5. KTO JEST ZWIĄZANY POSTANOWIENIAMI KONWENCJI

5. KTO JEST ZWIĄZANY POSTANOWIENIAMI KONWENCJI GENEWSKICH?
Tylko państwa mogą być stronami umów międzynarodowych, czyli równie konwencji genewskich i ich
protokołów dodatkowych.
Na początku 2004 r. niemal wszystkie państwa świata - dokładnie 192 - były stronami konwencji
genewskich. Fakt, że zaliczają się one do umów przyjętych przez największą liczbę państw ,świadczy
o ich autentycznej powszechności. Jeśli chodzi o protokoły dodatkowe, to w tym samym czasie 161
państw było stronami protokołu I, a 152 - protokołu II.
PODPISANIE, RATYFIKACJA, PRZYSTĄPIENIE, ZASTRZEŻENIA, SUKCESJA
Zawieranie przez państwa umów wielostronnych, takich jak konwencje genewskie i ich protokoły
dodatkowe, wymaga zastosowania jednej z dwóch odrębnych procedur:
a) podpisanie, po którym następuje ratyfikacja
Jeżeli samo podpisanie nie powoduje jeszcze, że umowa wiąże państwo, to zobowiązuje ono to
państwo do takiego postępowania, dzięki któremu dana umowa nie będzie bezprzedmiotowa wtedy,
gdy państwo z chwil± ratyfikacji uroczyście zobowiąże się do jej przestrzegania.
b) przystąpienie
Jest to czynność, jakiej dokonuje państwo, które nie podpisało tekstu umowy wtedy, gdy była ona
przyjmowana, a obecnie godzi się na to, by być nią związanym. Przystąpienie wywołuje te same
skutki, co ratyfikacja.
Państwo, które niedawno odzyskało niepodległość może, za pomoc± deklaracji o sukcesji, wyrazić
swoją wolę związania się umową, która obowiązywała na jego terytorium przed uzyskaniem
niepodległości. Może ono równie złożyć deklarację o tymczasowym stosowaniu umów w okresie przed
podjęciem decyzji co do ewentualnego przystąpienia lub sukcesji.
W ramach tych procedur, po spełnieniu pewnych warunków, państwo może złożyć zastrzeżenia w
celu wyłączenia lub zmiany skutków prawnych pewnych postanowień traktatowych. Najważniejszy
warunek polega na tym, aby takie zastrzeżenia nie były sprzeczne z przedmiotem i celem danego
traktatu.
Należy także wspomnieć o tym, że ruchy narodowowyzwoleńcze, których dotyczy ustęp 4 artykułu 1
protokołu I, mogą się zobowiązać do stosowania konwencji i protokołu postępując w sposób określony
w ustępie 3 artykułu 96 protokołu I.
KTO MA OBOWIĄZEK UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI KONWENCJI I PROTOKOŁÓW?
Prawny obowiązek upowszechniania znajomości konwencji i protokołów spoczywa na państwach:
"Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się jak najszerzej rozpowszechniać w swych krajach
zarówno w czasie pokoju, jak i podczas wojny tekst niniejszej Konwencji, a zwłaszcza włączyć jego
studiowanie do programów szkolenia wojskowego i, o ile to możliwe, również do programów
szkolnictwa cywilnego, aby w ten sposób jej zasady były znane całej ludności, a przede wszystkim
walczącym siłom zbrojnym, personelowi sanitarnemu i kapelanom". (Art. 47, 48, 127 i 144 w odpowiednio - KG I, II, III i IV)
"Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się do jak najszerszego upowszechniania w swych
krajach, w czasie pokoju i w czasie konfliktu zbrojnego, Konwencji oraz niniejszego Protokołu, a
zwłaszcza do włączenia ich do programów szkolenia wojskowego i do zachęcania do ich studiowania
ludności cywilnej, tak, aby te dokumenty były znane siłom zbrojnym i ludności cywilnej". (Art. 83
protokołu I)
"Niniejszy Protokół będzie upowszechniany tak szeroko, jak to możliwe". (Art. 19 protokołu II)
MKCK A OBOWIĄZEK UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI PRAWA HUMANITARNEGO
Zgodnie ze Statutami Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca,
jednym z zadań MKCK jest:
"(...) działanie na rzecz zrozumienia oraz upowszechniania znajomości międzynarodowego prawa
humanitarnego stosowanego w konfliktach zbrojnych, a także przygotowywanie jego dalszego
rozwoju". (Art. 5 ustęp 2g)
"(...) [pozostawanie w ścisłym kontakcie ze stowarzyszeniami krajowymi] (...) w sprawach, którymi
zainteresowane s± obie strony, takich jak ich przygotowanie do działań w czasie konfliktu zbrojnego,
poszanowanie oraz doskonalenie i ratyfikowanie konwencji genewskich, a także upowszechnianie
Podstawowych Zasad i międzynarodowego prawa humanitarnego". (Art. 5 ustęp 4a).