Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Kierunek: Technologia

Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii
Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka – studia stacjonarne I
stopnia
Prowadzący przedmiot: dr n. wet. Sylwester Kowalik
Szczegółowy program wykładów z przedmiotu: fizjologia człowieka
Semestr: zimowy
Wykłady w godz./ sem.: 15
Wykład 1
1. Wprowadzenie do fizjologii człowieka. Zasady regulacji procesów fizjologicznych na
poziomie komórek, narządów i całego organizmu. Podstawowe mechanizmy integracji
procesów fizjologicznych.
Wykład 2
1. Fizjologia układu krwiotwórczego. Kontrola wzrostu i różnicowania komórek.
2. Erytrocyty. Budowa i funkcja hemoglobiny. Transport tlenu z pęcherzyków płucnych
do tkanek. Transport dwutlenku węgla. Grupy krwi. Czynnik Rh.
3. Leukocyty. Morfologia i podział leukocytów. Funkcje leukocytów.
4. Trombocyty. Morfologia trombocytów. Rola w procesie hemostazy.
5. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe. Organiczne i nieorganiczne składniki osocza.
6. Czynność narządów krwiotwórczych – hemopoeza.
7. Odporność organizmu. Odporność typu komórkowego i humoralnego. Przeciwciała.
8. Hemostaza – proces krzepnięcia krwi.
Wykład 3
1. Fizjologia neuronu. Mechanizm powstawania potencjału spoczynkowego
w neuronach. Potencjał czynnościowy. Przewodzenie potencjałów czynnościowych
przez aksony. Fizjologia synaps. Synapsy elektryczne i chemiczne. Mechanizmy
uwalniania neuroprzekaźników. Postsynaptyczny potencjał pobudzający i hamujący.
Receptory jonotropowe. Synapsa nerwowo-mięśniowa. Przekaźnictwo synaptyczne.
Transmitery, współtransmitery i neuromodulatory synaptyczne. Swoiste blokery
transmisji.
2. Odruch i łuk odruchowy. Elementy łuku odruchowego. Klasyfikacja odruchów
i przykłady.
Wykład 4
1. Fizjologia mięśni szkieletowych. Molekularny mechanizm skurczu. Układ aktyna –
miozyna. Sarkomer. Mechanizm powstawania siły pobudzonym sarkomerze.
Sprzężenie elektro-mechaniczne.
2. Skurcz mięśnia szkieletowego. Skurcz pojedynczy i tężcowy. Skurcz izotoniczny i
iozometryczny.
Zależność siły skurczu od wyjściowej długości komórek
mięśniowych. Stopniowanie siły skurczu.
3. Unerwienie ruchowe mięśni. Przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe. Klasyfikacja
komórek mięśni szkieletowych.
4. Czynność mięśni szkieletowych w ustroju.
5. Fizjologia mięśni gładkich. Ultrastruktura mięśni gładkich. Aktywność bioelektryczna
mięśni gładkich. Mechanizm skurczu mięśni gładkich. Sprzężenie elektromechaniczne i elektro-wydzielnicze. Rytmiczna aktywność mięśni gładkich. Podział
czynnościowy mięśni gładkich. Czynność mięśni gładkich w ustroju.
Wykład 5
1. Fizjologia serca. Budowa mięśnia sercowego. Podstawowe właściwości mięśnia
sercowego (pobudliwość, przewodnictwo, kurczliwość). Układ bodźczy serca. Skurcz
i rozkurcz serca. Objętość wyrzutowa i minutowa serca. Tony serca. Ukrwienie
i metabolizm mięśnia sercowego. Nerwowa i hormonalna regulacja czynności serca.
Właściwości elektryczne mięśnia sercowego. Elektrokardiografia. Zaburzenia rytmu
pracy serca.
Wykład 6
1. Podstawowe zasady i cele krążenia krwi. Budowa naczyń krwionośnych. Warunki
przepływu krwi przez naczynia krwionośne. Czynnościowa charakterystyka krążenia
wielkiego. Szybkość przepływu krwi w różnych odcinkach krążenia.
2. Tętno. Cechy tętna. Budowa naczyń włosowatych i warunki przepływu krwi. Filtracja
i resorpcja. Nerwowa, humoralna i metaboliczna regulacja przepływu krwi przez
naczynia włosowate. Krążenie płucne. Krążenie mózgowe. Krążenie wątrobowe.
Krążenie nerkowe.
Wykład 7
1. Fizjologia oddychania. Biologiczne podstawy czynności układu oddechowego.
Mechanika oddychania. Podział czynnościowy i rola fizjologicznych dróg
oddechowych. Czynność górnych i dolnych dróg oddechowych. Napięcie
powierzchniowe i czynnik powierzchniowy pęcherzyków płucnych.
2. Wymiana gazowa w płucach. Skład powietrza pęcherzykowego. Wymiana gazowa
w pęcherzykach płucnych. Dyfuzja gazów w płucach.
3. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Neurony oddechowe.
4. Odruchy wychodzące z układu oddechowego. Obronne odruchy oddechowe.
5. Homeostaza tlenowa. Chemoreceptory ośrodkowe i obwodowe.
Wykład 8
1. Układ trawienny. Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu.
2. Motoryka przewodu pokarmowego. Żucie. Połykanie. Aktywność skurczowa żołądka.
Motoryka jelita cienkiego. Motoryka jelita grubego. Regulacja aktywności
motorycznej jelit.
3. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych. Wydzielanie śliny. Budowa
ślinianek Rola i skład śliny. Regulacja wydzielania śliny. Wydzielanie żołądkowe.
Budowa błony śluzowej żołądka. Bariera śluzówkowa żołądka. Skład i wydzielanie
soku żołądkowego. Regulacja wydzielania żołądkowego. Wydzielanie trzustkowe.
Budowa trzustki. Skład soku trzustkowego. Mechanizm wydzielania elektrolitów
i enzymów. Regulacja wydzielania trzustkowego. Wydzielanie jelitowe. Budowa
błony śluzowej jelita cienkiego. Wydzielanie gruczołów dwunastniczych. Wydzielanie
jelita cienkiego. Wydzielanie jelita grubego. Skład soku jelitowego. Regulacja
wydzielania jelitowego.
Wykład 9
1. Trawienie i wchłanianie. Podstawy strukturalne wchłaniania. Procesy transportu
jelitowego. Wchłanianie wody i elektrolitów. Trawienie i wchłanianie
węglowodanów, białek i tłuszczów. Regulacja procesów trawiennych.
2. Trawienna funkcja trzustki. Rola enzymów trzustkowych. Cukrzyca.
3. Wchłanianie w jelicie grubym.
4. Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola.
5. Wydalanie.
6. Czynność wątroby. Budowa wątroby. Wydzielanie żółci. Mechanizm wydzielania
żółci. Regulacja wydzielania żółci. Skład i rola żółci. Czynności metaboliczne
wątroby. Inne czynności wątroby. Żółtaczka.
7. Hormony przewodu pokarmowego. Czynność dokrewna jelita cienkiego.
Wykład 10
1. Podstawowa przemiana materii. Katabolizm i anabolizm. Rola enzymów.
Mechanizmy nerwowej i hormonalnej regulacji metabolizmu. Fizjologiczna kontrola
bilansu energetycznego organizmu. Przemiana materii a skład diety i częstotliwość
posiłków.
2. Odżywianie. Bilans energetyczny organizmu. Podstawowa i spoczynkowa przemiana
materii. Kontrola masy ciała. Wpływ masy ciała na zapotrzebowanie na energię
/nadwaga i niedożywienie/. BMI (Body Mass Index).
3. Przemiana w warunkach głodzenia, niedożywienia i otyłości. Deficyt energetyczny –
głód. Zmiany hormonalne i czynnościowe w głodzie. Tolerancja głodu.
4. Nadmiar energetyczny – otyłość. Zaburzenia metaboliczne w otyłości. Zaburzenia
układowe towarzyszące otyłości.
5. Bilans wodno – elektrolitowy. Regulacja przyjmowania i wydalania wody i soli.
Odwodnienie organizmu. Utrata wody i elektrolitów przez organizm. Regulacja
bilansu wodno – elektrolitowego. Odwodnienie i przewodnienie organizmu.
6. Witaminy /rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach/.
Wykład 11
1. Układ wydalniczy. Czynność nerek i wydalanie moczu. Nefron. Budowa i funkcje
nefronu. Ciałko nerkowe, kanalik bliższy, pętla nefronu, kanalik kręty dalszy i kanalik
zbiorczy. Mechanizm resorpcji.
2. Metody badania czynności nefronów. Klirens nerkowy. Filtracja kłębuszkowa.
Regulacja nerwowa, hormonalna filtracji kłębuszkowej. Charakterystyka przesączu
kłębuszkowego.
3. Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu. Czynniki wpływające na dobową objętość
moczu. Rola wazopresyny.
4. Rola nerek w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej.
5. Udział nerek w procesach wydzielania wewnętrznego. Renina. Erytropoetyna.
6. Wydalanie moczu – mikcja.
Wykład 12
1. Fizjologia receptorów. Bodziec i receptor. Podział receptorów. Właściwości
receptorów. Kodowanie informacji w receptorach. Czucie skórne. Czucie dotyku
i ucisku. Czucie temperatury. Czucie bólu.
2. Czucie smaku. Brodawki językowe. Kubki smakowe. Rozmieszczenie receptorów na
języku.
3. Zmysł powonienia. Nabłonek węchowy. Receptory węchowe.
4. Zmysł wzroku. Budowa gałki ocznej. Układ optyczny oka. Normowzroczność. Wady
refrakcji. Krótkowzroczność, dalekowzroczność, niezborność. Fotorecepcja siatkówki.
Pręciki i czopki. Fotopigmenty światłoczułe. Ostrość wzroku i pole widzenia.
Widzenie barwne. Zaburzenia rozpoznawania barw. Widzenie przestrzenne. Złudzenia
wzrokowe.
5. Zmysł słuchu i równowagi. Bodziec akustyczny. Przewodzenie i odbieranie dźwięków
przez narząd słuchu. Ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Mechanizm
przewodzenia dźwięków. Przetwarzanie dźwięków na impulsy nerwowe. Budowa
narządu przedsionkowego. Mechanizm pobudzenia zmysłu równowagi.
Wykład 13
1. Termoregulacja. Pojęcie termoregulacji. Równowaga cieplna. Drogi wymiany ciepła
między organizmem a otoczeniem.
2. Podstawowe elementy termoregulacji. Termoreceptory i termodetektory. Działanie
mechanizmu termoregulacji. Ośrodek termoregulacji. Efektory układu termoregulacji.
Komfort cieplny organizmu.
3. Reakcje termoregulacyjne na zimno. Reakcje termoregulacyjna na gorąco. Adaptacja
do zmiennych warunków środowiska termicznego. Aklimatyzacja.
4. Zaburzenia mechanizmów termoregulacji. Hipotermia i hipertermia. Hipertermia
złośliwa.
5. Gorączka. Pirogeny zewnętrzne i wewnętrzne. Mechanizm działania pirogenów.
Fizjologiczne znaczenie gorączki. Zmiany zachodzące w organizmie podczas
gorączki.
Wykład 14
1. Układ dokrewny. Ogólne podstawy regulacji hormonalnej. Zależność czynnościowa
układu nerwowego i dokrewnego.
2. Przysadka mózgowa /fizjologia części nerwowej i gruczołowej przysadki/. Regulacja
czynności przysadki. Choroby przysadki.
3. Gruczoł tarczowy. Hormony tarczycy i rola jodu. Regulacja czynności tarczycy.
Choroby tarczycy.
4. Przytarczyce. Funkcje oraz zaburzenia.
5. Rdzeń i kora nadnerczy. Katecholaminy /powstawanie i ich rola/.
6. Grasica. Szyszynka.
Wykład 15
1. Fizjologia układu rozrodczego. Powstawanie komórek płciowych i różnicowanie
gonad.
2. Rozwój gonad oraz wydzielanie hormonów u mężczyzn i kobiet. Dojrzałość płciowa.
3. Wytwarzanie plemników. Budowa plemnika. Dojrzewanie plemników. Nasienie
/skład i metabolizm/.
4. Proces oogenezy. Rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Czynniki
regulujące czynność jajnika. Owulacja. Ciałko żółte i luteoliza.
5. Regulacja procesów rozrodczych
6. Transport gamet. Zaplemnienie i zapłodnienie.
7. Ciąża. Rozwój zarodka. Błony płodowe i łożysko.
8. Poród. Laktogeneza i laktopoeza.