SAMORZĄD W REPUBLICE FEDERALNEJ NIEMIEC

SAMORZĄD W REPUBLICE FEDERALNEJ NIEMIEC
Konstytucja z 23 maja 1949 roku
Niemcy są demokratycznym i socjalnym państwem federalnym, obowiązują tu zasady
państwa prawnego.
Struktura administracyjna państwa składa się z 4 poziomów:
1.
2.
3.
4.
Federacja;
Kraje federalne;
Powiaty i miasta wyłączone z powiatów;
Gminy.
Istotną cechą samorządu terytorialnego jest różnorodność źródeł prawa ustrojowego oraz
występowanie instytucji demokracji bezpośredniej na poziomie gminnym.
Zaliczamy do nich:
•
•
•
Wniosek obywatelski – może z nim wystąpić 10% uprawnionych do głosowania
mieszkańców gminy; przedmiotem wniosku są wszystkie sprawy należące do
właściwości gminy; złożenie wniosku powoduje, że jest on wprowadzony pod obrady
na najbliższej sesji;
Żądanie obywatelskie - może z nim wystąpić 10% uprawnionych do głosowania
mieszkańców gminy; może dotyczyć kwestii planowanego przedsięwzięcia/inwestycji,
które miałoby być realizowane ze środków własnych gminy; złożenie takiego wniosku
obliguje Radę do podjęcia uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum
rozstrzygającego;
Referendum rozstrzygające – wynik wiążący jeśli wzięło w nim udział co najmniej
25% mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania i zapada zwykłą większością
głosów.
GMINA – najmniejsza jednostka podziału administracyjnego; posiada osobowość prawną;
korzysta z domniemania kompetencji na poziomie lokalnym; posiada autonomię:
•
•
•
•
•
Organizacyjną – ma swobodę w zakresie wewnętrznej organizacji;
Administracyjną – sposób sprawowania władzy na danym terenie;
W zakresie stosunków pracy z pracownikami samorządowymi;
Finansową;
W zakresie planowania przestrzennego i rozwoju gospodarczego.
•
Zadania:
ZADANIA
WŁASNE
(nadzór legalności)
ZLECONE
(fachowość, celowość i legalność)
Organy gminy:
•
RADA GMINY (ZGROMADZENIE RADNYCH) – organ uchwałodawczy
wybierany w wyborach powszechnych pięcioprzymiotnikowych (tajnych,
bezpośrednich, równych, powszechnych i proporcjonalnych); liczebność Rady jest
zróżnicowana dla poszczególnych landów i uzależniona jest od liczby mieszkańców
zamieszkujących obszar gminy.
Liczba radnych wynosi od 5 do 105 radnych, przy czym do 300 mieszkańców
przypada 5 radnych, w gminie powyżej 1 mln mieszkańców 105 radnych.
Kadencja trwa 4-5 lat (zróżnicowana); prawo wyborcze przysługuje tzw. obywatelom
gminy; warunkiem posiadania 1 biernego prawa wyborczego jest legitymowanie się
obywatelstwem niemieckim lub jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej;
warunkiem posiadania prawa wyborczego jest przebywanie na obszarze gminy nie
krócej niż 3-6 miesięcy.
Rada pracuje w trybie sesyjnym, większa część uprawnień Rady Gminy jest
realizowana przez komisje. Komisje mają charakter doradczy lub rozstrzygający, w
skład komisji włącza się osoby spoza Rady Gminy, czyli są to eksperci.
•
BURMISTRZ – organ wykonawczy; pozycja burmistrza uzależniona jest od
charakteru gminy (burmistrz i nadburmistrz); jest wybierany bezpośrednio przez
mieszkańców lub przez Radę Gminy. Kompetencje:
- uczestniczenie w pracach Rady Gminy z prawem głosu;
- przygotowuje treść postanowień Rady Gminy i komisji;
- prowadzi sprawy bieżące;
- reprezentuje gminę na zewnątrz;
- ma prawo veta wobec postanowień Rady Gminy (czasami);
- zarządza majątkiem gminy;
- wydaje decyzje administracyjne.
Kandydat na burmistrza nie musi być stałym mieszkańcem gminy, musi przebywać na
jej terytorium minimum 6 miesięcy przed wyborami; kandydatem może być obywatel
Niemiec lub jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej; kandydat na
burmistrza powinien mieć 25 lat ale nie więcej niż 65; kadencja to 5-8 lat; organ może
być kolegialny (tak jest w pojedynczych gminach) – burmistrz jest wówczas
przewodniczącym organu kolegialnego.
POWIAT – miasta liczące ponad 100 tys. mieszkańców są wyłączone z mocy prawa z
powiatów i stanowią samodzielne powiaty; powiat to korporacja terytorialna
posiadająca osobowość prawną; stanowią jednolitą strukturę organizacyjną; ich ustrój
określają ordynacje powiatowe w ramach poszczególnych krajów związkowych.
Organy powiatu:
•
RADA POWIATOWA – najważniejszy organ powiatu; Rada jest wybierana w
wyborach bezpośrednich, w większości landów kadencja Rady to 5 lat (w Bawarii 6
lat); kompetencje Rady Powiatowej:
- organ stanowiący we wszystkich istotnych sprawach powiatu;
- posiada wyłączne właściwości:
1.
2.
3.
4.
Uchwalanie budżetu;
Stanowienie prawa miejscowego;
Obsada stanowisk;
Decyzja o przekształceniu, tworzeniu i likwidacji przedsiębiorstw
komunalnych;
5. Udzielanie pożyczek i poręczeń.
•
STAROSTA – wybierany przez Radę Powiatową lub w wyborach powszechnych;
starosta odpowiada za działalność administracji powiatowej; przygotowuje i wykonuje
uchwały Rady; wykonuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej; kandydat
na starostę musi mieć co najmniej 35 lat, a swoją funkcję może sprawować do 57 roku
życia.
W niektórych landach występuje trzeci organ powiatu, a mianowicie KOMISJA
POWIATOWA – jest to organ kolegialny, który przejmuje część kompetencji starosty.