mgr inż - Warsztaty Górnicze

WARSZTATY z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Komunikat Gliwickiej Spółki Węglowej S.A
Bogusław BOBROWSKI
Ochrona środowiska w Gliwickiej Spółce Węglowej S.A.
1. Wstęp
Minimalizacja szkodliwego oddziaływania na środowisko, prowadzonej przez kopalnie
Gliwickiej Spółki Węglowej S.A. działalności górniczej, jest jednym z podstawowych celów
działań jej Zarządu.
Produkcja węgla kamiennego w uwarunkowaniach europejskich kopalń głębinowych
powoduje określone uciążliwości dla otoczenia. Negatywne oddziaływanie na środowisko wynika
z produkcji odpadów górniczych, zrzutu zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych, emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych oraz osiadań terenu (zalewiska i podtopienia
terenu) i szkód górniczych. W warunkach GSW S.A. występują wszystkie z tych uciążliwości.
2. Osiągnięcia w zakresie ochrony środowiska i minimalizacji szkód górniczych
W okresie działalności GSW S.A. realizowano szereg zadań zmierzających do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania prowadzonej działalności na środowisko. W szczególności
w 2001 r. realizowano następujące istotne działania proekologiczne:
– w zakresie gospodarki wodno-ściekowej: wykorzystano jako wody przemysłowe 71%
wód kopalnianych i zagospodarowano w wyrobiskach górniczych 297,8 tys. ton pyłów
z energetyki zawodowej wykorzystując do tego 347,9 tys. m3 zasolonych wód kopalnianych,
– w zakresie gospodarki odpadami: wykorzystano do celów gospodarczych (robót
inżynieryjnych, hydrotechnicznych, rekultywacji terenów i likwidacji zakładów górniczych) około 7 mln ton, tj. 88,5% ogólnej ilości wytworzonych odpadów górniczych,
– w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: prowadzono likwidację termiczności
(zapożarowania) składowiska odpadów górniczych „Skalny” w kopalni „Bolesław Śmiały”,
– w zakresie ochrony przed hałasem: wytłumiono obiekty przemysłowe kopalni„Sośnica”,
– w zakresie rekultywacji terenów: wykonano rekultywację terenów o powierzchni 14,0 ha,
– w zakresie likwidacji szkód górniczych: uzyskano 1,3 mln zł dotacji budżetowych,
zrealizowano: naprawę 821 obiektów budowlanych, dokończono pogłębienie rzeki
Bierawki na odcinku 1,04 km, uregulowano 3,5 km potoków oraz 2,3 km rowów
odwadniających, naprawiono 8,0 km linii kolejowych i 4 obiektów PKP, wykonano
remonty 5,6 km dróg, naprawę 3,7 km sieci infrastruktury technicznej.
____________________________________________________________________________
35
Komunikat Gliwickiej Spółki Węglowej S.A.
____________________________________________________________________________
Niektóre dane dotyczące ochrony środowiska w latach 1993 – 2001 w GSW S.A.
przedstawiają poniższe wykresy:
Odprowadzony ładunek Cl+SO4 w latach 1993-2001.
Gospodarka odpadami w GSW S.A. w latach 1993-2001.
140 000
14 000
Odpady górnicze wytworzone
Ładunek Cl+SO4
100 000
10 000
Ilość [tys. ton]
12 000
Ilość [tony]
120 000
80 000
60 000
Odpady górnicze gospodarczo
wykorzystane
8 000
6 000
40 000
4 000
20 000
2 000
0
1993
Odpady górnicze składowane
na powierzchni
0
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
1993
1994
1995
1996
Wykonanie w latach
1998
1999
2000
2001
Naprawy i remonty obiektów osób fizycznych
wykonane w latach 1993-2001.
Naprawy i remonty obiektów osób fizycznych
wykonane w latach 1993-2001.
1000
1000
Naprawy i remonty
obiektów osób
fizycznych
900
800
700
700
600
600
500
400
Naprawy i remonty
obiektów osób
fizycznych
900
800
Ilość [sztuki]
Ilość [sztuki]
1997
Wykonanie w latach
500
400
300
300
200
200
100
100
0
0
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Wykonanie w latach
2000
2001
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Wykonanie w latach
3. Planowane przedsięwzięcia ograniczające szkodliwy wpływ działalności produkcyjnej
na środowisko
Realizowane będą zadania zmierzające do dalszego zmniejszenia szkodliwego oddziaływania kopalń GSW S.A. na środowisko w zakresie: ochrony wód powierzchniowych,
zagospodarowania odpadów, ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem oraz
prowadzone będą rekultywacje terenów zdegradowanych i naprawy szkód górniczych
wyrządzonych ruchem zakładów górniczych.
3.1. Ochrona wód powierzchniowych
Dla ograniczenia zrzutu ścieków bytowo-gospodarczych odprowadzanych do wód
powierzchniowych i poprawy ich jakości planowana jest budowa zakładowej oczyszczalni
ścieków – zadanie inwestycyjne kopalni „Knurów”.
Planowana jest również budowa rurociągu przesyłającego wody słone z kopalń „Knurów”
i „Szczygłowice” do Zakładu Odsalania „Dębieńsko” oraz wprowadzenie pełnego monitoringu
w zakresie ilości i jakości wód kopalnianych.
Pozostałe działania mające na celu ograniczenie ilości wód dołowych odprowadzanych do
wód powierzchniowych to izolowanie punktowych wypływów wód słonych w szybach
____________________________________________________________________________
36
WARSZTATY z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
i wyrobiskach górniczych metodą klejenia żywicami - kopalnia „Knurów”, wykorzystanie wód
słonych do lokowania pyłów dymnicowych i odpadów poflotacyjnych w wyrobiskach
dołowych – wszystkie kopalnie GSW S.A., selekcja wód dołowych i ich wykorzystanie
w celach technologicznych na dole i powierzchni (p-poż, obiegi mułowe w zakładach przeróbki
mechanicznej węgla) – kopalnie „Bolesław Śmiały”, „Knurów”, „Makoszowy”, „Sośnica”.
Efektem ekologicznym w zakresie ochrony wód powierzchniowych będzie zmniejszenie
ogólnej ilości ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych, tj. ścieków bytowogospodarczych, wód pochodzących z odwodnienia zakładów górniczych oraz wód opadowych
z 5,8 mln m3 w 2002 r. do 4,5 mln m3 w 2007 r.
3.2. Gospodarka odpadami
Znaczna ilość wytwarzanych odpadów przez kopalnie Spółki wynika z charakterystycznej
dla złóż węgla kamiennego GSW S.A. dużej liczby cienkich i średniej grubości pokładów,
poprzerastanych warstwami skały płonej oraz występowaniem dużej ilości zaburzeń tektonicznych: uskoków, fałdów i wycienień pokładów a także z pogłębionych procesów wzbogacania węgla w wybudowanych i zmodernizowanych zakładach przeróbki mechanicznej węgla.
Podejmowane działania, mające na celu maksymalne zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na zwałowiska obejmują: ograniczenie ilości odpadów wydobywanych z dołu, poprzez
obniżenie zanieczyszczenia urobku, wykorzystanie odpadów na dole kopalni, gospodarcze
wykorzystanie odpadów górniczych na powierzchni do robót inżynieryjnych i hydrotechnicznych, do rekultywacji, zagospodarowania terenów poprzemysłowych i po szkodach
górniczych a przede wszystkim przy budowie autostrady A-4 i A-1.
3.3. Ochrona powietrza atmosferycznego
Dla ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego planowana jest
modernizacja urządzeń kotłowni kopalni „Sośnica”, (budowa zbiorników pyłowych przy
kotłowni Pola Zachód), likwidacja zbędnych emitorów zanieczyszczeń, bieżące prowadzenie
remontów instalacji i urządzeń odpylających, dalsza likwidacja termiki składowiska odpadów
górniczych „Skalny”.
3.4. Ochrona przed hałasem
KWK „Sośnica” kontynuuje roboty związane z obniżeniem do norm dopuszczalnych
hałasu przenikającego do środowiska z obiektów przemysłowych kopalni. W KWK „Bolesław
Śmiały” zostanie zlikwidowana stacja wentylatorów głównych przy szybie „Aleksander II”,
przekraczają dopuszczalne normy.
3.5. Rekultywacja
Rekultywacja powierzchni obejmuje kopalniane składowiska odpadów górniczych oraz
zalewiska i tereny podtopione w wyniku powstałych szkód górniczych, w szczególności
obniżeń powierzchni terenu:
– składowiska odpadów górniczych w tym „Waleska” i „Skalny” (KWK „Bolesław
Śmiały”), „Smolnica” (KWK „Szczygłowice”),
____________________________________________________________________________
37
Komunikat Gliwickiej Spółki Węglowej S.A.
____________________________________________________________________________
– zalewiska i tereny podtopione takie jak zalewisko Wn-35 na lewym brzegu rzeki Kłodnicy
(KWK Makoszowy), tereny przy zbiorniku wody przemysłowej „Sośnica I” (KWK
„Sośnica”), stara dolina potoku Wilcza, rejon ul. Ligonia i Korfantego, tereny pogórnicze
„Bierawka I”, rejon ul. Lignozy-Jagielnia-Zwycięstwa. (KWK „Szczygłowice”).
W latach 2002 – 2007 w ramach Gliwickiej Spółki Węglowej S.A. zrekultywowanych
zostanie łącznie 169,5 ha terenów zdegradowanych i poprzemysłowych.
3.6. Szkody spowodowane ruchem zakładów górniczych i ich likwidacja
Eksploatacja górnicza powoduje na powierzchni terenu negatywne skutki w postaci jej
degradacji oraz uszkodzeń obiektów powierzchniowych i sieci uzbrojenia technicznego zwane
„szkodami górniczymi”. Od szeregu lat prowadzona jest restrukturyzacja górnictwa, której
celem jest zwiększenie efektywności działalności górniczej m.in. poprzez koncentrację
wydobycia, dostosowanie systemów eksploatacji do warunków górniczo-geologicznych,
selektywną eksploatacją złoża (rezygnacja z cienkich pokładów) oraz wzrost postępu frontów
eksploatacyjnych. Elementem łagodzącym szkodliwe oddziaływanie eksploatacji na obiekty
powierzchniowe, przyjętym w założeniach restrukturyzacji, jest wycofywanie się z eksploatacji
pod terenami silnie zurbanizowanymi.
GSW S.A. w tym zakresie zrobiła wiele wycofując się spod zwartej zabudowy miasta
Zabrze, Gliwice, Knurów i gminy Gierałtowice.
W GSW S.A. szeroko prowadzi się działalność minimalizującą wpływy na powierzchnię
poprzez profilaktykę górniczą polegającą w szczególności na doszczelnianiu zrobów
zawałowych, projektowaniu eksploatacji w sposób eliminujący nakładanie się dynamicznych
wpływów eksploatacji dwu lub więcej pokładów, oraz profilaktykę budowlaną, sprowadzającą
się do zabezpieczenia obiektów istniejących i nowo realizowanych.
3.7. Wzbogacanie i odsiarczanie miałów energetycznych
Elementem działań proekologicznych jest doskonalenie procesów wzbogacania i przeróbki
węgla. Przykładowo w KWK „Bolesław Śmiały” wybudowano w 1999 r. Zakład Wzbogacania
i Odsiarczania Miałów Energetycznych (ZWiOME), powiązany technologicznie z istniejącym
zakładem przeróbczym i połączony estakadą taśmową z pobliską Elektrownią „Łaziska”.
Podstawowym celem przedsięwzięcia inwestycyjnego było dostosowanie jakości
produkowanego w kopalni miału energetycznego do wymogów jakościowych i ekologicznych
rynku. Oprócz efektów ekonomicznych inwestycja przyniosła efekt ekologiczny, który
wystąpił u odbiorców węgla w postaci ograniczenia emisji dwutlenku siarki i pyłów (emisji
SO2 o około 5 tys. t/rok i emisji popiołu o około 120 tys. t/rok).
Doskonalenie procesów wzbogacania i przeróbki będzie realizowane w dalszym ciągu,
głównie w aspekcie wymagań odbiorców węgla.
3.8. System zarządzania środowiskiem
Przewiduje się, że od roku 2003 wdrożony zostanie system zarządzania środowiskiem,
wykorzystujący zasady „czystszej produkcji”, przy minimalizacji kosztów produkcji i zastosowaniu systemów bodźców ekonomicznych.
____________________________________________________________________________
38