problemy ludzi m¸odych zg¸aszajńcych si¢ do seksuologa

PROBLEMY LUDZI M¸ODYCH
ZG¸ASZAJÑCYCH SI¢
DO SEKSUOLOGA
mgr psych. Monika Szymaƒska
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
stud. psych. Ewelina Mastalerz
Streszczenie
Celem pracy jest analiza problemów, z jakimi m∏odzi ludzie zg∏aszali si´ na konsultacj´ seksuologicznà
do Ogólnopolskiej Przychodni Specjalistycznej Towarzystwa Rozwoju Rodziny w Warszawie w latach
2004–2010. Grupa badawcza sk∏ada∏a si´ z 181 osób w wieku 14–31 lat. W wi´kszoÊci byli to m´˝czyêni
(70,7%). Problemy m´˝czyzn w wieku 14–17 lat dotyczy∏y zaburzenia identyfikacji p∏ci i problemów z polucjà.
Natomiast problemy m´˝czyzn w wieku 18–31 lat zwiàzane by∏y z zaburzeniami identyfikacji p∏ci, zaburzeniami
erekcji i przedwczesnym wytryskiem. Z kolei problemy kobiet w wieku 18–31 lat dotyczy∏y najcz´Êciej
zaburzeƒ identyfikacji p∏ci, dyspareunii i zaburzeƒ po˝àdania (hipolibidemia). Zastosowanà metodà badawczà
by∏ wywiad seksuologiczny.
S∏owa kluczowe:
m∏odzi pacjenci, zaburzenia seksualne, problemy
THE PROBLEMS OF YOUNG PEOPLE SEEKING TO SEXOLOGIST
mgr psych. Monika
Szymaƒska
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii
Centrum Medyczne
Kszta∏cenia
Podyplomowego
w Warszawie
prof. dr hab. med.
Zbigniew
Lew-Starowicz
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii
Centrum Medyczne
Kszta∏cenia
Podyplomowego
w Warszawie
stud. psych. Ewelina
Mastalerz
Katedra Seksuologii
i Psychoterapii, Wydzia∏
Psychologii
Wy˝sza Szko∏a
Finansów i Zarzàdzania
w Warszawie
12
Aim of work is the analysis of the problems young, who have reported on the consultation of sexology to the
Nationwide Specialist Clinic TRR in Warsaw in 2004–2010. The study group consisted of 181 persons aged
14–31. In the majority were men (70,7%). Problems of men aged 14–17 years were disorders of gender
identification and problems with ejaculation. While the problems of men aged 18–31 years associated with
gender identity disorders, erectile dysfunction and premature ejaculation. The problems of women aged
18–30 years were most commonly disorders of gender identification, dyspareunii and hipolibidemii. The method
used was a sexology research interview.
Key words:
young patients, sexual dysfunction, problems
PRACA RECENZOWANA
WPROWADZENIE
Celem artyku∏u jest przedstawienie
problemów m∏odych ludzi (wiek 14–31 lat),
decydujàcych si´ na wizyt´ u lekarza seksuologa. Nie da si´ ukryç, ˝e adolescencja
i wczesna doros∏oÊç, to trudne dla m∏odego
cz∏owieka fazy rozwojowe. Jest to czas intensywnych, powiàzanych ze sobà przemian biologicznych, psychicznych i spo-
∏ecznych. Zmiany biologiczne zwiàzane
sà przede wszystkim ze zwi´kszonym wydzielaniem hormonów, odpowiedzialnych
za zmian´ kszta∏tów cia∏a oraz zmian´ zachowania.
Zmiany psychologiczne natomiast dotyczà procesów emocjonalnych i poznawczych. Sà one zwiàzane z dà˝eniem do
osiàgni´cia stabilnej struktury osobowoÊci
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2012, nr 29
i to˝samoÊci, co ma zwiàzek z byciem
pomi´dzy dzieciƒstwem a doros∏oÊcià
(marginalna pozycja – Lewin 1963; moratorium psychologiczne – Erikson 1968).
Sfera biologiczna jak i psychologiczna sà
ze sobà ÊciÊle powiàzane. Z badaƒ wynika,
˝e rozwój psychoseksualny m∏odych ludzi
mo˝e zostaç zak∏ócony w przypadku przyÊpieszenia lub opó˝nienia dojrzewania
p∏ciowego. W grupie rówieÊniczej ch∏opcy
szybciej dojrzewajàcy sà akceptowani, a nawet podziwiani. Ma to zwiàzek z ich m´skà
sylwetkà cia∏a i si∏à fizycznà, co przek∏ada
si´ zarówno na kontakty z p∏cià przeciwnà,
jak równie˝ na sukcesy w sporcie. Tacy
ch∏opcy sà zazwyczaj podziwiani przez
swych rówieÊników. Natomiast wolniej
dojrzewajàcy kompensujà to w innych dziedzinach lub prze˝ywajà brak wiary w siebie,
poczucie osamotnienia, potrzeb´ podporzàdkowania si´ innym. W ten sposób powstajà ró˝nice osobowoÊciowe pomi´dzy
m´˝czyznami, które mogà trwaç do pó˝nych
lat ˝ycia. Wiele badaƒ dowodzi, ˝e pó˝no
dojrzewajàcy ch∏opcy cz´Êciej bywajà spi´ci,
nadmiernie si´ kontrolujà, sà spo∏ecznie niedostosowani, majà poczucie nieadekwatnoÊci i odrzucenia (Clausen 1975) [1]. Z badaƒ
wynika, ˝e opó˝nione dojrzewanie psychoseksualne bywa jednà z przyczyn neurotyzmu. Objawia si´ ono trwaniem w roli dziecka,
zachowaniami regresyjnymi, biernymi, narcystycznym Ja, depresyjnoÊcià. Wyd∏u˝a si´
u nich trwanie w roli dziecka przy l´ku bycia
doros∏ym. Tacy m´˝czyêni w relacjach heteroseksualnych bywajà zamkni´ci w sobie,
ujawniajà postawy l´kowe. Zauwa˝a si´
u nich nasilenie cech depresyjnych (co wynika z za∏amania si´ obrazu narcystycznego
Ja). Po usamodzielnieniu za∏amujà si´ psychicznie. Wed∏ug Jaczewskiego opó˝nione
dojrzewanie p∏ciowe zdarza si´ trzykrotnie
rzadziej u ch∏opców ni˝ u dziewczàt i zazwyczaj ma pod∏o˝e rodzinne [2].
W przypadku dziewczàt mamy do czynienia z odwrotnym zjawiskiem, tzn. dziewcz´ta wolniej dojrzewajàce sà bardziej
akceptowane w grupie rówieÊniczej ani˝eli
szybciej dojrzewajàce. Ma to zwiàzek z wy˝szym od kole˝anek wzrostem i wagà cia∏a.
Cz´sto padajà te˝ ofiarà obleÊnych ˝artów
o treÊci seksualnej (Clausen 1975) [1]. Jednak wolno dojrzewajàce dziewcz´ta mogà
równie˝ nabawiç si´ kompleksów poprzez
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2012, nr 29
porównywanie si´ do dojrza∏ych kole˝anek,
idolek kultury masowej, do idea∏u w∏asnego
Ja. ˚ród∏em kompleksów mo˝e byç ka˝da
cz´Êç ich cia∏a. Cz´sto powstajà one z potrzeby bycia doskona∏à pod wzgl´dem
urody i atrakcyjnoÊci. Wprawdzie kompleksy
powsta∏e w tym wieku u wi´kszoÊci dziewczàt mijajà, ∏atwo jednak o ich utrwalenie,
np. w wyniku oÊmieszenia, odrzucenia przez
pierwsze sympatie. Jednym z mechanizmów dojrzewania seksualnego jest ciekawoÊç, która dotyczy cia∏a obu p∏ci, jak równie˝ w∏asnego oddzia∏ywania na m´˝czyzn,
bycia ocenianà. Jest ona jednà z najcz´stszych przyczyn masturbacji i inicjacji seksualnej. U dojrzewajàcych dziewczàt cz´sto
spotykane sà skrajnoÊci w zakresie takich
cech, jak: narcyzm – kompleksy, egocentryzm – altruizm, opozycja wobec drugiej
p∏ci- przyciàganie do drugiej p∏ci. Wiele dojrzewajàcych dziewczàt ma tendencj´ do labilnoÊci nastroju, potrzeb, postaw. Podczas
dojrzewania psychoseksualnego dochodzi
równie˝ do identyfikacji z p∏cià. Optymalne
warunki do identyfikacji majà miejsce wówczas, gdy dojrzewajàca dziewczynka mia∏a
dobrà wi´˝ uczuciowà z obojgiem rodziców,
wychowywa∏a si´ w udanym, ciep∏ym Êrodowisku rodzinnym, w klimacie tolerancji
i ˝yczliwoÊci wobec innych, akceptowa∏a
swojà p∏eç i przeobra˝enia cia∏a. Mo˝e oceniaç siebie jako atrakcyjnà, podobajàcà si´
drugiej p∏ci i ma sprecyzowane poglàdy co
do swojego przysz∏ego ˝ycia, realistyczne
i mo˝liwe do spe∏nienia. Tymczasem proces
identyfikacji cz´sto ulega zak∏óceniu w wyniku podporzàdkowywania si´ stereotypom,
które mogà byç niezgodne, a nawet opozycyjne wobec osobowoÊci danej kobiety. Ma
to miejsce w sytuacji, gdy dziewczynka
wychowywana jest w stereotypie uleg∏ej
kobiecoÊci wobec m´˝czyzn, a jej struktura
osobowoÊci wià˝e si´ z potrzebà dominacji,
du˝ej aktywnoÊci, silnego Ja. Mo˝e wówczas dojÊç do sprzecznoÊci mi´dzy Ja realnym a stereotypem kobiecoÊci. Nie zawsze
jest ona uÊwiadamiana. Rodzice lub inne
bliskie osoby narzucajà rol´, w którà kobieta
ich zdaniem, powinna wchodziç w ˝yciu,
w kontaktach z p∏cià przeciwnà oraz ma∏˝eƒstwie. Rola ta nie zawsze jest odpowiednia
dla danej osoby i wówczas rodzà si´ konflikty, poczucie niezgodnoÊci, a nawet winy
(„nie jestem taka, jak powinnam”) [2].
13
WIEK
Ryc. 1
P¸Eå
Ryc. 2
STAN CYWILNY
Ryc. 3
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Erikson podkreÊla, ˝e okres adolescencji
jest bardzo trudnym okresem w ˝yciu ka˝dego cz∏owieka. Adolescent stoi przed bardzo
wa˝nym zadaniem ˝yciowym jakim jest osiàgni´cie zdolnoÊci do zbudowania intymnego zwiàzku, odczuwania w nim mi∏oÊci
i wspólnoty bez poczucia utraty w∏asnej to˝samoÊci [3]. Potwierdza to równie˝ Havighurst, który do najwa˝niejszych zadaƒ tego
etapu zalicza tak˝e wybór partnera ˝yciowego oraz podj´cie takich ról rodzinnych, jak
rola ma∏˝onka czy rodzica [4].
Dodatkowym czynnikiem kszta∏tujàcym
jakoÊç realizacji zadaƒ w tym okresie, w sferze funkcjonowania seksualnego, sà obecne
przemiany spo∏eczno-kulturowe. Zdaniem
Slany`ego z powodu przeorientowania si´
wartoÊci, zwiàzanych z autonomià wzrós∏
poziom indywidualizacji w sferze rodzinnej.
M∏odzi ludzie wchodzàcy w doros∏e ˝ycie
patrzà na instytucj´ ma∏˝eƒstwa przez pryzmat zysków i strat. Coraz cz´Êciej dochodzà do wniosku, i˝ sformalizowanie zwiàzku
nie jest op∏acalne, bo wymaga od nich du˝ego nak∏adu czasu i energii oraz niesie ze sobà du˝e ryzyko pora˝ki [5]. Potwierdzajà to
równie˝ dane statystyczne. Z najnowszego
Raportu SeksualnoÊci Polaków 2011 wynika, ˝e 22% Polaków w wieku 15–49 lat
(N=522) ˝yje w zwiàzkach nieformalnych.
28% z nich planuje w przysz∏oÊci sformalizowaç swój zwiàzek, natomiast 26% uwa˝a, ˝e
Êlub nie jest potrzebny do tego, aby byç
z kimÊ kogo kochajà [6]. G∏ówny Urzàd Statystyczny podaje, i˝ na przestrzeni ostatnich
kilkunastu lat zdecydowanie zwi´kszy∏ si´
wiek nowo˝eƒców. Na poczàtku lat 90- tych
ponad po∏owa m´˝czyzn, zawierajàcych
ma∏˝eƒstwo nie osiàgn´∏a 25 lat; w 2010 roku – ju˝ tylko 1/5. W 2010 roku Êredni wiek
zawierania ma∏˝eƒstw wyniós∏ 28 lat. Poza tym w 2010 roku zanotowano, zmniejszenie si´ o 22 tysiàce, iloÊci zawierania nowych zwiàzków ma∏˝eƒskich [7].
GRUPA BADAWCZA
I METODY BADA¡
Ryc. 4
14
Badaniem obj´to grup´ 181 pacjentów
Ogólnopolskiej Lekarskiej Przychodni Specjalistycznej Towarzystwa Rozwoju Rodziny
w Warszawie, którzy zg∏osili si´ na wizyt´
do seksuologa.
Wiek badanych waha∏ si´ od 14 do 31 lat
(ryc. 1).
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2012, nr 29
70,7% z nich stanowili m´˝czyêni
a 29,3% kobiety (ryc. 2).
W wi´kszoÊci byli oni singlami (47%) lub
˝yli w nieformalnym zwiàzku (42%) (ryc. 3).
Wi´kszoÊç z nich by∏a mieszkaƒcami
Warszawy (53%) (ryc. 4).
Wi´kszoÊç m´˝czyzn (53%) deklarowa∏o,
˝e mia∏o 2–3 partnerki seksualne, natomiast
37% deklarowa∏a jednego partnera seksualnego (ryc. 5).
Metodà badania by∏ wywiad seksuologiczny.
ILOÂå PARTNERÓW SEKSUALNYCH
WYNIKI
Grup´ pacjentów w wieku 14–17 lat stanowili wy∏àcznie m´˝czyêni. 66,7% z nich
zg∏osi∏o si´ z zaburzeniami identyfikacji p∏ci;
16,7% uskar˝a∏o si´ na kompleks ma∏ego
cz∏onka i brak polucji. (ryc. 6)
Problemy pacjentek w wieku 18–25 zwiàzane by∏y z zaburzeniami identyfikacji p∏ci
(8,3%), z dyspareunià (6%), z anorgazmià
(4,5%), z hipolibidemià (3,8%), z nieskonsumowanym zwiàzkiem (2,3%). Problemy
m´˝czyzn w tej grupie wiekowej dotyczy∏y
zaburzeƒ erekcji (31,6%), przedwczesnego
wytrysku (18,8%), zaburzeƒ identyfikacji
p∏ci (12,8%), koitofobii (8%), zwiàzku nieskonsumowanego z powodu swoich problemów seksualnych (8%), nerwicy (8%), braku
wytrysku (1,5%), stulejki (0,8%) i uzale˝nienia od seksu (0,8%) (ryc. 7).
W grupie wiekowej 26–31 lat m´˝czyêni
zg∏aszali si´ z powodu zaburzeƒ identyfikacji p∏ci (21,4%), przedwczesnego wytrysku
(14,3%), zaburzeƒ erekcji (14%), zaburzeƒ
erekcji i przedwczesnego wytrysku (2,4%),
zaburzeƒ erekcji i hipolibidemii (2,4%), uzale˝nienia od seksu (2,4%). Natomiast problemy kobiet zwiàzane by∏y z zaburzeniami
identyfikacji p∏ci (11,9%), dyspareunià (4,8%),
hipolibidemià (4,8%), z nieskonsumowanym
zwiàzkiem (4,8%), pochwicà (2,4%) i uzale˝nieniem od seksu (2,4%) (ryc. 8).
Ryc. 5
WIEK 14–17 LAT
Ryc. 6
WIEK 18–25 LAT
DYSKUSJA WYNIKÓW
Z powy˝szej analizy wynika, ˝e w grupie
m∏odych ludzi zg∏aszajàcych si´ do seksuologa przewa˝ajà m´˝czyêni. Na przestrzeni
lat 2004–2010 stanowili oni 70,7% pacjentów
w wieku 14–31 lat. Dla porównania w roku
1970 gabinet seksuologa w Poradni Przedma∏˝eƒskiej i Rodzinnej Towarzystwa Planowania Rodziny odwiedzi∏o 86% m´˝czyzn
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2012, nr 29
Ryc. 7
15
WIEK 18–25 LAT
w wieku 15–25 lat. Podobnie jak przed
40- stu laty wi´kszoÊç pacjentów pochodzi∏o z Warszawy (53%), wczeÊniej 81%. Nie
zauwa˝ono znaczàcych ró˝nic pomi´dzy
problemami, z jakimi m∏odzi zg∏aszajà si´
obecnie i tymi, z jakimi zg∏aszali si´ w 1970
roku. WczeÊniej 53% wszystkich pacjentów
zg∏asza∏o si´ z powodu przedwczesnego
wytrysku nasienia, zaburzeƒ wzwodu u m´˝czyzn i ozi´b∏oÊci u kobiet [8]. Obecnie równie˝ sà to dominujàce problemy. Jednak
przed 40- stu laty ˝aden z pacjentów z grupy
wiekowej 15–25 lat nie zg∏osi∏ si´ z powodu
zaburzeƒ identyfikacji p∏ci, a obecnie jest to
dominujàcy problem, który dotyczy 66,7%
m∏odych w wieku 14–17 lat, 21,1% w wieku
18–25 lat i 33,3% w wieku 26–31 lat [8]. ◗
Ryc. 8
PiÊmiennictwo
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
16
Harwas-Napiera∏a B., Trempa∏a J. red. (2005) Psychologia rozwoju cz∏owieka. Charakterystyka okresów ˝ycia
cz∏owieka. Tom 2. Warszawa. PWN.
Lew-Starowicz Z. (2001) Encyklopedia erotyki. Warszawa. MUZA.
Brzeziƒska A. (2000) Spo∏eczna psychologia rozwoju. Warszawa. Wyd. Naukowe Scholar.
Havighurst R.J. (1981) Developmental tasks and education. London. Longman.
Slany K. (2002) Alternatywne formy ˝ycia ma∏˝eƒsko-rodzinnego w ponowoczesnym Êwiecie. Kraków. Zak∏ad
Wydawniczy NOMOS.
Izdebski Z. (2011) Raport SeksualnoÊci Polaków.
Rocznik Demograficzny (2011) G∏ówny Urzàd Statystyczny. Warszawa
Lew-Starowicz Z. (1972) M∏odzi w poradni przedma∏˝eƒskiej. Problemy Rodziny. 1,63, 40-43.
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2012, nr 29