Streszczenie

No. 8 (2004 r.)
PARAMETRY GEOTECHNICZNE ODPADÓW POGÓRNICZYCH
Z LUBELSKIEGO ZAGŁĘBIA WĘGLOWEGO
JAKO MATERIAŁU DO BUDOWY NASYPÓW HYDROTECHNICZNYCH
Piotr FILIPOWICZ, Magdalena BORYS
Department of Land Reclamation Engineering,
Institute for Land Reclamation and Grassland Farming,
Falenty, 05-090 Raszyn, Poland
Słowa kluczowe: odpady pogórnicze, skład granulometryczny, wietrzenie, wytrzymałość
na ścinanie
STRESZCZENIE
Przemysł górniczy jest nierozłącznie związany z powstawaniem dużych ilości materiałów
odpadowych. Część odpadów jest składowana na hałdach przy kopalni, a pozostałą część
wykorzystuje się w budownictwie lądowym i wodnym (nasypy drogowe, nasypy kolejowe,
obwałowania rzeczne, wypełnianie zapadlisk, groble, zapory) oraz budownictwie morskim
(budowa nabrzeży, odzyskiwanie terenu). W ostatnich latach obserwuje się wzrost
zainteresowania odpadami pogórniczymi jako materiałem budowlanym. Zainteresowanie
to wynika przede wszystkim z wysokich kosztów pozyskiwania gruntów naturalnych,
które są wykorzystywane do budowy nowych oraz modernizacji starych budowli
hydrotechnicznych, jak również z coraz większych opłat za składowanie odpadów
pogórniczych.
Wykorzystanie odpadów pogórniczych z bieżącej produkcji umożliwiłoby ograniczenie
rozbudowy istniejących hałd oraz niezajmowanie nowych terenów, które są
niejednokrotnie bardzo cenne z punktu widzenia budowlanego czy rolniczego.
Ograniczenie rozbudowy istniejących składowisk odpadów pozwoliłoby na ich rolnicze lub
leśne zagospodarowanie.
W artykule podano ogólną charakterystykę odpadów pogórniczych pochodzących z
kopalni Węgla Kamiennego Bogdanka z Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Szczegółowo
zostały omówione właściwości geotechniczne tych odpadów, m.in.: uziarnienie,
wilgotność naturalna, wilgotność optymalna, maksymalna gęstość objętościowa szkieletu
gruntowego, współczynnik filtracji, wytrzymałość na ścinanie. Parametry te
scharakteryzowano w zależności od różnego czasu składowania tych odpadów.
Znajomość zakresu oraz tendencji zmian parametrów wytrzymałościowych odpadów
pogórniczych jest szczególnie ważna w przypadku stosowania odpadów pogórniczych do
budowy
nasypów
stale
bądź
okresowo
piętrzących
wodę,
np.
wałów
przeciwpowodziowych, ogroblowań małych zbiorników retencyjnych.
W artykule podano zakres zmienności wartości spójności oraz kąta tarcia wewnętrznego
odpadów pogórniczych świeżych poddanych cyklicznym zmianom wilgotności oraz
stałemu moczeniu. Omówiono również zakres zmienności uziarnienia tych odpadów na
przykładzie frakcji żwirowej i pyłowej wraz z iłową.