziny
wzrost liczby rodzin wymagających
wsparcia w postaci poradnictwa
specjalistycznego
wzrastająca liczba osób samotnie
wychowujących dzieci wymagających
wsparcia
wzrost zapotrzebowania na ofertę
placówek wsparcia dziennego dla dzieci
i młodzieży
niewystarczająca w stosunku do potrzeb
oferta opieki przedszkolnej na terenie
gminy
nie zaspokajająca potrzeb uczniów
i rodziców oferta w zakresie zajęć
pozaszkolnych dla uczniów w rożnych
grupach wiekowych
niedostosowana do potrzeb i oczekiwań
dzieci i młodzieży oferta spędzania czasu
wolnego wystosowana przez instytucje
działające na terenie gminy Goworowo
niewystarczająca liczba i fachowość
kadry pracującej z rodzinami
doświadczającymi przemocy wynikająca
z słabego dostępu do szkoleń i
aktualizowania wiedzy niezbędnej w tej
pracy
zwiększająca się liczba osób wobec,
których zachodzi potrzeba podejmowania
szeregu działań różnych specjalistów
i kompleksowej pracy Zespołu
Interdyscyplinarnego
zwiększająca się liczba osób
wymagających podjęcia działań



korekcyjno-edukacyjnych
niewystarczający zakres opieki
medycznej
niska dostępność lekarzy specjalistów
wymagająca kierowania do lekarzy
w sąsiednich gminach
wzrastająca liczba osób uzależnionych
behawioralnie tj. od komputerów,
telefonów
ZDROWIE, UZALEŻNIENIA, BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
słabe strony
mocne strony












częściowe zapewnienie dostępu do
świadczeń z zakresu podstawowej opieki
zdrowotnej (opieka stomatologiczna)
inicjowanie przedsięwzięć propagujących
zdrowy styl życia
podejmowanie działań na rzecz poprawy
stanu środowiska naturalnego
inicjowanie, realizowanie i monitorowanie
gminnych programów profilaktycznych
przez UG, GOPS, GKRPA oraz Zespół
Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie
podejmowanie przez GKRPA, NZOZ
Monar i inne instytucje działające na
lokalnym terenie, działań
terapeutycznych, profilaktycznych
w zakresie zdrowia oraz rehabilitacji
społecznej osób uzależnionych
zapewnianie pomocy psychospołecznej
i prawnej rodzinom, w których
funkcjonuje osoba uzależniona
kierowanie osób uzależnionych na
leczenie odwykowe
diagnozowanie problemu spożywania
alkoholu i zażywania narkotyków przez
nieletnich głównie w szkołach
funkcjonowanie Grupy AA, Punktu
Konsultacyjnego ds. Uzależnień, ZI ,
które udzielają informacji i poradnictwa
w zakresie uzależnień różnego rodzaju
i rozpowszechniają materiały
informacyjne i profilaktyczne
gmina zatrudnia pracowników
przygotowanych do pracy z osobami
uzależnionymi
placówki oświatowe realizują wśród
dzieci i młodzieży oraz wśrod rodziców
działania profilaktyczne, informacyjne
i edukacyjne z zakresu uzależnień
realizowanie programów profilaktycznoedukacyjnych w placówkach
48





nie zapewnienie dostępu do pozostałych
usług medycznych na poziomie
podstawowym m.in.: do ginekologa,
opieki położniczej
brak dostępu do lekarzy specjalistów
nieefektywność prowadzonych działań na
rzecz poszerzenia zakresu obecnych
świadczeń medycznych i zwiększenia ich
dostępności na terenie gminy Goworowo
brak zainteresowania sektora
pozarządowego działalnością w zakresie
uzależnień
brak świetlicy socjoterapeutycznej












oświatowych, z zakresu przestępczości
i jej negatywnych skutków społecznych
samorząd gminy podejmuje inicjatywy
i realizuje inwestycje podnoszące poziom
bezpieczeństwa na drodze
zachęcanie mieszkańców gminy do
angażowania się w działania na rzecz
ochrony przeciw pożarowej, zwalczanie
klęsk żywiołowych i innych miejscowych
zagrożeń
szanse
wzrost zainteresowania zdrowym trybem
życia wśród mieszkańców
wzrost świadomości ekologicznej
mieszkańców przejawiający się poprawą
stanu środowiska naturalnego
działania terapeutyczne, rehabilitacyjne
prowadzone w obszarze uzależnień oraz
podejmowane leczenie odwykowe
przynoszą pozytywne społecznie efekty
wzrost świadomości dzieci i młodzieży nt.
zagrożeń wynikających z uzależnienia
korzystanie przez mieszkańców z oferty
organizacji pozarządowych zajmujących
się problemami uzależnień
(Stowarzyszenie MONAR, parafia pw.
Podwyższenia Krzyża Świętego)
wzrastający poziom bezpieczeństwa na
drodze oraz prowadzenie działań nad
ogólną poprawą poczucia
bezpieczeństwa mieszkańców
przejawianie chęci i angażowanie się
mieszkańców w działania na rzecz
ochrony przeciwpożarowej, zwalczanie
klęsk żywiołowych i innych miejscowych
zagrożeń
rosnącą świadomość społeczna
o potrzebie leczenia uzależnień
wzrastająca liczba osób aktywnych
fizycznie
zwiększenie liczby godzin pracy Punktu
Konsultacyjnego i dostępności pomocy
w miejscu zamieszkania
zagrożenia









niewystarczające zasoby finansowe
utrudniające zapewnienie usług opieki
medycznej na poziomie POZ
wzrost zapotrzebowania rodzin
dotkniętych problemami uzależnień na
pomoc psychospołeczną i prawną
wzrastająca liczba nieletnich sięgających
po alkohol lub narkotyki
wzrost liczby osób uzależnionych
i współuzależnionych wymagających
wsparcia
brak zasobów lokalowych i możliwości
finansowych dla poszerzenia zakresu
świadczeń medycznych dostępnych dla
mieszkańców (przychodni
specjalistycznej)
niewystarczająca liczba pracowników
pracujących z osobami uzależnionymi
wzrost zagrożenia przestępczością
nieletnich
obniżanie się wieku inicjacji alkoholowej
i narkotykowej
utrudniony dojazd do placówek
zdrowotnych, szczególnie dla osób
starszych
KAPITAŁ SPOLECZNY I LUDZKI
słabe strony
mocne strony
 inicjowanie działań zmierzających do
 nie w pełni dostosowana do potrzeb
podnoszenia poziomu i jakości życia
oferta instytucjonalna placówek pomocy
mieszkańców
społecznej na terenie gminy (brak DPS
i świetlicy socjoterapeutycznej)
 zachęcanie mieszkańców do
podejmowania inicjatyw lokalnych
 niewielka powierzchnia lokalowa GOPS
 rozpowszechnianie informacji o działaniach  utrudniony dostęp do GOPS dla osób
lokalnych organizacji pozarządowych
starszych i niepełnosprawnych z uwagi
49
na brak windy
 podejmowanie i realizowanie działań
zmierzających do zaspokojenia potrzeb
 niezaspokajanie potrzeb mieszkańców
mieszkańców w zakresie kultury, sportu
w zakresie oferty uczenia się przez całe
i rekreacji
życie
 prowadzenie działań mających na celu
zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu
społecznemu osób, rodzin i rożnych
zagrożonych tym zjawiskiem grup
społecznych
 podejmowanie działań mających na celu
pozyskiwanie środków finansowych
(np. z funduszy UE) na realizację zadań
z zakresu pomocy społecznej
 możliwość korzystania przez pracowników
pomocy społecznej ze szkoleń, konferencji
i innych form doskonalenia zawodowego
 organizacje pozarządowe działające na
terenie gminy podejmują działania służące
rozwiązaniu i łagodzeniu istniejących
problemów społecznych
 włączanie się przedstawicieli kościoła
rzymsko-katolickiego w działania służące
rozwiązaniu i łagodzeniu istniejących
problemów społecznych,
 poprawa jakości obsługi klientów GOPS
 przeciwdziałanie postrzeganiu sektora
pomocy społecznej w sposób stereotypowy
 propagowanie i inicjowanie wolontariatu
wśród mieszkańców gminy Goworowo
szanse
zagrożenia








odczuwany jest wzrost poziomu i jakości
życia mieszkańców gminy
wykazywanie zainteresowania
w podejmowaniu inicjatyw lokalnych przez
mieszkańców
zainteresowanie mieszkańców
działalnością w organizacjach
pozarządowych
gmina posiada zasoby i możliwości
pozwalające na poszerzenie i podnoszenie
atrakcyjności oferty kulturalnej, sportowej
i rekreacyjnej
nie wzrastająca liczba osób dotkniętych
marginalizacją lub zagrożonych ekskluzją
społeczną
gmina posiada wystarczające środki
zewnętrzne umożliwiające skuteczną
realizację zadań z zakresu pomocy
społecznej
podnoszenie i uzupełnianie kwalifikacji
przez mieszkańców gminy
działające instytucje i organizacje
pozarządowe przyczyniają się do
łagodzenia i rozwiązywania problemów
50





niewystarczające możliwości gminy
w zakresie rozszerzenia sieci placówek
pomocy społecznej
niewystarczające w stosunku do
aktualnych potrzeb nakłady finansowe
na rozwój kadr pomocowych,
uniemożliwiające prowadzenie
superwizji
zwiększająca się liczba rodzin
wymagających wsparcia asystenta
niewystarczająca liczba asystentów
rodziny i pracowników socjalnych
niewystarczająco dofinansowany
system pomocy społecznej



społecznych w gminie
działalność kościoła rzymsko-katolickiego
wpływa na łagodzenie i rozwiązywanie
istniejących w gminie problemów
społecznych
wzrost zainteresowania mieszkańców
różnymi formami działalności
wolontarystycznej objawiający się
wzrostem liczby wolontariuszy
odpowiednio wykwalifikowana kadra
GOPS identyfikowanie problemów na
terenie gminy Goworowo
5.9. ZASOBY WSPIERAJĄCE RODZINĘ I DZIECKO W GMINIE GOWOROWO
Zasobami wspierającymi rodzinę i dziecko są instytucje i organizacje, które
działają na terenie danej gminy, bądź obejmują zasięgiem działania jej mieszkańców.
W gminie Goworowo oraz w jej sąsiedztwie funkcjonują różnorodne instytucje
i organizacje, czyniące przedmiotem swoich zainteresowań rodzinę i dziecko.
Oprócz podmiotów działających lokalnie, mieszkańcy mogą korzystać
z instytucji ponadlokalnych, regionalnych, ogólnopolskich. W tabeli zamieszono dane
podmiotów, z którymi prowadzono współpracę w latach 2013-2015. Wykaz zasobów
zawiera zamieszczona poniżej tabela.
Tabela 17. Podmioty wspierające rodziny i dzieci z gminy
lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
nazwa podmiotu
Urząd Gminy Goworowo
Punkt Konsultacyjny
Gminny
ds. Uzależnień
Ośrodek
Pomocy
Zespół
Społecznej
Interdyscyplinarny
w Goworowie
Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych
Przychodnia Lekarska „Vita-Med.”
s.c. Joanna i Andrzej Słomscy
NZOZ „Zdrowie” w Kuninie
Ośrodek Leczenia, Terapii i Rehabilitacji
Uzależnień w Lipiance, NZOZ MONAR
w Ostrołęce, filia w Lipiance
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
w Czerwinie
Środowiskowy Dom Samopomocy
w Czarnowie
51
adres podmiotu
ul. Ostrołęcka 21, 07-440 Goworowo
ul. S. Dulczewskiego 1a,
07-440 Goworowo
ul. S. Dulczewskiego 1b,
07-440 Goworowo
Kunin 20, 07-440 Goworowo
Lipianka 2a,
07-440 Goworowo
ul. Piastowska 23a,
07-407 Czerwin
Czarnowo 63, 07-440 Goworowo
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
Remizo-świetlica OSP w Czarnowie
Posterunek Policji
Policja
Komenda Miejska
Policji w Ostrołęce
Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna w Ostrołęce
Sąd Rejonowy w Ostrołęce
Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej
Gminny Ośrodek GOKSiR
Kultury, Sportu
Świetlica wiejska
i Rekreacji
Ośrodek Edukacji
w Goworowie
Regionalnej
Grupa AA
Gminna Biblioteka Publiczna w
Goworowie
Filia Biblioteczna w Kuninie
Filia Biblioteczna w Kruszewie
Filia Biblioteczna w Pasiekach
Filia Biblioteczna w Żabinie
Ochotniczy Hufiec Pracy
Polski Komitet Pomocy Społecznej
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie,
filia w Ostrołęce
Powiatowe Centrum Po mocy Rodzinie
Powiatowy Zespół ds. Orzekania
o Niepełnosprawności
Powiatowy Urząd Pracy
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
w Czerwinie
Uczniowski Klub Sportowy
Klub Sportowy „Orz Goworowo”
Szkoła Podstawowa w Pasiekach
Szkoła Podstawowa w Kuninie
Zespół Szkół Nr 1 w Goworowie
Zespół Szkół Powiatowych
Przedszkole Samorządowe
w Goworowie
Polskie Towarzystwo Zapobiegania
Narkomanii oddział terenowy
w Warszawie
Polskie Towarzystwo Psychologiczne
oddział terenowy w Warszawie
52
brak danych
ul. Szkolna 10, 07-440 Goworowo
ul. J. Korczaka 16, 07-409 Ostrołęka
ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka
ul. Mazowiecka 3, 07-410 Ostrołęka
ul. Szkolna 16a, 07-440 Goworowo
Brzeźno 37a, 07-440 Goworowo
Lipianka 37a, 07-440 Goworowo
ul. Kościelna 5, 07-440 Goworowo
ul. Szkolna 16, 07-440 Goworowo
Kunin 22a
Kruszewo 13
Pasieki, ul. Szkolna 2
Żabin 100
ul. Zawadzkiego 1a, 07-410 Ostrołęka
ul. Przemysłowa 1, 07-410 Ostrołęka
ul. Kościuszki 21, 07-410 Ostrołęka
ul. Poznańska 17, 07-410 Ostrołęka
ul. 11 Listopada 68, 07-410 Ostrołęka
ul. Piastowska 23a, 07-407 Czerwin
ZS nr 1 w Goworowie
SP Kunin
SP Pasieki
ul. Szkolna 2,07-440 Pasieki
Kunin 22a, 07-440 Goworowo
Goworówek 43a, 07-440 Goworowo
ul, Szkolna 11, 07-440 Goworowo
ul. Bielańska 9/16, 00-086 Warszawa
ul. Mickiewicza 64/66, 01-650
Warszawa
40.
41.
42.
43.
44.
45.
Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół
Dzieci Uzależnionych i Zagrożonych
Uzależnieniem „Nadzieja”
Stowarzyszenie „Klub Seniora w Kuninie
– Rozmaryn”
Stowarzyszenie „Klub Seniora
w Goworowie – Jesienne Kwiaty”
Towarzystwo Przyjaciół
Goworowszczyzny
Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi
„Sąsiad”
Stowarzyszenie „Jesteśmy Betanią”
ul. T. Kościuszki 24/26, 07-410
Ostrołęka
Kunin 22a, 07-440 Goworowo
ul. S. Dulczewskiego 1a,
07-440 Goworowo
Dane Urzędu Gminy Goworowo.
53
6. CEL GŁÓWNY PROGRAMU, CELE OPERACYJNE, DZIAŁANIA
Cel główny, wyznaczony w Programie Wspierania Rodziny w Gminie
Goworowo na lata 2017-2019 jest następujący:
Rozszerzanie systemu wsparcia dla rodzin i dzieci
oraz tworzenie warunków umożliwiających
zaspakajanie potrzeb mieszkańców gminy.
Osiągniecie celu głównego jest uwarunkowane realizacją przedstawionych
poniżej celów operacyjnych oraz działań. Do oceny stopnia ich wdrożenia zostaną
m.in. wykorzystane wyznaczone wskaźniki monitoringowe.
CEL OPERACYJNY 1.:
Wzmacnianie prawidłowego funkcjonowania rodzin w środowisku lokalnym
poprzez:

zapewnienie rodzinom bezpieczeństwa socjalnego,

wspieranie rodzin w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych,

zwiększanie potencjału rozwojowego rodzin

łączenie rodzin i wspierających je instytucji.
Działania zaplanowane w ramach realizacji celu operacyjnego 1.:

Diagnozowanie potrzeb i monitorowanie warunków życia rodzin.

Upowszechnianie wśród członków rodzin dotkniętych bezrobociem ofert pracy,
informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego,
szkoleniach, przygotowaniu zawodowym dorosłych, stażach i zatrudnienia
socjalnego.

Udzielanie przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wsparcia rodzinom
znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej oraz świadczeń rodzinnych
i alimentacyjnych.
54

Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich, m.in. poprzez
organizowanie dla nich dożywiania w szkołach, wypoczynku letniego i zimowego,
wyposażenie ich w podręczniki i pomoce szkolne oraz odzież, a także
zapewnienie im dostępu do alternatywnych form spędzania czasu wolnego.

Utworzenie w gminie Poradni Rodzinnej zatrudniającej specjalistów tj.: asystent
rodziny, pracownik socjalny, opiekunka środowiskowa, specjalista ds. narkomanii,
asystent osoby niepełnosprawnej. rehabilitant, terapeuta uzależnień, radca
prawny, psycholog.

Rozszerzenie czasu wykonywania usług opiekuńczych w środowisku lokalnym
poprzez wprowadzenie systemu zmianowego i zatrudnienie opiekun-ek /-ów.

Promowanie w gminie, jako wzoru rodziny prawidłowo wypełniającej swoje
funkcje oraz edukowanie rodzin w zakresie właściwego wypełniania ról
rodzicielskich.

Doskonalenie metod pracy socjalnej raz jej rozszerzanie w oparciu o pracę
z rodziną i na jej rzecz.

Zwiększenie
dostępności
poradnictwa
specjalistycznego
(w tym
psychologicznego i prawnego), terapii rodzinnej i mediacji.

Upowszechnianie
usług
specjalistycznych
przy
rozwiązywaniu
problemów
rodzinnych.

Ustanawianie, w razie potrzeby, rodzin wspierających dla rodzin przeżywających
trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizowanie
dla nich szkoleń.

Opracowywanie i realizowanie środowiskowych programów profilaktycznych
służących przeciwdziałaniu i zapobieganiu problemom rodzin.

Wzmacnianie więzi rodzinnych m.in. poprzez organizowanie pikników rodzinnych
i imprez integracyjnych.

Promowanie w społeczności lokalnej aktywnych postaw (np. pomocy sąsiedzkiej),
skierowanych do rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Zintegrowanie działań na rzecz rodziny i dziecka w gminie poprzez stałą
współpracę placówek oświatowo-wychowawczych i kulturalnych, jednostek
pomocy społecznej i ochrony zdrowia, prokuratury rejonowej, sądu rejonowego
i kuratorów sądowych, policji, organizacji pozarządowych i Kościoła.
55
Wskaźniki monitoringowe realizacji celu operacyjnego 1.:

liczba rodzin objętych pracą socjalną,

liczba rodzin objętych poradnictwem specjalistycznym, terapią i mediacją,

liczba rodzin wspierających oraz liczba rodzin przez nie wspieranych,

liczba zorganizowanych imprez dla rodzin,

liczba osób bezrobotnych w gminie, w tym liczba osób objętych przez Powiatowy
Urząd Pracy różnymi formami wsparcia,

liczba rodzin objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, świadczeń
rodzinnych i alimentacyjnych,

liczba przeprowadzonych akcji charytatywnych,

liczba dzieci z rodzin ubogich objętych wsparciem,

liczba
opracowanych
i
realizowanych
środowiskowych
programów
profilaktycznych służących przeciwdziałaniu i zapobieganiu problemom rodzin

liczba wspólnych przedsięwzięć różnych podmiotów działających na rzecz rodziny
i dziecka.
CEL OPERACYJNY 2.:
Wspieranie wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży poprzez:

podnoszenie poziomu wychowania i edukacji, udzielanie pomocy uczniom
ubogim, uzdolnionym i niepełnosprawnym,

rozwijanie środowiskowych form wsparcia dzieci i młodzieży,

zwiększanie atrakcyjności oferty kulturowej, sportowej i rekreacyjnej dla
dzieci i młodzieży.

Podnoszenie jakości kształcenia w placówkach oświatowych, m.in. poprzez
doskonalenie kadr nauczycielskich oraz doposażenie szkół w niezbędny sprzęt
(w tym komputerowy).

Zwiększenie dostępności do opieki przedszkolnej w gminie oraz zapewnienie
opieki dla dzieci do lat 3 poprzez utworzenie żłobków lub klubów malucha.

Wzbogacanie – w miarę zapotrzebowania i możliwości finansowych – oferty
edukacyjno-wychowawczej, m.in. poprzez zwiększenie w szkołach liczby zajęć
edukacyjnych i wychowawczych.
56

Wyrównywanie
szans
edukacyjnych
dzieci
i
młodzieży,
m.in.
poprzez
przyznawanie pomocy finansowej o charakterze socjalnym (stypendia, zasiłki),
organizowanie zajęć wyrównawczych, dofinansowanie udziału w wycieczkach
dydaktycznych oraz w korzystaniu z oferty kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej.

Tworzenie oferty edukacyjnej dla uczniów uzdolnionych i utalentowanych,
przyznawanie im nagród za wyniki w nauce i osiągnięcia w różnych dziedzinach
w miarę możliwości finansowych gminy.

Zwiększenie dostępności kształcenia dla uczniów niepełnosprawnych poprzez
prowadzenie nauczania indywidualnego.

Realizowanie programów profilaktycznych, wspierających wychowanie dzieci
i młodzieży.

Rozszerzenie
oferty
organizowanych
w
placówkach
oświatowych
zajęć
pozalekcyjnych.

Wzbogacanie oferty zajęć pozaszkolnych, w tym sportowo-rekreacyjnych
i kulturalnych.

Umożliwienie korzystania z nieodpłatnych usług trenerskich dla dzieci i młodzieży
w Gminnym Ośrodku Kultury Sportu i Rekreacji.

Opracowywanie i realizowanie projektów na rzecz dzieci współfinansowanych
z funduszy zewnętrznych, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Popularyzowanie idei wolontariatu wśród dzieci i młodzieży, szerzenie wśród nich
postaw filantropijnych, m.in. w stosunku do osób starszych i pokrzywdzonych
przez los.

liczba nauczycieli doskonalących swoje kwalifikacje zawodowe,

liczba placówek przedszkolnych oraz liczba dzieci objętych opieką,

liczba żłobków oraz liczba dzieci objętych opieką,

liczba klubów malucha oraz dzieci objętych w nim opieką,

liczba doposażonych placówek oświatowych,

liczba uczniów objętych pomocą stypendialną i zasiłkami szkolnymi,

liczba uczniów biorących udział w zajęciach wyrównawczych,

liczba uczniów uzdolnionych, którym przyznano nagrody,

liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym,
57

liczba zrealizowanych programów profilaktycznych oraz liczba dzieci i młodzieży
nimi objętych,

liczba świetlic oraz liczba dzieci z nich korzystających,

liczba organizowanych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych,

liczba opracowanych i realizowanych projektów na rzecz dzieci oraz liczba osób
nimi objętych,

liczba wolontariuszy rekrutujących się spośród dzieci i młodzieży, angażujących
się w pomoc osobom starszym i pokrzywdzonym przez los.
CEL OPERACYJNY 3.:
Zapewnienie rodzinom i dzieciom bezpieczeństwa zdrowotnego i publicznego
poprzez:

umożliwienie zaspokojenia potrzeb zdrowotnych i rehabilitacyjnych rodzin
i dzieci,

przeciwdziałanie uzależnieniom oraz zjawisku przemocy w rodzinie,

wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa u rodzin i dzieci.
Działania zaplanowane w ramach realizacji celu operacyjnego 3.:

Promowanie wśród rodzin, dzieci i młodzieży zdrowego stylu życia poprzez np.
realizację projektów promujących zdrowie.

Przeprowadzanie badań stanu zdrowia dzieci i młodzieży.

Organizowanie bezpłatnych badań specjalistycznych dla mieszkańców gminy.

Umożliwienie
dzieciom
i
młodzieży
korzystania
z
bezpłatnej
opieki
stomatologicznej i okresowych kontroli w szkołach.

Podejmowanie działań mających na celu zapewnienie usług lekarzy specjalistów
na terenie gminy.

Podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
m.in.
poprzez
kontynuowanie
działalności
Zespołu
Interdyscyplinarnego
ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

Opracowywanie
i
realizowanie
w
placówkach
oświatowych
programów
profilaktyczno-edukacyjnych w zakresie problematyki uzależnień, przemocy
w rodzinie i przestępczości; włączanie w ich realizację policjantów.
58

Utworzenie grupy wsparcia dla rodzin dotkniętych przemocą, zarówno sprawców,
jak i ofiar oraz dla osób uzależnionych i współuzależnionych.

Podejmowanie w gminie przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych poświęconych
uzależnieniom, przemocy w rodzinie oraz przestępczości i jej skutkom (akcje,
kampanie).

Organizowanie spotkań z rodzicami poświęconych bezpieczeństwu dzieci
i młodzieży, włączanie rodziców w działalność edukacyjno-informacyjną.

Patrolowanie i wizytowanie miejsc publicznych w gminie oraz zapewnienie bazy
lokalowej dla funkcjonującego w Goworowie Posterunku Policji.

Poprawa połączeń komunikacyjnych i organizacji dowozu dzieci i młodzieży do
szkół.

Zapewnienie rodzinom, dzieciom i młodzieży bezpieczeństwa na drodze, m.in.
poprzez remont dróg gminnych, budowę przydrożnych chodników, przejść dla
pieszych i oświetlenia.

liczba dzieci i młodzieży objętych badaniami stanu zdrowia,

liczba organizowanych bezpłatnych badań specjalistycznych dla społeczności
gminnej,

liczba realizowanych programów zdrowotnych oraz liczba osób nimi objętych,

liczba opracowanych i realizowanych programów lub działań profilaktycznoedukacyjnych w zakresie problematyki uzależnień, przemocy w rodzinie
i przestępczości oraz liczba osób nimi objętych.

liczba spotkań z rodzicami poświęconych bezpieczeństwu dzieci i młodzieży,

średni czas oczekiwania uczniów na połączenia komunikacyjne przed i po
zajęciach lekcyjnych,

liczba zrealizowanych inwestycji w celu poprawy bezpieczeństwa na drodze.
7. HARMONOGRAM I REALIZACJA PROGRAMU
Działania wyznaczone w Programie Wspierania Rodziny w Gminie Goworowo
na lata 2017-2019 mają charakter ciągły.
59
7.1. ODBIORCY PROGRAMU
Odbiorcami programu są rodziny zamieszkujące teren gminy Goworowo,
w szczególności rodziny
zagrożone
wykluczeniem
społecznym
oraz rodziny
wymagające wsparcia ze strony profesjonalnych służb społecznych.
Program kierowany jest głównie do: rodzin niepełnych, rodzin wielodzietnych,
rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, małoletnich matek, rodzin wychowujących
dzieci do lat 5 lat, rodzin zmagających się z trudnościami wychowywania dzieci
w wieku dojrzewania, rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji
opiekuńczo-wychowawczych, rodzin przeżywających trudności związanych ze
stanem zdrowia dziecka.
7.2. PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE I PARTNERZY
Podmiotami odpowiedzialnymi za realizację działań są: Wójt, Rada Gminy,
Urząd
Gminy,
Gminny
Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Gminna
Komisja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, formy opieki przedszkolnej, placówki
oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, placówki kultury, jednostki
sportowo-rekreacyjne oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego.
Partnerami w realizacji działań są z kolei: Powiatowe Centrum Pomocy
Rodzinie
w Ostrołęce,
Poradnia
Psychologiczno-Pedagogiczna
w
Czerwinie,
Powiatowy Urząd Pracy w Ostrołęce, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych, podmioty świadczące usługi rehabilitacyjne, ośrodki leczenia
uzależnień, specjaliści, placówki ochrony zdrowia, ośrodki wsparcia,
grupy
samopomocowe, Policja, Prokuratura Rejonowa, Sąd Rejonowy, kuratorzy sądowi,
organizacje pozarządowe, Kościół i społeczność lokalna.
7.3. ŻRÓDŁA FINANSOWANIA
Źródłami
finansowania
działań
będą:
budżet
samorządowy
(gminny,
powiatowy, wojewódzki) i centralny, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych,
fundusze
zewnętrzne,
m.in.
fundusze
strukturalne
Unii
Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni
(krajowi i zagraniczni).
60
7.4. REGULACJE PRAWNE REALIZACJI PROGRAMU
Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:

ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 575),

ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz.
930 z późn. zm.),

ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz.
U. z 2015 r., poz. 1390),

ustawa
z
dnia
26
października
1982 r.
o
wychowaniu
w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 487),

ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U.
z 2016 r., poz. 224),

ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.
U. z 2016 r., poz. 157),

ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów
(Dz. U. z 2016 r., poz. 162),

ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 239),

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Goworowo
na lata 2014-2021.
7.5. PRZEWIDYWANE EFEKTY I REZULTATY
Realizacja założeń Programu powinna przyczynić się do:

zwiększenia potencjału rozwojowego rodzin,

podniesienia skuteczności wsparcia udzielanego rodzinom,

podniesienia świadomości w zakresie planowania i funkcjonowania rodziny,

wzmocnienia rodzin w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych,

zapewnienia rodzinom bezpieczeństwa socjalnego.

podniesienia poziomu wychowania i edukacji dzieci i młodzieży,

objęcia pomocą uczniów ubogich, uzdolnionych i niepełnosprawnych,

rozwijania środowiskowych form wsparcia dzieci i młodzieży,
61

zwiększenia możliwości uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze, sporcie
i rekreacji.

pełniejszego zaspokajania potrzeb zdrowotnych i rehabilitacyjnych rodzin
i dzieci,

przeciwdziałania uzależnieniom oraz zjawisku przemocy w rodzinie,

wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa rodzin i dzieci.

zminimalizowania liczby dzieci kierowanych do pieczy zastępczej

integracji społeczności lokalnej i rozwoju grup samopomocowych

wzrostu zaangażowania organizacji lokalnych w podejmowaniu działań
środowiskowych.
7.6. MONITORING I SPRAWOZDAWCZOŚĆ
Monitoringiem Programu zajmować się będzie Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Goworowie, wykorzystując informacje oraz dane ze sprawozdań
dostępnych
na
poziomie
gminy,
uzyskiwane
od
podmiotów
i
partnerów
uczestniczących w realizacji zadań. Celem monitoringu będzie obserwacja zmian
ilościowych i jakościowych, jakie pojawiają się podczas realizacji działań.
W przypadku stwierdzenia rozbieżności między założeniami a rezultatami, założenia
będą weryfikowane i dostosowywane do potrzeb grupy docelowej. Sprawozdania
z realizacji programu przedkładane będą w terminie ustawowym, każdego kolejnego
roku za okres jego obowiązywania.
Sprawozdanie z realizacji Programu przygotowuje Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej. Kierownik GOPS-u przedstawia je Wójtowi i Radzie Gminy wraz
z rocznym sprawozdaniem z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny w terminie
zgodnym z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
62
SPIS TABEL I WYKRESÓW
Tabela 1. Struktura wiekowa ludności gminy w latach 2013-2015 ........................................ 15
Tabela 2. Ruch naturalny ludności gminy w latach 2013-2015 ............................................. 16
Tabela 3. Ruch migracyjny ludności gminy w latach 2013-2015 .......................................... 16
Tabela 4. Zasoby mieszkaniowe w gminie w latach 2013-2015 ........................................... 17
Tabela 5. Zasoby mieszkaniowe będące w posiadaniu gminy
w latach 2013-2015 ............................................................................................................. 17
Tabela 6. Nowo oddane mieszkania i budynki niemieszkalne w gminie
w latach 2013-2015 ............................................................................................................. 18
Tabela 7. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2013-2015.......................... 19
Tabela 8. Negatywne zachowania i zjawiska patologiczne występujące
w społeczności uczniowskiej gminy Goworowo .................................................................... 21
Tabela 9. Zjawiska patologiczne stwierdzone w środowisku rodzinnym
uczniów w roku szkolnym 2015/2016 ................................................................................... 21
Tabela 10. Środki finansowe wydatkowane przez GOPS na pomoc
mieszkańcom gminy w latach 2012-2014............................................................................. 36
Tabela 11. Beneficjenci systemu pomocy społecznej........................................................... 37
Tabela 12. Wybrane powody przyznania pomocy społecznej w gminie
w latach 2013-2015 ............................................................................................................. 38
Tabela 13. Rodzaje wsparcia udzielanego przez GOPS w Goworowie ................................ 39
Tabela 14. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2013-2015 ........................ 41
Tabela 15. Świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2013-2015 ................ 42
Tabela 16. Działalność PCPR-u w odniesieniu do pieczy zastępczej
w latach 2013-2015 ............................................................................................................. 42
Tabela 17. Podmioty wspierające rodziny i dzieci z gminy ................................................... 51
Wykres 1. Problemy i niekorzystne zjawiska najbardziej uwidaczniające się
w gminie Goworowo............................................................................................................. 26
Wykres 2. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej rodzinom
dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca ................. 27
Wykres 3. Czy oferta opieki w żłobkach w gminie zaspokaja potrzeby mieszkańców?......... 29
Wykres 4. Czy oferta opieki przedszkolnej zaspokaja potrzeby mieszkańców gminy? ......... 29
Wykres 5. Jaka jest jakość oferty edukacyjnej szkół w gminie? ........................................... 30
Wykres 6. Jaka jest oferta gminy w zakresie sportu i rekreacji? ........................................... 31
Wykres 7. Jaka jest atrakcyjność i jakość oferty kulturalnej w gminie? ................................. 31
Wykres 8. Czy gmina zapewnia wsparcie rodzinom z dziećmi niepełnosprawnymi? ............ 32
Wykres 9. Ocena realizowanych w gminie działań edukacyjnych, wychowawczych
i profilaktycznych ................................................................................................................. 32
Wykres 10. Jaka jest organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży w gminie? ................... 34
63

Program Wspierania Rodziny w Gminie Goworowo na Lata 2017-2019

Transkrypt

Podobne dokumenty

Party menu (floral design)

karta zgłoszeniowa

Działacz komunistyczny. Urodził się we wsi Rębisze

Zgoda rodziców/prawnych opiekunów na przejazd prywatnym

Regulamin konkursu „Quiz wiadomości o Gminie Naruszewo” dla

ogłoszenie nabor

BURMISTRZ BTONIA 05-870 Bi,oNlE zdnia .19.. tt..2or3 r.