docWybrane problemy zarządzania w gospodarce polskiej
download 
Reklamacja Transkrypt
Wybrane problemy zarządzania w gospodarce polskiej
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE TOM X, ZESZYT 1 Wybrane problemy zarządzania w gospodarce polskiej Redakcja naukowa: Halina Sobocka‐Szczapa Łódź 2009 Recenzent: Wanda Błaszczyk Redakcja naukowa: Halina Sobocka‐Szczapa Skład i łamanie tekstu: Barbara Lebioda Redakcja techniczna: Jadwiga Poczyczyńska Projekt okładki: Marcin Szadkowski © Copyright by: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ISSN 1733‐2486 Druk i oprawa: Druk: i oprawa: Drukarnia „GREEN”, Plac Komuny Paryskiej 4, 90‐007 Łódź, tel./fax. 042 632 2713, 0 604 507 082, e‐mail: [email protected] SPIS TREŚCI Halina Sobocka-Szczapa, Wprowadzenie .................................................................... 5 I. Problemy zarządzania podmiotami Jacek Nazdrowicz, Nowoczesne myślenie strategiczne w aspekcie zarządzania polskimi przedsiębiorstwami ................................................................................. Jacek Nazdrowicz, Przeszkody racjonalnego podejmowania decyzji strategicznych Stanisław Nowosielski, Podejście procesowe w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem................................................................................................. Michał Śnierzyński, Znaczenie i funkcje struktury organizacyjnej w zarządzaniu szkołą wyższą ........................................................................................................ Waldemar Walczak, Gospodarka oparta na wiedzy – nowe wyzwania dla współczesnych przedsiębiorstw............................................................................. 13 23 37 47 57 II. Problemy ochrony środowiska Muzahim Al-Noorachi, Ekologistyka a logistyka odpadów opakowaniowych............. 71 Mirosław Wasielewski, Bezpieczeństwo ekologiczne sieci przewozowych ładunków towarowych – zdolność wymiany informacji pomiędzy państwami Unii Europejskiej........................................................................................................... 79 III. Problemy funkcjonowania podmiotów gospodarczych Mariusz Nyk, Zatrudnienie a wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ................... 89 Joanna Trębska, Źródła finansowania działalności inwestycyjnej sektorów instytucjonalnych w Polsce w latach 1991–2006 ............................................. 103 Janusz Gawryś, Magdalena Wysocka, Analiza sprawozdania finansowego spółki giełdowej w oparciu o prospekt emisyjny – studium przypadku...........................135 Szymon Kłopocki, Formy współpracy przedsiębiorstw w świetle wybranych koncepcji teoretycznych................................................................................ 157 Stanisław Mikołajczyk, Technologie informacyjne dla logistyki .............................. 161 Konrad Piechota, Dostosowanie kultury organizacyjnej korporacji transnarodowych do warunków lokalnych ............................................................169 IV. Dydaktyka, komunikaty Ireneusz Nowak, Wyłączenie pracownika organu podatkowego jako gwarancja bezstronności w postępowaniu podatkowym ........................................................177 Andrzej Jackiewicz, Rzetelność prowadzenia ksiąg podatkowych – regulacje prawne, odpowiedzialność i problemy dydaktyczne .............................................189 4 Spis treści Łukasz Sułkowski, Marketing w świetle paradygmatów społecznych ..........................199 Adam Koperek, Jerzy Koperek, Współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w demokracji amerykańskiej .................................................................................217 Grzegorz Ignatowski, Polityka Watykanu wobec Państwa Izrael za Piusa XII ............231 Krzysztof Kosecki, Aksjologia w języku: leworęczność jako przykład metaforycznego pejoratywu w języku polskim, angielskim, hiszpańskim i niemieckim ..........................................................................................................239 WPROWADZENIE Udostępniamy Państwu kolejny zeszyt, pierwszy w 2009 r., z X tomu cyklicznie ukazującej się serii „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania. Łącznie, w zeszycie zaprezentowano 19 artykułów, przy czym wszystkie mają charakter naukowy, bowiem Autorzy własne rozważania wsparli szeroko przytaczaną literaturą przedmiotu. Ponadto pięć opracowań może mieć charakter wspomagający dla procesu dydaktycznego W treści artykułów pojawiają się różnorodne zagadnienia, będące zarówno wynikiem studiów nad literaturą przedmiotu, jak i uwzględniających wyniki badań własnych, prowadzonych przez pracowników Uczelni. Obejmują one problematykę zarządzania przedsiębiorstwami, poruszają kwestie logistyki w powiązaniu z ochroną środowiska, a także inne szczegółowe problemy badawcze, związane z działaniem podmiotów lub wynikające z zainteresowań badawczych Autorów. W związku z tym przekazywany do Państwa rąk zeszyt podzielony został na – w miarę spójne – części, w których starano się zawrzeć artykuły o podobnym charakterze lub problematyce. W części pierwszej znalazły się takie opracowania, które zajmują się problematyką zarządzania. W części drugiej takie, w których głównym problemem były kwestie ochrony środowiska. W części trzeciej zamieszczono artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów gospodarczych, zaś w części czwartej – zawierające istotne zagadnienia, mogące wpłynąć na udoskonalenie procesu dydaktycznego na różnych kierunkach studiów realizowanych na Uczelni. Zachęcając do lektury wszystkich artykułów, warto w tym miejscu zaprezentować główne treści w nich zawarte. Artykuły Jacka Nazdrowicza „Nowoczesne myślenie strategiczne w aspekcie zarządzania polskimi przedsiębiorstwami” oraz „Przeszkody racjonalnego podejmowania decyzji strategicznych” poświęcone są niekonwencjonalnemu, innowacyjnemu podejściu do zarządzania podmiotami, które nazywane jest myśleniem (zarządzaniem) strategicznym, umożliwiającym uwzględnienie spojrzenia perspektywicznego na działalność organizacji. Zaprezentowane w opracowaniach zostały również obszary zastosowań myślenia strategicznego oraz korzyści, jakie mogą one przynieść dla przedsiębiorstwa, a także bariery i pułapki, które mogą wpływać na ograniczenie skuteczności zarządzania strategicznego, mierzonej efektywnością podejmowania decyzji, które z kolei powinny być racjonalne. Autor dokonał próby określenia tych przeszkód na podstawie przeprowadzonych badań w polskich przedsiębiorstwach. Ponadto zaprezentowano czynniki wpływające na proces decyzyjny oraz sposoby, jakimi posługują się menedżerowie w celu pokonywania barier zarządzania. 6 Wprowadzenie Opracowanie Stanisława Nowosielskiego „Podejście procesowe w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem” zawiera prezentację istoty i cech podejścia procesowego w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Autor przedstawił te zagadnienia zarówno w oparciu o literaturę przedmiotu, omawiając współczesne koncepcje i metody zarządzania zorientowane na procesy gospodarcze, jak i na podstawie doświadczeń, z którymi mamy do czynienia w praktyce gospodarczej. Wskazano przy tym również na szczególną rolę podejścia procesowego w integrowaniu różnych koncepcji i metod zarządzania, w spójny system zarządzania przedsiębiorstwem. Michał Śnierzyński, w swoim artykule „Znaczenie i funkcje struktury organizacyjnej w zarządzaniu szkołą wyższą” podjął próbę przedstawienia znaczeniu i funkcji struktur organizacyjnych funkcjonujących w uczelniach wyższych. Autor przyjął w nim założenie, iż mimo tego, że szkoły wyższe – z racji pełnionej w gospodarce misji – nie powinny być nastawione na zysk, zachowują się jak pełnoprawni aktorzy procesów rynkowych. Wpływa to na tworzenie w nich nowych struktury organizacyjnych, które pozwalałyby na szersze wykorzystanie drzemiącego w uczelniach potencjału intelektualnego. W ten sposób struktury organizacyjne odpowiadają za rozwój uczelni, nadając im nowe funkcje, a także określając ich pozycję konkurencyjną na rynku edukacyjnym. Jest to szczególnie ważne w czasach, kiedy badania i rozwój stają się integralną częścią procesów gospodarowania, bowiem im bardziej dopracowania jest struktura organizacyjna, tym uczelnia lepiej funkcjonuje w danym regionie. Niezwykle ważny problem znaczenia gospodarki opartej na wiedzy w zarządzaniu współczesnymi przedsiębiorstwami podjął w swoim artykule, zatytułowanym „Gospodarka oparta na wiedzy – nowe wyzwania dla współczesnych przedsiębiorstw” Waldemar Walczak. Koncepcja tej gospodarki powstała na potrzeby wyróżnienia specyficznych cech współczesnej gospodarki, która w coraz większym stopniu, w procesach rozwoju podmiotów wykorzystuje gromadzony kapitał wiedzy, a nie wyłącznie wzrost kapitału rzeczowego i towarzyszący temu zjawisku wzrost kwalifikowanej siły roboczej, co było istotą gospodarki industrialnej. Gospodarka oparta na wiedzy – zdaniem Autora – jest odzwierciedleniem najważniejszych uwarunkowań współczesnej gospodarki, w której coraz więcej przedsiębiorstw buduje swoją przewagę konkurencyjną w oparciu o wiedzę i kapitał intelektualny. Muzahim Al-Noorachi jest autorem opracowania „Ekologistyka a logistyka odpadów opakowaniowych”. Autor porusza w nim znaczenie ubocznych problemów środowisku naturalnym, będących konsekwencją rozwoju gospodarczego krajów rozwiniętych, gdzie brak świadomości ekologicznej i pogoń za zyskiem spowodowały dewastację elementów składających się na warunki życia człowieka. Kreowanie nowych rynków zbytu (zaspokajanie dotąd nieznanych potrzeb konsumenckich) spowodowało kumulację zużytych produktów w postaci odpadów. Dlatego też w ramach działań logistycznych zaczęto wyróżniać Wprowadzenie 7 oprócz logistyki zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji tzw. logistykę wstecz. Bywa ona określona w literaturze przedmiotu jako logistyka odwrotna, ekologistyka, logistyka odpadów, utylizacji, recykling itp. Wszystkie wspomniane terminy mają na celu określenie dróg powrotu zużytych produktów i opakowań do punktów skupu i możliwość ich ponownego zagospodarowania. Opracowanie Mirosława Wasielewskiego „Bezpieczeństwo ekologiczne sieci przewozowych ładunków towarowych – zdolność wymiany informacji pomiędzy państwami Unii Europejskiej” ujmuje problematykę ochrony środowiska z punktu widzenia przewozów ładunków towarowych pomiędzy państwami Unii Europejskiej. Artykuł omawia problemy konfigurowania sieci dostaw uwzględniających ocenę dostawców produktów i usług pod względem spełniania norm z zakresu ochrony środowiska naturalnego. Punktem odniesienia w tym przypadku jest zarówno potrzeba sprawnej wymiany informacji, która zapewniałaby bezpieczeństwo ekologiczne takich działań, jak i uregulowania prawne, występujące na obszarach państw Unii Europejskiej. Mariusz Nyk w artykule „Zatrudnienie a wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw” przedstawia sektor przedsiębiorstw, jako jeden z czołowych sektorów w gospodarce. Podstawą takiej oceny jest przyjęte kryterium udziału w tworzeniu PKB, ale także skala zatrudnienia i liczba pracujących. Na tej podstawie Autor starał się w opracowaniu zweryfikować sformułowaną przez siebie hipotezę badawczą, że poziom zadowolenia pracujących oraz zatrudnionych często jest uzależniony od poziomu płac. Problem ten starał się uchwycić poprzez pokazanie zależności pomiędzy zatrudnieniem, liczbą pracujących oraz przeciętnym wynagrodzeniem brutto w sektorze przedsiębiorstw. Rozważania Joanny Trębskiej zawarte w artykule, zatytułowanym „Źródła finansowania działalności inwestycyjnej sektorów instytucjonalnych w Polsce w latach 1991–2006”, podporządkowane zostały kwestii związku efektywnej działalności inwestycyjnej ze zwiększaniem innowacyjności gospodarki traktowanej, jako główny czynnik wzrostu gospodarczego. W związku z tym opracowanie zawiera krótki opis czynników wpływających na skłonność do inwestowania jednostek gospodarujących, przede wszystkim przedsiębiorstw oraz możliwości finansowania działalności inwestycyjnej. W dalszej kolejności poddano ocenie znaczenie samofinansowania działalności inwestycyjnej oraz rolę systemu finansowego, jako pośrednika w transferze środków finansowych od podmiotów dysponujących nadwyżkami funduszy do podmiotów zgłaszających na nie zapotrzebowanie, przy czym zajęto się również problemem przepływu kapitału z zagranicy. Przeprowadzona analiza poparta została wynikami badań empirycznych. Janusz Gawryś i Magdalena Wysocka w swoim artykule, zatytułowanym „Analiza sprawozdania finansowego spółki giełdowej w oparciu o prospekt emisyjny – studium przypadku” na przykładzie przedsiębiorstwa „Zetkama” Fabryki Armatury Przemysłowej S.A. ukazali aktualne problemy, związane z funkcjo- 8 Wprowadzenie nowaniem spółek akcyjnych na Giełdzie Papierów Wartościowych, które powinny eksponować i uwzględniać przygotowanie analityczne przedsiębiorstwa do kolejnych emisji akcji. Przygotowywane w spółkach akcyjnych prospekty emisyjne, obok oceny potencjału produkcyjnego, wykorzystania zdolności produkcyjnych oraz pozycji spółki na rynku w otoczeniu konkurencyjnym, muszą zatem również zawierać analizę sprawozdania finansowego w kilkuletnim przekroju. Analiza ta jest zazwyczaj przeprowadzana w oparciu o bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływu środków pieniężnych cash flow. Winna ona zorientować obecnych, jak i przyszłych akcjonariuszy w opłacalności inwestowania w dany podmiot gospodarczy. Autorzy podejmując temat starali się przedstawić technikę analizy finansowej spółki giełdowej. Artykuł Szymona Kłopockiego „formy współpracy przedsiębiorstw w świetle wybranych koncepcji teoretycznych”, prezentuje problem współpracy przedsiębiorstw. Autor sugeruje w nim luki poznawcze występujące w teorii oraz niewystarczającą ilość narzędzi merytorycznych dostępnych w praktyce odnoszących się do tego zagadnienia. Opracowanie zawiera przegląd podstawowych ujęć teoretycznych współpracy, wskazuje na ich różnorodność oraz niewystarczająca zdolność – każdego ujęcia z osobna – do odpowiedzi na pytanie, jaka forma współpracy jest najbardziej wskazana i w jakich warunkach. W opracowaniu Stanisława Mikołajczyka, zatytułowanym „Technologie informacyjne dla logistyki“ przedstawione zostało znaczenie określania mocy obliczeniowej systemów informatycznych w podmiotach logistycznych dla generowania przydatnych w ich funkcjonowaniu informacji, będących wynikiem konieczności przetwarzania coraz większej liczby danych, generowanych przez współczesną cywilizację. Proces ten – zdaniem Autora – wpływa na kształtowanie aktywności ludzi oraz dynamikę zmian zachodzących w organizacjach, ponieważ dane z ustalonych źródeł, wymagających często przetworzenia w przydatne informacje, są w konsekwencji podstawowym źródłem wiedzy o problemach pojawiających się w działalności podmiotów. W tym celu złożone formy przetwarzania danych zostały zastąpione systemami informatycznymi, które są bardziej funkcjonalne. Technologia informacyjna (IT) w ten sposób stała się ważnym narzędziem w systemie organizacji przedsiębiorstwa, bowiem przyczynia się do wzrostu efektywności procesów gospodarowania. Ta część publikacji zakończona jest artykułem Konrada Piechoty, zatytułowanym „Dostosowanie kultury organizacyjnej korporacji transnarodowych do warunków lokalnych”. Autor opisuje w opracowaniu korporacje transnarodowe, jako przedsiębiorstwa, których kompania macierzysta znajduje się w danym kraju, natomiast jej operacje dokonywane są na rynkach innych krajów, włącznie z zakładaniem oddziałów, filii, czy też przejmowaniem kontroli nad określonymi przedsiębiorstwami w tych krajach, co jest powodem poruszania się w wielu zróżnicowanych kulturach na całym świecie. Przez to korporacje stają przed dylematem, czy w swoich oddziałach pozwalać na wyodrębnianie się Wprowadzenie 9 lokalnych kultur organizacyjnych, czy też narzucać jedną uniwersalną kulturę organizacyjną wywodzącą się z kraju, w którym znajduje się centrala korporacji. Problem ten staje również wyzwaniem do zarządzania międzykulturowego rozumianego, jako zarządzanie organizacją w układach międzykulturowych. W czwartej (ostatniej) części zeszytu znalazło się sześć artykułów, których szczególnym walorem jest wartość naukowo-dydaktyczna, a także poznawcza. W opracowaniu Ireneusza Nowaka „Wyłączenie pracownika organu podatkowego jako gwarancja bezstronności w postępowaniu podatkowym” zaprezentowano instytucję wyłączenia pracownika organu podatkowego, co powinno służyć zapewnieniu podatnikowi bezstronności w każdym stadium załatwienia sprawy. Autor w swoim artykule uzasadnia konieczność kategoryczności i szczegółowości wyłączenia, bowiem niezbędne jest w tym przypadku zrównoważenie słabości pozycji strony, wynikającej z przyjęcia w postępowaniu podatkowym założeń procesu inkwizycyjnego. Wskazuje jednocześnie na niedoskonałość istniejących w tej dziedzinie przepisów, często sprzecznych, budzących liczne wątpliwości interpretacyjne, które powinny zostać zmienione. W związku z tym Autor sformułował pożądane wnioski de lege lata i de lege ferenda. Artykuł Andrzeja Jackiewicza, zatytułowany „Rzetelność prowadzenia ksiąg rachunkowych – regulacje prawne, odpowiedzialność i problemy praktyczne” poświęcony został szczegółowej kwestii, jaką jest w działalności rozrachunkowej firm prowadzenie ksiąg rachunkowych. Autor dokładnie starał się w swoim opracowaniu zdefiniować przedmiot zainteresowania oraz wskazał na znaczenie podjętego problemu w dydaktyce rachunkowości finansowej. Podkreślił przy tym znaczenie zarówno zdobywania wiedzy w tej dziedzinie, jak i posiadania umiejętności praktycznych. Zauważył ponadto, że traktowanie tej tematyki wyłącznie z pozycji prawa bilansowego jest poważnym uproszczeniem. Podmioty gospodarcze są, bowiem zobowiązane płacić określone daniny w formie podatków i opłat, a zatem na księgi należy spojrzeć również przez pryzmat prawa podatkowego. Łukasz Sułkowski w swoim opracowaniu „Marketing w świetle paradygmatów nauk społecznych”, rozpatruje próbę możliwości aplikowania matrycy wskazanych paradygmatów do szczegółowych nauk z rodziny nauk o zarządzaniu, w tym w szczególności marketingu, który z racji swojego interdyscyplinarnego charakteru i społeczne korzenie jest nauką wieloparadygmatową. Przyjmując to założenie, Autor rozpatruje paradygmaty nauk społecznych odnoszące się do marketingu zgodnie z propozycją G. Burella i G. Morgana wskazując przy tym na możliwość wystąpienia w XXI wieku szybkiego rozwoju refleksji i badań marketingowych, opartych na paradygmatach alternatywnych. Opracowanie Adama i Jerzego Koperków, zatytułowane „Współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w demokracji amerykańskiej” charakteryzuje, występujące we współczesnych koncepcjach liberalizmu amerykańskiego, próby sformułowania takiego programu, który można by uznać za realizację tradycyj- 10 Wprowadzenie nych wartości amerykańskiej myśli liberalnej, polegających na osiągnięciu rzeczywistej równości szans z zachowaniem wolności i swobód obywatelskich. Podjęte analizy prowadzą do wniosku, że demokracja amerykańska jest oparta na fundamentalnej idei wolności oraz na systemie politycznym i gospodarczym rozwijanym w ramach „consensusu” między konserwatyzmem i liberalizmem. Rozwój amerykańskiego systemu demokratycznego dokonuje się w ramach owego „consensusu” społecznego. Podejmowane w amerykańskiej demokracji współczesne próby rozwiązana kwestii społecznej tę ideę „consensusu” zakładają. Szersze i głębsze zmiany natury społecznej musiałyby dotyczyć zmiany wartości liberalnych, na których demokracja amerykańska opiera się. Takie próby są również podejmowane w amerykańskiej współczesnej myśli społecznej. Artykuł „Polityka Watykanu wobec państwa Izrael za Piusa XII” Grzegorza Ignatowskiego, stanowi przyczynek do historycznych rozważań o roli Kościoła Katolickiego w kształtowaniu międzynarodowych stosunków politycznych. Autor w sposób interesujący przedstawia kształtowanie się stanowiska w kwestii uznania państwa Izrael. Opracowanie Krzysztofa Koseckiego, zatytułowane „Aksjologia w języku: leworęczność jako przykład metaforycznego pejoratywu w języku polskim, angielskim, hiszpańskim i niemieckim”. Autor prezentuje w opracowaniu pojęcie leworęczności oraz jego znaczenie dla konceptualizacji bardzo różnych zjawisk, od zachowań począwszy, a na instytucjach społecznych skończywszy. Podkreśla jednocześnie to, że często wyrażenia językowe, które pośrednio odnoszą się do tej cechy, są pejoratywami, przy czym jest to zjawisko typowe dla wielu różnych języków. Opracowania zawarte w publikacji, charakteryzują się dużymi walorami naukowymi i poznawczymi, o czym świadczy uzyskanie przez nie pozytywnej recenzji wydawniczej. Poruszane w nich zagadnienia mają niezwykle ważne znaczenie dla funkcjonowania gospodarki oraz podmiotów. Szczególnie istotne jest wskazanie możliwości korzystania z doświadczeń innych nauk, których wykorzystanie w praktyce gospodarczej, mogłoby przynieść zdecydowaną poprawę skuteczności działania firm. W wielu przypadkach, połączenie rozważań teoretycznych z analizami empirycznymi, umożliwiło większe zrozumienie przedstawianej problematyki. W związku z tym zaprezentowane artykuły mogą stanowić istotne uzupełnienie piśmiennictwa, przede wszystkim ekonomicznego, ale również społecznego. Mogą być również wykorzystywane w procesie dydaktycznym. Halina Sobocka-Szczapa Streszczenia i Abstracty Jacek Nazdrowicz Nowoczesne myślenie strategiczne w aspekcie zarządzania polskimi przedsiębiorstwami Streszczenie Współcześni menedżerowie pracujący w nowoczesnych, dynamicz‐ nie rozwijających się przedsiębiorstwach sukcesywnie przestawiają się z działania rutynowego do działania twórczego. To niekonwencjonalne, innowacyjne podejście do zarządzania nazwano myśleniem strategicz‐ nym, którego siłą jest lepsze wykorzystanie potencjału umysłu i umożli‐ wienie spojrzenia w daleką przyszłość organizacji. Autor w publikacji prezentuje cechy myślenia strategicznego oraz jego obecne odzwiercie‐ dlenie w zarządzaniu u polskich menedżerów. Zaprezentowane zostały również obszary zastosowań myślenia strategicznego oraz korzyści, jakie mogą przynieść dla przedsiębiorstwa. Summary Modern strategic thinking in aspect of management polish companies. Contemporaries managers working in modern, dynamically expanding companies switch successive from routine procedures to creative activ‐ ity. This unconventional, innovative approaching to management is called strategic thinking, which the power is better use potential of mind and possibility to look the distant future. In this article author also shows features of strategic thinking and its current reflection in polish manag‐ ers management. One introduces areas of application strategic thinking and advantages that give for companies. Jacek Nazdrowicz Przeszkody racjonalnego podejmowania decyzji strategicznych Streszczenie Skuteczność zarządzania strategicznego mierzona jest efektywnością podejmowania decyzji, które z kolei powinny być racjonalne. Niestety, racjonalność decyzji może być zachwiana ze względu na występujące przeszkody w postaci barier i pułapek. W artykule dokonano próby określenia tych przeszkód na podstawie przeprowadzonych badań w polskich przedsiębiorstwach. Ponadto zaprezentowano czynniki wpły‐ wające na proces decyzyjny oraz sposoby, jakimi posługują się menedże‐ rowie w celu pokonywania barier zarządzania. Summary Obstructions of rational strategic decision making An effectiveness of strategic management is measured with effectiveness decision making, which next should be rational. Unfortunately, rationali‐ ty of decisions can be upset for the sake of occurrence obstructions in the form of barriers and traps. In article one comes up an attempt of descri‐ bing these obstructions on the basis of research in polish companies. Mo‐ reover one presented factors influenced on decision process and ways, what managers use to overcome management barriers. Stanisław Nowosielski Podejście procesowe w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem Streszczenie W artykule najpierw omówiono istotę i cechy podejścia procesowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem, przedstawiane w literaturze i stosowa‐ ne w praktyce. Zaprezentowano syntetycznie różne współczesne kon‐ cepcje i metody zarządzania zorientowane na procesy gospodarcze. Wskazano też na szczególną rolę podejścia procesowego w integrowaniu różnych koncepcji i metod zarządzania, w spójny system zarządzania przedsiębiorstwem. PROCESSING APPROACH IN CONTEMPORARY ENTERPREISE MANAGEMENT Summary The article at first describes the essence and aims of processing approach in business management, presented in the literature and used in practice. It shows synthetically different present conceptions and management methods oriented on business processes. It also indicates the specific role of processing approach in integrating different conceptions and man‐ agement methods, into united system of business management. Michał Śnierzyński Znaczenie i funkcje struktury organizacyjnej w zarządzaniu szkołą wyższą Streszczenie Niniejszy artykuł traktuje o znaczeniu i funkcji struktur organizacyj‐ nych funkcjonujących w uczelniach wyższych. Autor przyjął w nim, iż szkoły wyższe mimo, że nie są nastawione na zysk zachowują się jak pełnoprawni aktorzy procesów rynkowych. W tym kontekście tworzone są nowe struktury owych jednostek naukowych, które pozwalają na szersze wykorzystanie drzemiącego w uczelniach potencjału intelektual‐ nego. Stąd można wywieść, iż struktury organizacyjne odpowiadają za immanentny rozwój uczelni, nadają im nowe funkcje a także znaczenie. Jest to szczególnie ważne w czasach, kiedy badania i rozwój stają się ko‐ niecznością jednostek naukowych. Im bardziej dopracowania struktura organizacyjna, tym uczelnia lepiej funkcjonuje na danym rynku. Abstract Reaching changes in surrounding us realities extort activating of certain processes of changes. Among many challenges of the new century one ought to exchange: the skill of the adaptation of the man to new situa‐ tions, the purchase of the efficiency of making of elections and skills of the effective kelter in the society, the practical application of the acquired knowledge and the skill. Change also data structures of scientific units. All that determines the formation of new units which no longer only dis‐ posed on the education, but first of all on research and development. In the Polish practice appear new the organization or rather this are expanded structures of higher colleges which bear different names. Mostly are this Pass to the centre‐forward of the Excellence, Centres of Advanced Technologies or at last popular incubators of the enterprise. Their statutory aim is the kelter within the framework of the college and stimulating of her development and also the personality development of the student/ of the listener. From here one can infer that the meaning of structures of the college and their functions grows up and constantly evolves and their offer constantly is subject to the enlargement. Waldemar Walczak Gospodarka oparta na wiedzy − nowe wyzwania dla współczesnych przedsiębiorstw Streszczenie Zaprezentowane w referacie rozważania koncentrują się na uwarun‐ kowaniach gospodarki opartej na wiedzy oraz nowych wyzwaniach ja‐ kim muszą sprostać przedsiębiorstwa. Zachodzące trendy wymuszają potrzebę rewizji dotychczasowych teorii oraz koncepcji zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem. W rezultacie występujących przemian można zaobserwować, że konkurencyjność współczesnych przedsiębiorstw oraz procesy budowa‐ nia ich wartości rynkowej są w coraz większym stopniu oparte i zależne od posiadanych zasobów niematerialnych‐ wiedzy i kompetencji. Autor prezentuje rolę wiedzy jako strategicznego zasobu dla współ‐ czesnych przedsiębiorstw oraz podkreśla znaczenie zarządzania wiedzą jako metody na kreowanie innowacyjnych rozwiązań, co w konsekwencji umożliwia firmom rozwój w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Summary The knowledge based economy − new challenges for contemporary enterprises The article focuses on the importance of knowledge based economy characteristics and new challenges for contemporary enterprises. These trends are leading to revisions in management theories and models, as analysis follows reality. As a result, the competitiveness and value crea‐ tion processes are more strongly dependent on intangible assets‐ knowl‐ edge and competences. The author reflects to exploring the role of knowledge as strategic intan‐ gible asset for contemporary enterprises, underlines the importance of knowledge management as way driving innovation processes allowing for development in knowledge based economy. Muzahim Al‐Noorachi Ekologistyka a logistyka odpadów opakowaniowych Streszczenie Dynamiczny rozwój współczesnej gospodarki rynkowej sprawia, że działające na ich terytorium przedsiębiorstwa stoją wobec konieczności uwzględnienia aspektów ochrony środowiska naturalnego. Nastawienia większości przedsiębiorstw na maksymalizację zysków przez przedsię‐ biorstwa napotyka jednak na ograniczenia prawne mające na celu gwa‐ rantować ochronę składników środowiska naturalnego oraz świadomość ekologiczną kadry menedżerskiej i pracowników, Ponadto ochrona śro‐ dowiska naturalnego w dużej mierze zależy również od podejścia do tych zagadnień gospodarstw domowych oraz konsumentów indywidu‐ alnych. Unia Europejska stara się dyrektywami zobowiązać swych członków do postępowania zgodnie z treścią modelu 3R: Reduction −:ograniczenia ilości opakowań, zmniejszenia ich wymiarów i obniżenia ich masy; Re‐ use − wielokrotnego użycia opakowań; Recyklingu − powtórnego wyko‐ rzystania. Summary ECO LOGISTICS AND LOGISTICS OF PACKAGING WASTE Dynamic development of contemporary market economy leads to the necessity of taking aspects of environmental protection into considera‐ tion by companies operating on this market. The attitude of the majority of enterprises aiming at maximizing profits encounters legal limitations introduced in order to guarantee the protection of the elements of natural environment and to increase ecological awareness of the managerial staff and regular employees. Furthermore, environmental protection depends to a significant extent also on the attitude of households and individual consumers to this issue. Mirosław Wasielewski Bezpieczeństwo ekologiczne sieci przewozowych ładunków towarowych – zdolność wymiany informacji pomiędzy państwami UE Ochrona środowiska naturalnego jest w dzisiejszych czasach bardzo ważną kwestią. Środowisko naturalne bowiem ma ogromny wpływ nie tylko na życie indywidualnych organizmów, ale także na działalność różnego rodzaju firm i przedsiębiorstw. Istnieje zatem potrzeba sprawnej wymiany informacji, która zapewniałaby bezpieczeństwo ekologiczne przewozów ładunków towarowych pomiędzy państwami Unii Europej‐ skiej. Artykuł omawia problemy konfigurowania sieci dostaw uwzględ‐ niających ocenę dostawców produktów i usług pod względem spełniania norm z zakresu ochrony środowiska naturalnego. Abstract Nowadays protection of natural environment and ecological safety of transport networks are very important questions. It is connected with huge influence of pollutions on natural environment from an activity of different firms and enterprises. Therefore, the requirement of proficient exchange of information about behavior in transport of these objects among European Union states is needed. It would assure safety of eco‐ logical transportation fright of loads. The purpose of this article is to pre‐ sent such resolving problems of configuring networks which would be taking into consideration estimate of suppliers of products and services respecting grant norms in the aspect of protection of natural environ‐ ment. Mariusz Nyk Zatrudnienie a wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw Streszczenie Sektor przedsiębiorstw to jeden z czołowych sektorów w gospodarce. Jest on istotny nie tylko przyjmując kryterium udziału w tworzeniu PKB, ale również ze względu na poziom zatrudnienia i liczbę pracujących. Zdecydowana większość czynnika ludzkiego jest zaangażowana w dzia‐ łalność sektora przedsiębiorstw. Wyniki badań, kształtują hipotezę, że poziom zadowolenia pracują‐ cych oraz zatrudnionych często jest podyktowany poziomem płac. Ce‐ lem opracowania jest uchwycenie zależności pomiędzy zatrudnieniem, liczbą pracujących oraz przeciętnym wynagrodzeniem brutto w sektorze przedsiębiorstw. Abstract Employment and salaries ine the enterpricesʹ sector The enterpricesʹ sector is one of the leading ones in economy. This sec‐ tor is important not only in terms of taking part in creating PKB but also in terms of employment and number of eployees. Big majority of human factor is engaged in enterpricesʹ sector activity. The researchesʹ results are creating hypothesis telling that both employ‐ ees and employers satisfactionʹs level is often connected with level of salaries. The due of the article is to show the relation among employ‐ ment, number of employees and average gross salary level in enterpricesʹ sector. Joanna Trębska Źródła finansowania działalności inwestycyjnej sektorów instytucjonalnych w Polsce w latach 1991‐2006 Streszczenie Efektywna działalność inwestycyjna, przyczyniająca się do zwięk‐ szenia innowacyjności gospodarki, w teorii ekonomii traktowana jest jako główny czynnik wzrostu gospodarczego. Problemy związane z pro‐ cesem inwestowania, w tym również źródeł finansowania inwestycji, stanowią nurtujący wielu badaczy przedmiot analiz, zarówno teoretycz‐ nych, jak i empirycznych. Opracowanie zawiera krótki opis czynników wpływających na skłonność do inwestowania jednostek gospodarujących, przede wszyst‐ kim przedsiębiorstw. Pokrótce przedstawiono również możliwości fi‐ nansowania działalności inwestycyjnej. W kolejnej części poddano ocenie znaczenie samofinansowania działalności inwestycyjnej oraz rolę syste‐ mu finansowego jako pośrednika w transferze środków finansowych od podmiotów dysponujących nadwyżkami funduszy do podmiotów zgła‐ szających na nie zapotrzebowanie. W sytuacji, w której kapitał krajowy jest niewystarczający do pokrycia środków zaspakajających popyt inwe‐ stycyjny, dodatkowym źródłem staje się kapitał przepływający z zagranicy. Zaprezentowane w pracy wyniki badań empirycznych do‐ tyczą analizy struktury i dynamiki nakładów brutto na środki trwałe we‐ dług sektorów instytucjonalnych w gospodarce polskiej w latach 1991‐ 2006, zakresu samofinansowania działalności inwestycyjnej, a następnie roli wybranych zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji, to jest in‐ strumentów finansowych oferowanych przez system finansowy. Abstract In theory of the economics, efficient investment activity, which contrib‐ ute to higher innovativeness of the economy, is treated as a main factor of the economic growth. Problems connected with the investing process, e.g. sources of financing investments, seems to be a pervading subject of theoretical as well as empirical analyses. The paper consist of a short description of factors that influence the pro‐ pensity to invest of the units, specially corporations. There are also pos‐ sibilities of financing the investment activity. In the next part of the study the significance of the selffinancing of the investment activity and the role of finance system as an intermediary between the subjects which possess surplus of the money and subjects which ask for it are estimated. In case of nonsufficient domestic capital to defray for investment de‐ mand foreign capital becomes added source of financing. Empirical ex‐ amination presented in the paper regards the analysis of structure and dynamic of gross fixed capital formation of institutional sectors in polish economy in 1991‐2006, range of the selffinancing of the investment activ‐ ity and the role of some outward sources of investment financing, which are financial instruments offered by the finance system. Janusz Gawryś, Magdalena Wysocka Analiza sprawozdania finansowego spółki giełdowej w oparciu pro‐ spekt emisyjny – studium przypadku Summary ANALYSIS OF FINANCIAL STATMENT OF PUBLIC COMPANY The paper describes parctical aspects of financial analysis of Company “Zetkama” in Kłodzko on the basis of prospectus for stock exchange. The horizontal and vertical analysis of the balance sheet has been done with utilization of indicators analysis concerning the relations of the working capital and the indicators of efficency of international and ex‐ ternal capital. The transition of the balance sheet of the company into analitical balance has been used, showinh the financial links of assets with external capital. On this background the conclusions of moderate strategy of management of working capital, has been formulated. On the basis of cashflow analysis, debts of the company, its efficency and profits the conclusions concerning overall future activity of the Company has been presented Szymon Kłopocki Otwarty problem wyboru formy współpracy przedsiębiorstw Streszczenie Artykuł porusza problem współpracy przedsiębiorstw. Sugeruje luki poznawcze w teorii oraz niewystarczającą ilość narzędzi merytorycznych dostępnych w praktyce. Przegląd podstawowych ujęć teoretycznych współpracy wskazuje na ich różnorodność oraz niewystarczająca zdol‐ ność każdego ujęcia z osobna do odpowiedzi na pytanie: Jaka forma współpracy jest najbardziej wskazana i w jakich warunkach? Summary The article raises the issue of cooperation between companies. It suggests the existence of theoretical shortcomings and an insufficient number of tools available to managers. An overview of basic theoretical concepts describing cooperation unveils significant differences between them and shows that none of them has the capacity determine what form of cooperation is most adequate in given conditions. Stanisław Mikołajczyk Technologie informacyjne dla logistyki Streszczenie Zaprezentowane w referacie rozważania koncentrują się na uwarun‐ kowaniach gospodarki opartej na wiedzy oraz nowych wyzwaniach, jakim muszą sprostać przedsiębiorstwa. Zachodzące trendy wymuszają potrzebę rewizji dotychczasowych teorii oraz koncepcji zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem. W rezultacie występujących prze‐ mian można zaobserwować, że konkurencyjność współczesnych przed‐ siębiorstw oraz procesy budowania ich wartości rynkowej są w coraz większym stopniu oparte i zależne od posiadanych zasobów niemate‐ rialnych − wiedzy i kompetencji. Autor prezentuje rolę wiedzy jako strategicznego zasobu dla współ‐ czesnych przedsiębiorstw oraz podkreśla znaczenie zarządzania wiedzą jako metody na kreowanie innowacyjnych rozwiązań, co w konsekwencji umożliwia firmom rozwój w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Summary The knowledge based economy − new challenges for contemporary enterprises The article focuses on the importance of knowledge based economy characteristics and new challenges for contemporary enterprises. These trends are leading to revisions in management theories and models, as analysis follows reality. As a result, the competitiveness and value crea‐ tion processes are more strongly dependent on intangible assets‐ knowl‐ edge and competences. The author reflects to exploring the role of knowledge as strategic intan‐ gible asset for contemporary enterprises, underlines the importance of knowledge management as way driving innovation processes allowing for development in knowledge based economy. Konrad Piechota Dostosowanie kultury organizacyjnej korporacji transnarodowych do warunków lokalnych Streszczenie Artykuł pt. „Dostosowanie kultury organizacyjnej korporacji tran‐ snarodowych do warunków lokalnych”, opisuje korporacje transnaro‐ dowe jako przedsiębiorstwa, których kompania macierzysta znajduje się w danym kraju, natomiast jej operacje dokonywane są na rynkach innych krajów, włącznie z zakładaniem oddziałów, filii, czy też przejmowaniem kontroli nad określonymi przedsiębiorstwami w tych krajach, co powo‐ duje poruszanie się w wielu zróżnicowanych kulturach na całym świe‐ cie. Przez to korporacje stają przed dylematem czy w swoich oddziałach pozwalać na wyodrębnianie się lokalnych kultur organizacyjnych, czy też narzucać jedną uniwersalną kulturę organizacyjną wywodzącą się z kraju, w którym znajduje się centrala korporacji. Staje się to również wy‐ zwaniem do zarządzania międzykulturowego rozumianego jako zarzą‐ dzanie organizacją w układach międzykulturowych, najczęściej, kiedy organizacja działa w środowiskach znacznie różniących się kulturowo od siebie Abstract The article describes ongoing changes in corporate structure and organi‐ zation culture in multicultural corporations as biggest and most power‐ ful enterprises in the world. Multinational corporations play an impor‐ tant role in globalization. In a highly competitive world, companies seek to reduce their costs as much as possible. The prospect of a foreign company setting up in a country where labour is cheap is attractive both for the company and the host countryʹs government but the major factor which predicates this impact is their organizational culture. Organiza‐ tional culture has been defined as, the system of shared actions, values, and beliefs that develops within an organization and guides the behavior of its members. Employees are key factors which alter how corporate cultures evolve. Ireneusz Nowak Wyłączenie pracownika organu podatkowego jako gwarancja bezstronności w postępowaniu podatkowym Streszczenie Celem artykułu jest przedstawienie instytucji wyłączenia pracownika organu podatkowego, służącej zapewnieniu podatnikowi bezstronności w każdym stadium załatwienia sprawy. Wyłączenie to powinno być ka‐ tegoryczne i szczegółowe, aby zrównoważyć słabość pozycji strony wy‐ nikającą z przyjęcia w postępowaniu podatkowym założeń procesu in‐ kwizycyjnego. Niestety w zakresie tym istnieją niedoskonałe, często sprzeczne przepisy, budzące liczne wątpliwości interpretacyjne, które powinny zostać zmienione. W związku z tym autor sformułował pożą‐ dane wnioski de lege lata i de lege ferenda. Exclusion of an employee of the tax office as a guarantee of impartiality in the tax procedure Abstract The purpose of this article is to present the institution of exclusion of an employee of the tax office, which aims to provide the taxpayer impartial‐ ity in every phase of the procedure. This exclusion shall be categorical and detailed, in order to balance the weakness of the party resulting from applying in tax procedure premises of the inquisitional process. Unfor‐ tunately respective regulations are imperfect and often contradictory. They raise numerous interpretative doubts and should be amended. With regard to this issue the Author expressed desired postulates de lege lata and de lege ferenda. Andrzej Jackiewicz Rzetelność prowadzenia ksiąg podatkowych – regulacje prawne, odpowiedzialność i problemy praktyczne Streszczenie Autor omawia istotę rzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych w prawie bilansowym oraz odpowiednie uregulowania ksiąg podatko‐ wych w ordynacji podatkowej. Zwraca uwagę na fakt, że księgi podat‐ kowe stanowią dowód w postępowaniu podatkowym, prezentuje rów‐ nież kryteria z punktu widzenia ordynacji podatkowej i kodeksu karne‐ go skarbowego. Zakres odpowiedzialności głównego księgowego za prowadzenie ksiąg podatkowych na tle kodeksu pracy i kodeksu karne‐ go skarbowego uzupełnia całość rozważań i wskazuje na kierunek przy‐ gotowania programów kształcenia i wymogi merytoryczne i etyczne przyszłego księgowego czy głównego księgowego. Abstract The author discusses the point of reliable bookkeeping in balance law as well as proper regulations of accounting books in fiscal regulations. He points out to the fact that accounting books are a proof in tax proceed‐ ings and presents the criteria from the point of view of fiscal regulations and penal code. The entire dissertation is completed with presenting the scope of a main accountant’s responsibility for keeping the fiscal books against the labor code and revenue penal code. It also indicates the direc‐ tion of preparing training programs and essential and ethical require‐ ments towards future accountant or main accountant. Łukasz Sułkowski Marketing w świetle paradygmatów nauk społecznych Summary This article considers the issue of application of paradigms of social sci‐ ences to marketing. It is an attempt of application of the same matrix of paradigms to detailed sciences from the family of management sciences. An assumption has been made that marketing, due to its interdiscipli‐ nary character and social roots is a multi paradigmatic science, although the functional‐neopositivist paradigm derived mainly from economy undoubtedly dominates. Paradigms of social sciences are considered in relation to marketing in accordance with the proposal by G. Burell and G. Morgan, influential in social sciences as well as management sciences. The aforementioned paradigms in relation to marketing take on a binary opposition: dominating functional‐neopositivist paradigm versus alterna‐ tive paradigms. Taking into consideration the experience of other social sciences, a fast development of marketing research and reflections based on alternative paradigms can be assumed in the 21st century. Adam Koperek, Jerzy Koperek Współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w demokracji ame‐ rykańskiej Summary CONTEMPORARY ATTEMPTS TO SOLVE THE SOCIAL MATTER IN THE AMERICAN DEMOCRACY Analysed issues on the American democracy are presented in the context of the following problems: 1. Conceptions of the liberal democracy of „consensus”; 2. The liberalism and the conservatism in United States; 3. Futurological conceptions of Daniel Bell and Zbigniew Brzeziński; 4. Environmental liberalism of Paul Ehrlich. Taken analyses are leading to the conclusion that the American democ‐ racy is based on the fundamental idea of the freedom and on the political and economic system developed in frames of „consensus” between the conservatism and the liberalism. The development of the American de‐ mocratic system is taking place in frames of that social „consensus”. Con‐ temporary attempts taken in the American democracy to solve the social matter, this idea of „consensus” are establishing. Wider and deeper changes of the social nature would have to concern the change of liberal values on which the American democracy are rely‐ ing. Such attempts are also being taken in the American contemporary social thought. Key words: American democracy, „consensus”, liberalism, conservatism. Grzegorz Ignatowski Polityka Watykanu wobec Państwa Izrael za Piusa XII Abstract Policy of the Holy See towards the State of Israel during the Pontificate of Pius XII There are a number of studies about the silence of Pius XII on the exter‐ mination of the Jewish people during the Second World War. However, to find an information about the attitude of the Pope towards the State of Israel may be rather difficult. Pius XII wrote four encyclicals, which deal with the Holy Land. None of them uses the name of the Jewish people. In 1952, only as late as four years after the proclamation of the Declaration of Independence by Ben Gurion, Pius XII, used the term “the State of Israel” officially. The Holocaust and the State of Israel are very important for the modern identity of the Jews all over the world. In this perspective it is easier to understand their critical opinion towards the Pope. Krzysztof Kosecki Aksjologia w języku: leworęczność jako przykład metaforycznego pejoratywu w językach polskim, angielskim, hiszpańskim i niemieckim Summary AXIOLOGY IN LANGUAGE: LEFT‐HANDEDNESS AS AN EXAMPLE OF METAPHOR‐BASED PEJORATIVE IN POLISH, ENGLISH, SPANISH AND GERMAN Numerous language expressions which refer to the concept of left‐ handedness are pejoratives. They function in languages as diverse as Polish, English, Spanish, and German. Cognitive linguistics assumes that the analysis of linguistic expressions allows one to look into the structure of concepts, which are often based on metaphors. Apart from that, language provides information about axiological preferences of its users. Axiological semantics, which is developed within cognitive linguistics, claims that each language unit can be described along the scale of good‐ bad. The concept of value is, in turn, related to preconceptual image schemata. Left‐handedness is an aspect of the image schema of RIGHT‐LEFT, which also involves the plus‐minus vector of the schema of SCALE. Since the majority of any population is right‐handed, the element LEFT is con‐ nected with the minus part of the SCALE vector. That is why many nega‐ tive phenomena in human everyday experience are described by means of expressions which incorporate both these elements, for example lewizna i lewe interesy in Polish, left marriage in English. All such expressions are instances of evaluation. They are at the same time pejoratives based on metaphor, in which BAD is associated with LEFT.
