Pobierz artykuł PDF

PŁATNO ZWIZANA JAKO INSTRUMENT WPR ODDZIAŁUJCY NA SYTUACJ
DOCHODOW PRODUCENTÓW ZIEMNIAKÓW SKROBIOWYCH
AGNIESZKA GINTER, HALINA KAŁUA
Streszczenie
Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych jest zróĪnicowana.
ZaleĪy od wielu czynników, wĞród których naleĪy wymieniü przede wszystkim wysokoĞü osiągniĊtego plonu, zawartoĞü skrobi w ziemniakach, poziom cen oraz wartoĞü
nakładów poniesionych na ich produkcjĊ, Przeprowadzone badania pokazały, Īe na
poziom opłacalnoĞci tej uprawy w sposób bardzo istotny wpływają uzupełniające
płatnoĞci bezpoĞrednie, w tym płatnoĞü związana, które otrzymują producenci ziemniaków skrobiowych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. NaleĪy stwierdziü, Īe ta
forma wsparcia produkcji ziemniaków skrobiowych w znacznym stopniu warunkuje
prowadzenie omawianej działalnoĞci rolniczej w wybranych do badaĔ gospodarstwach rolnych.
Słowa kluczowe: płatno zwizana, producent rolny, sytuacja dochodowa, ziemniaki skrobiowe
1. Wprowadzenie
Dnia 1. maja 2011 r. minło siedem lat funkcjonowania polskiego rolnictwa w strukturach
unijnych. W tym czasie zaobserwowano szereg zmian w mechanizmach rynków rolnych, które
wywołane były oddziaływaniem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).
Przystpienie do Unii Europejskiej (UE) poprzedził długi okres przygotowa, które
w przypadku rolnictwa były szczególnie intensywne i wymagały licznych zmian
w dotychczasowym systemie funkcjonowania tego sektora (Ginter i in. 2009). Przed akcesj Polski do UE głównym instrumentem wspierania polskiego sektora rolnego była polityka interwencji
rynkowej i ochrona przed nadmiernym importem. Bariery celne były jednym z najistotniejszych
instrumentów ochrony przed konkurencj towarów z importu.
Wstpienie Polski do UE stworzyło przed polskim rolnictwem nowe sposoby dofinansowania
prowadzonej działalnoci rolniczej w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
Polscy producenci rolni w tym plantatorzy ziemniaków skrobiowych, zostali objci nowymi
regulacjami prawnymi. Uwarunkowania unijne wpływaj na wielko i kształt rynku skrobi ziemniaczanej (Ginter i in. 2004).
Regulacje funkcjonujce na tym rynku, w sposób bezporedni, oddziałuj na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych w Polsce. Uwarunkowania pozyskiwania surowca na
skrobi ziemniaczan w postaci uzupełniajcych krajowych płatnoci, s istotnym czynnikiem
zwikszajcym konkurencyjno jego produkcji.
Celem pracy jest analiza sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych na podstawie danych z dwóch ostatnich lat gospodarczych, tj. 2010 i 2011, przy czym w pierwszym roku
43
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 56, 2011
bada było 12 gospodarstw rolnych, a w drugim 10 (dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej
roliny). Szczególn uwag autorki pracy został objty wpływ tzw. płatnoci zwizanej dla plantatorów tego surowca na ich sytuacj dochodow z omawianej działalnoci rolniczej. Badane gospodarstwa zlokalizowane były na obszarze dwóch powiatów w województwie mazowieckim, a mianowicie siedleckiego i sokołowskiego. Dane zebrano przy pomocy kwestionariusza wywiadu,
przeprowadzonego z kierownikami gospodarstw. Przeprowadzone badania dla celu pracy były
kontynuacj analizy ekonomicznej na tym obszarze gospodarstw, któr rozpoczto w roku 2004.
2. Działania Agencji Rynku Rolnego (ARR) na rynku ziemniaków
W 2011 r. ARR wspiera rynek ziemniaków poprzez nastpujce działania:
– dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej (premie produkcyjne),
– uzupełniajce płatnoci bezporednie dla producentów w sektorze skrobi ziemniaczanej (zwizane i niezwizane z produkcj),
– dopłaty z tytułu zuytego materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany
(w ramach pomocy de minimis),
– dopłaty do materiału siewnego dla producentów rolnych poszkodowanych przez powód
w 2010 roku,
– obsługa Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
Do realizowanych przez ARR zada naley równie administrowanie kwotami produkcyjnymi skrobi ziemniaczanej poprzez przydział kwot poszczególnym producentom skrobi, którzy prowadz działalno na terenie kraju, a take poprzez monitoring wykorzystania posiadanych kwot
produkcyjnych.
W roku gospodarczym 2010/2011, podobnie jak w latach poprzednich, Polska posiadała kwot produkcji skrobi ziemniaczanej w wysokoci 144 985 ton. Zgodnie z rozporzdzeniem Rady
(WE) nr 72/2009 w roku gospodarczym 2011/2012 przydzielona dla Polski kwota pozostaje na
tym samym poziomie. ARR realizowała dopłaty do produkcji skrobi ziemniaczanej z roku gospodarczego 2010/2011. Beneficjentami dopłat były zakłady produkujce skrobi ziemniaczan, które
na podstawie umów kontraktacyjnych z plantatorami ziemniaków dokonały skupu ziemniaków,
płacc co najmniej cen minimaln równ 178,31 EUR/ton skrobi zawartej w ziemniakach. Koniecznym warunkiem do uzyskania dopłat było wyprodukowanie skrobi ziemniaczanej z zakontraktowanych ziemniaków. W roku gospodarczym 2010/2011 stawka premii produkcyjnej ustalona została na poziomie 22,25 EUR/ton wyprodukowanej skrobi. Łcznie w roku gospodarczym
2010/2011 ARR wypłaciła producentom skrobi ziemniaczanej około 7,2 mln zł premii produkcyjnej do około 80, 8 tys. ton skrobi ziemniaczanej.
ARR w 2011 r. podobnie jak w latach poprzednich, prowadzi działania rekompensujce plantatorom ziemniaków cz poniesionych kosztów na zakup materiału sadzeniakowego kategorii
elitarny lub kwalifikowany w celu zwikszenia jego wykorzystania w gospodarstwach rolnych.
Podstaw do stworzenia powyszego systemu wsparcia był opracowany w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Program poprawy jakoci produktów rolnych poprzez zwikszenie zuycia
kwalifikowanego materiału siewnego”.
W 2011 r. ARR dokonała dopłat do zuycia materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub
kwalifikowany na podstawie wniosków o przyznanie dopłat w ramach pomocy de minimis, złoonych przez plantatorów ziemniaków w okresie od 15 stycznia do 27 czerwca 2011 r. w Oddziałach
44
Agnieszka Ginter, Halina KałuĪa
PłatnoĞü związana jako instrument WPR oddziałujący na sytuacjĊ dochodową
producentów ziemniaków skrobiowych
Terenowych (OT) ARR właciwych ze wzgldu na miejsce zamieszkania lub siedzib producenta
rolnego. Rolnicy ubiegajcy si o rekompensaty z tego tytułu byli zobowizani do zakupu materiału sadzeniakowego wyłcznie od podmiotów handlowych znajdujcych si w rejestrze prowadzonym przez Pastwow Inspekcj Ochrony Rolin i Nasiennictwa.
Zgodnie z krajowymi regulacjami prawnymi zawartymi w „Warunkach uzyskania dopłaty
z tytułu zuytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany
w ramach pomocy de minimis w rolnictwie”, minimalna ilo materiału sadzeniakowego ziemniaków zuytego do obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych wynosi 2000 kg, a stawka dopłaty
do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsadzonych tymi sadzeniakami – 500 zł.
W 2011 r. (do koca wrzenia) wsparciem finansowym objto 20,2 tys. ha upraw. Wydano
8,6 tys. decyzji o przyznaniu płatnoci plantatorom ziemniaków, którzy wykorzystali materiał
sadzeniakowy, na kwot ok. 10 mln zł.
Zgodnie z ustaw o zmianie ustawy ARR i organizacji niektórych rynków rolnych, plantatorzy ziemniaków, którzy od 15 lipca 2010 r. do 1 czerwca 2011 r. zuyli materiał sadzeniakowy
kategorii elitarny lub kwalifikowany mieli moliwo otrzymania z ARR wsparcia finansowego
w 2011 r. Dopłaty te nie maj charakteru pomocy de minimis w rolnictwie, a wnioskowa mona
było o nie w terminie od 15 stycznia do 1 czerwca 2011 r. W 2011 r. plantatorzy ziemniaków
w gospodarstwach, których powstały szkody spowodowane przez powód w 2010 r., złoyli 16
wniosków o dopłaty do kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. W okresie od stycznia do
koca wrzenia 2011 r. ARR wydała 16 decyzji w ramach których wypłacono rolnikom 271 tys. zł
pomocy.
W ramach realizacji działa promocyjno – informacyjnych ARR obsługuje m.in. Fundusz
Promocji Owoców i Warzyw. Działania prowadzone w ramach tego funduszu maja na celu m.in.
wzrost spoycia i promocje produktów ogrodnictwa oraz warzywnictwa zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych. W 2011 r. w ramach funduszu uruchomiono finansowanie
„Działania promujcego spoycie ziemniaka”, które ma na celu zahamowanie niekorzystnej tendencji zmniejszania si udziału ziemniaka w codziennej diecie.
3. Płatno zwizana jako element płatnoci uzupełniajcych w sektorze ziemniaków skrobiowych
Płatnoci uzupełniajce według ARR (2009) w sektorze ziemniaków przeznaczonych do produkcji skrobi mog by wypłacane poczwszy od roku upraw 2008 r. w formie płatnoci :
– zwizanej z produkcj (płatno zwizana),
– niezwizanej z produkcj (płatno niezwizana).
Płatno zwizana umoliwia wsparcie finansowe producentów rolnych, produkujcych
ziemniaki skrobiowe. Przysługuje ona producentom rolnym, którzy – na podstawie umowy kontraktacji – dostarczyli producentowi skrobi ziemniaki przeznaczone do produkcji skrobi ziemniaczanej. Umowa kontraktacji jest zawierana pomidzy producentem skrobi a danym producentem
rolnym na kady rok gospodarczy, w ramach kwoty produkcyjnej przyznanej producentowi skrobi,
która dla Polski wynosi 145 tys. ton. Warunkiem uzyskania płatnoci zwizanej jest złoenie stosownego wniosku o przyznanie płatnoci zwizanej bezporednio w oddziale terenowym ARR
właciwemu ze wzgldu na siedzib producenta rolnego. Terminem, do którego mona składa
wniosek jest 30 kwietnia danego roku gospodarczego. Ponadto warunkiem uzyskania płatnoci
45
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 56, 2011
zwizanej jest zawarcie w danym roku gospodarczym umowy kontraktacji oraz dostarczenie producentowi skrobi, na podstawie kontraktacji, ziemniaków przemysłowych, zawierajcych nie
mniej ni 13 % skrobi.
Producent rolny moe ubiega si równie o dopłat za dostarczenie ziemniaków, zawierajcych poniej 13 % skrobi, jeli skrobia wyprodukowana a tych ziemniaków nie przekracza 1 %
kwoty produkcyjnej producenta skrobi.
Płatno zwizana przysługuje producentom rolnym do iloci skrobi ziemniaczanej
w dostarczonych ziemniakach, nie wikszej jednak, ni okrelona w umowie kontraktacji jako
ekwiwalent skrobi. Stawki płatnoci, w zalenoci od zawartoci skrobi w ziemniakach, stosowane
do wyliczenia nalenej kwoty dopłaty dla producentów rolnych, ustalane s corocznie
w rozporzdzeniu Rady Ministrów. Instytucj wypłacajc płatno zwizan jest ARR, która
dokonuje tego na podstawie decyzji Komisji Europejskiej i w/w rozporzdzenia. Stawki płatnoci
dla roku gospodarczego 2010/2011 zostały okrelone w stosownym rozporzdzeniu 6 grudnia
2010 r. w sprawie stawek płatnoci zwizanej za ilo skrobi zawartej w ziemniakach skrobiowych. W zalenoci od zawartoci skrobi wynosiły one od 40,45 zł do 65,15 zł za 1000 kg ziemniaków. Wypłata płatnoci nastpuje w cigu 45 dni od dnia złoenia wniosku, poprawnego pod
wzgldem formalnym.
Według MRiRW (2011), w roku 2010 liczba złoonych wniosków o płatno zwizan wynosiła w Polsce 4,9 tys., a kwota wypłat stanowiła prawie 29 mln złotych. W kolejnym roku (2011)
liczba wniosków uległa zmniejszeniu do 4,2 tys., a kwota jak uruchomiono w ramach tej płatnoci, ukształtowała si na poziomie 21,1 mln złotych.
Drugim elementem płatnoci uzupełniajcych w sektorze skrobi ziemniaczanej jest płatno
niezwizana, która przysługuje producentowi rolnemu, który jest wpisany do Rejestru podmiotów
posiadajcych prawo do uzyskania płatnoci niezwizanej oraz spełnia warunki do przyznania
jednolitej płatnoci obszarowej, okrelonej w przepisach o płatnociach w ramach systemów
wsparcia bezporedniego. Z mocy ustawy, prawo do uzyskania tej płatnoci nabywa osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadajca osobowoci prawnej, która uzyskała płatno zwizan za ziemniaki skrobiowe, wyprodukowane na podstawie umowy kontraktacji
zawartej w roku gospodarczego 2007/2008. Płatno niezwizana z produkcj przysługuje w ramach posiadanej indywidualnej iloci referencyjnej. Stanowi ona ilo ekwiwalentu skrobi otrzymanego z ziemniaków dostarczonych zgodnie z umowa kontraktacji zawart na rok 2007/2008,
dla której producent rolny uzyskał płatno zwizan.
4. Kierunki przemysłowego przerobu ziemniaków w Polsce
Ziemniaki w Polsce przerabiane s przede wszystkim na skrobi, susze oraz spirytus. Przetwórstwo ziemniaków w wikszym stopniu, ni rynek ziemniaków jadalnych, wie producentów
charakteryzowanego surowca z jego odbiorcami, co jest wynikiem regulacji rynku skrobi ziemniaczanej, która poddana im jest jako element rynku zbó od 1964 r..
46
Agnieszka Ginter, Halina KałuĪa
PłatnoĞü związana jako instrument WPR oddziałujący na sytuacjĊ dochodową
producentów ziemniaków skrobiowych
Tabela 1. Przemysłowy przerób ziemniaków (w tys. ton)
Kierunek przerobu
Na skrobi
Na susze
Na spirytus
Inne przetwory spoywcze
Przerób ogółem
% zuycia krajowego
2009/2010
610
105
41
820
2010/2011
460
100
37
880
2011/2012*
625
105
50
920
1636
18,2
1477
18,1
1700
22,3
ródło: Rynek ziemniaka, padziernik 2011, nr 38.
Przemysłowy przerób ziemniaków na skrobi w kampanii 2010/11 wyniósł 460 tys. ton i był
niszy ni w poprzednim sezonie o 25 %. Kolejny rok pokazał, e nie wykorzystano kontyngentu
produkcji skrobi, który dla Polski wynosi niespełna 145 tys. ton. W sezonie 2009/2010 zaobserwowano równie niszy przerób na susze i spirytus. Utrzymała si tendencja wzrostowa przerobu
ziemniaków na pozostałe przetwory spoywcze, tj. chipsy i frytki. Przerób ziemniaków na skrobi
według Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej (2011) w sezonie 2011/2012
bdzie prawdopodobnie wyszy ni w poprzednim sezonie, ale i w tej kampanii nie zostanie wykorzystany kontyngent skrobi ziemniaczanej. Przerób na susze i spirytus równie moe nieznacznie zwikszy si w porównaniu do poprzedniego sezonu. Utrzyma si wzrostowa tendencja przerobu ziemniaków na pozostałe przetwory spoywcze.
5. Wyniki bada
Jak wspomniano w metodyce pracy, w pierwszym roku bada, dane do analizy uzyskano z 12
gospodarstw rolnych, połoonych w powiecie siedleckim i sokołowskim, natomiast w drugim
z 10, gdy dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej roliny. rednia powierzchnia gospodarstwa, a take ziemniaków skrobiowych w omawianym czasie wykazywała nieznaczne wahania,
nie mniej jednak zaobserwowano wyrane zrónicowanie powierzchni badanych gospodarstw.
Najmniejsze gospodarstwo miało 12,00 ha, podczas gdy najwiksze 135, 00 ha U.R.
Tabela 2. Powierzchnia badanych gospodarstw, w tym ziemniaków skrobiowych
Wyszczególnienie
rednia powierzchnia
(ha)
Gospodarstwo
(ha U.R.)
37,8
2010
Ziemniaki skrobiowe (ha)
6,5
2011
Gospodarstwo
(ha U.R.)
41,0
Ziemniaki
Skrobiowe (ha)
5,8
ródło: Badania własne.
W omawianych latach w badanych gospodarstwach rolnych, które s gospodarstwami rodzinnymi, otrzymano zrónicowane wyniki produkcyjno – ekonomiczne (tabela 3).
47
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 56, 2011
Tabela 3. Wyniki produkcyjno-ekonomiczne w badanych gospodarstwach
(Ğrednio na 1 ha uprawy ziemniaków)
Wyszczególnienie
Plon ziemniaków skrobiowych(t/ha)
Zawarto skrobi w ziemniakach (%)
Ilo skrobi (kg/ha)
Cena ziemniaków (zł/t)
Płatno zwizana((zł/t)
Cena z płatnoci zwizan(zł/t)
Przychód ze sprzeday ziemniaków(zł/ha)
Koszty materiału siewnego (zł/ha)
Koszty nawoenia mineralnego(zł/ha)
Koszty ochrony rolin(zł/ha)
Koszty paliwa i pracy cigników(zł/ha)
Koszty transportu ziemniaków(zł/ha)
Inne koszty bezporednie(zł/ha)
Suma kosztów bezporednich(zł/ha)
Koszty porednie (zł/ha)
Koszty całkowite(zł/ha)
Nadwyka bezporednia(zł/ha)
Dochód rolniczy (zł/ha)
2010/2011
25,8
17,6
4540,8
166,0
54,53
220,53
5689,7
1100,0
690,0
546,0
960,0
900,0
840,0
5036,0
503,6
5539,6
653,7
150,1
2011/2012
31,7
19,3
6118,1
263,0
66,18
329,18
10435,0
1760,0
830,0
731,0
1100,0
1150,0
890,0
6461,0
646,1
7107,1
3974,0
3327,9
ródło: Obliczenia własne.
Analiza porównywanych lat pozwala zaobserwowa zrónicowan sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych. Pierwszy rok bada (2010/2011) nie był udanym pod wzgldem finansowym. Niszy plon ziemniaków skrobiowych i nisza zawarto w nich skrobi nie były
jedynymi czynnikami wpływajcymi na t sytuacj. Zawarto skrobi w ziemniakach miała z kolei
znaczenie w kształtowaniu poziomu otrzymywanej przez producentów tego surowca płatnoci
zwizanej. W pierwszym roku bada szczególnie niekorzystna była cena uzyskiwanego surowca,
o ponad 60 % nisza, ni uzyskana przez rolników w drugim roku bada. Niszy poziom kosztów
bezporednich o około 30 %, w porównaniu z drugim rokiem bada, nie zdołał zrekompensowa
ubytków w plonie i kształtujcej si na niskim poziomie ceny w pierwszym sezonie. Przeprowadzone badania pokazały, e najwikszym obcieniem w kosztach bezporednich był koszt materiału siewnego. Znacznym obcieniem finansowym dla wytwórców tego surowca okazał si równie transport ziemniaków do zakładów przetwórczych (PEPEES Łoma). W przypadku wszystkich składowych kosztów bezporednich w drugim roku bada zanotowano tendencj wzrostow,
przy czym znaczcy wzrost nastpił w przypadku materiału siewnego (wzrost o ponad 60 %).
Drugim zauwaalnym wzrostem kosztów bezporednich, były koszty paliwa i pracy cigników
(wzrost o ponad 33 %). Warto te zwróci uwag na istotnie rosnce obcienia produkcji ziemniaków skrobiowych, kosztami zwizanymi z transportem tego surowca (wzrost o ok. 30 %).
Z cał pewnoci mona stwierdzi, e sezon 2011/2012 był wyjtkowo korzystny dla producentów ziemniaków na skrobi. Rok ten przyniósł wysze plony, wiksz zawarto skrobi
w bulwach tej rolin, a co szczególnie wane, ich cena ukształtowała si na wysokim, zadawalajcym plantatorów poziomie, 263 zł/t. Wysza zawarto skrobi spowodowała wzrost płatnoci
48
Agnieszka Ginter, Halina KałuĪa
PłatnoĞü związana jako instrument WPR oddziałujący na sytuacjĊ dochodową
producentów ziemniaków skrobiowych
zwizanej o ponad 20 %. Te uwarunkowania miały wiksze znaczenie dla sytuacji dochodowej
producentów ziemniaków skrobiowych, ni fakt, e koszty całkowite, zwizane z omawian działalnoci produkcyjn w drugim roku bada wzrosły rednio o ponad 28 %.
W celu analizy wpływu płatnoci zwizanej na sytuacj dochodow producentów ziemniaków
skrobiowych, ukazano hipotetyczne obliczenia dla omawianych sezonów, gdyby rolnicy nie
otrzymywali wsparcia finansowego w ramach WPR, czyli w obliczeniu przychodów z omawianej
działalnoci produkcyjnej uwzgldniono poziom osignitych plonów tej roliny oraz cen, ale bez
płatnoci zwizanej (tabela 4).
Tabela 4. Wyniki ekonomiczne w badanych gospodarstwach bez płatnoĞci związanej
Wyszczególnienie
Nadwyka bezporednia (zł/ha)
Dochód rolniczy (zł/ha)
2010/2011
- 753,2
- 1256,8
2011/2012
1876,1
1230,0
ródło: Obliczenia własne.
Na podstawie oblicze zawartych w tabeli 4 mona zauway, e płatno zwizana jest istotnym czynnikiem dla kształtujcej si sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych.
Jej oddziaływanie było szczególnie zauwaalne w pierwszym roku bada. Bez opisywanego
wsparcia finansowego otrzymano ujemne mierniki ekonomiczne z tytułu prowadzonej działalnoci
produkcyjnej. W drugim roku zanotowano znacznie nisze poziomy prezentowanych oblicze.
W przypadku nadwyki bezporedniej zanotowano ponad 120 % spadek, a przy dochodzie rolniczym ponad 170 %. Obliczenia te jednoznacznie ukazuj, jak istotne jest otrzymywane wsparcie
finansowe w postaci omawianej płatnoci z wytwarzaniem ziemniaków skrobiowych. Brak tego
składnika w kalkulowaniu opłacalnoci produkcji ziemniaków skrobiowych moe okaza si elementem zniechcajcym w podejmowaniu decyzji o jej kontynuacji w wybranych gospodarstwach
rolnych.
Obecnie, w odniesieniu do zbliajcego si sezonu 2012/2013, nie jest znana forma wsparcia
w ramach tej działalnoci. Wiadomo jest, e płatnoci zwizanej nie bdzie. Naley stwierdzi, e
moe to skutkowa powanymi perturbacjami na rynku skrobi ziemniaczanej. Miejmy nadzieje, e
w najbliszym czasie odpowiednie instytucje, podejm stosowne kroki w celu ułatwienia podjcia
decyzji producentom ziemniaków skrobiowych czy w sezonie 2012/2013 warto o ich uprawie
pomyle.
Planowane kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej na lata nowej perspektywy budetowej
Unii Europejskiej, 2014 – 2020, zakładaj likwidacj kwot produkcji skrobi ziemniaczanej, cen
minimalnych oraz premii produkcyjnej dla producentów skrobi. Planowana likwidacja kontyngentów produkcyjnych skrobi ziemniaczanej rozwizałaby problem administracyjnego sposobu ograniczania wielkoci produkcji przez polskie zakłady. Proponowane regulacje wpłynłyby jednak na
drastyczne zmiany konkurencyjnoci całego sektora skrobi ziemniaczanej, w porównaniu z skrobi
zboow. Majc na uwadze znaczenie krochmalnictwa w Polsce oraz rol ziemniaków, szczególnie w wybranych do bada gospodarstwach, oraz regionach produkcji rolnej, całkowicie uzasadniona jest obawa rolników w obliczu proponowanych przekształce Wspólnej Polityki Rolnej.
Naley tu doda, e skrobia wykazuje wysok dynamik wzrostu produkcji i wykorzystania
w wiatowej gospodarce. Udział skrobi ziemniaczanej w ogólnej produkcji surowca waha si ok. 5
49
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 56, 2011
% w wiecie do 20 % w krajach Unii Europejskiej. Ze wzgldu na jej przydatno technologiczn
Unia Europejska dotuje ten sektor ju od 1964 r..
6. Podsumowanie
Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych zaley od szeregu czynników, na
które rolnik ma wpływ, jak równie od czynników niezalenych od jego woli. Niewtpliwie elementem, o którym producent ziemniaków skrobiowych nie decyduje, jest wsparcie finansowe
w formie płatnoci zwizanej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, jaka funkcjonuje na rynku
skrobi ziemniaczanej. Jak pokazały badania, otrzymywana przez rolników pomoc unijna jest
czynnikiem silnie oddziałujcym na ich sytuacj dochodow. W pierwszym roku bada płatno ta
stanowiła o opłacalnoci produkcji tej uprawy, a w drugim roku bada wpływała na zdecydowanie
wyszy poziom nadwyki bezporedniej i dochodu rolniczego.
Z cał pewnoci mona stwierdzi, e poziom mierników ekonomicznych, osiganych
z danej działalnoci produkcyjnej jest jednym z najwaniejszych celów, jakie maj przed sob
rodzinne gospodarstwa rolnicze, funkcjonujce w gospodarce rynkowej, cechujcej si siln konkurencyjnoci. Niewtpliwie, otrzymywana dotacja unijna jest bardzo wanym elementem, warunkujcym upraw ziemniaków skrobiowych w gospodarstwach rolnych. Jej brak moe wpłyn
na zaniechanie produkcji omawianego surowca.
Bibliografia
[1] Adamowicz M. 2009.Wymiary i cele interwencjonizmu rolnego w krajach o rónym poziomie
rozwoju, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy,
efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 13–36.
[2] Bear – Nawrocka A. 2009.Dochody rolnicze w nowych krajach członkowskich UE w wietle
Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej
uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 153–166.
[3]
Bisaga A. 2009. Wspólna Polityka Rolna jako przesłanka zmian struktur współzarzdzania
rolnictwem, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy,
efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 139–150.
[4] Bórawski P. 2009. Wspólna Polityka Rolna UE i jej wpływ na sytuacj ekonomiczn gospodarstw w Polsce prowadzcych rachunkowoc roln, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW
w Warszawie, 189–196.
[5] Broszura informacyjna ARR. 2009.Uzupełniajce krajowe płatnoci bezporednie w sektorze
skrobi ziemniaczanej. Wyd. ARR.
[6]
Czyewski A.Stpie S. 2009.Reforma mechanizmu WPR w ramach „Health Check”
a potrzeba realizacji rynków rolnych UE, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej
uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW
w Warszawie, 37–50.
[7]
Ginter A. Niewgłowski M. 2009. Wpływ płatnoci uzupełniajcych na opłacalno
produkcji ziemniaków skrobiowych, w: Journal of Agribusiness and Rural Development
2(12). Red. W. Uchman. Pozna, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 45–53.
50
Agnieszka Ginter, Halina KałuĪa
PłatnoĞü związana jako instrument WPR oddziałujący na sytuacjĊ dochodową
producentów ziemniaków skrobiowych
[8]
Ginter A. Soczewka I. Niewgłowski M. 2004. Implikacje przystpienia do UE dla polskich
producentów ziemniaków skrobiowych, w: Szanse i zagroenia rozwoju polskich obszarów
wiejskich w rozszerzonej UE. Red. B. Filipiak. Szczecin, Akademia Rolnicza w Szczecinie,
165–174.
[9] Poczta W.Fabisak A. 2009. Dopłaty bezporedniew krajach EiW w ramach nowej
perspektywy finansowej na lata 2007–2013, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej
uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW
w Warszawie, 69–83.
[10] Stako S.2009. Wspólna Polityka Rolna, jej reformy i perspektywy rozwoju podstawowych
rynków rolnych w Polsce, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania,
mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 51–67.
[11] www.agroplony.pl z dnia 20.12.2011 r, g. 13.
CONNECTED PAYMENT AS AN INFLUENCING INSTRUMENT OF COMMON AGRICULTURAL POLICY ON STARCH POTATOES PRODUCERS INCOME
SITUATION
Summary
Poland is a formal member of the European Union. New riles of Common Agriculture Politics (CAP), the same as in all countries belonging to the European Union
(EU) are obliged on agricultural markets. The accession to the EU is beneficial for
Polish starch potato producers due to the higher level of profits from productions
and selling starch potatoes. The researches showed, that union’s payment for producers starch potatoes is very important and they created the level of profitability of
this plant.
Keywords: combining payment, farmer, income situation, starch potatoes
Agnieszka Ginter
Halina Kałua
Zakład Ekonomiki, Organizacji Rolnictwa i Agrobiznesu
Instytut Agronomii
Wydział Przyrodniczy
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
ul. B. Prusa 12, 08-110 Siedlce
e-mail: [email protected]